tag:blogger.com,1999:blog-71897802344430581652024-02-19T17:42:53.172+08:00Түмэнбаярын Бум-ЭрдэнэТүмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.comBlogger284125tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-84508063910860063652023-07-27T12:17:00.004+08:002023-07-27T12:17:46.500+08:00НАМИРАА САЛХИ (Өгүүллэг)Сална, сална гэж өдрийн бодол шөнийн зүүд явсан өдрүүд тийм ч цөөн биш ээ. Магадгүй хэдэн сараар тоологдох биз. Тиймээ, би чамаасаа салахад бэлэн, бараг л зориг шулууджээ. Эмэгтэй хүнд нэг ийм үе заавал тохиолддог шиг байна.
«Гуч гарсан бүсгүйд нэг тийм салхи орчихдог юм аа. Тэр үе нь л ирээ болов уу даа чи» гэж эмээ маань их л туршлага заах мэт хэлж суусан нь санаанд буух.
Манай гудамжны үзүүрийн хашаанд амьдардаг хосын тухай яриа манай гэрт ороод ирсэн үе л дээ. Нэг сайхан айл салж сарниснаар тэр хаврын дуулиант явдал төгссөн санагдана. Тэр үеийн гучин настай бүсгүйчүүдийн хувирал одоогийн миний гучин таван насанд ирээ юм байхаа даа.
«Гучтай бүсгүй тэгээд ер нь яадаг юм бэ дээ» гэж цаашлуулахад эмээ <span class="fullpost">
«Нэг тийм давилуун болчихдог юм. Аргагүй дээ, бие хаа, нуруу туруу гээд юм юм нь тэгшрээд, жимсээр бол болц нь гүйцэхтэй л адил. Тийм жимс мөдхөн хагдран унана гэдгээ харин ч нэг мэддэггүй юм даа. Бүхий л зүйл гарт нь орж, санаанд нь багтаад нөхрөөсөө салсан чиг л амьдарчхаж чадмаар болдог ихээхэн эндүүрлийн үе юм шүү дээ. Миний охин ч гэсэн тойрохгүй дайрах л бий вий. Ээ дээ болгоомжтойхон л явж үзээрэй. Чамаас хамаардаггүй муу зүгийн салхи юм шүү дээ» гэж ирээд л ярьдаг сан. Эмээгийн үгийг тэр үед тоогоогүй ээ, үнэн. За бараг ойлгоогүй гэхэд болно. Гэтэл өнөөдөр ихээ тодоор санаж сууна. Ядаж байхад чаг чаг хийх цаг нэгэн хэмийн төвөгт дуугаараа эмээгийн үгийг янших мэт ээ.
Миний нөхөр уг нь сайхан хүн л дээ. Бид хар нялхаараа л хань бараа болцгоосон. Элдвийн аяг зан, хээ шаагүй. Их л уурлалаа гэхэд тамхи татаад таг дуугай болчихно. Заримдаа хэтэрхий хайнга ч юм шиг. Хааяа уур хүрэхээрээ
«Дүйнгэ юм уу хаашаа юм» гэхээр
«Тийм үү» гэж ирээд нэг их том харна.
Бид хөөрхөн хоёр хүүхэдтэй. Хайр гэж юу байдгийг ч мэдэхгүй, тийм л шинэхэн. Хайрлаж, дассан минь ч анхных байж. Нөхөр маань орон гэрийн гаднахыг бөөгнүүлж, би доторхоо бондгонуулдаг ухаантай. Хэлэлцэж тохироогүй ч ингээд л тогтчихсон хуваарь. Буйд холын бүгтхэн анирт бүүвэйлэгдэх мэт нэгэн хэмийн амьдрал үргэлжилсээр.
Өөр бусдад дурлана чинээ огт бодож явсангүй. Бодоогүй болохоор хайр гэдэг ийм төвөгтэйг яахан мэдэх. Одоо л би гадарлаад байгаа болохоос. Сэтгэлээ хуваачихсан хүн чинь хаашаа ч харсан давхар бодолд унадаг юм санж. Сүүдэр тээсэн зүрх байнгын чичрүүдэстэй. Яагаад би ийм зэрэглээнд төөрчхөө вэ? Бага маань гараас гарч, надад баахан зав гаргасан юм даг уу даа. Өөрийн лайгаас нуугдах гэж хүүгийнхээ араар орох нь л дутаж гэнэ.
Салах тухай бодол маань далдын чанадаас мөлхсөөр хэл дээр торох болсон үе. Заримдаа
«Чамаас би салмаар байна» гэж түншихэд
«За юу нь болохоо байчхав» гээд ер тоох шинжгүй.
«Уйдаад байна» гэхээр
«Тэгвэл өөрөө л мэд дээ» гэж харин ч ёстой нэг хэнэг ч үгүй хэлэх. Итгээгүйдээ л тэр.
Гайхах ч шиг, гомдох ч шиг. “Би ердөө иймхэн үнэтэй гэж үү” гэж бодохоор хоолой зурмаар. Магадгүй, миний сэтгэл эргэснийг мэдээгүй л хэрэг. Бодоод үзэхэд өдий болтол намайг өөр хүнтэй болсныг гадарлаагүй юм чинь хэлсэн үгэнд минь яаж ч итгэх билээ дээ.
Амьдрал, ер бүх зүйл хэвийн гэж бодсоор л, итгэсээр л... Амгалан гэхэд дэндүү амгалан амьтан шүү, энэ хүн. Надад хайртайдаа тэр үү? Эсвэл надад огт хайргүй хэрэг үү? Гэтэл амьдрал гэдэг чинь өндөг шиг л байнга эвийлж байхгүй бол уйдна, хөрнө, царцана. Юу ч гэмээр юм бэ дээ. Сэтгэлд минь хорвоо тэр чигээрээ эргэж хөрвөчхөөд байхад энэ хүн анзаарах ч сөгөөгүй. Ингээд гөлийчихөөр нь бүр тэр чигтээ эргэчихмээр...
Тэврээд, хүзүү рүү хошуугаа шургуулахад нь анхандаа яасан ч их хайр ундарч, сэрэл хөдөлдөг байсан юм бэ дээ. Хамаг л бүхнээ сул асгачих шиг болоод өөрийн эрхгүй гиншчихдэг сэн. Бидний тэр гэгэлгэн, гэгээхэн үе одоо хаашаа ч юм алга болжээ. Цагийн аяс гээч юуг ч элээж, хуучруулж, өнгө алдуулж дөнгөдөг хамгийн нарийн ширхэгтэй хэр нь хамгийн хороотой зүлгүүр гэлтэй. Өрөвдмөөр нь манай энэний намайг тойлдог ганц арга нь эв л таарвал хүзүү рүү зүтгэх. Тэнд нуугдсан гижиг минь алин цагийн нисэн одсоныг энэ хүн мэдэхгүй. Өрөвдөхдөө л хааяахан аргыг нь дагадгийг үнэндээ гадарлахгүй. Уйд автсан ийм амьдралыг... (Амьдрал арай биш юм аа) Яаж тордвол сэргэдэг юм бол, мэдэхгүй юм даа. Нэгэнт унасан навчийг эргээж яахан тогтоох билээ.
Харин тэр хүн бол өөрөө. “Юу нь өөр вэ?” гэж би өөрөөсөө мөн ч олон удаа асуусан даа. Тиймээ, тэр миний нөхрөөс өөр. Анх сэтгэл татам эрдүүхэн дуу хоолой ард сонсогдоход өөрийн эрхгүй эргэж харсан сан. Зүрх хурдан, хурдан цохилоод, сэтгэл хуйрагначхаж билээ. Бидний харц тулгарах болсон шалтгаан ердөө л түүний дуу хоолой. Ганц би ч биш манай ажлын олон хүүхэнд таалагдсан гэдэг. Ертөнцийн бүх бүсгүй тийм хоолойн өмнө тэнцвэрээ алдана гэдэгт итгэлтэй байна. Тэдний л нэг нь би болж таарсан даа. Аз болж гэх үү, гай болж гэх үү түүнд би таалагдсан. Анх хараад л яагаад ч юм “энэ хүн намайг хоргооно” гэдгийг зөн совин маань хэлээд байлаа. Өдий насны бүсгүй хүн гэдэг мэдрэмжийн туйл болчихдог ч байж мэдэх. Миний совин алдаагүй юм аа.
За тэгээд эрчүүд, таалагдсан эмэгтэйгээ яадаг билээ дээ. Тийм л явдал болсон. Бид уулзалдсан, ярилцсан, хөөрөлдсөн. Чихний омог ирвэгэнүүлэх түүний намуухан хүүрнэл сүүлдээ зүрхний ховдлоор хөвөрч, сэтгэлийн мухраар манантсан. Ингээд хэлэхээр арай ч сүртэй байж мэдэх юм. Гэхдээ тэрхэн агшныг эргэн дурсахад сэтгэл хөдлөл ийм л байсан нь үнэн юм. Хөг аялгуу эгшиглэсэн сайхан агшин.
Эмэгтэй хүн гэдэг сэтгэлээ барьж ч чаддаг, тавьж ч чаддаг юм шиг ээ. Тийм л жишгээр би тэрхэн агшинд сэтгэлээ алдсан, үнэн. Тухайн үед би эргэлзээгүй бас харамсаагүй. Мэдээж, нөхөртэй бүсгүйг ингэж хэлэхэд хэнд ч гэсэн таатай сонсогдохгүй. Гэсэн ч би тэгтлээ их догдолсноо нөхөн бодохдоо ч эмзэглэхгүй байна. Би өдий болтол олон эрийн хоргоолтыг торолгүйгээр өнгөрөөсөн хэр нь түүнийг л даваагүй юм даг. Уйд автсан миний сэтгэлд тэр хүн орогнохуйц зай завсар гарчихсан л юм байхаа даа. Бидний уулзалдах, тархи эргэж, салхи зунгааралдуулсан хором мөч улам олон болсоор л байна. Хамтдаа, хорвоо ертөнцөөс, магадгүй зүрхнээсээ зөвийг хайх хэдий ч улам бүр мухардсаар л... Тэр мухарт ямархан зовлон биднийг урин дуудаж буйг барагцаалсаар атлаа нүдэн будилж, тэмтчин бэдэрсээр л...
Ханьдаа би хайргүй биш ээ. Хүний орчлонд намайг л гэж зорьсоор, хүүтэй бас охинтой болгосон эр хүн. Үүнийг заяа тавилан гэхээс өөр үг үл тохирно. Би эх хүн. Бас ханьдаа хайртай, хайртай. Гэхдээ... гэхдээ... гээд араас нь юу хэлэхээ олохгүй юм. Юу намайг гэхдээ, гэхдээ гэхэд хүргэв? Уйдсан уу, залхсан уу... эсвэл хөрсөн үү? Би алийг нь ч хэлж чадахгүй нь ээ, хайрт минь. Уучлаарай чи минь, би чамайгаа хуурчихсан. Өөр хүнд өврөө нээчихсэн. Үнэрээ түүнд үлдээчихсэн.
Хэн нэгэн намайг үзэн ядаж болно оо. Тэгэх ч биз. Хэнийг ч би буруутгахгүй, зөвтгөхгүй бас маргахгүй. Энэ явдал нэгэнт болчихсон. Зөв буруугийн тухай одоо ярихгүй. Зөв ч бай, буруу ч бай аль хэдийн хэм хэмжээний хязгаараа давчихсан. Өөрөөр хэлбэл ямар ч дүгнэлт одоо оройтсон. Цайрчихсан завхай зайдандаа бишээ, би зүгээр л сэтгэл зүрхээ дийлээгүй эмэгтэй байна. За арай гайгүйгээр хэлбэл амьдралдаа бүдэрчихсэн л эмэгтэй. Ингээд бодохоор хүний хорвоогийн сайхан нь хаанаа ч байдаг юм бүү мэд. Бодвол хаа нэгтээ байдаг л байх даа. Заримдаа бүр хүн болгоны асуух дуртай хайр гэдэг яг юу юм бэ? гэж өөрөөсөө асууж, эргүүтэж суудаг хүн. Аргацааж, аргаа барж, хийсэн гэмээ далдлах нүх хайж яваа ч байж магад.
Тэгээд эцэст сүүлд нь нөхөртөө “Хоёулаа салъя даа, хань минь...” гэж хэлэх гээд харж сууна. Ядарч байна. Хүн хуурахад, тэр тусмаа хамгийн хайртай хүнээ хуурахад хүртэл ядардаг юм байна. Хуурмаг сэтгэлд хүртэл тамир хэрэгтэй байдаг юм байна. Нэгэнт л ийм болсон хойно нэг талд нь гаръя даа, хань минь. Бодол ээрч, зүрх базална. Дотор минь хорт могой олзоо ороогоод, нүдээ гялтгануулан хэвтэх шиг, хахир зэхэр...
Харин манай хүн миний дотор ямархан шуурга эрчлэн шавхуурдаж, эрээ цээрийг алдуулж буйг анзаарах ч үгүйгээр хоолоо л хийж зогсоно.
«Хоол хоолны дундаас ханийнхаа хамгийн дуртай хоолыг хийнэ ээ» гээд л түнтгэнэх юм даа. Бүр гараа гаргаж хийх юм гэнэ. Тэр зуураа бас зүгээр ч үгүй над руу хошуугаа цорвойлгон агаарт хий үнслээ. Зүгээр үед бол надад таалагдахаар барахгүй хариу үнсэж эрхлэлдэх байсан биз. Даанч одоо тэгэх сэтгэл алга. Чамайгаа үнслээ гэхэд тэрний минь үнэр үнэртэхгүй шүү дээ. Үнсэлт чинь зүгээр л агаарт замхарч буйг мэддэг ч болоосой доо, хань минь.
Ер нь намайг ийн бодолд автан суугааг анзаарахгүй нь ээ. Яая даа хань минь, яах вэ? Яаж чамдаа хэлэх билээ. Яг одоо хэлэх тийм ч оновчтой биш дэг ээ. Ядаж хоолны дараа болохоос доо. Намайг “салъя даа” гээд хэлэхээр, огт тоглоогүйг минь ойлгоод чи минь яах бол? Таг дуугай газар шагайх уу, эсвэл нэг их уйлах уу? Ухас гээд алгадах болов уу? Тэр чигтээ л чимээгүйхэн гараад шөнө дүлээр шал согтуу орж ирэх ирэх үү? За аль нь ч байсан би хүлээж авахад бэлэн байна. Хэдэн ч удаа алгадсан би тэвчээртэйгээр бас гэмтэйгээр хүлцэнэ. Шийтгэл, ял, зэм... Энэ бүхэн надад одоо хамаагүй болжээ. Надаас ийм тэнэг зориг гарах юм чинээ хэзээ ч бодож байсангүй. Мөн би өөрийгөө ийм хүйтэн цэвдэг, хөхөр сэтгэлтэн гэж санасангүй.
Тавагтай халуун хоол өмнө минь ирлээ. Нээрээ л миний дуртай шаржигнатал шарсан ясгүй загас. Зөөхийний цагаан сүмс, нухсан улаан төмс. Нөхөр минь ширээний цаанаас дахиад л өнөөх “тэнэг” үнсэлтээ илгээх аж. Хариуд нь би мушийхаас өөр яалтай.
Тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг өчигдөрхөн уулзсан түүний минь царай нөхрийн хажуугаар чихэлдэн бодогдоно. Түүнийгээ санаад л байх нь хачин. Дарс туналзсан шилэн аяганы араас тэр минь ямар ялдамхан инээмсэглэдэг гэх вэ.
Бурхан минь дээ, бүсгүй хүний сэтгэлд ийм эсрэг тэсрэгийг багтааж л байдаг чи яасан даажинтай хорвоо вэ? Тарчилгаж, тамлаж, шим шүүсийг минь шахаж ханадаггүй ёстой чиг “бурхан” л юм даа, чи.
Гэхдээ би нэгэнт шийдсэн. Би түрүүхэн хэлсэндээ, эмэгтэй хүн сэтгэлээ барьж ч чаддаг, тавьж ч чаддагаа гэж. Би яг одоо чамдаа үнэнээ хэлье дээ. “Уучлаарай... хань минь би чамаасаа салъя даа”
Би уртаа гэгчийн санаа алдаад
- Ханиа... Би чамд нэг юм хэлье гэтэл нөхөр минь миний үгийг таслаад
- Хоол гоё амттай болж гэж үү? Тэгэлгүй яах вэ, би ёстой гараа гаргаж хийсэн юм чинь аргагүй шүү дээ, чамд таалагдсан байж таарна гэж дуржигнуулаад намайг ширтлээ. Би хариу дуугарсангүй. Түрүүний үгээ гүйцээж хэлэх гэхдээ зоригоо хуралдуулж суув.
Тэгтэл тэрээр босож миний духан дээр удаан гэгч нь үнссэнээ халуун алгаараа мөрийг минь өөриймсүү гэхэд арай биш, нэг л урд нь байгаагүйгээр иллээ. Тэрхэн мөчид нөхөр минь биш аав минь юм шиг санагдахыг яана. Эрхэлмээр... Эрхлээд уйлмаар болчих нь тэр. Юу юугүй хамрын угаар шархирах нь ээ... Ядаж байхад нөхрийн маань дуу ямар энгүүн гэх вэ. Тэрээр
- Элдвийн юм бодоод хэрэггүй дээ, хань минь. Их юм бодох дэмий. Ялангуяа ийм шаналант үед бүр дэмий гэх нь тэрээ. Би айсан, гайхсан харцаар харлаа: - Хань нь мэднэ ээ, би л чамайгаа мэдэхгүй бол өөр хэн мэдэх вэ дээ. Яах вэ, аятайхан л залуу байна лээ. Эр хүн л юм бол дахиж уулзахгүйгээ чамд өөрөө хэлэх байлгүй дээ гэлээ.
Надад хэлэх үг олдсонгүй ээ. Яаж ч олдох билээ. Навсайсан сиймгэр тэрлэгээр нарыг тэр чигт нь нөмөргөчих шиг бүрий татаад, дотор бачуурч, хий дэмий амаа ангалзуулахаас хэтэрсэнгүй. Яг ийм нөхцөлд яах ёстойг ямар хүн мэддэг бол? Би л лав мэдэхгүй юм. Халуун нулимс зовхи даван урсаж, гашуун зураа хоолой хорсгож аргана.
- Би... би... чамайг... хуу... хуур... гээд гүйцээж чадахгүй ээрлээ.
- Үгүй дээ хань минь, чи тэгээгүй... гээд хэсэг таг боллоо. Тэрээр сонссон бүхнээ далдруулах гэсэн мэт шүлсээ залгиад: - Чи минь зүгээр л алдчихлаа. Хамгийн нандин зүйлээ унагачихлаа. Харин аз болж хагарсангүй, бүтэн байна гээд хэсэг чимээгүй боллоо. Би доош тонгойх хэдий ч амьд үхсэнээ ч ялгах юм алга. Хий дэмий л хуруугаа хугалчих шахан мушгиж суулаа. Тэгтэл нөхөр маань
- Бидний хэн хэн маань энэ амьдрал руу адилхан л юугаа ч мэдэхгүй орсон, адилхан л суралцсан. Магадгүй би ч гэсэн хамгийн нандин бүхнээ хэзээ ч унаж мэдэхээр ирмэгдүүлээд орхисон ч юм билүү хэн мэдлээ. Амьдрал гэдэг угаасаа л хэн нь ч алдаж мэдэх эрсдэлт хормуудын нийлэмж юм байна шүү дээ. Тийм болохоор хань минь бурууг битгий хай. Зүгээр л энэ бүхэн болоогүй... болоогүй... гээд гарыг минь атгалаа. Түүний гар ямар халуун байв аа: - Одоо мөдхөн хүүхдүүд ирнэ. Нүдэн дээр нь битгий уйлаарай, хөгшөөн. Ээж уйлчихсан байвал тэдний маань алсын итгэл алдарчихна гэснээ нуруу зөөлхөн илж, духан дээр дахин нэг үнсээд... үнсэх гэж, хошуугаа нааж санаа алдчихаад: - Хөгшин нь тамхилаад ирье дээ гээд гарлаа. Бодвол, гашуурсан бодлоо гадагшлуулах гэж яарсан байх.
Гэрт чив чимээгүй. Цаг л үнэнчээ тунхаглан нэгэн хэмээр цохилно. Гэм загссан, уст харцаар гэрээ тойруулан гүйлгэлээ. Хананд өлгөөтэй зургаас эхлээд хамтын сэтгэлээ шингээж асан бүхнээс юу ч юм төөнөх аж. Харц халирч, толгой гудайна. Түрүүхэн л хүний хорвоогийн сайхныг олоогүйдээ өрвөлзөж, “ял зэмээ үүрчихнэ, зүгээр” гээд язалзаад байсан аархал чи хаачив, бүү мэд.
Хэзээ мөдгүй, том жижиг нийлсэн гурван хүний хөлийн өөриймсөг чимээ бүгтхэн сонсогдож, гэрийнхээ хаалгыг тэд итгэл дүүрэн татах болно. “Ээжээ... Ээжээ...” гээд л өнөөдөр түүсэн “танихуйн цэцэгсээ” өвөр дээр минь асгах болно.
Тавгийн ирмэг дээр дусах гашуун нулимс тал тал тийш үйрэн бутарсаар, цаг цохилсоор... Цаг минь, цаг минь битгий зогсоорой. Цаашдаа чи л бүгдийг аварч мэднэ.
2020 оны хавар.
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-13739225934832868292019-09-26T13:35:00.002+08:002019-09-26T13:39:03.653+08:00ХАЧИН НАМАР өгүүллэгНавчис хөлөөр хөглөрөх нь бодол ганихраахын шалтаг санж уу. Сэтгэл холбилзуулсан хөндий салхи сэм сэмхэн сэвэгнээд энэ намрын улирал гээч мөн ч хачин шүү. Хүйтэрхээс өмнө амжих гэсэн мэт сүүлийн хэдэн өдрийн нар өнөөдрөөр л дуусгавар болох болов уу даа, янз нь. Худлаа даа, худлаа гэдэг шиг энэ налмагар шар наранд итгэх арга алга. Өдий болтол амьдарсан би энэ зэргийн намрын аалийг нэг мэдэлгүй яахав дээ.<br />
Түүнийг хүлээх ёстой газар нь манай ажлын ойролцоох модон сандал бүхий цэцэрлэг. Хаа очиж энд тамхи татаж болдог нь болж гэм.<span class="fullpost"><br />
Үгүй ээ мөн сонин ертөнц юм даа. Үхэхийн өмнө гэхээр хаашаа ч юм. Гэхдээ л өдий насандаа ийм үг сонсоно гэж бодож явсангүй. Амьдрал баян гэж хэн гээч нь хэлсэн юм бол доо. Хуруухан чинээ жаахан охин надад дурлачихлаа гэх юм. Ийм үгэнд итгэх нас аль хэдийн өнгөрсөн ч гэлээ олон дахин сонсохоор гэмтэй л юм. Ямар гэмгүйдээ л одоо түүнийг хүлээгээд бодолд дарагдан холхиж зогсох вэ дээ.<br />
Олон жилийн өмнө... Үгүй ээ арай чамлалттай байна. Бүүр олоон жилийн өмнө би яг энэ охин шиг хүнд дурлаж билээ. Босон суун бодогдох гэдэг багадаад, болж гэмээнэ хэнд ч хамаагүй хэлчих гээд л... аа бас золиг юм билээ дээ, тэр дурлал гэдэг чинь.<br />
«Чи ахаараа тоглоод байна уу?» гэхэд тэр «Сэтгэл зүрх гэдэгт нас харгалзах гэж үү?» гэж их л додигор хариулж билээ. Би тэр үед үг хэлээгүй ээ. Үгний зай ч түүний хариултанд байгаагүй. Харин том нүдний шилний цаанаас ширтэх түүний харц нь эгдүү хөдөлгөнө. Хамрыг нь чимхчихмээр хөөрхөн. Тиймээ хөөрхөн юм. Эгдүүтэй гэж. Гэхдээ юманд хязгаар гэж бий. Би чамд дурлаж яахан болох билээ дээ гэж тэр эгшинд бодсонсон. <br />
Тээр, хэлээгүй юу. Түрүүхэн тухлуулж асан нар нэгэнтээ үгүй болж одоо хэзээ мөдгүй цас унах нь уу даа гэмээр тэнгэр сааралтан бүрзийжээ. Очиж, очиж ийм өдөр би түүнтэй болзож зогсдог мөн горьгүй еэ. Хүний амьдралаа гэж... хэмээн бодохтой зэрэгцэн нэг их гүн гэгчийн санаа алдаж орхив.<br />
Тамхиа гаргаж асаалаа. Энд ирснээс хойш асааж буй гурав дахь тамхи юм. Амнаас савссан шингэн цэнхэр утаа саарал тэнгэр өөд саваагүйрхэн олгойдно. Эгээ л миний ээдэрч гогцоорсон бодол лугаа. Ингэхэд би түүнтэй анх хаана тааралдлаа даа. Аан тийм, лифтэн дотор. Тэр орж ирэх мөртөө намайг таг гөлөрчихөж билээ. Яг л хичээл тасалсан охин багштайгаа халз тулчих шиг. Би түүн рүү гайхан хараагүй бол тэр ширтсээр л байх байсандаг аа. Хариугүй жаахан юм миний нүднээс цочсон мэт харц буруулахад нь би өөрийн эрхгүй мушийснаа санаж байна. Эгдүү хүрээд тэр л дээ.<br />
Түүнээс хойш бид ямар олон таарсан гэх вэ. Тэдний ажил долоон давхарт, манайх арван гуравт. Хамгийн сонин нь орой бүр долоон давхарт лифтний хаалга онгойход тэр зогсож байдаг байлаа. Тэр надад яг л туулай шиг санагддагийг нуух юун. Томоо нүдний шил зүүчихсэн хүүхэлдэйн киноны өхөөрдөм туулай байдаг даа. Эгээ л тэр гэсэн үг. Энэ өхөөрдөл намайг түүн рүү байн байн харах шалтаг болсон ч байж магад.<br />
Ингээд хэдий хэр хугацаа өнгөрсөн юм бэ дээ, бүү мэд. Ямартай ч би долоон давхрыг учиргүй онцгойлдог болчихсон байв. Лифтэнд орох бүртээ долоогийн тоон дээр харц тусна. Долоон давхраас тэр орж ирэхгүй бол нэг тийм хөнгөн гунигт автчихна. Лифтнээс гарсан хойноо ийш тийш хараачилна. Бодвол тэрийг л хайгаа юм байхаа даа. Тэгснээ гэнэтхэн өөрийгөө шоолно. Ийм л зуршилтай болчихсон доо. Өдгөө хүртэл хүнтэй суугаагүй би гэнэтхэн дурлачихна гэж баймгүй л юм даа. Тэгээд бүр тэр жаахан амьтанд шүү.<br />
Бид хоёр тэгж л танилцсан юм. «Би таныг хүлээгээд хэдэн цагаар ч хамаагүй зогсож чадна» гэж тэр нэг удаа хэлж билээ. Одоо бодоход нээрээ тэр долоон давхартаа намайг хүлээж, лифтний ам сахиж зогслоо гэж үү? Арай үгүй л баймаар юм. <br />
Төдийгөөс өдий хүртэл бид хоёрын хооронд сүйдтэй юм болоогүй ээ. Хэд хэдэн удаа өдрийн хоол хамт идсэн байх. Учиргүй эвгүйрхэн байж нэг кино үзсэн санагдана. Аан тийм, нэг удаа жүжиг үзсэн юм байна. Жүжигнээсээ болсон уу яасан, тэр өдөр надад их таалагдаж билээ. За тэгээд салхинд л их алхсан даа. Тэр юу ч юм ярьж шулганаад л... Би салхидсан тэмээ шиг алсыг ширтээд л... Ичмэглээд байгаа ухаантай. Үнэндээ бол түүнтэй хамт байх нь надад сайхан байдаг аа.<br />
Нэг удаа голын хөвөөнд сууцгааж байтал тэр миний энгэрт ассансан. Аль цагийн гэмээр нялхын үнэр түүнээс үнэртэж билээ. Би түүний хүүхэд шиг царайг удаан ширтээд «Би хөгшин хүн» гэхэд тэр юу ч бодолгүйгээр «Би ч гэсэн цоо шинэ хүн биш» гэх нь тэр. Ер нь тэр бараг л худалч хүнд надтай ярилцах яриагаа бэлдчихсэн юм уу гэлтэй бэлэн зэлэн гэж учиргүй.<br />
Яг л миний бодсоноор бүүдгэр тэнгэрээс цас хялмаалж эхэллээ. За тэгэлгүй дээ, би чинь намрынхаа занг нэг муу юм мэдэлгүй дээ гэсэн бодлоо бататгалаа. Цасан хялмаа цэлмэг тэнгэрээс ч хаялдаг. Энэ удаад харин удахгүй цас унах нь тодорхойдог оо. Тэр ирээгүй л байна. Дахиад нэг тамхи асаахад болохгүй нь юу билээ<br />
- Отгоо ах явахгүй яагаа вэ? гэж танил дуу ард гарахад эргэж харвал манай ажлын охидын нэг аж.<br />
- Ах нь хүн хүлээгээд ээ... гэтэл охины харцанд шооч гэрэл зурсхийснээ ахмад хүнтэй арзганаж болохгүй гэдгээ сэхээрэв бололтой тэгсгээд унтарлаа. Гэмт хүн шиг гэлбэлзэнэ гэдэг шиг хулмалзаж зогстол гудамжны өлөн цагаан гэрэл үүргээ гүйцэтгэхээс гэсэн аятай ёлтойн асав. Бүрэнхий болохын хэрээр энэ гэрэл улам тамирждаг хойно доо, удахгүй тодрох нь ойлгомжтой.<br />
Цасан хялмаа гутлын улан доор дуу гарган чахарах нь амьтай гэмээр. Нааш цааш холхисон гутлын мөр нилээд олуулаа болжээ. Хүлээнэ гэдэг жаргалтай ч юм шиг. Ер нь ингэхэд би хэн нэгнийг ингэтлээ хүлээ лүү? Үгүй юмаа. Санахгүй байна. Санахгүй байна ч юу байхав дээ, хэн нэгнийг хүлээлгүй их олон жил болжээ. Гэтэл би одоо түүнийг хүлээж зогсоно.<br />
Би залуудаа дурлаж байсаан. Учиргүй дурласан. Тэр бүсгүй надад «Чи бид хоёр таарахгүй юм байна» гэж хэлсэн... Үгүй ээ, тэгж биш «Чи бид хоёр тохирохгүй юм байна» гэж хэлсэн. Нээрээ, яг саналаа. Таарахгүй, тохирохгүй хоёр чинь хоорондоо их зөрөөтэй үг байна шүү, одоо бодоход. Тэгээд л би гомдсондоо тэгтлээ их уйлсан байх нь. Гудамжинд ганцаархнаа зогсоод нэг их уйлж билээ. Тэнэг л байж дээ. Тэнэг ч юу байхав дээ зайлуул, тэгтлээ л их дурласан байж. Түүнээс хойш өдий дөчин тав хүртлээ ганц бие явна. <br />
Цас хялмаалсаар л... Ийм намар олныг үзжээ...<br />
«Таны дэргэд байхаар, таны дууг сонсохоор, таны үнэрийг үнэртэхээр надад хамгийн түрүүнд юу бодогддог гээч... нөмөр нөөлөг...» гэж тэр ихээ итгэлтэй хэлдэг юм. Шарилжинд даруулсан хуучнаас хуучин саравч шиг болсон би хүнд нөмөр болоо гэж үү? Харуй бүрийгээр хөдөө хээр бэдчиж явах үед адуу таарвал учиргүй дотно үнэртдэгсэн. Энэ охин арай тэгж хэлээгүй нь л мэдээж. Тэгэхээр тэр энэ үгээрээ “итгэлтэй” гэсэн санааг л илэрхийлсэн байж таарна. Хөгшин хүн итгэлтэй санагддаг тал бий нь ч бий. Гэхдээ хайр сэтгэлийн тухай ярианд нөмөр нөөлөг гэх үг хэр онож буй юм бол?<br />
Тэр гарч ирээгүй л байна. Хялмаан ширхэг учиргүй норгочихгүй ч гэлээ чийг мэдрүүлэх нь тааламжтай. Би дахиад нэг тамхи асаалаа. Тамхины утаа, орой намрын бүрхэг тэнгэр, чийгтэй агаар тэгээд бас дөчин таван нас... Одоо мөдгүй харанхуй болно. Гудамжны сүүн гэрлүүд улам тодоор гийнэ. Яагаад ч юм сэтгэл нялхамсаад сайхан ч юм шиг, сонин ч юм шиг.<br />
Бодохоос ч санаа зовмоор зүйл гэвэл тэр одоо ердөө хорин тавтай. Надаас хорин насаар дүү. Хүүхэд л гэсэн үг. Хэрвээ хүний ёсоор амьдрал зохиох хувь тавилан надад тохиосон бол миний хүүхэд ийм орчмын л охин байх биз. Магадгүй хэд гурван насаар ахиу ч байж болохоор. Мэдээж, амьдрал миний алхам бүрийг хүний жамаар жигдэлж өгнө гэж амлаагүй л дээ. Гэхдээ үеийн нөхдийн минь амьдрал хүний л жамаар хөвөрч, өдгөө зарим нь өвөө, эмээ болж буй сурагтай. Гэтэл би гэдэг амьтан нэг годгор охины аманд унаж, одоо байтлаа шөнө болзоонд зогсох ажээ. Хн, болзоонд шүү... Энэ ер нь зөв үү? Тиймээ, энэ яадаг ч байсан буруу байна. Энэ бүхний эцэст хэн буруутай вэ гэвэл би л буруутна. Өдий насны өвгөн жаахан хүүхдийн толгой эргүүлээд, шар сэмжиндээ ороолдсон хог вэ гэвэл би хаашаа харж үхэх вэ?<br />
Хэрвээ би жар хүрнээ гэж барагцаалбал надад арван таван жил л үлджээ. Нэг их сүрхий арван таван жил гээд л амаар багтаж ядаад байгаа юм шиг боловч үнэндээ энэ чинь таван мянга хэдэн зуухан өдөр шүү дээ. Талыг нь унтаад өнгөрөөчихнө. Өнгөрсөн амьдралтайгаа хурьцуулахад өнөө маргаашгүй л болох хугацаа гэж бодохоор дотор бачуурах шиг. Гэхдээ хэн намайг буруутгана гэж? Хэний өмнө би ичих ёстой гэж? Ингээд бодохоор дотор уужирмаар ч юм шиг.<br />
Ингэхэд яагаад ийм уруу дорой юм бодоод унав даа. Бас ч гэж болзоонд зогсоо эр хүн байна даа гэж бодоод өөрийгөө шооллоо. Тэртээ дээрх саарал тэнгэрт тал саран бас намайг шоолох мэт үл мэдэг сүүмэлзжээ. Сая л олж харлаа. “Тиймээ, тийм... Би өөрийгөө мэдэж байна, муу золиг минь” гэж хэзээ язааны анд нөхөд мэт түүн рүү хашгирмаар санагдана.<br />
Нээрээ ч дээ, тэр охин бид хоёр учраа оллоо гэж бодъё... бодоход шүү дээ... Арван таван жил... за сайн бол хорин жилийн дараа би хаа нэг тийш яваад өгнө. Харин тэр минь ёстой нөгөө авъя аа авч болохгүй, хаяъя аа хаяж болохгүй насан дээрээ ганцаараа үлдэх нь. Хөөрхий дөө, хэн нэгэнтэй таарлаа гэхэд тэрийгээ гэх, намайг санах гээд сэтгэлээ тэлээлж явах болно. Бас л нэг зовлон.<br />
Үгүй ээ, тэгээд айлын жаахан охиныг алсдаа ийм болох нь ээ гэдгийг мэдсээр байж одоо ингэж сэмбэгнэж болох уу? Өдий насны ухамсарт хүрсэн эр хүн байна даа чи одоо нэг хүн шиг хариулдаа гэж өөрөөсөө асуулаа. Ёстой хүний үнэргүй юм болохдог оо. Ээ дээ, ингэж залуу хүний хөлд өнжмөл хөвд шиг ороолдож болохгүй юм байна.<br />
Би бодсоны эцэст шийдлээ. Шийдвэр маань уртаа гэгчийн санаа алдалтаар илэрсэн гэхэд болно.<br />
Ах нь явъя даа туулайхан минь. Яагаад хүлээлгүй явсан минь түүнд ч, надад ч ойлгомжтой юм чинь одоо яая гэхэв. Хөөрхий минь нэг жаахан уйлна л биз...<br />
Би тамхиныхаа ишийг цасан хялмаа руу няслаад эрсхэн алхлаа.<br />
Хөөрхийдөө, уйлна л биз гэснээс уйлахаараа тэр яадаг бол? Уйлахыг нь би ерөөс хараагүй юм байна. Нөгөө том шилээ аваад л... Ишш чааваас, уйлах ер нь түүнд зохих уу даа? Жижигхээн гараараа нүдээ дараад, жижигхээн мөрөө чичигнүүлээд энэ чөтгөрийн нүд шиг ёлтгор гэрлийн дор суугаад уйлна гэж үү? Яг л тэртээ он жилүүдийн өмнө миний уйлсан шиг уйлах юм болов уу? Тэгээд над шиг бүх насаараа хорвоог ганцаар туулбал яана. Би ч яахав эр хүн. Харин тэр жижигхэн туулай? Биш юмаа... биш юм...<br />
Би эргээд өнөөх олон мөр бүхий хүлээлгийн талбайдаа гүйхээрээ шахам ирлээ. Түрүүхэн хаясан тамхины иш шалба нороод унтарчээ. Ахиад нэгийг асаалаа. Би түүнийг орхиж болно. Гэхдээ харанхуй шөнийн гудамжинд уйлуулж биш... Аливаа юмны эв олддогсон доо...<br />
Нэг анзаарах нь ээ би тамхиа хурдан, хурдан сорох мөртөө ишийг нь учиргүй зажлах ажээ. Би үнэндээ тэр охиныг бодоод эргээд ирсэн үү? Эсвэл өөрийгөө өрөвдөө юү? Ээ лүдээ гэж, би дурлачихлаа гэж үү? Ай мөн ч болчимгүй байна даа, Отгоо минь гэж өөрийгөө зүхлээ.<br />
- Их хүлээв үү? гэх цовоохон дуу жингэнэхүй дор эргэж харвал өнөөх туулай маань үс нь задгай, энгэр нь задгай амьсгаадан зогсоно. Тэр хаа нэгтээгээс гүйжээ. Миний холхисон мөрийг гүйлгэн харснаа намайг хэлсэн хэлээгүй ойлгов бололтой хариу нэхсэнгүй. Энгэр дээр унасан тамхины үнсийг өөриймсөг нь аргагүй гөвөөд<br />
- Ямар их тамхи татдаг юм бэ? Болиоч... Та өвдөх эрхгүй гэдгээ ер нь өдий болтол ойлгоогүй юм уу? гэлээ. Би тулгамдсан уу яасан огтоос дуугарч чадсангүй. Түүнийг дөнгөж өнөөдөр харсан хүн шиг ширтсээр л зогсов.<br />
- Пөөх, энийг хараа... гэж тэр жижигхэн алгаа тэнгэр өөд тослоо. Түрүүний цасан хялмаа одоо бүр том, том ширхэгээр малгайлж эхлэх нь тэр. Би түүний энгэрийг товчилж өгөхөд тэр яг л аавдаа эрхлэх жаахан охин шиг гараа сул унжуулах атлаа том шилнийхээ цаанаас намайг цоо ширтэж байлаа. Тэр харц лав хүүхдийнх биш ээ.<br />
Том, том цасан ширхэг түүний үсэн дээр, мөрөн дээр, шилэн дээр зай завсаргүй буусаар байлаа. Би энэ амьдралын эгшин бүрийг ийм нарийн ажиглаж байснаа санахгүй байна. Ямартай ч түүний зүгээс үнэртэх нялхамсуу үнэр хаа нэгтэйгээ эгшиглэх хөг аялгуу ч гэмээр. Зохихгүй зүйрлэл л дээ. Гэхдээ л тийм.<br />
- Чи ямар их удав аа? гэж намайг сая нэг юм ам нээхэд<br />
- Би удаагүй ээ. Тэр цонхоор таныг би хараад л байлаа гээд долоон давхар өөд заагаад<br />
- Тэгсэн та яг явах гэж байна ш дээ, муухай амьтан гэх нь тэр<br />
Үгүй ээ тэр, намайг өрөөнийхөө цонхоор хараад л зогсож байсан байх нь. Шалгалт л юм байх даа. Би түүнийг өөр лүүгээ татаад удаан ширтлээ. Аргаа барсан хүн аргал сөхөж үзнэ гэгчээр магадгүй би “болно, болохгүй” гэж анх уулзсан тэр л цагаасаа хойш эргэлсэн эргэлзээнийхээ учиг тайлагдаагүй ончроог түүний царайнаас олох гээ юм болов уу<br />
Тэр хоёр гараараа том шилээ зэрэг арчаад дүрлийтэл ширтэх харц нь хичнээн эгдүүтэй гэх вэ. Шонтгор хамрынх нь үзүүрийг зөөлхөн чимхээд өөрийнхөө кепкин малгайг толгой дээр нь тавьчихлаа. Томдсон малгайн дороос тэр бүр ч хөөрхөн харагдана.<br />
Би түүний гарыг алдчихгүй юмсан гэх шиг чангахан атгаад цааш алхлаа. Түүний гар гэж цогоо цог. Яг л халуухан цог атгасан мэт алган дотроос төөнөнө. Шинэхэн орсон цасан дээр бидний мөр тодоос тод үлдэж буй гэдэгт би итгэлтэй байлаа. Мэдээж миний хоёр гишгэсэн, түүний гурав гишгэсэн мөртэй зэрэгцэж таарна.<br />
Энэ намар тэр чигээрээ хачин сонин намар юмсанж уу... Амьдрал гэдэг гайхамшигтай зүйл ихтэй юмаа...<br />
2019 оны намар: УБ хот<br />
</span><br />
Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-34519453051614899062015-05-17T22:03:00.001+09:002015-05-17T22:03:26.644+09:00Зуслангийн автобус (Өгүүллэг)Алхсаар, хот руу явах автобусны буудалд ирэв. Түмэн янзын хүн тээсэн зуслангийн автобус халамцуухан хүн шиг хоёр тийш найгасаар ирж явна. Их үдийн халуунд болоод тэр үү уйтай ч юм шиг, залхуутай ч юм шиг харагдана. Гэхдээ хүүхэд байхын л зуслангийн автобус гэдэг нэг тийм гэгээлэг сэтгэгдэл төрүүлдгийг санаж зогсов. Намайг оронгуут нэг охин годхийн босож <br />
- Ахаа та ийшээ суу гэхэд нь ийш тийш харвал надад хэлсэн нь үнэн байв. <span class="fullpost"> Харангуутаа л суудал тавьж өгөхөөр насанд би нэгэнт ирчихэж дээ гэж бодоход бас л сонин. Тэгэлгүй дээ, миний иргэний үнэмлэхний арын солих хугацаа нь 0000 он юм чинь аргагүй.<br />
За энэ ч яахав. Автобусанд зарим хүн хөгжим сонсож, зарим нь уншиж, зарим нь нүдээ анин унтагч болж буух буудалдаа хурдхан хүрэхийг мөрөөддөг бол юм эрээчих хоббитой хүний хувьд тийм биш. Энэ олон “характер”-ийг нэг доор цуглуулж, яг адилхан нөхцөлд оруулдаг их сонин бас “сайхан” орчин шүү дээ. Анхаарлаа төвлөрүүлж, чихээ сортойлгож чадвал “олз омог” гэдэг овойж өгнө. Гэхдээ тэрийгээ мэдэгдэхгүйг хичээнэ. Тэгэхгүй бол 0000-той хүн ийш тийш сэртэлзээд байвал эвгүй шүү дээ. <br />
За тэгээд зун цагийн автобус гэдэг нимгэн, хөнгөн бүсгүйчүүдээс авхуулаад нүд бүлтийлгэх, чих дэлдийлгэх хүн олонтой. Харин нөхцөл байдал тийм ч таатай биш. Халуун, бүгчим, хүнд агаарын үнэртэй, удаан, угзчаа гудчаа ихтэй, урагшаа хойшоо найгаатай, уур унтуу оргилоотой. Миний ойролцоохон зогсох хоёр бүсгүй ярьж байна. <br />
- Гөлийсөн юм чинь урд шөнө ирсэнгүй<br />
- Яасын?<br />
- Хэн мэдэхэв. Үнэн худал нь мэдэгдэхгүй юм яриад л... Юу гэж бодоод байгаа юм. Намайг хоёр хүүхэдтэй энэ уулын мухарт хаячихаад тэнээд байж болно гэж бодоод байгаа юм уу, хаашаа юм гээд нүд ам нь жирвэгнээд ирлээ. <br />
- Очоод алаад өгөөч, алаад өг гэж хажууд нь зогсох хүүхэн шургав.<br />
- Муу дарваак. Хэдэн төгрөг олдгийгоо юу гэж боддог юм зүгээр... гээд ярьж дуусаагүй байтал автобус нэг муухай чахран тоормослож, бүсгүйчүүд хуйд автсан аргалын бүтээлэг шиг юмнууд тэр урагшаа хашгичсаар арилж өгөв. Бухимдагч бүсгүйн царай хүрэнтээд одоо л хагарах нь дээ гэмээр болоод явчихав. Хэрвээ би “Чи л нөхрөө буруугаар бодсоноос тэр шүү дээ” гэсэн бол даринд шүдэнз зурах мэт болох байсан байх.<br />
Хаалга хийгээр шахагдан онгойж хэдэн хүмүүс орж ирсний түрүүнд туранхай, махлаг хоёр хөгшин авгай <br />
- За хоёр чуганц (чавганц) орж ирсэн шүү. Ээ дээ хүүхдүүд минь, сандал тавиарай гэсээр орж ирэв. Миний суудлын харалдаа эсрэг талын хос сандлын наад захын залуу босож тэдэнд нэг сандал тавьж өглөө. Бодвол тэр 0000-гүй байх. Цаана нь суух хүн жаахан хавчих ая үзүүлснээр эхлээд махлаг чуганц сууж, наана нь туранхай чуганц арай ядан өгзөгнийхөө талаар сандайлав. Тэгснээ ойрхоноор нь намайг хялам, хялам харна. Бас ч үгүй уурлаад байгаа янзтай. Тэд хэзээ хаана эхэлсэн нь мэдэгдэхгүй яриаг үргэлжлүүллээ. Махлаг нь <br />
- Тэгээд би чинь Англиас хоёр чемодан хувцастай ирсэн шүү дээ. Одоо тэрийгээ өмсөж бардаггүй. Энэ харахгүй юу. Хөнгөн, зөөлөн аятайхан божийнх байгаа биз дээ? гээд олон хүний дундуур судас нь хагарсан бүдүүн хөлөө урагш сунган үзүүлэв. Наад ирмэгт нь суусан чуганц эвгүй л хөдөлвөл сандлаасаа мултарчих гээд байсан тул янзгүй царай гаргаж сууснаа яаж чимээгүй байхав гэсэн янзтай<br />
- Уг нь зүгээр л юм. Би ч ийм юм өмсөхдөө тулаагүй ээ. Надад намдаад байдгийм гэлээ. Гайхуулагч чуганц хэсэг чимээгүй сууснаа том цээжээ займчуулан хөдөлж энгэртээ унжих зүүлтээ заах гэж наадахыгаа эгээтэй л унагачихсангүй. <br />
- Чи энийг харж байна уу? Энийг манай охин ноднин явуулсан юм шүү дээ. Гарааж саалэ (garage sale) гэдэг дэлгүүрээс авсан гэсэн. Жаахан хуучин л юм билээ. Магадгүй өнөө хатан хааных нь юм ч байж мэднэ, базарваань <br />
- Чи наадахаа өчигдөр надад хэлэх чинь билээ<br />
- Өө тэг лүү гээд мөрөөрөө нудчин автобусаар нэг нуг нуг инээд алдаад <br />
- Үгүй тэгээд үхэхийн хооронд энэ их юмаар яах ч юм билээ гэж бодохын ха ха гэхэд нөгөө авгай байдгаараа ярвайгаад<br />
- Наад дуугаа аяд л даа энэ чинь. Ганцаараа галзуу хүн шиг чарлаад явах юм<br />
- Үгүй, чи ер нь ингэхэд яагаад л язав татав гээд унав даа. Ааштай гэдэг нь зүгээр<br />
- Язагнаад байх юу байсын. Сандлын буланд яая гэж явахад чи гэж нэг юм яасан ч их хөдөлдгийн гэлээ. Хэрэг бишдэж байгааг ойлгосон би босоод<br />
- Та ийшээ суух уу? гэхэд тэрээр миний сандалд шилжих зуурт түрүүнээс хойш шилбэлзсэн туранхай царайд нь үл мэдэг оч гэрэлтэв. Сэтгэл нь жаахан бүгээрсэн туранхай чуганц<br />
- Юу гэсэн бэ? хө гэж нөгөөхдөө их л наалинхай хандахад харин махлаг чуганц маань суудал дээрээ бондгос гээд буруу харлаа. Хачин их дургүйцэж байгаа бололтой. Туранхай нь ч мөчөөгөө өгсөнгүй цонх руу ширтлээ. Энэ хоёр нэг хэсэгтээ ярилцахгүй нь тодорхой болсон тул би жаахан урагшлахаар тэмүүллээ.<br />
Дараагийн буудлаас хүрэн торгон дээл өмсөж, хар булгарин гутал хөлдөө жийж, бүрх малгай дагзандаа торгоосон хүрэн бор эр, араас нь мөн хүрэн торгон дээл ижилсүүлсэн эхнэр нь бололтой туранхай бор хүүхэн эр нөхрөө хормойдсоор ороод ирлээ. Ойрд хараагүй ийм дүр төрх миний сонирхолыг таталгүй яахав. Тэдэнд мэдэгдэхгүйгээр гишгэм, гишгэмээр дөхлөө. Зорчигчид тэдний өмнөөс халууцав уу гэмээр төвөгшөөсөн харцаар хяламхийхэд эхнэрийнх нь хонин бор нүд эргэн тойрноосоо гэрэвшин хяргана. Хүрэн эр харин анзаарч байгаа юм алга. Нударгаа хойш нь хэдэнтээ сэгсэрч, хир зурайсан хумстай далбигар том гараараа дээр санжигнах бариулаас атгасан хэдий ч тэнцвэрээ тэгтлээ сайн олохгүй байгаа бололтой <br />
- Хн! Нэг зуны л хоёр тугал ш дээ, үхсэн . . . гэж хүний гэхээсээ илүү өөрийн бодолдоо хариулав уу гэмээр сийгүүлэв. Халамцуу ч байж мэдэхээр юм. <br />
- Ямар юмны тугал гэж. Шүд нийлсэн хоёр шар шүү. Хүүхдийн сургуульд өртөглөнө гэчихээд<br />
- Хээцэс, ямар Хэрлэнгийн хөндийд хивж зогсоо хоёр зуун үхрээ туугаад ирсэн биш<br />
- За засс, наад дуугаа аяд<br />
- Муу хоёр өгөр таараагүй бол ч . . . гэж хүрэн эр сул гарынхаа хоёр хуруугаараа уруулаа шилэмдлээ<br />
- Харсаар байтал хавсайдаад байхад чи хоёуланг нь тавьж байдаг. Үхсэн хойноо тоглодог бол доо<br />
- Танай ахаас л болж байхгүй юү. Аягүй бол үгсээ биз тэр хоёр өгөртэй<br />
- Үгүй ерөө. Тэр хоёрыг чинь агуулчих газар чамд тэгээд байсан юм уу? Юм л бол муу ахыг минь дандаа гоочилж байдгийн. Тус болоогүй ч гай болоогүй л байх шүү гэх мөртөө бор хүүхний хоолой цахиртаад ирэв.<br />
- За за, тэгээд юу юуны духанд хүрэлгүй хоолойгоо боогоод, хэржигнээд бай. Ямар амь амьдралаа алдчихсан биш. Энэ хот газар угаасаа л гар хоосон, нүд сохор хүмүүсийн холхидог газар. Хүний ам руу орчих гэсэн нөхдүүд мэр сэр бий гэх нь миний тархи руу татаад авах шиг болов. Хүмүүсийн аазгай хөдлөв бололтой хэрүүлийн харцаар тэднийг ээрч эхлэхэд бор хүүхэн нөхрийнхөө араас нудраад <br />
- Алив бууя гээд чангаалаа. <br />
- Мөн юмуу? гэсэн харцтай улаан нүд эргэлдүүлснээ үүд рүү чиглэх зуураа<br />
- Чи ер нь тэр хүүхдийг сургууль мургууль гэж энд хорихоо боль. Алаад идчих мал, агтлаад унах адуу, айлсаад буучих нутгийн олон байна. Нэг хүнд өөр юу хэрэгтэй юм гэж үглэсээр бууж одлоо. Автобус тоос бужигнуулан хөдлөхөд замын хажууд хөглөрсөн хоёр нөхөр салхинд гарч санаа нь амарсан аятай энгэрээ сэвж харагдав. <br />
- Хн! Үхрийнхээ бөгсийг ширтээд насыг барахгүй юу гэж сонсогдох төдий шивнэхээр нь харвал нэг үрчгэр хөх нөхөр надтай харц тулснаа адууны умс шиг хөх нүүрээ үрчийлгэн инээх мөртөө харцанд нь оносон үг олж хэллээ гэсэн аятай омог шуу өнгө арвалзав. Яагаад ч юм би түүнээс холдмоор санагдаад жаахан урагшлахад ар шилээр хүйт татах шиг санагдав. <br />
Удалгүй урд хаалгаар хоёр булцгар хүүхэн амьсгаадан орж ирлээ. Нэг нь ув улаан уруултай, нөгөө нь шав шар банзал өмсчээ. Улаан хошуут<br />
- Ёох! Энэ халууныгээ, урсах нь ээ<br />
- Урсаж л байвал бид хоёрт л сайн биз дээ гээд жуумагнав. <br />
- Хүүе ээ! Тэгснээс . . . хивэг идвэл сайн гэнэ ээ<br />
- Тийм үү? <br />
- Мнхг, бүр гурайгаад өгдөг гэнэ. Би бүр идээд эхэлчихсэн ш дээ гэхэд улаан хошуут нөгөөхийгөө турж уу яаж вэ гэсэн харцаар дээш доош нь их л нухацтай харсан боловч тэгтлээ олз олоогүй бололтой<br />
- Ээ дээ үнэн үү? Хивэг гэхээр нэг л эвгүй юмаа<br />
- Дөнгөж өчигдөрөөс гээд байхад даа. Чи идэх үү?<br />
- Жаахан хүлээе ээ, Тэр ч тураана, энэ ч зүгээр гэж идсээр байтал амсаагүй, залгиагүй юм үлдэхээ байлаа гэхэд шар банзалт ширэв татахад бие нь дагаад бондгос хийлээ. <br />
- Тэгээд надаар туршлагын туулай хийх гээд байгаа юм биз дээ гэж намжирдав. Улаан хошуут<br />
- Хэн тэгсийн? Тэгээд ч энэ чинь чиний олсон санаа. Хэрэв үр дүнтэй байвал чи надаас хэд хоногийн өмнө ч болтугай турна ш дээ гэхэд шар банзалтын харцанд оч харваж<br />
- Нээрээ, чи намайг түрүүлээд турчихвал яах вэ? гэхэд улаан хошуут дуугарсангүй<br />
- Тэгвэл яана? гэж шар банзалт адгасан өнгөөр дахин шавдуулахад <br />
- Чи бид хоёр одоо арван хоёр жил найзалж байна. Анх танилцахдаа л турах тухай ярьж байсан санагдах юм гэхэд хоёр бүсгүй зэрэг шахам санаа алдаад автобусны цонхоор харагдах тэртээх Дамбадаржаагийн арын уулын сэтэрхий онийг ширтлээ.<br />
Сэтгэлд минь “Яриаг нь хэрэггүй ч сонсов уу даа” гэсэн эмзэг манан хүүгээд ирэх шиг болов. Ямар ч хүн өөрийн гэсэн гоо сайхантай шүү дээ. Дэмий юманд ингэтлээ гуних хэрэггүйдээ дүү нар минь гээд хэлчихмээр ч юм шиг. <br />
Тэгтэл миний суган доор шахам зэрэгцээ сандлаас гомдолтой нь аргагүй шуухитнах чимээ сонсогдлоо. Харвал хүүхэн залуу хоёр суух агаад бүсгүй уруу царайлан тонгойж, залуу нь аргадах мэт мөрөөр нь тэвэрсэн байв. Бүсгүйн нүд улайж, аньсганд нь нулимс цийлэгнэнэ. Гартаа цаасан алчуур үрчийтэл базсаныг үзвэл уйлаад нилээн удсан шинжтэй. Тэгсэн хэрнээ бусдад мэдэгдэхгүйг хичээвч нулимс нь төд удалгүй аягаа халиад урсах аж. Бүсгүй нусаа татан шуухитнаад алчуураар нүдээ дарна. Залуу тэвэрсэн гараа үл ялиг чангалах нь бүсгүйгээ аргадаад байгаа бололтой. Залуугийн харцанд ч гэсэн гуниг үелзжээ. <br />
- Нэгэнт л ийм юм болсноос хойш одоо өөрийгөө зовоогоод яахав дээ гэж залуу намдуухан хэрнээ хүнгэнэсэн дуугаар хэлэхэд бүсгүй нулимстай нүдээр залуу руу аргадангуй харж<br />
- Намайгаа ойлгоорой. Муу ч гэсэн хүүгийн минь эцэг болохоор . . . гээд цааш нь үг хэлж чадахгүй ээрэхэд залуу бүсгүйг улам бүр өөртөө шахан <br />
- Тэгэлгүй яахав даа хань минь. Одоо сэтгэлээ барь. Уйлж, унжаад хүүгээ айлгачихна гэж хүнгэнүүлээд духанд нь уруулаа нааж удаан гэгч нь үнэрлэх ажээ. Тэднийг харуут миний тархи, зүрх, сэтгэл гурав тас тэврэлдэх шиг санагдаад нэг их урт санаа алдлаа. Автобусны онгорхой салхивчаар сэрхийсэн хэсэгхэн салхи бүгчим халууныг цуу татан сэнгэнэв. <br />
Нэг харсан чинь миний буух буудал дөхөж байна. Хаалга руу эргэтэл нэгэн бөгтгөр өвгөн, тав орчим насны жаахан хүү хоёр хөтлөлцөн зүтгэсээр хаалганы дэргэд зогсов. Бас буух бололтой. Өвгөн автобусны явдал, хүүгийн чирэлт хоёрт илт түүртэх ажээ. Хүү оч гэрэлтсэн хар нүдээр өвөөгөө ширтэж байснаа<br />
- Өвөө та яагаад ийм далий болсын? гэж асуулаа. Бөгтөр гэж байгаа бололтой.<br />
- Амьдралд дарагдаад тэрээ, хүүхээ гэхэд хүүгийн харцандаа шооч, дүрсгүй гэрэл гялалзуулан ход ход инээж <br />
- Ийм хүнд амьдрал байдаг гэнэ ээ <br />
- Байдаг юмаа хүү минь. <br />
- Худлаа яриад л . . . Таны нуруунд юу ч байхгүй байна ш дээ. <br />
- Одоо ч байхгүй л дээ<br />
- Тэгээд тэгшрээч. Тахийгаад л байхын гэхэд би өөрийн эрхгүй мушийлаа. Хүү надаас гэрэвшсэн янзтай өвөөгийнхөө цаагуур оров. Өвөө нь намайг анзаарсан шинжгүй <br />
- Нэг л өдөр ачаагаа буулгана аа хүүхээ. Тэгээд л нэг мөсөн тэгширнэ шүү дээ гээд судас нь атирсан ясархаг гараар хүүгийн толгойг илэв.<br />
Энэ үед автобус зогсож, хаалга хийгээ дуугаргасаар онгойлоо. Буугаад хэд алхсан хэдий ч хүү өвгөн хоёр луу эргэж харахгүй байж чадсангүй. Хүү нэг гараараа өвөөгийнхөө гараас атгачихсан нөгөө гараараа ямар нэгэн юм тайлбарлан зангаж байгаа харагдана. Яагаад ч юм сэтгэл нэг л өег болчихжээ. Түмэн янзын амьдрал тээсэн зуслангийн автобус хоёр тийш хөгжилтэй гэмээр ганхсаар дараагийнхаа буудал рүү давхиж одов. <br />
<br />
УБ. 2015 оны өвөл<br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-26014558435488356112015-05-01T08:50:00.000+09:002015-05-01T08:50:02.067+09:00 Өчүүхэн (Өгүүллэг)Томоо их дэлгүүрийн гадна шатаар өгсөхдөө “Хүн ирэхийг хүлээх үү, яах вэ” гэж бодол болон явтал нэг бүсгүй хажуугаар нь яарсан аятай точиг, точиг гэсээр өнгөрлөө. “Ямар юмандаа яарахаараа ингэтлээ сайварладаг байна аа” гэж бодох зуур бүсгүй гаднах хаалгаар орохыг хараад хар хурдаараа гүйлээ. Гүйх зуураа “Хүүхэн хараад яг мартах гэж байна шүү дээ” гэж тэр өөрийгөө багахан зэмлэж амжив. Хаалга хаагдахаас өмнө арайхийн орж амжтал бүсгүй дотор хаалгыг түлхэж байгаа харагдана. Тэр мөн л ухасхийж хаагдахаас өмнө бүтэн биеэрээ орох гэж зүтгэхдээ бүсгүйн өсгий дээр гишгэж орхив. Бүсгүйн царай хувьсхийж эргэж хараад Томоотой харц тулах мөртөө дальдарч, ум хумгүй явж одлоо. <span class="fullpost"> Хүнд хаалга онгойлгож өгдөг тэнэг хүүхнийг Томоо араас нь өрөвдөсхийн харж зогссоноо “Аргагүй дээ чи” гэсэн янзтай ихэмсэг царайлан цахилгаан шатны зүг нуруу цэх, толгой гэдгэр алхлаа. Гаднаас орохдоо хүнээр хоёрын хоёр хаалгыг давхраар нь онгойлгуулж чадсандаа тэр үү сэтгэл нь нэг л таатай. Хүнхэр нүднийх нь угаар хүйтэн аархал жирвэлзэн зайрмагтана. <br />
Тэрээр зургаан давхарт гарах гэж хоёр цахилгаан шатны аль нэгнийг хүлээн зогслоо. Баруун шат нь зүүнээсээ үл ялиг хоцрон уруудаж яваа нь хаалганы дээр асах давхрын тооноос харагдах ажээ. Энэ хооронд хүмүүс нэмэгдсээр байгаа боловч яагаад ч юм бүгд л Томоогоос зайтай зогсоно. Хар үнэгэн малгайг хазгайдуухан тавьсан дэгжин хүүхэн товор товор алхсаар ирснээ Томоог харуут зог тусан зайлж ямар нэгэн аюулаас сэрвээтсэн зээр шиг сэртэлзэв. Юу нь болохоо байчихсан юм бүү мэд хүмүүс ингээд байдгийг тэр гайхахаас цаашгүй. Ер нь хүмүүс түүнээс учиргүй дөлөмтгий. Түүнд хамгийн их ойртсон, тэр байтугай зүрх сэтгэлийн тухай ярьж үзсэн Сараа гэдэг хүүхэн хүртэл нэг л өдөр өөрийнхөө тэнэгийг гайхсаар явж одсон. “Чиний гутлын хоншоор, нүдний шил, чиний цамцаа товчилсон чинь хүртэл миний зэвүүг хүргэдэг. Чиний инээхийг би үзэн яддаг. Чамд угаасаа инээд ч зохихгүй. Чиний нүд бол чөтгөрт л байх нүд” гэж амьсгаагаа давхцуулан байж хэлээд явчихсан юм. За тэр хамт олон бол бүр ойлгомжтой. Уг нь Томоо зожигрохыг хүсдэггүй л дээ. Ажлынхан нь ямар нэгэн юм болоод мөнгө төгрөг цуглуулахад тэр бусдын жишгээр л өгнө. Ганц нэг орой гадуур гарахад Томоо цуг явах хэдий ч нэг л мэдэхэд гав ганцаар булан тохойд торойж суух. Тэрээр энэ бүхэнд одоо ижил дасал болж дээ. <br />
Цахилгаан шатанд орох хүмүүс яагаад ч юм яардгийн адилаар Томоо ч гэсэн “Аль бүхээгт нь орвол түрүүлж дээшээ гарах бол” гэж бодно. Түрүүчийн бүхээг ирж, ихэнхи хүмүүс тийшээ бөөгнөрч, зарим нэг нь өөрийгөө арай түрүүлж ирснээ ойлгуулах гэж түрэмгийлэн давшилна. Томоо ч гэсэн зүтгэвэл орж ядах юмгүй. Тэртээ тэргүй бүгд л түүнээс зай авахыг хүсэх тул зарим нь үлдэнэ гэдгийг мэдэж байгаа. Гэхдээ Томоо зүтгэсэнгүй. Учир нь “Энэ бүхээгт олон хүн орсон тул давхар болгонд зогсоно гэсэн үг” гэж магадлалын онол бодоод арай сүүлдэж ирэх дараагийн бүхээгт цөөн хүнтэй орохоор шийдлээ. Өнөөх хар үнэгэн малгайтай бүсгүй болон бусад пиг дүүрэн хүнтэй эхний бүхээг хаагдахтай зэрэгцэн дараагийн бүхээг нээгдлээ. Томоо хэд хэдэн хүний хамт оров. Тэд аль болохоор түүнд ойртохгүй захалцгаана. Томоо мэдэрсэн хэдий ч анзаараагүй хүн болон унжуу хамрынхаа уг дээр тохсон зузаан шилний цаанаас гөлөгнөх шар ногоон нүдээр давхрын тоо ээлжлэн солигдох бяцхан дэлгэцийг үелзүүлэн ширтэнэ. <br />
“Хажуугийн бүхээг аль давхарт яваа бол. Дор хаяж арав гаран хүн орсон. Хэрвээ миний бодсон зөв бол дөрөв, тавдугаар давхруудад зогсож л таараа. Тэгэхээр би зургаан давхарт түрүүлж гарна” гэж бодохоор түүнийг сэтгэл үл ялиг тайвширч, гэрлийн очис хацар, нүүр лүү нь үсчих шиг жирвэгэх нь таатай ч юм шиг. Дэлгэцэнд тоо ээлжилсээр. Гэтэл Томоод “Нөгөө бүхээгнээс буух хүнгүй шууд л зургаан давхарт гарчих юм биш байгаа” гэсэн бачуухан бодол багалзуурдаад ирэв. Ямар нэг асуудалд анхаарлаа төвлөрүүлэхээр Томоогийн цээжинд ч юм уу, тархинд ч юм уу үл ойлгогдох бачуурал үүсэж бүр нүүр нь чинэрээд ирдэг гэж байгаа. Үүнийгээ мэддэг болохоор тэрээр өөрийгөө сайн барихыг хичээдэг юм. Хичнээн хичээсэнд нүүр нь халуу шатаад эхлэв. Нөгөө ирвэгнээд байсан очис галын цучил болон хувирах шиг. Тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг бяцхан дэлгэцэнд асах тоо тав дээр очоод гацчихлаа. Нэг настайвтар авгай энэ давхарт буух гэсэн юм байж. Авгай том торондоо түүртсэндээ ч биш зүгээр л ямба нь ийм юм болов уу гэмээр удаан хөдөлсөөр арай хийж нэг юм гарав. Байж ядсан Томоо эгээтэй л араас нь түлхчихсэнгүй. “Шуналын хар тулам ингэж хүнд гай болохоор гэртээ л хэвтэж байхгүй энүүгээр салгалж явдаг нь юу вэ” гэж Томоо тархиа сийгүүлэн бодлоо. Бүхээгний хаалга хариугүй хаагдах гэж байтал түүний араас бас нэг залуу<br />
- Өө, тав уу? гэхэд хэн нэг нь<br />
- Тийм гэж шивнэх үед хаалга зууралдсаар хаагдав. <br />
- Би буух байсын. Наадахаа дарчихдаа гэхэд товчлуурын дэргэд зогсох нэгэн онгойх товчийг дарлаа. Томоогийн хамаг цус нь хөөрч, хацар шанаанд нь тунарч ирэв. Хаалга мөн л зууралдан байж онгойх нь өчнөөн жил өнгөрчих мэт удах авч Томоо тэссээр л байгаа. Гэвч тэрээр дотроо “Түрүүний бууж байхгүй салгалсан муу новш” гэж хахирган өнгөөр хашгирч байв. Залуу санаандгүй эргэж Томоотой харц тулах мөртөө хамаг үс нь босов уу гэмээр болж чичрүүдэсээ дарах гэсэн шиг биеэ займчаад хурдхан арилж өгөв. Томоо “Новшийн муу өгөр” гэж эгээ л хашгирчихсангүй. Хий дэмий л шүднийхээ завсраар сийгүүлэн гаслаад хүмүүсийн дунд байгаагаа санан уруулаа жимийлээ. Түүний сэтгэл улам бүр шагалзан шазвалзав. <br />
“Хэрэггүй л энд орлоо. Нөгөөхөд нь суусан бол өдийд бууж байхгүй юу” гэж бодохоор дахиад л гасламаар. Ядаж байхад бүхээгний хаалга гол гогдох мэт удаан хаагдах аж. Болдог бол хоёр талаас нь шахчихмаар. “Хоцорсоон, хоцорсон. Новш, новш” гэж байж ядсан Томоо хий дэмий хоёр хөл дээрээ займчаад хөшингө харцаар адар ширтлээ. <br />
Хүмүүс түүнийг ажиглаад байх шиг санагдахаар нь үл анзаарагч болон давхар бүрийн тайлбарыг амандаа, гэхдээ бусдад бас ч гэж сонсогдохоор уншив. <br />
- Дөрвөн спортын хувцас ... бараа ... таван давхар цахилгаан бараа ... дандаа бараа ... гэснээ новш гэж амандаа хэлчихээд хүзүүгээ хөдөлгөхгүйгээр харцаар аягандаа эргэлдүүлж бусдыг ажиглавал онц юм мэдэгдсэнгүй. <br />
Бүхээг дуртай дургүй дээшилсээр арайхийн зургаан давхарт зогссон ч мөн л хаалга нь онгойх гэж жил болчих шиг санагдана. “Хажуугийн бүхээг аль хэдийн ирээ биз” гэж санахаар Томоогийн шээс савирчихаа алдана. Хаалга үнэн онгойв уу, худал онгойв уу Томоо урдаа байгаа хүнээ яав гэмээр түлхсээр гарч ирээд хажуугийн хаалгыг харан<br />
- Түй, муу новш . . . гэж хэн хүнийг цочтол хэлээд хий нулиман шал дэвсэв. Хүмүүс оголхийн дөлөөд эргэн, эргэн харсаар явж одлоо. Томоо нитгэрсэн улаан царайгаа шингэрүүлэх гэсэн мэт уртаа гэгч нь санаа алдаад хажуугийн хаалганы өмнүүр өнгөртөл ард нь бүхээг дөнгөж ирсний дохио болсон “Донн” гэсэн чимээ сонсогдлоо. Томоо чихэндээ итгэлгүй эргэн хартал хаалга удаавтар онгойж дотроос нь хар малгайт хүүхэн болоод бусад хүмүүс уван цуван гарч ирцгээхийг шилтэйгээ нэг, шилээ авч нэг харав. Томоогийн худаг мэт гүн ухархайн тэртээ ёроолд юуны ч юм оч гялс хийж, нүүрнийх нь чинэрээ сулараад ирэх нь тэр. <br />
Их дэлгүүрийн зургаан давхарт Томоо мөн л нуруу цэх, толгой гэдгэр алхаж явна. Гэнэтхэн түүнд дэлгүүрээс гарахад түрүүний тэнэг хүүхэн шиг хүн урд нь таардаг болов уу, яадаг бол гэсэн бодол бодогдоодохлоо . . . <br />
<br />
2015. 01.16 УБ хот.<br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com13tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-77855090324707463862015-04-30T08:01:00.003+09:002015-04-30T08:01:37.169+09:00 Бороотой өглөө иржээ<br />
Хүслээр болов.<br />
Бодлоо норгож зогслоо<br />
Хайр төрөв.<br />
Хаанаас ирдэг юм бол<br />
Энэ их сэтгэлийн уянга, бас<br />
Хаашаа оддог юм бол<br />
Тэр их уяралын шаргиа . . .<br />
Сэтгэл чандын ийм л орон зайд<br />
Нэг дүүрч, нэг хоосорсоор<br />
Дүрт биеийг элээж<br />
Тоот насыг үрэх нь дээ . . .<br />
<br />
Т. Бум-Эрдэнэ. 2015.4.30. 7:45<span class="fullpost"> </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-75073745966541503832015-04-21T11:20:00.003+09:002015-04-21T11:21:59.927+09:00* * *Харанхуй шөнөөр хөгшин нохой<br />
Хий хардан хуцах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Халуухан янаг минь хаа нэгтэй<br />
Хархан үсээ урсган гинших, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Дулаан хөнжилд эргэж хөрвөөвч<br />
Дурлалын мөсөнд биеэ тумлайдах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Холын хүний хүндхэн амьсгааг<br />
Ойрын хүний дэргэд сонсох, тийм нэг мэдрэмжийг <span class="fullpost"> <br />
Анаад анаад ирээгүй ганцхан мөр үгс<br />
Аньсган дундуур зуралзах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Хайнгадуухан харцтай хөгшин янхан шиг гудамжаар<br />
Халамцуухан гэлдрэх, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Хар дарсан зүүд шиг хачин хүйтнээр инээж ирснээ<br />
Хаашаа ч юм уйлсаар одох, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Хүйтний чичрүүдэс дунд халууныг оочлох шиг<br />
Хөлөрч ирээд хүйтнийг залгилах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Урдуур шургасан гурван адууны аль нэгнийх нь толгойд<br />
Уургын хуйвыг даялуулах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Амьсгаа даран сортолзох хээнцэр нэгэн ангийн<br />
Амин газар нь гурван бие барих, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Мэдэхгүй газарт зорчсон аавын минь араас<br />
Миний сүнс, мэнд асуухаар тасрах, тийм нэг мэдрэмжийг<br />
Урд шөнө унтсан хэрнээ унтаагүй юм шиг<br />
Унтаагүй атлаа үүрд нойрсох, ийм олон мэдрэмжтэй найрсжээ.<br />
<br />
Т. Бум-Эрдэнэ. 2015.04.21 4:15 </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-62354346553060422312015-04-02T07:56:00.003+09:002015-04-02T07:56:36.998+09:00Нурам - 18 (тууж)Гэтэл тэрээр<br />
- Би энэ бүхэн илчлэгдэхгүй өнгөрчих вий гэхээс би айж байна. Түүнээс миний энэ эвдэрхий бие одоо хэнд хэрэгтэй гэж. Цаана чинь бүхэл бүтэн уул шатчихаад байна шүү дээ. Одоо тэнд урсдаг байсан гол, ургадаг байсан мод бүгд байхгүй болсон. <br />
- Энэ бүхэнд та өөрөө буруутнуудын нэг болж үлдэх нь дээ? гэтэл Суурь хөлсөө арчихдаа арын эгнээнд суугаа Хэрлэнг олж харав. Тэгснээ ус авч уув. Би түүнийг биеэ барихыг хичээж байна гэж ойлгов. Суурь <br />
- Бид хойч үедээ итгэл найдвар үлдээх ёстой. Тэгэхээр миний хэн байх, хэн болохоос энэ үл хамаарна гэж бодож байна гэж хэлэхэд Суурийн хоолойны өнгө эрч хүчтэй сонсогдов. <span class="fullpost"> Тэрээр цааш нь сэтгүүлчдийн асуултанд маш товчхон бөгөөд оновчтой хариулсаар байлаа. Энэ хэрэг хэзээ хүртэл сунжирч, хэрхэн яаж шийдэгдэх нь тодорхой биш. Мэдээж эрхэм гишүүн өнөөдрөөс эхлэн бүх телевиз болон сонингуудтай хаалтын гэрээ гээчийг хийж өөрийнхөө талаар муу мэдээлэл цацахгүй байх бүх арга хэмжээг авна. Тэгээд шүүх, прокурорын байгууллагад хандана. Өнөө цагийн олигархи гэж нэрлэгддэг бүлгүүдийн ажил ингэж эхэлдэг. Гэхдээ бид өөрсдийн зүгээс чадах хэмжээгээрээ тэмцэнэ. Хэрвээ ямар нэгэн байдлаар хэрэг дарагдах шинжтэй болвол тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжих болно. Энэ тухай бид хэдийгээр ярилцаагүй ч бидний сэтгэл зүрх үүнд бэлэн байгаа нь мэдрэгдээд байгаа. Харин хэрхэн яаж Суурийг болон өөрсдийгөө аюулгүй байдалд байлгах вэ гэдэг л байна. Өнөө маргаашдаа ямар нэгэн түгшүүр илрээгүй ч энэ бол зайлшгүй ирэх зүйл. Алдар нэр, алт эрдэнэст шунагсдын эзэрхийлэл, дарангуйллын төмөр тор энэ орныг тэр чигт нь хэрчихэж. Даанч харамсмаар. Энэ хэргийн сэжүүрийг илрүүлж чадвал үүнтэй төстэй олон, олон хэргийг зөв сөхөж дөнгөнө. Суурийн хэлдгээр бид хойч үеийнхэндээ итгэл найдварыг үлдээх ёстой. Үүнд манай багийнхан, Хэрлэн, миний хүүхдүүд, гудамжаар юу ч бодолгүй инээмсэглэж яваа залуус бүгд орно. Намайг гудамжны буланд цохисон залуусч бидний ирээдүй мөн. <br />
Би түүнийг өөрийн найз гэж хэлэхэд нүүр бардам санагдана. Тэр буруутан, тэр гэмт хэрэгтэн. Гэхдээ тэр гэмээ ойлгосон зоригтой буруутан. Атаа жөтөө, шунал тачаал буглаж бугшсан өнөө цагт ийм буруутан бараг л бурхан гэсэн үг. <br />
<br />
* * *<br />
Сүүлийн хэд хоног сэтгэлд буглаад байсан түгшүүр Хэвлэлийн бага хурлаас хойш улам нэмэгдлээ. Суурийн өмнөөс тэр шүү дээ. Тэр хэрэгтэн болно. Бас тэр амьд явах ёстой. Хүний амьдралд саяхан том байр суурь эзэлж байсан асуудал хэдхэн мөчийн дараа юу ч биш болж хувирдаг бас сонин шүү. Одоо Суурийн хайр сэтгэлийн асуудал түүний амь дүйсэн энэ цаг хугацааны дэргэд өчүүхэн зүйл болж орхих шиг. Эсвэл энэ бүхэн хэзээ нэгэн цагт шийдэгдэж, харин хайр сэтгэлийн асуудал гох дэгээ болон хоцрох ч юм бил үү хэн мэдлээ. Би сэтгэл түгшээсэн бодолд дарагдахаараа уруу царайтай болчихдог талтай. Нилээн оройтсоор гэртээ ирвэл Суурь унтаж байв. Сэлэнгээ надад хоол цай хийж өгөнгөө<br />
- Битгий ингэж оройтоод бай л даа. Санаа зовоогоод байх юм.<br />
- Юундаа санаа зовох вэ дээ хө.<br />
- Тэр хэвлэлийн бага хурлаас чинь хойш бүр алхам тутамдаа айж явна. <br />
- За за би дахиж оройтохгүй дээ гэтэл Сэлэнгээ сая нэг юм тайвшрав бололтой санаа алдаад<br />
- Хэзээ энэ хэрэг чинь нэг тийшээ шувтардаг юм бол доо гээд Суурийн байгаа өрөө рүү хяламхийгээд сэрчихвий гэсэн аятай шивнэв. <br />
- Удахгүй байлгүй дээ гэж худлаа хэлэв. Үнэндээ бол хагас жил эсвэл бараг жил тойрон ч болж магадгүй л дээ.<br />
- Худлаа яриад бай. Наад царай зүс чинь унжийгаад нэг л биш. Би чамайг мэднэ ш дээ<br />
- Яахав дээ, хуулийн дагуу л шийдэх биз. Хамгийн гол нь Суурьт өөрт нь их аюултай болчихлоо. Томчуултай холбоотой болоод ирэхээр Суурийн амыг таглах гэх нь гарцаагүй гэтэл Сэлэнгээгийн царайд айдас нүүгэлтэж<br />
- Яанаа . . . арай манайд байгааг мэдчихсэн юм биш байгаа<br />
- Гайгүй байхаа<br />
- Гэхдээ чамайг эмнэлэгээс авч гарсныг мэдэж байгаа ш дээ. Сая бас чи тэр хурал дээр дэргэд нь байсан. Тэд чинь тэнэг улс биш ш дээ. Гэр орныг минь самраад хаячих юм биш байгаа. Тэгээд бас хүүхдүүд . . . Ёох! Юу л болоод байна даа <br />
- Тийм ч юм болохгүй л дээ. Харин одоо мөрдөгдөж байгаа хэргийг шууд хэвлэл мэдээллээр цацах нь өөрөө хууль бус. Гэтэл цаад Суурь чинь “Би тэртээ тэргүй хууль зөрчсөн хүн. Энэ хэргийг ингэж л шууд олонд дэлгэхгүй бол дарагдаж мэднэ. Дараа нь намайг устгана гэнэ биз. Миний амь ямар ч үнэгүйгээр үрэгдвэл харамсалтай биз дээ” гээд зүтгээд байгаа юм.<br />
- Хөөрхий дөө, гүжирмэг ч гэсэн уг нь хүн юм байгаа юм ш дээ<br />
- Харин тийм. Суурийн оронд би байсан бол ийм шийдвэр гаргаж чадах байсан болов уу гэж хааяа бодогдох юм<br />
- Миний өвгөн байсан бол анхнаасаа ийм хэрэг хийхгүй байсан л даа. Ингэхэд нээрээ, танай салааг яах болсон бэ?<br />
- Нэг юм үлдэх нь ч үлдэх байхаа. Энэ жилээс овоо суурьтай үзэх юм шиг байна. Намайг тусгай салаа байгуулах судалгаа шинжилгээний багт хамруулж магадгүй байх.<br />
Сэлэнгээ босож гал тогооны өрөөний хаалгыг хаагаад<br />
- Нөгөө охин нь ирэв үү? гэж сониуч нь хөдөлсөн шинжтэй нүдээ гялтгануулж ирээд асуулаа. <br />
- Хэн?<br />
- Заа, хэн байдгийн. Яагаав, энэ Суурийн . . . Охин гэх юмуу, хүүхэн гэх юм уу?<br />
- Аан, Хэрлэн үү? Ирсээн, ирсэн<br />
- Ирж л таараа ш дээ. Тэгээд ямархуу байна? Суурийн тухай ярьж байна уу гэж байхад чинь. Мэдсээр байж ойлгоогүй царай гаргаад яагаад байгаа юм? гээд ширэв татаж байна.<br />
- Надтай юу боллоо гэж тийм нандин юмаа ярив гэж дээ.<br />
- Чи нэг ярьж байгаад энэ хоёрыг уулзуулвал яасын. Тэгээд болвол нэг тийшээ эс болвол хоёр тийшээ болно биз. <br />
- Энэ суумгай болсон хүнийг тэр охин одоо тоохгүй байх аа. Тэгээд ч хэрэг төвөгт орооцолдчихлоо. Угаасаа эмнэлэгт байхад нь ирээд учраа ололцсон юм шиг байна лээ. Бөөн уур уцаар болцорсон байсан. Би чамд ярьсан ш дээ<br />
- Яахав дээ. Хүн чинь сэтгэлийн амьтан юм хойно хэн хэн нь учраа олохсон гэж бодож л байгаа байлгүй. Дахиад нэг оролдоод үз л дээ. <br />
- Суурь уурлана аа. Бидний хооронд битгий гүйгээд байгаарай гэж өөрөө хэлсэн юм чинь<br />
- Тэр нь ямар хамаатай юм. Энэ хүнд чинь одоо сэтгэлийн түшиг хэрэгтэй байна. Чи бид хоёр гэртээ хооллож ундлаад байх юу ч биш. Сэтгэлээрээ цадах хэрэгтэй байна. Тэгвэл ядаж шийдсэн шийдвэртээ урам зоригтой ч болох юм бил үү. <br />
- Бүр гай болвол яана.<br />
- Энэ хүний бүх барцад нь урдаа гарчихсан. Одоо түүнийгээ давах тэнхэл хэрэгтэй байна. Ойлгож байна уу? гэж адгав. <br />
Сэлэнгээгийн хэлж байгаа нэгэн бодлын зөв. Ер нь юуны ч тухай бай удаахан ярих юм бол Сэлэнгээгийн зөв болж хувирдаг юм. Энэ удаа ч гэсэн тэгж л байх шиг. <br />
- Хэрлэн миний үгэнд орох болов уу?<br />
- Юу ч гэсэн яриад л үз. Орвол тэр л биз. Орохгүй бол одоо яая гэхэв. Чи чинь л их сүрхий хэрсүү хүн гээд байсан биз дээ. Тэгээд ч хэзээ хойно “Би нээрээ нэг уулзаад үзэхгүй яав даа” гэж харамсах ч юм бил үү гэлээ. Сэлэнгээгийн энэ үг Хэрлэнтэй уулзах сэжим болов. <br />
- Юу ч гэсэн очихоос доо гэж би амандаа бувтналаа. <br />
<br />
* * *<br />
Яагаад ч надад Суурийг Хэрлэнтэй уулзуулах ёстой мэт бодогдоно. Суурийн мууг үзэх гэсэндээ биш зүгээр л түүний сэтгэлд эргэлдээд байгаа энэ их шаналгааг нэг тийш нь болгох хэрэгтэй мэт. Гэхдээ би энэ бүхнийг бодож санаа чилээх эрхтэй хүн нь мөн үү, биш үү. Суурь болохоор намайг эр эмийн хооронд бүү жороол гээд байгаа. Ямартай ч байсан Хэрлэнтэй уулзъя даа гэж бодсоор түүнтэй уулзъя гэж тохирсон газраа ирлээ. <br />
. . . Хэрлэн, энгийн даашинз өмсөөд төдийлөн урт ургаагүй үсээ сул тавьсан нь үзэсгэлэнтэй харагдана. <br />
- Чи их өөр харагдаж байна<br />
- Амраад тэгсэн байх л даа. <br />
- Би чамтай уулзах гээд . . .<br />
- Харин таныг гэнэт ярихаар гайхлаа. Уг нь нөгөөдөр цугла гэсэн биз дээ?<br />
- Тийм л дээ, гэхдээ . . . За байз юунаас эхэлдэг юм билээ дээ. Чамайг Суурь дээр очвол зүгээр юм болов уу гэж бодох юм. Магадгүй хүлээгээд байдаг байж болох шүү дээ. Хүн гэдэг чинь цаг ямагт хэн нэгнийг хүлээж байдаг хойно. Магадгүй, чи одоохондоо хүлээхийн тухай мэдэхгүй байх л даа гэтэл Хэрлэн над руу нэг их сүрхий харснаа<br />
- Хэрвээ та завтай бол би хүлээх гэж юу байдаг тухай танд ярьж өгсөн ч болох байна. Таныг хүсвэл шүү дээ гэлээ. Хэрлэнгийн харцанд өс хонзон гэхээр арай хатуудмаар үзэн ядалт гэхээр хаашаа ч юм ямартай ч гэсэн нэг тийм хурц оч гялсхийв. Тэр ингэж ярив.<br />
- Аавынхаа тухай ээжээсээ л сонсож байснаас би амьдралдаа түүнийг хараагүй. Гэхдээ би хүүхдийн сэтгэлээр аавыгаа хүлээдэг байлаа. Хэзээ нэгэн цагт би чиний аав чинь байна гээд нэг өндөр сүрлэг сайхан аав ороод ирэх юм шиг, тэгээд намайг тэртээ дээр өргөөд л . . . хүзүүн дээрээ суулган гудамжаар алхана гэж үргэлж бодож, тоглохдоо хүртэл аав ирлээ гэж тоглодог байв. Найман насандаа ээжээсээ өнчин хоцрохдоо ч гэсэн түүнийг хүлээж л байсан шүү гэж хэлэхдээ Хэрлэнгийн хоолой сааралтаж, нүднийх нь аяганд нулимс дүүрч ирснээ биеэ барих нь ийм байдалд олон удаа ороо болов уу гэмээр санагдана. Тэгээд Хэрлэн<br />
- Миний аавыгаа хүлээсэн хүлээлт сүүлдээ хурдхан шиг насанд хүрэхсэн гэсэн хүлээлтээр солигдсон юм<br />
- Насанд хүрэхээ . . .?<br />
- Тийм, насанд хүрэх. Би насанд хүрч түүний амьдралыг бусниулахсан гэж хүсэх болсон. Сүүлдээ шийдсэн. Магадгүй энэ үзэн ядалтаас үүдсэн байх л даа. Ээж маань намайг оюутан байхдаа олсон гэдэг юм. Миний эцэг болох хүн эрүүл чийрэг, тухайн үеийн охидуудын харааг булаахаар сайхан залуу байсан гэдэг. Ээж маань түүнтэй учирч чадсандаа ямар их баяртай, жаргалтай байсан гээ. Гэтэл тэр хүн миний ээжийн чин сэтгэлийн хайрыг мэдэхийг хүсээгүй. Эмэгтэй хүн хайртай хүндээ хамаг бүхнээ, тэр тусмаа бүхэл бүтэн амьдралаа хүртэл зориулдагийг тэр хүн ойлгоогүй. Ойлгохыг ч хүсээгүй. Зүгээр л хог цаас шиг базаад хаячихсан. Бүр намайг олсныг мэдсээр байж тэр шүү дээ гээд Хэрлэн яриагаа түр орхин өөр тийш харж зогслоо. Бодвол тэр бодол санаагаа төвлөрүүлж байсан байх. Би түүнд ямар нэгэн юм хэлэх ёстой эсэхээ ч мэдэхгүй зогсов. Тэгтэл Хэрлэн<br />
- Тэгээд би түүнийг судалж эхэлсэн. Тэгтэл тэр ээжийн хэлсэн тэр л байгууллагтаа ажиллаж байсан. Гэр бүлгүй байв. Гэр бүлтэй байсан ч би түүнийг салгаж дөнгөнө гэж бодож байлаа. Ямар ч байсан түүнийг жаргалтай байлгахгүй гэж бодсоор арай гэж хорин нас хүрсэн дээ. Надад түүний ярьж байгаа нь сонин ч юм шиг, хачин ч юм шиг санагдаж эхлэв. <br />
- Тэгээд чи санасандаа хүрээ юу? гэж асуучихаад учиргүй санаа зовов. Хүний мууд дурласан хөгийн ч юм болчих шиг. Хэрлэн над руу тогтуун харснаа<br />
- Чадсангүй ээ, чадах ч үгүй юм шиг байна. “Хүний амьдрал санаснаар болдоггүй юмаа” гэж ээж минь хэлдэг байсан. Тэр л үнэн бололтой гээд санаа алдлаа.<br />
- Амьдралаа тэгж эхлээд яахав дээ. Харин ч хүний ёсоор сайн сайхан явбал ээж чинь баярлана. Тэнгэрт хальсан улс чинь тэндээсээ харж л байдаг юм гэсэн гэж хэлэхтэй зэрэг тархи зүрх хоёр руу нэг юм манасгээд явчихлаа. <br />
- Чи чинь ингэхэд . . . гээд би Хэрлэнг хартал тэр хэн нэгэнтэй хачин адилхан харагдав. <br />
- Таныг ээж “Маш ухаантай хүн гэж байнга ярьдаг байсан” гэж тэр хэллээ. <br />
- Чи чинь Сүрнээгийн охин байна ш дээ. Яагаад энэ бүгдийг одоо ярьж байдаг хүүхэд вэ? гэхэд тэр<br />
- Би нэгэнт шийдчихсэн байсан болохоор яаж танд хэлэх вэ. Тэгээд ч миний анкетанд Лхамсүрэнгийн Хэрлэн гэж байгаа л даа. Та нар л анзаараагүй. <br />
- Чи ч ёстой золигийн хүүхэд юмаа. <br />
- Танай эхнэр Сэлэнгээ гэдэг хүний азтайд ээж маань их баярладаг байсан юм шүү. “Тэр хоёртоо би тээр дараа болоод яахав” гэж дандаа ярьдаг байлаа. <br />
- Дараа болох юу байхав дээ гэж намайг шүүрс алдахад<br />
- “Би өөрийнхөө сонголт, өөрийнхөө шийдвэрээр л явсан. Үүнд тэр хоёрын минь буруу гэж байхгүй” гэж ээж маань намайг яг л том хүн өөдөөс нь харж суугаа юм шиг ярьж байсан гэж Хэрлэн ярьлаа. <br />
Миний дотор харанхуйлж эхлэв. Сэлэнгээ бид хоёр Сүрнээгээс холдсон цагаасаа эхлээд ор тас мартсан гэхэд болно. Тэр хүний бодож байгаа бидний байж байгаа хоёр мөн чих зөрүүтэй ажээ. . Бид ер нь ямар гээчийн хүмүүс болцгоосон юм бэ? Хаана байна тэр нөгөө яриад байдаг хүн чанар, хүний сайхан сэтгэл чинь гэж хаа нэгтэйгээс хэн нэгэн миний чихэнд шивнэх шиг. <br />
- Би ахмад Суурийг эмнэлэгт байхад нь очиж уулзчихаад дараа нь нэг л хоосон болчихсон. Бүр хов хоосон. Багаасаа эхлэн энэ хүнтэй л уулзаж, энэ хүнээс ээжийнхээ гомдлыг тайлна гэж бодож явсан маань утгагүй болчихсон гэж Хэрлэн миний бодлыг таслав. <br />
- Би чамайг ирээд явсны дараа эмнэлэг дээр очсон л доо. Суурь нэг хэсэг гүн хямралд орсон байсан. <br />
- Магадгүй ээ, тэгсэн байх. Тэр надад эхлээд итгээгүй. Тэгээд би энэ зургийг түүнд үзүүлсэн юм гээд Хэрлэн надад бор дэвтэр завсраасаа нэгэн цаас гаргаж өгөв. Авч үзвэл Суурь сууж, хажууд нь Сүрнээ зогсоод авхуулсан зургийг нөгөө цэгэн зургийн аргаар зуржээ. Гэтэл Сүрнээгийн гэдсийг нь урагш нь цондойлгон томруулж хэдэн цэг хатгачихсан байв. Тэр нь сүүлд нэмсэн болов уу гэмээр эв хавгүйхэн харагдана. <br />
- Наад гэдсийг нь ээж өөрөө нэмж зурсан юм гэсэн. Уг нь намайг олсноо хэлэх гээд яаж хэлэх ухаанаа олохгүй амьхандаа их романтик маягаар хэлэх гэж оролдсон санаа нь. Тэгсэн чинь зураг сараачсан хэрэгт ороод юун нөгөө анхны хүүхдээ олсон хөөр баясал, хайр сэтгэл. Алгадуулаад, түүгээр ч зогсохгүй бүр салахдаа тулах шалтаг болсон юм гэнэ лээ. Би ээждээ зовлон л авчирсан байх гэлээ. Энэ бүхэн надад цочирдмоор сонин байв. Хэрвээ Хэрлэн өөрөө биш хэн нэгэн хөндлөнгийн хүн надад энэ тухай хэлсэн бол би бараг итгэхгүй байсан биз. <br />
“Би ингэж гайхшаа барж байхад Суурь тэгтлээ бахардах нь аргагүй. Тэр нэг өдөр даанч бүр нэг галзуу юм шиг байсан юмаа. Гэхдээ л намайг ороод зууралдаад авахад ганц ч үг ганхийгээгүй. Айхтар чанга байгаа юм шүү. За тэр ч яахав. Энэ охин цаашдаа яана даа” гэж бодоод <br />
- Одоо тэгээд энэ бүхнийг яаж нэг тийш нь болгоно доо, охин минь гэж гуйсан ч юм шиг зөөлөн өнгөөр хэлэхэд Хэрлэн нэг их санаа алдаад <br />
- Цаашдаа юу? Цаашдаа би бууж өгнө өө гэв.<br />
- Хэнд?<br />
- Хувь заяаны эргүүлэгт. Би одоо яах вэ гэж олон хоног бодсон. Гэтэл одоо болно, миний охин одоо хүссэнээрээ амьдар гэж тэр хэлсэн гэж Хэрлэн хэлэв. <br />
- Хэн? Хэн чамд хэлсэн гэж? гэвэл Хэрлэн намайг дүрлийтэл харж байснаа<br />
- Ээж. . . гэлээ. Би түүнийг гайхсандаа хэлэх үгээ олсонгүй. <br />
- Би ээжтэйгээ үргэлж цуг байдаг юм. Нас барсан өдрөөс нь эхлээд л хамт байсан гэж боддог гээд гунигт автсан харцаар тэнгэрийн хаяа ширтлээ. Хөдөө байхад нэг дэвтэр тэвэрчихээд алсыг ширтэн суудаг яг л тэр төрхөндөө орчихов. Тэр цаг үргэлж ээжтэйгээ хамт байсан нь үнэн ажээ. <br />
- Би энэ зун ажилд яваад юу гэж ойлгосон гээч. Ой бол манай гариг дээрх хамгийн төгс нэгдлийн хэлбэр гэж. Амьдрал ч гэсэн яг л ой гэсэн үг. Тэнд бүх юм байх мөртөө бүгд хоорондоо гайхамшигтай сайхан зохицож чадсан байдгийг анзаарсан шүү. Би амьдралыг дэндүү өөрөөр бодож явжээ гээд Хэрлэн хархан нүдээ гялтгануулан инээмсэглэлээ. Түүний хажууд хэн ч байсан сэтгэл нялхарч, хүний орчлонгийн сайханд уярмаар ажээ. <br />
- Миний дүү тэгээд юу хүсэж байна даа? Ямар нэгэн тус хэрэгтэй бол Сэлэнгээ эгч бид хоёр нь чадахаараа туслана шүү гэхэд<br />
- Би юу? Би аавтайгаа хамт амьдарнаа гэж итгэл дүүрэн хэлээд “Энийг ч харин нэг чадна шүү” гэсэн харцаар намайг ширтэж байлаа. <br />
Тиймээ, тэр чадна. Тэр эцгийгээ дууриасан хатуу чанд охин гэдэгт би итгэнэм. <br />
<br />
Төгсөв. 2013. 07. 29. УБ хот.<br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com20tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-66119339086650096802015-04-01T07:18:00.001+09:002015-04-01T07:18:40.935+09:00Нурам - 17 (тууж)- Тэр гэж хэн билээ?<br />
- “Их тулгат”-ын эзэн. Бид түүнийг Ах гэж нэрлэдэг юм.<br />
- Тэгэхээр энэ бол ямартай ч чиний санаа биш гэсэн үг, тийм үү?<br />
- Тэгж өөрийгөө хаацайлахыг хүсэхгүй байна. Би энэ хэрэгт гүн хутгалдсан хүн. Тэгээд Эрдэнэ Хайрханыг төлөвлөгөөтэйгөөр шатааж эхэлсэн. Тэр нэг өдөр чиний хэлсэн таамаглалууд бүгд зөв байсан. Тэд хэсэг хэсгээр нь гал тавих. Харин миний үүрэг бол аль болох хоцорч очих, галыг унтраалгүй газар авхуулах, унтраахдаа хойрго хандах ёстой байлаа. Тэр үүргээ ч маш сайн биелүүлж эхний жил өнгөрөхөд Эрдэнэ Хайрханы бараг жаран хувийг шатаачихсан байсан. <span class="fullpost"> Энэ завсар “Их тулгат”-ын эзэн их хуралд сонгогдсон. Тэгээд тэр улам хүчирхэг болсон мэт санагдаж байв. Ах биднийг өдөр шөнөгүй шахаж шаардаж байв. Бид гэдэг нь надаас гадна тэдний компанийн цэвэрлэгээний бригадын ахлагч, өөр бас нэг залуугийн хамт байсан. Улмаар цэвэрлэгээний бригадыг шатсан ойг цэвэрлэх нэрээр оруулж амжсан. <br />
- Гэрээгээр . . .? <br />
- Тэгэлгүй яахав. Бид алдаа хийхийг хүсээгүй. Гэтэл энэ жилээс эхлээд Ах биднийг хурдал, түргэл. Дэндүү удаан байна. Энэ жилдээ багтааж наад уулаа нүцгэл. Би энд ердөө хэдхэн жил сууна. Намайг эндээс буухад манай компани наад уул руу чинь аль хэдийн орсон байхын тулд энэ жил л үлдлээ. Хурдал гээд шахаад эхэлсэн.<br />
- Тэр шахаад байх, чамд шахуулаад байх шалтаг байж дээ?<br />
- Байлгүй дээ. Тэр том байшинг юугаараа барих билээ. Бидний цалин гэж юу байдаг билээ чи мэднэ ш дээ. Тэгээд ч би энэ хөдөө хээр бүх насаараа хаягдаад нэг олдсон амьдралаа шал утгагүй өнгөрөөж байна гэсэн бодолдоо итгэчихсэн байсан үе. Та нарыг цол ахиж, цалингаа нэмүүлж байхад би тэнд хөдөө хөхөрч, гадаа гандаж явсных өдий дайны эрхтэй гэж өөрийгөө зөвтгөж байлаа. Ер нь бас нэг бодлын иймхэн цалин авчихаад үхэл дундуур гүйгээд байх нь тийм ч шударга биш санагддаг байв. Ялангуяа амь насаа алдаж байгаа цэл залуухан хүүхдүүдийг хараад харамсдаг байсан. Нэг мэдсэн чинь би өөрөө ч гэсэн залуу насаа хөдөө хээр гал дунд л өнгөрөөсөн байдаг. Тэгээд л энэ бүхэн тэнэг хэрэг юм байна гэж бодох болсон . Төөрч л явсан бодол байгаа биз? Гэтэл энэ улс эх оронд юу болж байгааг харж байгаа биз дээ? Ард түмний нэртэй болгоныг арга зальтай нөхдүүд өөрийн болгоод дууслаа шүү дээ гээд Суурь тамхиа сороод <br />
- Тиймээ, би тэр хүнээс их мөнгө авсан. Урд нь гартаа барьж байгаагүй их мөнгө. Анхандаа гайхамшиг гэдэг гарт ороод ирэх шиг л болсон. <br />
- Тэр үед л чи өөрийгөө алдаж дээ.<br />
- Өөрөөсөө гадна хүн чанараа, итгэл үнэмшлээ алдсан. Мөнгө дагасан амьдрал гэдэг нэг л орчихвол эргэж гарч болдоггүй юм билээ. Тэгээд л тэр хүний гарт өдөр өдрөөр орж эхэлсэн. Ахын шахалт сүүлдээ гэр орондоо ч тайван байх аргагүй болтол ирсээр байсан.<br />
- Тэр шар залуу гар хөл нь мөн биз?<br />
- Тэр ч мөн. Гэхдээ жинхэнэ зуудаг нохой нь тэр сорвитой залуу. Түүнд хүнийг өрөвдөх хайрлах гэдэг ойлголт байхгүй. Би хэрийн хүнээс айдаггүй. Гэтэл түүнээс л жаахан жийрхээд байдаг юм. <br />
- Хурандаагийн хэлснээр бол тэр шар залууг сэжигтнээр хорьсон гэсэн. Харамсалтай нь олигтой ам ангайхгүй байгаа юм шиг байна лээ. <br />
- Тэд сандарч байгаа. Сандарсандаа үүнд холбоотой бүх хүний амыг хумхиж байна гэж хэлэхдээ Суурийн хоолойны өнгө ууртай ширүүн болж ирэв. Надад гэнэт түгшүүрт бодол төрж эхлэв. <br />
- Тэд арай чамд . . .? гээд асуултаа дуусгаагүй байтал Суурь тасалж<br />
- Дөнгөж сая ирээд явлаа, Галаа гэхэд түүний харцанд уур уцаар гэхээсээ илүүтэй үзэн ядалт улалзаж байв. <br />
- Хэн? Нөгөө Ах чинь үү?<br />
- Үгүй ээ, Сорвит<br />
- Тэр чинь олдохгүй байгаа гэсэн ш дээ<br />
- Олохгүй бол олдохгүй шүү дээ. Тэр миний өрөөнд орж ирээд энэ . . . гээд хажуугийн сандал дээр байх нойтон толбо болсон дэрийг заагаад<br />
- Дэрээр дараад эгээтэй л бүтээж алсангүй. “Чамаас бусад нь амаа хамхиж чадна. Харин чи л хичээгээрэй” гээд дараад хэвтчихсэн. <br />
- Унтаж байхад чинь үү?<br />
- Би сэрүүн байсан. Гэхдээ сэрүүн байлаа гээд би хөдөлж чадахгүй юм чинь. Ингээд дуусдаг юм байж дээ л гэж бодогдсон шүү. Тэгтэл дэрээ буцааж авснаа “Үхэл амьдрал хоёр хөрш байдаг юм гэж Ах хэлүүлсэн шүү, амаа мэдээрэй” гээд гараад явсан. Тэгээд л чам руу залгасан хэрэг.<br />
- Одоо тэгээд яая гэж бодож байна? гэж санааг нь сонсох санаатай асуутал тэр дуугарсангүй. <br />
- Хэрвээ чи дургүйцэхгүй бол надад нэг санаа байна гэвэл тэр бас л чимээгүй. <br />
- Энэ бүгдийг чи илчлэх хэрэгтэй. Ганц батлах хүн нь чи л байна. Гэхдээ энэ дэндүү өндөрөө авчихсан болохоор маш аюултай бас эрсдэлтэй гэхэд Суурь над руу ширүүн харснаа<br />
- Би илчлэхгүй бол чи хэлэх үү? Одоо чи бүгдийг мэдэж байгаа шүү дээ гэж тулгаж асуув. Тулгамдсан энэ асуултанд би шуудхан хариулж чадсангүй. <br />
“Хэрвээ би цааш нь хэлвэл Суурийн амьдрал орвонгоороо сүйрнэ. Сайн ч, муу ч насан багын андууд. Хэрвээ бидэнд ойлголцоогүй үе байсан бол тэр нь хүний хорвоог таних гэж бие биенээ хурцалсан гэж ойлгож болно. Бидэн шиг андуудын хооронд уурлах шалтаг байхад биесээ уучлах шалтгаан байж л таарна. Тэгвэл ийм үед хүн яах ёстой вэ. Хэрвээ би шударга үнэнийг хэлэхгүй бол өөрөө өөрийгөө хуурна гэсэн үг. Магадгүй, насан туршдаа гэмшилтэй үлдэж ч болох юм. Энэ сэжиг таамгийг олж харсан өдрөөсөө эхлээд л тэдэнтэй тэмцэхээр шийдсэн тэр эр зориг, итгэл үнэмшилээ уландаа гишгэх болно гэсэн үг. Хүмүүс намайг найзынхаа мууг үзсэн новшийн амьтан л гэж бодох байх. Гэтэл манай багийн хоёр сайхан залуу гэхэд л юуны тулд алтан амиа алдсан болж байна вэ? Сайн сайхны төлөө шүү дээ. Хүн амиа алдаж байхад миний нэр төрөө алдах юу ч биш санагдана. Би өөрөөсөө урваж чадахгүй л болов уу” хэмээн нилээн бодсоны эцэст<br />
- Би энэ бүгдийг хэлнээ. Намайг уучлаарай Сууриа. Чамд хичнээн хэцүү байгааг ойлгож байна. Гэхдээ энэ болж байгаа бүхэн зөвхөн чиний тухай асуудал биш гэдгийг чи ойлгож байгаа байх. Тэгээд ч чи намайг энэ хэргийн хойноос яваасай гэсэндээ сая надад бүгдийг ярьсан гэж ойлгож байна гэж хэлчихээд түүний довтолгооныг хүлээлээ. “Чи миний мууг үзэх гэж үнэхээр хорхойсож байх шив дээ. Чамд тэр алдсан цолноос чинь өөр юм бодогдохгүй байна уу, новшоо” гээд л хашгирч гарах болов уу гэтэл харин тэр <br />
- Чи зөв ойлгожээ. Би чамайг өөрөөсөө ухаантай гэж итгэдэг байсан. Заримдаа энэ бодолдоо уур хүрч байж сууж яддаг байж билээ. Аз болж чи яг хэвээрээ байна. Гэхдээ чи цааш нь энэ тухай яриад хэрэггүй, битгий . . . гэж маш тайвнаар хэлээд над руу гуйсан харцаар харснаа<br />
- Би айж байна гэж үгээ гүйцээлээ. Би түүнийг уурандаа багтарч ядна л гэж бодож байсан болохоос ингэж гуйна чинээ бодоогүй. Гэтэл одоо би энэ харцыг яах вэ гэж бодож байтал тэрээр цааш нь <br />
- Би өөрөө энэ бүгдийг илчлэнэ гэж палхийтэл хэлэх нь тэр. Би тэрүүхэн хооронд гайхсандаа гацаж орхив. <br />
- Чи гайхах хэрэггүй. Би бүр хэвлэлийн бага хурал зарлана. Хэдийгээр би гавъяа байгуулаагүй ч энэ явдлыг улс орон даяар шууд олны анхааралд оруулахгүй бол болохгүй боллоо. Би тэгэх л болно. Батсуурийг тэд нар ингээд л айлгачихна гэж яаж санаа вэ. Бие минь хэмхэрсэн ч бодол санаа минь эвдрээгүй байна гэж өөртэйгөө ярьж байгаа юм шиг хурцдаж ирснээ өөрийгөө тайвшруулах гэсэн мэт амьсгаа аваад <br />
- Одоо бодоход миний амьдрал тэр чигээрээ алдаагаар дүүрэн, хэзээ нэгэн цагт өнгөрсөн бүхнээ эргэж харахгүй юм шиг явж. Харин одоо бол тэгэхгүй ээ. Хэдийгээр оройтсон байж болох ч надад одоо үнэнээс өөр юм хэрэггүй. Үнэн гэдэг оройтдоггүй байх гэж бодож байна. Энэ бүгдийн дараа үхсэн ч гомдол алга гээд тэрээр хөмхийгөө зуулаа. Тэр шийдэхээрээ ийм царай гаргадгийг би мэднэ.<br />
Тэр шөнөдөө би Суурийн дэргэд хоносон юм. Маргааш нь шууд л эмнэлэгээс гаргалаа. Хотод ийм байдалтайгаар очих айл түүнд байхгүй тул би гэртээ аваачихаар болов. Хүн хараас асууж байж нэг тэргэнцэр худалдаж авлаа. Хаа очиж тэрээр элдвийн ааш гаргасангүй. Харин түүний харц юутай ч зүйрлэмгүй гунигаар дүүрч байсым.<br />
<br />
* * *<br />
Нэгэнт ийм байдалд хүрсэн тул Хурандаатай хурдхан уулзаж болсон бүх процессыг ярив. Гэхдээ өөрийн найз Суурийн хувь заяанд санаа зовж байгаагаа ч хэлэхээ мартсангүй. <br />
- Ахмад Батсуурийн хувьд даанч тоогүй. Батсуурь шиг жинхэнэ эрчүүд л энэ албанд зүтгэх ёстой. Гэтэл тэднийг маань өнгө мөнгөний хорвоо худалдаж авчихаад байх юм. Гэхдээ тэр хүн хар амиа бодолгүйгээр хорвоод байж болох хамгийн хорон санааг илчлэх гэж байгаа нь ихээхэн зориг шаардахын зэрэгцээ өөртөө аюултай эрсдэл дагуулж байна. Үүнийг бид үнэлэхгүй байж болохгүй гэж Хурандаа хэлэв. Харин надад Суурийн үйлдэл маш их ухаарал, гэгээрэл мэт санагдаж байлаа. <br />
- Ахмадыг бүрэн хамгаалалтанд авах хэрэгтэй. Би энэ талаар цагдаагийн болон зохих байгууллагынханд мэдэгдэнэ гэхээр нь<br />
- Хэрэггүй байхаа. Тэдний чих хаа ч наалдсан байж мэднэ. Тэгснээс манайд чив чимээгүй байж байгаад хэвлэлийн бага хурлыг гэнэтхэн хийсэн нь дээр байх гэвэл <br />
- Бид хэзээ ч эрсдэл гаргаж болохгүй. Өндөгөө дарсан шувуу шиг л болгоомжтой бас соргог байх хэрэгтэй. Би ахмад Батсуурийн өмнөөс харамсаж байна. Гэхдээ үнэнээ илчлэх зоригтой байгаад нь бахархаж . . . үгээ тасалж хуруугаа гозойлгосноо <br />
- Үгүй ээ, баярлаж байна. Гэмт хэрэг үйлдсэнийх нь төлөө төдийгүй гэмт хэрэг үйлдэх санаа төрснийх нь төлөө ч цээрлүүлвэл зохино гэдэг үг байдаг. Гэмт хэрэг гэдэг ийм л хатуу үйлийн үртэй шүү дээ. Хэвлэлийн бага хурлаас цааш хэрэг шийдтэл мөн ч их зай бий. Тэр бүрийд эрсдэл өндөрсөнө гэдгийг өөрт нь сайн ойлгуулаарай.<br />
- Мэдлээ. Манай салааныхны талаар ямар шийд гарсан бол? <br />
- Танайхан Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвд сургалтанд хамрагдана. Тэнд ямарч байсан гурван сарын сургалт явагдана. Хөрөнгийг нь манай байгууллага гаргаж байгаа. Харин сургалтын хугацаанд хэнээр ахлуулах талаар надад саналаа хэлээрэй гэх нь намайг тийш нь явуулахгүй юм байна гэж ойлгогдов. <br />
- Чамайг энд судалгааны багт оруулна. Энэ багийн ирээдүй чиний хийсэн судалгаа, хийсэн төслөөс ихээхэн хамаарна гэсэн үг гэснээ ширээн дээрээсээ нэгэн цаас авч надад өгөөд<br />
- Танай холбоочин Хэрлэн хуулийн сургуульд тэнцсэн тул гарах өргөдлөө өгсөн. Хэдийгээр энд ороод удалгүй гарч байгаа нь тиймхэн боловч хүн сурч боловсрох гэж байхад бид садаа болж болохгүй гэлээ. Яриа нэгэнт дууссан тул би ёслоод гарах гэтэл <br />
- Аа тийм, миний өмнөөс ахмад Батсуурьт талархаж байгааг минь хэлээрэй гэлээ. Түрүүнээс хойш Хурандаагийн сэтгэлд Суурь эргэлдсээр байсан аж. Тэрээр энэ албанд зүтгэж байсан нэгэн залуугийнхаа тухай халаглаж байгаа нь гарцаагүй. <br />
Манайхан өдөрт ирдгээрээ ирсэн байв. Би Хурандаагийн хэлсэн шийдвэрийг тэдэнд танилцууллаа. Манайхан “За ашгүй, яах гээд байгаа нь ойлгогдохгүй байснаас энэ ч дээр” гэцгээхэд “Одоо тэгээд юугаа сурч, хуйхаа маажна даа” гэцгээх нэг нь ч байв. Тэгтэл Однар<br />
- Хэр зэрэг чадалтай баг болох нь манай Галаа даргын арга ухаанаас хамаарах нь дээ гэж байна<br />
- Намайг байхгүйд ахлах ахлагч Однар багийн ахлагч байх болно. Бусад хичээл сургалтандаа сайн анхаарч шамдаарай. Тэгтэл Сансар<br />
- Хэрлэн яах вэ? Даргаа<br />
- Хэрлэн Хуулийн сургуулийн оюутан болсон. Тэгэхээр бидэнд өөр холбоочин ирэх байх гэлээ. Бүгд чимээгүй болцгоочихов. <br />
- Та нар минь хурдтай, эрчтэй, чадварлаг, гялалзсан, орон даяар үлгэр дууриал болохоор баг байх ёстой шүү гэж ширүүхэн хэллээ. Бүгд<br />
- Мэдлээ гэж хүнгэнэв. Хэрлэнг багтаа үлдээгүйд хэн хүнээс илүү харамссан хүн бол Сансар. Хүүхдээр юм бол тэр бараг уйлж байсан байх. Би түүний мөрийг алгадаж<br />
- Чи яагаад ингэтлээ уйтгарлаа вэ?<br />
- Үгүй ээ, зүгээр. Би уйтгарлаагүй.<br />
- Чи Хэрлэнд хайртай юмаа даа? гэтэл “Та яаж мэдээв” гэсэн шиг над руу бүлтийтэл харав.<br />
- Чи харваас л мэдэгдэж байна гэхэд тэрээр толгойгоо маажиж<br />
- Хэрлэн үнэхээр хөөрхөн охин тээ? Даанч намайг тоохгүй л дээ <br />
- Яагаад? гэж би асуучихаад “Би хэрэггүй асуулаа” гэж бодлоо. Хэнд ч гэсэн ойлгомжтой байхад би түүнийг зовоох ямар хэрэг байхав дээ. <br />
- Хэрлэн Батшуурь ахмадад хайртай гэж манайхан хэлшэн гээд доошоо харлаа. Надад хэлэх үг олдсонгүй. Гэхдээ энэ залуугийн сэтгэлийг сэргээх үг заавал хэлэх ёстой. <br />
- Сансараа, Хайрлаж дурлана гэдэг чинь огт буруу зүйл биш. Алдаа ч биш. Тиймээс чи өөрийнхөө хайрын төлөө итгэл алдартлаа явах хэрэгтэй. Гэхдээ өөрийнхөө л хайрын төлөө ш дээ. Сэтгэлээ чагна, мэдрэмжиндээ итгэ. Сэргэлэн цовоо бай гээд түүний мөрийг дахин элэгсэгээр алгадлаа. Сансар чухам юу ойлгосон юм бүү мэд толгой дохино. Үнэндээ миний хэлсэн энэ хэдэн үгнээс өлгөөд авчихмаар юм байсан гэхэд эргэлзмээр. Учир нь би Сансарыг Суурь Хэрлэн хоёрын хоорондуур ор гэж хэлж чадахгүй. Тэгсэн атлаа чи одоо өөр юм бод. Хэрлэн чамд хүртээлгүй гэж бас болохгүй. <br />
- Тэгнээ, би заавал зүтгэнэ. Тэр намайг ойлгоно тээ? гэж Сансар харцандаа оч гялтгануулан хэллээ. Надад харин хэлэх үг олдсонгүй. Хий дэмий толгой дохив.<br />
<br />
* * *<br />
Суурь эмнэлэгээс гарснаас яг нэг сарын дараа хэвлэлийн бага хурлыг зарлалаа. Зарласнаас хойш ердөө хоёрхон цагийн дотор хэвлэл мэдээллийн танхим пиг дүүрэн хүнтэй болов. Гэнэт зарласан гэхэд манай хэвлэлийнхэн шуурхай болсон бололтой. <br />
Хурал эхэлж гаднаас Суурийг тэргэнцэртэй нь оруулж ирэв. Суурь яриагаа товчхон атлаа шуудхан эхэлсэн юм. <br />
- Намайг Батсуурь гэдэг. Би Онцгой байдлын албанд насаараа ажилласан хүн. Гэсэн атлаа би гэмт этгээдүүдтэй нийлж нэг сайхан уулыг тэр чигээр нь шатаачихаад сууж байна. Би өөрийн буруугаа хүлээж, энэ үйлдэлдээ тохирох ял зэмийг үүрэхэд бэлэн байна гэлээ. Хурал эхлээд удаагүй байтал Хэрлэн сэмхэн орж ирээд арын эгнээнд очиж суухыг би харав. Суурь цааш нь үүнээс гадна энэ уулыг хэний төлөө, ямар зорилгоор, хэн хэнтэй үгсэн нийлж шатааснаа өнөөдөр илчлэх болно гэж эхлээд тэрээр юу ч үлдээлгүй бүгдийг он сар өдөртэй нь, оролцсон хүмүүсийг овог нэр, албан тушаалтай нь илчлэв. Үүний дараагаар Суурь, сэтгүүлч, сурвалжлагч нарын бужигнасан олон асуултанд нэг бүрчлэн хариулж байв. Нэг сурвалжлагч<br />
- Та Улсын их хурлын гишүүний захиалгаар бусадтай хамтран энэ гал түймрийг санаатайгаар үйлдэхэд оролцсон гэлээ. Та хүн гүтгэж байгаа юм биш биз?<br />
- Энэ бол туйлын үнэн. Мэдээж энэ хурлын дараагаар тусгай хүчнийхэн үнэн мөнийн эрэлд гарна. Их тулгат компанийн эзэн байсан одоогийн их хурлын гишүүний захиалга. Тус компанийн нэр бүхий хоёр ажилтан үүнд хамаарна. <br />
- Яагаад заавал энэ Эрдэнэ Хайрхан уулыг гэж?<br />
- Эрдэнэ Хайрхан уул нь доороо маш их алтны ордтой нь тодорхой болсон. Гэтэл ой мод болон голын эх болон ай сав газар хайгуул хийх, ашиг малтмал олборлолт хийх хориотой байдаг. Тиймээс Эрдэнэ Хайрханы ойг шатааж, усыг ширгээснээр энэ хорионд орохгүй болох ёстой байсан юм. <br />
- Та юуны улмаас энэ бүхнээ хүлээхээр шийдэв? Танд өгөх ёстойгоо дутуу өгсөн үү?<br />
- Үгүй дээ, тэд өгөхөө өгсөн. Би энэ тухай их бодсон. Эцэстээ би өөрийгөө олж авъя гэж шийдсэн. Магадгүй оройтсон байж болох ч дахин ийм муухай хэрэг энэ оронд битгий гараасай гэж бодсон. <br />
- Та хэзээ тахир дутуу болсон бэ? Юуны улмаас?<br />
- Би хоёр сар хагасын өмнө ой хээрийн түймэртэй тэмцэж байгаад шатаж буй модонд даруулж унасан. Үүнээс болж насаараа суугаа болсон. <br />
- Тахир дутуу болсон чинь хэргээ илчлэхэд хүргэв үү? <br />
- Тийм байхыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ эрүүл үлдсэн байсан ч би ингэх л байсан байх<br />
- Одоо танд Улсын их хурлын гишүүний зүгээс маш их дарамт шахалт ирнэ. Цаашлаад амь насанд чинь нөлөөлж мэднэ. Айж байна уу?<br />
- Айж байна гэж Суурийг хариулахад танхим даяар битүүхэн шуугиад явчихав.<br />
<br />
Үргэлжлэл бий... </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-17890281131071254672015-03-30T07:59:00.001+09:002015-03-30T07:59:56.252+09:00Нурам - 16 (тууж)Гэхдээ ямар ч сонголт хийсэн байлаа гэхэд би түүнийг буруутгаж чадахгүй гэдгээ мэдэж байв. Хэрлэн яагаад ч юм надаас харц дальдраад байх шиг. Суурь надад ярьснаа түүнд хэлчихнэ гэж баймгүй юм даа. Энэ хоёр холбоо бариагүй байх учиртай даа гэж гайхаж байлаа. Сансар сурснаараа Хэрлэнг бараадан дөхнө. Гэвч хөдөө байдаг шигээ зоригтой харагдсангүй. Однар, Лхагва гээд бусад нь харин Хэрлэнг нэг их оролдоод байсангүй. Гэрийн бараа харсан эрчүүд угаасаа л ингэдэг зантай л даа. <br />
- Одоо тэгээд яах билээ? гэж Однар асууж байна. Тэр ерөнхий утгаар салааныхаа ирээдүйг асууж байгаа нь ойлгомжтой. <span class="fullpost"><br />
- Яахав. Хөдөө явсан тайлангаа тавина. Та нар одоохондоо амьтны анхаарал татаад байлгүй байзнаж бай гэж анхааруулаад гарлаа. <br />
Удирдлагадаа тайлангаа тавив. Энэ хавар тус аймагт ажиллахдаа өөрт ажиглагдсан оновчтой хийгээд дутагдалтай талуудыг харьцуулав. Ийм тусгай салаа байж болох хэдий ч техник тоног төхөөрөмжөөр тусгайлан хангахгүйгээр ийм өрөвдөм тусгай гэгдэх салаа байх нь хэр оновчтой болохыг эргэж харахыг удирдлагадаа санууллаа. Үнэхээр тусгай төхөөрөмжөөр хангагдсан, тусгай нөхцөлд бэлтгэгдсэн, онц шаардлагатай үед тухайн нөхцөл байдалд тохирсон тодорхой шийдвэр гаргах онцгой эрхтэй, байгалийн ямар ч хүнд нөхцөлийн өмнө зогсож чадахуйц хүчин чадалтай байвал тусгай гэгдэх салааг байгуулж нийт улсын хэмжээнд бэлэн бэлтгэлтэй ажиллавал болохгүй юмгүй. Түүнээс биш энэ хаврын бидэн шиг хүрз шүүрхэн барьсан арваадхан хүн байх нь энд тэнд очиж хүчээ тарамдуулахаас цаашгүй. Бид бол дайчилгаанаас ялгагдах юмгүй байсан. Яг үнэндээ байгаль дэлхий хур бороо хайрлаагүй бол сүүлд гарсан түймрийг бид унтрааж дийлээгүй юм ш дээ гэдгээ хэлчихээд гарлаа. <br />
Удирдлага миний тайланг анхааралтай сонсож, хүлээцтэй хандсан байв. Тэр хуралдаанаар “Тусгай” гэгдэх салааг цаашдаа байлгахаар тогтохгүй хүчин чадлыг сайжруулахад шаардлагатай хөрөнгийг төсөвт суулгаж өгөхийг хүссэн хүсэлт засгийн газарт гаргахаар шийдвэрлэсэн байв. Ингэхдээ зүгээр салаа төдий биш бүр мэргэжлийн салааг байгуулахыг чухалчилсан байв. Энэ асуудал нааштайгаар шийдэгдэхэд уул уурхайн компаниудын замбараагүйдэл, олз ашиг олохын тулд байгаль орчиныг хорлон сүйтгэж, санаатайгаар хөнөөх явдал хавтгайрч улс орон даяар гаарч байгаа байдал нөлөөлсөн байх талтай. Тусгай салааны хүн хүчийг болон техник тоног төхөөрөмжөөр хангах асуудлын хүрээнд судалгаа хийх ажлыг Онцгой байдлын эдийн засгийн болон судалгааны албанд даалгасан шийвэр ч гарав. Ямартай ч гэсэн энэ бүгдээс харахад манай салааны цаашдын ирээдүй тодорхой болж байв. Үүнээс гадна Хурандаатай Эрдэнэ Хайрхан шатсан хэргийн сэжиг таамгийн талаар би ганцаарчлан уулзаж ярилцсан юм. Хурандаа<br />
- Чиний гаргасан таамгууд мөн Базараагийн шинжилсэн шинжилгээний хариуд тулгуурлан Цагдаагийн газарт хүсэлт гаргасан. Тэд ажлаа эхэлсэн. Их тулгат компаний дотоод үйл ажиллагааг шалгах шаардлага гарсан. Түрүүчээсээ сэжигтэй гэж үзсэн хүмүүсээс байцаалт аваад эхэлсэн гэсэн. Миний олж сонссоноор бол “Их тулгат”-ын цэвэрлэгээний бригадын ахлагч иргэн Содномыг сэжигтнээр татсан сурагтай. Бодвол чиний яриад байсан шар залуу гэдэг мөн байх. Харамсалтай нь тэр залуу одоогийн байдлаар олигтой юм ярихгүй байгаа бололтой. Надад энэ хэрэг үнэхээр том хүмүүстэй холбоотой юм болов уу гэсэн таамаг байна. Учир нь энэ асуудлыг чимээгүй болгох талаар надад хүртэл нөлөөлөх гэж оролдоод байх шиг санагдах боллоо гээд Хурандаа нуруугаа үүрэн холхисоор цонхон тушаа очиж зогсов. Би Хурандаагийн бодлогоширсон зовнингуй царайг сая л анзаарав. “Хурандаад мэдэгдэхүйц шахалт орж ирнэ гэдэг чинь үнэхээр дээгүүр чичиргээ үүсээд байгаагийн шинж дээ” гэж энэхэн хооронд бодож амжив. Тэгтэл Хурандаа миний бодлыг тасдан<br />
- Уул уурхайн яам болон Байгаль орчны яам ч гэсэн анхаарал хандуулж эхэлсэн. Гэтэл Их тулгатын үндсэн эзэн нь их хуралд сууж байдаг. Ийм учраас асуудал хаашаа ч эргэж болзошгүй. Ер нь энэ хэрэг жижиг сэжүүрээс эх авсан гэхэд нилээн өндөр авах шинжтэй. Чи ч гэсэн болгоомжтой байхад илүүдэхгүй. Энэ хэргийг илрүүлэхэд бидэнд гарцаагүй нотолгоо, эсвэл хэн ч үгүйсгэж чадахааргүй гэрч хэрэгтэй. Энэ талаар чи бодож явна биз. Түүнээс биш тэр тамхины иш төдийхөн бол нэг их хол явахгүй. Нөгөө нөхөр “Би төөрсөн, даарсан. Тэгээд гал түлсэн. Яагаад болохгүй гэж?” гээд байгаа сурагтай. Яаж ч болохгүй юм гэж байдаг юм шүү. Бодолтой яваарай гэснээр бидний яриа өндөрлөв. <br />
<br />
* * *<br />
Хурандаагийн өрөөнөөс гараад хар хурдаараа чавхадсаар гэртээ ирж Сэлэнгээгийн хийсэн хоол цайг аваад эмнэлэг явлаа. Хөлдөө нэг улавч углаад Суурийн тасаг руу нь явж байтал араас нэг сувилагч гүйж ирснээ<br />
- Та Батсуурь гуайн ар гэрээс явна уу? гэнэ. Түүний сандарсан царайг хараад <br />
- Тийм. Яасан бэ? Тэр зүгээр үү?<br />
- Зүгээрээр барах уу?Эгээтэй л энэ хүнд чинь алуулчихсангүй ах минь<br />
- Юу гэсэн үг вэ? Орноосоо ч босож чадахгүй хүн шүү дээ. Чи хүн андуураагүй биз? <br />
- Та эхлээд эмчтэй уулз. Эмч ар гэрээс нь хүн ирвэл заавал уулзуул гэсэн. Тэгээд ч Батсуурь гуай таныг өрөөндөө оруулахгүй байх гэлээ<br />
Тортой юмаа санжигнуулсаар эмчлэгч эмчийн өрөөнд орлоо. <br />
- Манай хүн яасан юм бол? <br />
- Яах юу байхав дээ. Хашгирч орилоод, гартаа таарсан болгоныг авч шидлээд, нүдэндээ харсан болгоноо харааж ерөөгөөд энэ эмнэлэгээр нэг юм боллоо. Бид ямар сайндаа сэтгэцийн эмнэлэгт ханддаг юм уу гэж бодож байна. Яаж ашгүй дэргэд нь өөр өвчтөн байгаагүй юм, зүгээр гээд бүр нэг залхсан янзтай хэллээ. <br />
- Зүгээр байж байгаад тэглээ гэж үү? Ямар нэгэн юм болоогүй биз? <br />
- Хэн мэдэхэв. Нэг хүүхэн ирээд явсан гэсэн. Тэглээ гээд галзуу юм шиг л аашлаад байхдаа яахав дээ. Энэ чинь эмнэлэг болохоос ямар тэрний аашаа гаргадаг газар уу? <br />
- Одоо тэгээд яаж байна?<br />
- Мэдэхгүй. Хаалга онгойлгохоор л юм шидээд байгаа хүнийг чинь бид яаж мэдэх юм. Одоо цагдаа дуудна. <br />
- Би нэг уулзаад ирье дээ гээд гартал<br />
- Ер нь иймэрхүү янзтай байвал энэ хүнээ аваад гарсан нь дээр шүү. Бид ажлаа ч хийж чадахгүй, өвчтөнүүд ч тайван байж чадахгүй байна гэж араас анхаарууллаа. Суурийн өрөөний хаалгыг тогшвол хариу алга. Зөөлхөн түлхээд шагайтал Суурь хачин ууртай царайтай юм орон дээрээ сууж байна. Намайг харангуутаа харцанд нь гал улалзах мэт болоод хажуудаа байсан аягаа авч шидлээ. Би ч бултах мөртөө ухасхийн очиж, хоёр гарыг нь бугалагаар нь тэврээд авлаа. Хөдөлгөхгүй санаатай. Түүнийг тайвширтал ингэж л байхаас өөр үггүй. Тэгтэл Суурь<br />
- Надаар хэд дахин тоглох гэсэн новшнууд вэ? Яахаараа заавал би гэж? хэмээн хахирган хоолойгоор орилоод эхлэв. Тэр үндсэндээ галзуурчээ. <br />
- Чи чинь гэнэтхэн юу болоод байгаа юм бэ?<br />
- Тавь л даа чи муу. Чи ч гэсэн тэдний нэг. Та нар өөрсдийгөө гэмгүй царайлсан бурхны элч гэж санана уу? Үгүй л байхгүй юу. Та нар намайг тамлаж бах таваа хангахын тулд уван цуван ирсэн сэтгэл зүрхний тамын гийчид. Чи муу миний бөгсийг ухах гээд л энд тэнд шиншилж явдаг бууны нохой шүү дээ. Үгүй гээч. Тийм биш л юм бол чи яахаараа дандаа ийм үед гэнэтхэн гарч ирдэг юм бэ? Хэл л дээ чи. Чадахгүй ш дээ. Чи бол зүгээр л тамын гэрч байхгүй юу. Цаад эрлэгийн элч чинь чам шиг эм зантай юмнуудыг боолчилдог юм. Мэдэв үү чи? Тавиач намайг гэж байдгаараа учир замбараагүй орилж миний тэврэлтийг тавиулахыг оролдов. Тэглээ гээд би тэлчлэх зоргоор нь алдчихсангүй. Нилээн ноцолдсоны эцэст түүний хөдөлгөөн нь удааширч, дуу нь суларч, төдөлгүй мөрөө чичигнүүлж эхлэв. Тэр уйлж байлаа. Тийм том хүдэр эр тийм чимээгүйхэн уйлах нь сонин. <br />
Түүний мөр чичигнэн чичигнэсээр аажмаар хөдөлгөөнгүй болов. Өмссөн цамц нь чийг дааж, эр хүний хөлсний үнэр эм тариатай холилдон үнэртэнэ. Нилээн удлаа. Тэр сая нэг юм тайвширч байгаа бололтой<br />
- Бид ингээд л зууралдаад байх уу? Наад гар шиг юмаа тавь л даа <br />
- Галзуурсан хүнийг өөр яах ёстой юм?<br />
- Одоо зүгээрээ, жаахан бачуурчихаж. Алив больцгооё гэлээ. Би итгэл муутайхан барьцаа сулруулав. Тэр хөдөлсөнгүй. Харин нэг их санаа алдаад <br />
- Би бүр итгэчихэж. Өдий наслахдаа хэрийн юманд итгээгүйсэн. Гэтэл энэ охинд үнэнээсээ итгэчихэж. Новш шүү гээд толгой сэгсэрснээ<br />
- Мөн ч болоогүй байна даа гэх нь дотроо их л шатаж байгаа бололтой. Түүний нүүрэнд муухан инээмсэглэл тодровч харж буй бүхнээ үзэн ядаж байгаа нь ил байв. Түүнийг юу болоод байгаа тухайгаа ярих болов уу гэтэл таг дуугай болчихов. Нилээн хүлээсний эцэст авч ирсэн цай хоолоо үлдээгээд<br />
- Чи тэгээд надад юу ч ярихгүй юм биз дээ? гэвэл таг.<br />
- Одоо чамайг элдвийн ааш гаргаад байхгүй гэж ойлгож болох уу? Энэ эмч сувилагч нар чамаас айгаад байна гэвэл цонх руу гөлөрсөн чигтээ толгой дохив. <br />
- За за, би маргааш ирье. Эмч нарт одоо айлтгүй гэж хэллээ шүү гэвэл мөн л чимээгүй. Надад гарахаас өөр зам үлдсэнгүй. Тэндээс гарч эмчийн өрөөнд ороод<br />
- Одоо зүгээрээ, би сая уулзчихлаа.<br />
- Үнэн юм уу?<br />
- Юу ч гэсэн та орох уу? Би үүдэнд нь зогсож байя гэвэл эмч түрүүлэн явах зуураа<br />
- Туршилт хийж байгаа юм шиг болох нь шив дээ. Ер нь ингэхэд ямар хүүхэд биш дээ, та нар одоо гэсээр явлаа.<br />
Суурийн өрөөнд эмч орж, би үүдэнд нь үлдэв. Элдвийн чимээ сонсогдсонгүй. Би гадаа нь чагнаад байлаа. <br />
- Уучлаарай, ах нь жаахан багтраад . . . гэхэд<br />
- Ойр ойрхон ингэж багтраад байвал хэцүү л юм байна гэж эмч хэлэх сонсогдлоо. <br />
Гэрээдээ гэлдрэх зуураа би Суурийн тухай л бодож явав. <br />
“Нэг хүүхэн ирсний дараа ингэсэн гэхээр Хэрлэн ирсэн байж таарах нь. Бодвол тэр бид цаашдаа хамт байж чадахгүй л гэсэн байх. Хэрлэнгийн буруу ч биш. Тийм залуухан охин насаараа тахир дутуу хүний тэргэнцэр түрнэ гэж бодохгүй л байх. Тэгээд бас ийм насны зөрүүтэй шүү. Тэгээд л больё гэсэн байх. Харин Суурийн ингэж их уурлаж, уцаарлахын учрыг ойлгохгүй юм. Иймэрхүү хандлага түүнийг эрүүл байсан ч ирж болох л байсан ш дээ. Гэтэл ингэж сүйд болдог нь сонин юм. Эртээрхэн л Хэрлэнг ирэхгүй байсан нь дээр гээд байсан биш билүү” гэж бодож явснаа гудамжны сандал харагдахаар тамхиа асаагаад сууж авлаа. Түүний тухай бодох гэж л тэр байх.<br />
“Өдий насандаа залуухан охинд дурласан гээд байгаа. Ийм дурлал үзээгүй болохоор ямар байдгийг нь мэдэхгүй юм даа. Үгүй тэгээд бас ч гэж хэцүү л байдаг байхаа даа. Дурлал бол дурлал шүү дээ. Дурлал гэдэг нэгэн бодлын хамгийн богинохон хугацаанд үүсдэг асар гүн итгэл үнэмшил шиг санагддаг. Бараг тийм ч байх. Тэр нь нураад унахаар ингэсэн байх л даа. Сэтгэлээр их унах шалтгаан түүнд хангалттай их байна. Уг нь омголон адуу шиг л явсан хүн шүү дээ” гэсэн бодол миний тархинд Суурийг өмөөрөн эргэлдэж байв. <br />
<br />
* * *<br />
Тэр орой би Сэлэнгээд болоод өнгөрсөн бүгдийг ярив. <br />
- Өө хө бүр нялхарчихдаг юм байна. Дурлал гэдэг чинь тийм айхтар юм байдаг билүү гэж Сэлэнгээ тоомжир муутайхан ёжилж байна. <br />
- Тэрнийг одоо үгээр идээд яахав дээ. Нэгэнт л бүх зүйл болоод өнгөрч байна. <br />
- За засс. Би нэг их бах таваа хангаад байгаа юм алга. Жаахан охинд сэвүүлчихээд юун сүртэй юм. Очиж, очиж эмнэлэг дээр тэгж галзуураад байхдаа яадаг юм. <br />
- Чи юунд нь бухимдаад байгаа юм? Ямар энд ирээд хэдэн аягыг чинь хага шидчихсэн биш<br />
- Чи нэг их өмөөрөөд сүйд болоод байх юу байсын гээд учиргүй шилбэлзэж байна. Энэ ч Сэлэнгээгийн хувьд цагаа олоогүй, утгаа ч олоогүй ааш байв. Гэхдээ түүнд ингэж хэлснээс чимээгүйхэн орондоо орсон нь дээр гэдгийг би мэдэлгүй яахав. Хүүхнүүд гэж заримдаа хэрэггүй юманд ааш нь гозолзсон улс байдаг хойно одоо яахав гэж бодсоор орондоо орлоо. <br />
Шөнө дунд утас хангинах шиг болов. Нойрноосоо сэрж ядан байтал Сэлэнгээ намайг нударч<br />
- Утсаа аваач ээ гэж уцаарлах дуунаар хагас дутуу сэрмэглэн тэмтэрсээр утсаа авбал <br />
- Галаа, чи боломжтой бол хүрээд ирээч гэж Суурь хэлж байна<br />
- Энэ шөнө дөлөөр үү? гэж намайг нойрмоглоход <br />
- Надад тусламж хэрэгтэй байна Галаа гээд миний үгийг сонсолгүй утсаа тасаллаа. Би яаравчлан хувцаслав.<br />
- Яасан бэ? гэж Сэлэнгээ бувтнав. <br />
- Чи хэвтэж бай. Гайгүй байх гээд гарлаа. “Бие нь тэгтлээ муудмааргүй юмаа. Уг нь гарах тухай яригдаж байсан юмсан” гэж бодсоор Суурийн тасагт яваад ортол Суурь орон дээрээ хагас өндийчихсөн сууж байлаа. <br />
- Яасан бэ? Бие чинь гайгүй юу? гэхэд <br />
- Бие ч гайгүй ээ. Харин болохгүй юмнууд болоод байна. За байз юу гэж тайлбарламаар юм бэ дээ гээд хэсэг бодолхийллээ. Тэгж их сандарч ирснээ бодохоор ийм тайван байгаад нь гайхах ч шиг. Тэр ямар нэгэн том шийдвэрт хүрэх гэж байгаа нь мэдрэгдээд байв. <br />
- Энэ бүгдийг сонсоод чамайг ямар байдалтай болохыг мэдэж байна л даа. Гэхдээ чамайг тэвчээртэй сонсоорой гэж хүсэх байна. Одоо надад харамсах юм алга. Хүн харамслаа барна гэж байдаг л юм байна гээд Суурь шүлсээ гүдхийтэл залгих нь яг л хамаг хүчээ шавхаж байгаа хүн шиг санагдав. Түүний харцанд уйтгар гунигийн манан урд нь хэзээ ч байгаагүйгээр нүүгэлтэж байв. Энэ яавч эгэл жирийн биш гэдэг нь тодорхой байсан тул түүний юу ярихыг хүлээхээр шийдлээ. <br />
- Би тэр уулыг шатаачихсан юм ш дээ гэж тэр шуудхан хэллээ. Би чихэндээ итгэсэнгүй.<br />
- Юу . . .? гэтэл тэр хуруугаа гозойлгон намайг чимээгүй байхы г дохиод<br />
- Энэ бүр хоёр жилийн өмнөөс бодлоготойгоор эхэлсэн ажил. “Их тулгат”-ын эзэн тэр үед УИХ-д сонгогдоогүй байсан үе. Тэдний хайгуулын бригад Эрдэнэ Хайрхан ууланд асар их алтны нөөцтэй байгааг тодорхойлсон хэрэг. <br />
- Тэр ууланд хайгуул хийх ёсгүй биз дээ?<br />
- Ёсгүй юм гэж энэ улс оронд байхгүй болоод удаж байна шүү дээ. Өөрөөр хэлвэл хууль бусаар л хайгуул хийсэн гэсэн үг. Усны ундаргатай, араараа битүү модтой энэ хайрханд яагаад ч олборлолт хийхийг зөвшөөрөхгүй байсан. Тэгээд тэр надтай уулзсан юм.<br />
Үргэлжлэл бий . . . <br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-77108746579730362132015-03-28T12:40:00.000+09:002015-03-28T12:40:01.210+09:00Нурам - 15 (тууж)* * *<br />
Нэг өдөр Суурь дээр очлоо. Суурь өдөр хоногоор тэнхэрч байгаа ч тэрээр дахин хөл дээрээ босохгүй нь тодорхой болжээ. Тэр сэтгэлээр унасан нь илт байлаа.<br />
- Би амьдралд гэрэл гэгээ байдаг гэдэгт арай чүү гэж итгэж эхэлсэн юмсан. Чи бод л доо, эмэгтэй хүнийг хүртэл ойлгож эхлэх шиг болсон. Би одоо л хүн болж байна даа. Энэ бүх мэдрэмжүүдийг ахиад алдахгүй юмсан. Хайр сэтгэл, хань ижил, магадгүй үр хүүхэдтэй ч болчих юм бил үү гэсэн итгэл төрж эхэлсэнсэн. Гэтэл чи хар даа . . . гээд хөнжлөө ярж<br />
- Ийм болчих юм гэлээ. Түүний харц харамслаар дүүрэн байв. Тэр Хэрлэнгийн тухай ярьж байгаа нь ойлгомжтой. Ингээд байгаа хүний өөдөөс чи санаатай гал тавьсан гэж яаж хэлэх билээ. Тэр миний өөр юм бодож байгааг сая анзаарав уу гэлтэй хараад<br />
- Би чамд огт хамаагүй зүйл яриад байх шиг байна аа даа <span class="fullpost"> <br />
- Үгүй ээ, яалаа гэж. Ингэхэд Хэрлэн ирсэн үү? гэж дүйвүүллээ. <br />
- Ирээгүй. Битгий ирээсэй ч гэж бодож байгаа. Одоо тэр хүүхэд над дээр ирээд яах юм? Орчлонгийн хамгийн утгагүй юм гэж тэр байхаа гээд нэг их санаа алдав. <br />
- Магадгүй, хамгийн утгатай нь ч болох юм бил үү гэж хэлэхдээ би олон юм бодсонгүй. Тэгтэл Суурийн харцанд намайг зэвүүцсэн зэвүүцэл тодорч <br />
- Яасан? Намайг одоо жаахан даапаалж, доромжилмоор санагдаад байна уу? Энэ муу ямар босоод ирэх биш юу ч гэсэн яадаг юм гэж санагдаад байна уу? Болно болно. Чи намайг юу ч гэж доромжилж болно.<br />
- За, би ер илүү дутуу юм бодолгүй хэлчихлээ. Чи юунд дандаа ингэж ярдаглаж байдаг юм бэ? Эр эмийн хэрүүл шиг ийм юм ярилаа гээд юу өөрчлөгдөх юм. Эргэн тойрондоо байгаа хүмүүсийг яахаараа өөрийнхөө эсрэг байна гэж бодох ямар үндэс байгаа юм? гэвэл тэр бас ч гэж юм бодоод байгаа бололтой чимээгүй болов. <br />
- Тэр намайг аварсан байдаг. Гэтэл би одоо “Энэ намайг гал дундаас чирч гаргах уу” гэж хашгирч байснаа тодоос тод санаж сууна. Хэрвээ Хэрлэн ороод ирвэл би ямар нүүрээрээ түүнийг харах вэ? Тиймээс би түүнийг миний амьдралд дахин битгий харагдаасай гэж бодож байна. Хүнд бас санаа зовох, ичих үе гэж байх юмаа гэж нилээн хүлцэнгүй өнгөөр хүүрнэлээ. Энэ үнэн байж мэднэ. Тийм их бардам явсан хүн ийм байдалд орохоор ямар байдгийг мэдэхгүй юм. <br />
“Сэтгэл санааны асар их хэлбэлзэл дунд амьдардаг хүмүүсийн амьдрал сонирхолтой, олон янзын тод өнгөтэй байдаг байх. Харин би бол бардам хүн биш. Тэгэхээр миний үзэл бодол, аливаад хандах хандлага Суурийнхийг бодвол нэг л өнгөтэй, уйтгартай байж болох юм” гэж бодогдож байлаа. Бид хоёр мөн л чимээгүй сууцгаав. <br />
- Эмэгтэй хүн эр хүний толгой дээр гарахаараа яадгийг, хэтэрхий хүлцэнгүй эр хүний хүзүүг амьдрал буулгаараа хэрхэн дардгийг би хүүхэд ахуйн амьдралаараа мэдэх юм гэж Суурь энгийнээр өгүүлэв. Би түүнийг гайхан харвал<br />
- Чи гайхаж байна уу? Аргагүй дээ. Чи бид хоёр бие биенээ мэддэг юм шиг хэрнээ огт мэдэхгүй шүү дээ. Би чиний багын амьдралыг мэдэхгүйтэй адил чи миний ямар амьдрал туулж хүн болсныг мэдэхгүй. Тийм биз? гэж асуулаа. Энэ үнэн байв. Би түүний бага насыг үнэхээр мэдэхгүй. Нэг өрөөнд тэгтлээ удаан амьдарчихаад яагаад бид энэ тухай ярилцдаггүй байсан юм бол? <br />
- Тийм шүү, бид бие биенийхээ бага насыг мэдэхгүй юм байна гэхэд<br />
- Би хойд эхийн гар дээр өссөн л дөө. Гэхдээ энэ нь тэр хүн намайг тэгтлээ их зовоодог байсан гэсэн үг биш. Зүгээр л намайг ааваас минь салгачихсан юм. Манай аав тэр хүүхэнд хэтэрхий их эрх мэдлийг өгснөөс сүүлдээ өөрөө гудамжинд гарахад хүрсэн л дээ гээд уртаар санаа алдлаа. Манайх хаана яаж амьдрах, мөнгө төгрөгөө хэрхэн зарцуулах гээд гэрт, гадаагүй бүх асуудлыг тэр хүн мэддэг байв. Манай аав цалингаа гар дээрээ авч үзээгүй гэвэл итгэх үү? Сүүлдээ эцгийн минь амнаас гарах үг бүрийг хянаж цагдаж, хэнд юу гэж хэлэх, хэнээс юу гэж асуухыг нь хүртэл зааж, зурдаг болсон байсан. Эцэстээ намайг эмээ рүү явуулахыг шийдэж байхад хүртэл миний эцэг тэр нэг юмныхаа өөдөөс ган гэж ганц үг хэлээгүй юм ш дээ. Намайг тэр гэрээс явснаас хойш ердөө жил хагасын дараа эцэг маань гэрээсээ хөөгдсөн юм даа гэхэд нь би түүн рүү гайхсан харцаар харвал<br />
- Тийм арчаагүй. Эр хүн гэдэг тийм арчаагүй байж болох уу? Энэ хайр уу? Энэ одоо хамтын амьдрал уу? Тэр үед л би эм хүн эрх мэдэлд хандаггүй юм байна гэдгийг мэдсэн юм.<br />
- Аав чинь . . .? <br />
- Архи . . . Арчаагүй хүнийг архи өөрөө уучихдаг юм билээ. Тийм учраас л би эмэгтэй хүнийг толгой дээрээ гаргахгүй гэж бат нот боддог болсон доо. Өсвөр насны хүүхэд нэг юмыг сэтгэлдээ хоногшуулчихаар тавьдаггүй юм билээ. Тэр л зөнгөөрөө би өдий болтол амьдарсан. Хэнд ч бууж өгөхгүй. Миний бодсон санасанд садаа болсон болгоныг би үзэн ядсаар ирсэн. Тэдний нэгэнд чи багтдаг байсан. Чи бид хоёр амьдралын замаар хөндийрсөн нь чамайг үргэлж бодоод байхгүй болгосон болохоос, чамайг ор тас мартуулсан юм биш. Гэтэл чи миний амьдралд дахиад л гараад ирсэн. Чамайг ирэх сургаар миний дотор нойрсож байсан чиний тухай хар бодлууд сэрж эхэлсэн. Гэтэл зүгээр ч үгүй чамайг дагаад Хэрлэн ирсэн. Би бүр галзуурах шахсан. Чамд шатсан уураараа танай салааныхантай харьцаж байлаа. Гэтэл . . . гэснээ Суурь үгээ тасалж, бодлоо цэгцлэх гэсэн мэт тамхи гарган асаалаа. Эмнэлэгт болж байгаа юм уу? гэсэн харцаар би түүнийг харвал<br />
- Хаалгаа хаагаад, цонхоо онгойлгочих. Би хааяа ингээд татчихдаг юм. Босож чадахгүй хүнийг эд яав л гэж гээд тоосон ч шинжгүй сорж гарав. Би хаалга цонхыг хэлснээр нь болгов. Суурь тамхиа хэд хэд сороод <br />
- Гэтэл нэг л өглөө сэрээд орондоо хэвтэж байтал Хэрлэнгийн инээмсэглэсэн төрх бодогдоод ирсэн. Эхэндээ нэг их юм бодсонгүй. “Яагаад байгаа муу шулам бэ” л гэх ухааны юм бодогдож байв. Гэтэл цай уусан ч, сахлаа хуссан ч боссон ч суусан ч бодогдоод болохоо байдаг байгаа. Шар сэмжилнэ гэж нэг үг байдаг гэсэн тэр нь юм болов уу ч гэж бодох шиг. Сүүлдээ цухал төрдөг юм билээ. Ямар сайндаа танай салааныхныг бэлтгэл хийлгэнэ гэж арын талбай дээр гүйлгэж байхав. Амьхандаа үйлийг нь үзэж өөртөө зэвүүцэл төрүүлэх гэж байгаа нь тэр. Тэгтэл яасан гээч. Хөлс нь цутгасан Хэрлэн улам сайхан харагдаад болдоггүй. Түүний халууцаж мэнчийсэн улаан хацар, хөлсний үнэр нь хүртэл сайхан санагдах шиг. Хашаан дээр хатаах гээд тохчихсон нэвт норсон кителээс нь нэг тийм гэхийн аргагүй эм үнэр үнэртээд байсан даа гээд тэрээр шүүрс алдлаа. <br />
Энэ завсар би ямар нэгэн юм ярих ёстой байсан байж магадгүй. Гэвч надад ярихаас сонсох нь илүү санагдах тул түүнийг хүлээлээ. <br />
- Өдөр хоног өнгөрөх тусам түүнийг харахсан гэж, болж өгвөл хажууд нь очихсон гэхдээ танай тасаг руу гүйчих гээд болдоггүй. Түүний үнэрийг ч үнэртэх гээд байсан байж магадгүй. Дурлал гэдэг тийм л юм билээ. “Намайг хоттойгоо танилцуулаа ч” гэж Хэрлэнгийн хэлсэн тэр өдрийг чи ч гэсэн санаж байгаа байх. Тэгэхэд би гайхсан чиг, баярласан чиг. Тэр энгийн даашинз өмсөж, үсээ задгай тавьсан нь улам эрхэмсэг, эмэгтэйлэг харагдуулж байв. Хот ч гэж дээ тоос шороонд дарагдсан тосгоноо юу гэж хэлвэл таалагдах бол гээд их л санаа зовж байсан юмдаг. “Танай хотыг бодвол жижигхэн байгаа биз дээ?” гэвэл “Аливаа юм жижиг байх тусмаа сэтгэлд ойр байх шиг байдаг юм. Магадгүй, би ийм л хотод амьдрах дуртай байх” гэж тэр хэлсэн. Би түүний амнаас ийм догь үг гарна гэж огт бодоогүй болохоор гайхсан л юм. “Чи гэрийнхнийхээ тухай яриач” гэхэд “Надад эцэг эх байдаггүй юмаа” гэлээ. Надад өрөвдмөөр санагдсан. Би ч гэсэндээ бараг л өнчин өрөөсөн өссөн болохоор түүний ганцаардлыг ойлгож, мэдэрч байлаа. Тэгээд түүн рүү хартал Хэрлэн намайг цоргих шахам ширтэж байснаа “Хэрэггүй дээ. Би өрөвдүүлэх дургүй” гэсэн. Надад түүний ингэж хэлэх нь ямар их таалагдсан гээ. Хүүхнүүд чинь юм л бол нус нулимстайгаа холилдож орхидог. Тэр тэгсэнгүй. Гэхдээ түүнийг эвгүй байдалд оруулчихгүй санаатай “Үгүй ээ, үгүй. Би нэг их хүн өрөвдөөд байдаг ч хүн биш. Би чамайг их хэрсүү охин юмаа л гэх гэсийн. Ярьж байгаа чинь том хүн шиг л юм гэхэд “Би том хүн ш дээ. Насанд хүрсэн” гэснээ сэтгэл гижигдсэн цойлгон инээдээр учиргүй инээгээд “Би угаасаа л үеийнхэнтэйгээ ярих дургүй. Яагаад ч юм яриа таардаггүй юм. Яг юу гэх гээд байгаа нь ойлгогдохгүй, дүлэгнэлдээд л, жаахан хүүхэд шиг утгагүй” гэхээр нь “Тэгвэл ахмад хүнтэй бол . . .?” гээд түншээд орхисон чинь “Тулхтай, ухаантай, бас шийдэмгий эр хүнтэй ярилцах сайхан. Ядаж юу гэх гээд байгаа нь ойлгогдоно. Яриа ч эвлэнэ” гэж ирээд л их хөөрхөөн гээд Суурь Хэрлэнг санаандаа дүрслэв бололтой инээмсэглэлээ. Түүний харц нялхарсан харагдана. Тэгснээ<br />
- Тэр анхны уулзалтаасаа эхлээд намайг соронз мэт татсан. Түүний нүд хөмсөг, уруул бүгд сэтгэлд дотно. Ялангуяа харц нь жаахан охиных шиг биш, яг л нас тогтсон ухаалаг эмэгтэйн харц шүү. Насаараа намайг ширтэх юм шиг санагдсан нь одоо бодоход тэнэг л юмаа даа. Тэр шөнөдөө би түүний зургийг зурж эхэлсэн. Нүүрийг нь тэр тусмаа харцыг нь хурдхан гаргахсан гэж яарч байлаа. Тэгэх л юм бол би түүнийг үргэлж дэргэдээ байлгах юм шиг санагдсан. Хэрлэн өөрийн гэсэн бодолтой, хэвлүүхэн яриа хөөрөөтэй. Миний бодсоноос тэс өөр охин. Ямар сайндаа л би түүнтэй уулзах тоолондоо насны зөрөөгөө мартчихдаг юм гээд Суурь одоо яг түүний дэргэд байгаа юм шиг эсвэл намайг хажуудаа байгааг мартчихаад гав ганцаараа өөрөө өөртөө ярьж байгаа юм шиг инээмсэглэв. Тэрээр цааш нь<br />
- Дурлал намайг ахин тоож байхад одоо л алдаж болохгүй юм шүү гэж би бодож байлаа. Энэ охинд дурласан дурлалаар Сүрнээгийн өмнө хийсэн нүглээ наминчилж, энэ дурлалаар түүнээс уучлалт гуйж болох юм шиг төсөөлөгдөж явсан юм шүү. Энэ бүхэн хоорондоо хэр авцалдах байсныг мэдэхгүй ч ингэж л бодож байсан. Чамд тэнэг ч санагдаж магадгүй гээд тэр дотор байгаагаа нэг мөсөн дууслаа гэсэн шиг уртаар санаа алдлаа. <br />
Тэр үнэхээр дурлажээ. <br />
- Та хоёрын хооронд хайрын сэдэл үүслээ гэдгийг цаадах чинь мэдсэн болов уу? гэж намайг болгоомжтой асуувал <br />
- Мэдсэн л гэж бодож байна гэж сулавтар хариулахаар нь <br />
- Чи тийм ч итгэлтэй биш байгаа юмаа даа? гэвэл <br />
- Чиний юу гэх гээд байгааг би ойлгож байна л даа. Бид хоёр унтаагүй <br />
- Би тэгж асуух гэсэн юм биш ээ<br />
- Унтах нь битгий хэл үнсэлцээгүй. Намайг үнсэх гэхээр тэр духаа л өгдөг юм. Би ч гэсэн тэгтлээ шунаглан дайраагүй. Одоо бодоход тэр маань ч болж гэхээр би гайхан харвал<br />
- Яахав дээ, хэрвээ унтаж хэвтээд янз бүр болчихсон бол өдийд салж хагацахад төвөгтэй байж мэднэ ш дээ. Харин одоо түүнд намайг мартахад амар. Надад ч гэсэн тийм хэцүү биш. <br />
- Ямарч байсан хайр сэтгэл гэдгийг тэр мэдсэн юм байна. Тэгэхээр та хоёр уулзах ёстой юм биш үү? гэхэд<br />
- Хэрэггүй. Тэр охин одоо амьдралынхаа мөрийг хөөг. Би одоо садаа болохыг хүсэхгүй байна. <br />
- Садаа болохдоо ч гол нь биш л дээ. Ядаж . . . гэтэл тэр миний үгийг тасалж<br />
- Чинийхээр бол тэгээд би тэрний өмнө босъё босож чадахгүй, сууя сууж чадахгүй ийм арчаагүй царайлчихаад байж байвал сайхан уу?<br />
- Чи ядаж миний юу гэх гээд байгааг сонсохгүй юм уу?<br />
- Тэгээд бас хайр майр яриад шүү гэж цухалдлаа.<br />
- Чи түүнд баярласнаа илэрхийлж болно шүү дээ<br />
- Яагаад? Намайг ийм тахир дутуу амьтан болгож үлдээсэнд үү?<br />
- Нэгд, тэр чамайг ийм болгоогүй. Хоёрт, тэр чамд яг ямар муу юм хийсэн юм бэ? Айн? Хэлээд орхи л доо. Чамайг галаас аварч, чамд хэсэгхэн хугацаанд ч болов хайр сэтгэл гэж юу байдгийг мэдрүүлж. Чиний хэлж байгаагаар бол чамайг орчлон хорвоог арай өөрөөр харахад чинь тусалж. Гэтэл чиний байж байгааг. <br />
- Магадгүй ээ, магадгүй. Чиний зөв юм шиг байна. Гэхдээ би урдынх шигээ хайр сэтгэлийн тухай түүнтэй ярих нь битгий хэл бодохын ч хэрэг алга. Харин зүгээр, хэзээ нэгэн цагт таарвал баярлалаа гэж хэлэх ёстой гэдгээ ойлгож байна. <br />
- Манай салааныхан мөдхөн цугларна л даа. <br />
- Эр эм хоёрын хооронд илжиг бүү жороол гэж үг байдаг. Чи л бидний хооронд янз бүрийн юм ярьж битгий гүйгээрэй. Би хүсэхгүй байна. Надад одоохондоо сэтгэлээ онгойлгоод ярьчих хүн байхгүй болохоор л энэ бүхнийг чамд ярьчихлаа.<br />
- Би ярихгүй ээ. Харин тэр надаас асуувал би оч л гэх байх даа<br />
- Чамаас асуухгүй. Тэр бие даасан бодолтой, чадвартай охин. <br />
- Чи боломж гарвал түүнтэй уулзах л юм байна. Тийм үү?<br />
- Баярлалаа гэдгээ хэлнээ гэж Суурь хэллээ. <br />
Суурь түүнтэй уулзахыг маш их хүсэж байгаа юм байна гэдэг нь надад ярьж хэлж байгаа байдал, сэтгэл хөдлөлөөс нь мэдэгдэж байлаа. Харин тэр охин одоо энэ хүнийг тоохоосоо өнгөрсөн байхаа даа гэж бодохоор гунигтай ч юм шиг. Тэгж их дур зоргоор мэт гялалзаж явсан хүн одоо ийм болчих нь хичнээн харамсалтай. Амьдрал гэдэг хатуудаа хатуу. <br />
<br />
* * *<br />
Манайхан цугларлаа. Хөдөө байснаа бодвол бүгдээрээ өнгө засчихаж. Хэрлэн ч гэсэн жаахан бор дуу л болохоос хотын хүүхэн болсон байв. Би түүнийг урдахаасаа тэс өөрөөр харж байгаа нь сонин. Тэр бол дурлал амсаж буй бүсгүй. Уг нь санаагаар юм бол одоо л аз жаргалын үзүүрээс атгачихсан нисэж байх ёстой. Гэтэл арай биш юмаа. Түүний харцнаас уй гунигийг, магадгүй цөхрөлийг олж харав. Тиймээ, тэр гунигтай, зүрх нь шаналантай байгаа нь илт. Яагаад гэдгийг зөвхөн би л ойлгож байгаа. Тэр одоо “Суурийг яах вэ?” гэсэн ац бодолд шаналж яваа. Ийм залуухан зүрх “чухам ямар сонголт хийх бол” гэдэг нь надад ч сонин. <br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужмйн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-72829223342829758482015-03-26T07:25:00.002+08:002015-03-26T07:25:53.750+08:00Нурам - 14 (тууж)Яриа миний санаснаас илүү гүн эхэлчих шиг. <br />
- Тэгээд таньд аль талаасаа илүү харагдсан юм бэ дээ. Та надад үүнийг хэлсэнгүй. <br />
- Манай хүн ч жаахан ширүүн л дээ гэж хэлэхдээ “эмэгтэй хүнд” гэсэн үгээ хаслаа. <br />
- Би жинхэнэ эр хүнд дуртай. Тэр тусмаа тулхтай, ухаантай бас шийдэмгий. Тийм эр хүнтэй ядаж ярилцахад ч сайхан байдаг юм гэж хэлээд Хэрлэн “Тэгвэл та яахын” гэсэн шиг ширтлээ. <span class="fullpost"> Түүнтэй яриа өдсөн энэ хэдхэн хоромд би түүний аманд багтсаар байгаад таарав. Түр ч атугай зай авах гэсэндээ ч биш бүр хэлэх үг олдоогүй тул хий дэмий гараа халаасандаа хийн алсыг харж зогслоо. <br />
- Би угаасаа үеийнхэнтэйгээ нийлдэггүй. Тэд хэтэрхий жаахан, хэтэрхий арчаагүй байдаг юм гэж араас хэлж байна. Түүнийг яг түрүүний харцаараа араас харж байгаа гэдгийг мэдрээд байв. Гэсэн ч дуугарсангүй.<br />
- Та хэл л дээ. Хайр гэж яг юу юм бэ? гэж байна. Энэ асуулт намайг түүн рүү харахад тус болж мэдэхээр санагдлаа. <br />
- Хайр гэж үү? гээд эргэв. Тэр намайг өөрт нь таалагдахгүй хариулт хэлвэл юу юугүй тасчих нь уу гэлтэй харж байлаа. Би зөв хариулах ёстойгоо ойлгов. “Хэрвээ эерэг хариулт хүлээж байсан бол ингэж харахгүй дээ” гэж бодож амжсан би<br />
- Хайр бол өндөгний хальстай хор юм шүү дээ гэхэд Хэрлэнгийн харц яльгүй уярах нь анзаарагдав.<br />
- Хэврэгхэн гэж жигтэйхэн. Хагалахгүй бол хэдэн зууныг ч өнгөрөөж мэднэ. Даанч бид тэгэсгээд л хагалчихдаг болохоос гэхэд Хэрлэн инээмсэглэснээ<br />
- Та бас романтиклаж чадах юмаа гэнэ. <br />
- Ингэхэд чи хэдтэй билээ? <br />
- Хорь<br />
- Аан<br />
- Яасан?<br />
- Би нэг удаа чиний насан дээр байсан юм байна гэхэд Хэрлэн түсхийтэл инээснээ<br />
- За за ойлголоо би буруу ярьчихаж гэлээ. Бидний энэ өдрийн яриа тэгсгээд өндөрлөлөө. Хэрлэн миний санасан шиг жаахан биш ажээ. Хэдий завандаа тэр ийм том болж төлөвшсөнийг ер ойлгосонгүй. Эндээс би түүнийг ахмад эрэгтэй хүн сонирхдог, үеийнхэндээ байхааргүй өвөрмөц охин юм гэж ойлгов. Манай салааныхны хэдэн маанагийн маазралт түүнд ёстой үдийн будаа гэгч болохоор санагдана. Ялангуяа Сансар бол бүр жижигдэнэ. Гэхдээ Хэрлэн Сансарт цаагуураа нэг талтай хандах нь эгч нь дүүгээ халамжлах мэт санагдах болов. Магадгүй би л тэгж мэдрээд байсан байж болох юм.<br />
<br />
* * *<br />
Хэд хоног дүлэгнэж байгаад хурандаатай ярилаа. Өөрт байгаа бүх сэжиг таамгаа хэллээ. <br />
- Одоо тэгээд Эрдэнэ Хайрхан уул ямар байдалтай байна. <br />
- Дүнхийсэн хар юм л байна. Би Их тулгатын цэвэрлэгээний бригад мөдхөн тийшээ орно гэж бодож байна. Тэгвэл тэнд бариад авчих юм үзэгдэхгүй байх. Одоо ч гэсэндээ олны хөл их дарсан. Тоймтой юм байгаа гэдэгт итгэхгүй байна.<br />
- За ойлголоо Галаа, би энд ярилцъя. Ямар ч байсан чи сайн ажилласан байна. Танай салааг газар чийгшиж, ногоо цухуйхад эргээж татна гээд утсаа тасаллаа. <br />
Хурандаатай яриад удаагүй байтал аймгийн цагдаагийн хэлтсээс нэг ахмад ирж надтай уулзлаа.<br />
- Дээрээс бидэнд Эрдэнэ Хайрханд хөл хорь, үзлэг хий гэсэн тушаал ирсэн. Мөн тантай уулзаж үзсэн харсныг чинь асуу гэсэн гэлээ. Би өөрийн үзсэн харснаа тамхины ишнээс бусдыг хэлсэн ч таамаглалаа хэлээгүй. Тэр ахмад тийм ч анхааралтай биш сонсож, алба юм даа гэсэн байдлаар протокол бичээд гарын үсэг зуруулж<br />
- Тэгвэл тийм ч сүр болох юм байхгүй юм шив дээ гэлээ. Би мөрөө хавчаад өнгөрөв. <br />
<br />
* * *<br />
Хаврын шар өдрүүд ар араасаа хөвөрч, модод нахиалж, зуны дэлгэр цаг өнөө маргаашгүй болжээ. Бидэнд тийм ч олон дуудлага ирсэнгүй. Нэг үдэш манай залуус хашаандаа сагс тоглож би тэднийг харж суув. Яагаад ч юм Хэрлэн харагдсангүй. “Дэвтрээ тэврээд л нэг газар суугаа биз” гэж бодов. Тэгтэл сараалжин хашааны цаанаас нэг банди гүйж ирснээ <br />
- Ахаа, таныг тэнд нэг эгч уулзъя гэнээ гэлээ<br />
- Хаана?<br />
- Тэр хашааны цаана гээд заав. Харвал хүн харагдсангүй. Намайг эргэлзсэнийг анзаарсан хүү<br />
- Тэр, тэр хашааны буланд<br />
- Өөрөө ирэхгүй яасан юм?<br />
- Ичээд байна гэсэн<br />
Би гайхаж орхилоо. “Энэ аймгийн төвд намайг таньдаг эмэгтэй хүн байх. Тэгээд бас ичих” гэж бодогдоно. Гэхдээ суугаад байж чадсангүй. Нэг их яаралгүйхэн тийшээ чиглэлээ. “Үгүй ээ, ингэхэд Хэрлэн юм болов уу. Гэхдээ ичих гэх. Ичихээ энэ хүүд хэлсэн байна гэхээр биш ээ. Энэ нэг л биш” гэж бодож явсаар хашааны булан тойртол улаан нүүрэн дээр дөрвөлжин тоосго гарч ирээд манараад явчихлаа. Нүүрээ даран суун тусахад хэдэн залуус тал, талаас баахан өшиглөөд пижигнээд алга болов. Эвхэрч, өнхөрч байхдаа тэдний араас харсан боловч нэгд холдсон, хоёрт тэр гээд хэлчихээр таних биеийн хэлбэр харж чадсангүй. Цусаа тогтооох гэж хамраа даран хэсэг суулаа. Харин ч хаа очиж нэг их хүчтэй цохисонгүй. Тоосгондоо л болохоос гарын бяд нь гайгүй юм. Түүнээс биш алж ч болохоор цохилт. Буцаад иртэл манайхан “Хэн бэ? Яасан бэ? Хаана вэ?” гээд бүчээд авлаа. Хэрлэн<br />
- Энэ чинь одоо юу болж байнаа? Цагдаад хэлээч ээ гэхээр нь<br />
- Одоо ч бараг хэрэггүй биз дээ. Харин та нар гадуур дотуур ганц нэгээрээ явж болохгүй шүү гээд Однарыг <br />
- Чи яг одоо ийш тийш сэмхэн байшин цонх булан тохой болгоныг сайн хар. Нүдэнд торох юм байна уу гэсээр байр луугаа орцгоолоо. <br />
Ээлжинд гарсан сувилагчаар мөстэй жин авчруулж тавиад хэвтэж байтал хэн нь дуудсан юм мэдэхгүй хоёр цагдаа ороод ирлээ. <br />
- Ямархуу залуус болохыг хараагүй юм байж. Хоорондоо юм ярьцгаав уу? Дуу хоолойг нь сонсов уу?<br />
- Үгүй ээ, намайг унав уу үгүй юү хэд өшиглөчихөөд арилаад өгсөн. Тэрхэн үед өсвөр насны хүүхдүүд болов уу л гэж бодогдсон. Яагаадыг мэдэхгүй байна гэж өөрт санагдсанаа хэллээ.<br />
- Яагаад таныг бүр дуудан байж хүүхдүүд зодох билээ? Тийм шалтаг шалтгаан танд бодогдож байна уу?<br />
- Би ер ойлгохгүй л байна даа гэхэд Хэрлэн хажуугаас<br />
- Нутаг орныг нь галын аюулаас хамгаалах гэж ирж байхад ингэж хандахыг юу гэж ойлгох вэ? Ёстой сонин газар юм даа<br />
- Манай эндхийнхэн ч уг нь гайгүй л байдаг юмсан. Яасан юм бол доо гэсэн тойруу утгатай үг цагдаагийн амнаасаа гаргав. Хэрлэн эгдүүцсэн янзаар<br />
- Тэгээд одоо яана гэсэн үг вэ? Хэзээ хаана тоосгоор цохиулах бол гэж бодож явах хэрэг үү?<br />
- Та бидэнтэй ингэж яриад яахав дээ гэж нэг цагдаа хэдэрлэх маягтай хэлэхэд<br />
- Та нар ядаж хай л даа. Ажлаа хий л дээ. Үгүй ядаж бид олно гэсэн итгэл төрүүл л дээ. Миний яаж ярих таны ажлаа хийхэд саад болохгүй биз дээ? Эсвэл ингэж хэдэрлээд байвал олж өгөх ч үгүй гэх гээд байгаа юм уу? Та нараас ер нь гуйгаагүй шүү. <br />
- Бид танд тэгж хэлснээ санахгүй байна.<br />
- Та нарын байж байгаа байдал тэгж хэлээд байна. За за ер нь дарга нартай чинь уулзах ёстой юм шиг байна гэж Хэрлэн цочир ууртай хэллээ. Ингэж уурлана чинээ бидний хэн нь ч санасангүй. Хоёр цагдаа хүртэл гайхсандаа гэхээсээ илүү албан үүргээ гэнэт ухамсарлав уу гэлтэй.<br />
- Бид байгаа бүх боломжоороо хайна. Та нар санаа зоволтгүй гэсээр гарцгаалаа. Гэхдээ тэд бид заавал олно гэж хэлсэнгүй. Харин би Хэрлэнг “Өөртөө байхааргүй биеэ даасан чадвартай охин юм байна даа” гэж бодож хэвтэв.<br />
Аймгийн цагдаа нар тэдгээр залуусыг олоогүй юм. Би гомдол мэдүүлсэнгүй. Надад тэднийг биш арай томхон юм хөөцөлдсөн нь дээр санагдана. Нас биенд хүрээгүй шахуу залуус байсан гэдэгт би итгэлтэй байсан хэдий ч эдгээр залуус яах гэж ингэв? Хэний заавраар ингэв? гэдэг нь надад таавар хэвээр үлдэв. Битүүдээ би цэвэрлэгээний бригадын шар залууг хардсан хэдий ч тэдгээр залуус манайхныг хот руу буцан буцтал миний нүдэнд харагдаагүй. Эрдэнэ Хайрхан ууланд ч энэ цэвэрлэгээний бригадыг оруулаагүй юм. <br />
Энэ жил хур ус ихтэй сайхан зун болох нь мэдэгдэж байв. Учир нь түймэр унтраасан тэр борооноос хойш гэхэд хоёр ч удаа нойтогноод авсан байлаа. Нутгийн зон олон ч дэлгэр сайхан зун болох байх гэсэн амтай байсан юм. <br />
<br />
* * *<br />
Бидэнд таван сарын эхээр буцах тушаал ирэв. Эргээд гэртээ ирэхэд хичнээн сайхан. Зам замын дундаас гэртээ харих зам сайхан гэсэн нэгэн найрагчийн мөр хичнээн үнэн юм дээ. Сэлэнгээ маань хүүхэд шиг баярлаж, хоол цай барин миний энд тэнд гарч гүйгээд л . . . Эмэгтэй хүн баярласнаа үүнээс илүү яаж илэрхийлэх билээ. Тэгээд бүр нөхөртөө шүү. <br />
- Чи Суурь дээр очив уу? <br />
- Би Базараатай хамт очсон л доо. Цэхвэлзээд л жигтэйхэн байх болов уу гэсэн чинь харин гайгүй шүү. “Золтой л явчихсангүй. Та хэдийн царайг харах хувьтай л юм байна” гээд л<br />
- Овоо доо. Дээрээс нь унасан мод толгойд нь овоо юм оруулж л дээ. <br />
- Яахнав, хөөрхийг. Өвчин зовлонд уначихаад байхад нь үгээр ч болов дэмжих байтал гэж Сэлэнгээг хэлэхэд “Нээрээ ч дээ, яасан гэж түүнийг тийм муухайгаар бодох билээ” гэж бодогдоод <br />
- Өнөөдөр хоёулаа очъё доо. Чи нэг аятайхан хоол унд хий<br />
- Тэгье дээ, хоол унд юухан байхав дээ насаараа л хийлээ гээд хөөрхөн талимаарч, бас ч гэж айлгүйтэх маягтай хөнгөмсөхөд миний тархи руу юу ч юм манасхийж байна. Бид бие биенээ санажээ. Хүнд хайртай байх, түүнээ хүсэн хүлээх, хүрээд ирэхэд нь баярлах, бие биенээ хайрлан энхрийлэх, хоёр биендээ оногдсон хэсэгхэн цаг мөчийг ханатлаа, халууцатлаа, ер нь л тэр гэж тоймломгүй тийм их аз жаргал дунд умбаж өнгөрөөнө гэдэг амьдралын хамгийн сайхан мөч ажээ. <br />
Сэлэнгээгийн хийсэн хоол цайг барьсаар эмнэлэг явлаа. Нүүр амнаас бусад нь бараг битүү боодолтой болсон Суурь орныхоо цээжин хэсгийг хагас өндийлгөн суужээ. <br />
- За та нар буугаад ирчихсэн үү? Энэ жил овоо чийг унах шиг боллоо<br />
- Өчигдөр л ирцгээлээ. Харин чиний бие. . .?<br />
- Би ч үхсэнээс ялгаагүй болчихлоо. Хөл дээрээ босохгүй гэж бодохоор заримдаа бачимдаад байж ядах үе байх л юм. Гэхдээ нэг үеэ бодвол бас ч гэж гайгүй ээ. <br />
- Юу гэсэн үг вэ? Сэтгэлээр чанга байна шүү хө. Хөл дээрээ босож л таараа. Харин эмчилгээгээ л сайн, гүйцэд хийлэх хэрэгтэй. <br />
- Хэлэхэд ч амархан л даа. Би ч урд нь амьдралыг алганд байдаг л гэж бодож явлаа. Гэтэл тийм биш бололтой юмаа. <br />
- Ингэхэд, манайхнаас хүн ирэв үү? гэж асуухдаа би дотроо Хэрлэнг бодож байв. Суурь ч гэсэн намайг ойлгов бололтой муухан мушийж<br />
- Танай салааныхан харагдсангүй ээ. Тэгээд ч өчигдөр л ирцгээсэн юм бол өдийд унтацгааж байгаа биз. Залуу улс гээд хэсэг чимээгүй суулаа. Бидний яриа нэг олигтой эвлэж өгөхгүй нохой амлана. Тэгтэл тэр чимээгүйг эвдэж<br />
- Ингэхэд Эрдэнэ Хайрхан хэр зэрэг. . .?<br />
- Түнтийсэн хар овоо л болсон. Хэрвээ хэн нэгэн тийм болоосой гэж хүссэн бол тийм л болсон гэхэд Суурь над руу нэг их сүрхий харснаа<br />
- Хүснэ ч гэж юу байхав дээ гээд харц нь ширүүсч байна. Гэхдээ түүний харцанд урдын ихэмсэг бардам байдал гэхээсээ илүүтэй ийм байдалд орсондоо харуусан бахардсан өнгө илэрч байв. Би энэ яриаг цааш нь үргэлжүүлэхийг хүссэнгүй. Гэхдээ Хурандаа дээр орохдоо сэжиг таамгаа бодитой болгох хэрэгтэй байна гэсэн бодол давхар бодогдож байв. Дөнгөж уулзсан болоод ч тэр үү эсвэл ерөөс бидний сэтгэл зүй гэнэтхэн өөр нөхцөлд байгаа болохоор ч тэр үү бид тэгэсгээд өндөрлөхөөс өөр аргагүй болов. <br />
Суурьтай уулзсаны дараа Хурандаатай уулзахаар очлоо. Намайг бодож сэжиглэж буй бүхнээ ярьсны дараа Хурандаа<br />
- За тийм байж. Тэгэхээр Базараатай уулзаж шинжилгээнийхээ хариуг баталгаажуулж ав. Би цааш нь энэ бүгдийг хэлж ярина. Чиний ярьсан бүхэн үнэний сэжимтэй санагдана. Хамгийн гол нь бидэнд буурьтай нотолгоо чухал. Хэрвээ үндсээ сайн тавьбал үр дүнд хүрэх нь гарцаагүй. Үнэндээ ч энэ улс амьтны шунал арай хэтэрлээ. Олз ашиг олж л байвал орон нутгаа юман чинээ бодохоо байж гэж бодолдоо нилээд ундууцав уу гэлтэй дүрэлзэж ирснээ <br />
- Гэхдээ батлагдаагүй санаанд багалзуурдуулж болохгүй. Тэгэхээр эгээрэл гэгээрлийг харахаа байдаг гэмтэй гэж надад ч юм шиг, өөртөө ч юм шиг хэллээ.<br />
- Мэдлээ, Би Базараатай уулзаад ямар хариу гарсныг танд илтгэе гэсээр хурандаагийн өрөөнөөс гараад Базараагийн өрөө рүү орлоо. Нөгөө л нүүр дүүрэн инээмсэглэлээрээ намайг угтав. Хүн ер нь инээж л явбал зүгээр юм даа гэж бодогдоно<br />
- За баатар минь өнөө хоёр чинь яг л нэг хүнийх шүү. Шүлсний найрлага, шүдний зуулт гээд бүгд яг мөн гэж Базараа их л итгэлтэй хэлэв. <br />
- Баараагүй биз? Учир нь би ганцхан энэ хариултаар чинь их том чулууг хөдөлгөх гээд байна шүү дээ<br />
- Өдий болтол би аливааг шинжлэхдээ одоогийнх шиг ийм итгэлтэй байсангүй гэчихвэл арай худлаа болох байх. Гэхдээ энэ удаадаа би эзэн сууна шүү гэж тэрээр бардам хэллээ. Надад “Юм ингээд эргээд ирвэл би чухам яадаг билээ” гэж бодогдож байна. Учир нь энэ бүхэнд Суурь чирэгдэж магадгүй болохоор дотор эвгүйцсэн ч байж болох. Гэхдээ би одоо зогсож чадахгүй. Шар залуу тэнд гал тавьж явсан. Би тэр шөнө саад болоогүй бол гал гарах л байсан. Тэр бас Суурийнд архидаж хоносон байдаг. Тэгээд дараа нь манай салааг санаатайгаар Бүрэнгийн нуруунд олон хоног “хорьсон”. Тэр хооронд Эрдэнэ Хайрханыг санаандаа тултал шатаасны дараа манай салааг буцааж татсан. Энэ бол санаатай үйлдэл л дээ. Хэрвээ миний бодож байгаа үнэн байж гэмээ нь надад л сайн. Гэтэл надад энэ бүх зүйл хүнд хэцүү болж байлаа. Ядаж Суурь эрүүл саруул байсан бол хачин дээр байхсан.Үнэн гэдэг заримдаа яаж ч болдоггүй цалам ажээ. “Өнөө Галаа чинь Суурийн бөгсийг ухах гэхдээ амарч ч чадахгүй үүгээр гүйж явна” гэсэн яриа Ерөнхий газраар нэг тарсан ч байж магад. Гэтэл үүний цаана ямар эрээ цээрээгүй сувдаг санаа энэ улс орон даяар угаар нагаар ханхлуулан уугиж байгаа ч тэр бүр хүн ойлгохгүй. Би бодолдоо дарагдаад нилээн хэд хоночихлоо. Яг үнэндээ байгаа бүх сэжиг таамгаа яаж батлахаа мэдэхгүй байв. <br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-33913266925435246852015-03-24T07:34:00.001+08:002015-03-24T07:34:12.564+08:00Нурам - 13 (тууж) - Харин тиймээ, юу юугүй тулчихаад байна. Бид ч энэ уулыг харсаар байгаад алдах нь дээ<br />
- Тэр яахав ээ, хүнээ л бодоорой гэхийг би арай чүү гэж сонсов. Суурийн хэлж байгаа туйлын үнэн. Ийм цагт хүнээ л бодохгүй бол яахан болох.<br />
Ойр орчим олигтой харагдахгүй, битүү хар утаа хоолой хорсон гашуу оргиулна. <br />
- Хэрлэн хаагуур байнаа?<br />
- Цаана чинь нэг их холгүй байх ёстой. Би дуудах уу? <span class="fullpost"> <br />
- Хэрэггүй, хэрэггүй. Би өөрөө гээд яагаад ч юм миний мөрөн дээр алгадчихаад явж одов. Хүний сэтгэл гэдэг юуханд ч гэсэн хөдөлж л байдаг юм хойно “Яасан юм бол доо” гэж бодогдож л байх. Би станцаа авч залуусаа хойш нь татах команд өглөө. <br />
Доошоо, бэлд бууж ирсэн хойноо хүнээ бүртгэвэл Хэрлэн ирсэнгүй. Станцаар залгавал хариу байдаггүй. Би гэлтгүй манайхан бүгд сандарлаа. <br />
- За та нар ямар ч байсан цуруу татах жим, сайр олохыг бод. Би эргэж Хэрлэнг хайя гэхэд Однар<br />
- Өө, яалаа гэж, хамтдаа явцгаая. Энэ их утааны хаана гэж та ганцаараа явах юм. Тэгээд ч энэ олон нүд таны хоёроос л дээр байж таараа гэлээ.<br />
Тэдний царайг харахад одоо миний үгэнд орохгүй нь тодорхой байв. Би түрүүлж, тэд миний араас гинжин тархалт хийн буцлаа. <br />
Энд тэндгүй шатсан мод хөндөлдөн унаж, шад пад дуугаран, хар утаа хуйлран, галын дөл угалзарна. Гэвч энэ сүрдэм дүр төрх бидэнд нэгэнт ижил дасал болчихож. <br />
- Ахлах дэшлэгчээ энд байна гэж Сансарын хашгирах дуу надаас холгүй сонсогдов. Би чимээ гарсан зүгт гүйсээр ирлээ. Тэгтэл Сансар<br />
- Энд, энд... энэ доор орчихшон гээд бөөрөөрөө унаад шатаж байгаа нэг их том модыг заагаад орилоод байв. Итгэхэд нэн бэрх. Дүрэлзсэн улаан гал заагаад байгаа юм чинь яаж ч итгэх билээ. <br />
- Хэн орсон гээд байгаа юм бэ? гэхэд <br />
- Хэрлэн, Хэрлэн. Харсаар байтал гүйгээд оршон. Би юу гэж худлаа ярих юм бэ гэж хашгирав. Нээрээ ч яалаа гэж худлаа хэлэх вэ дээ? Тэгтэл гайхалтай нь их гал болсон модны доороос нуруугаараа бөгтөрсөн нэг хүн гараад ирэх нь тэр. Харвал түүний хувцас галд автан ноцож байгаа харагдав. Бид гүйж очих гээд чаддаггүй. Хий дэмий л тойрч гүйцгээлээ. Тэгтэл гарч ирсэн хүн маань бас нэг гал авацлсан том хар юм чирсээр ухарч харагдана. Галын дөлөөс мултарав уу үгүй юү бид битүү юмаар хоёуланг нь дараад авлаа. Хэсэг байзнаад хучлагаа автал нүүрээ битүү юмаар ороосон Хэрлэн түүний дор хөдөлгөөнгүй болсон Суурь хоёр байв. Энд тэнд авалцсан галыг нь хурдхан шиг унтраагаад Хэрлэнгийн нүүрний боолтыг автал нүүр нь гайгүй, үс нь умарсан, гар чих нь галд долоолгосон байв. Харин Суурь нилээн түлэгдэлттэй харагдана. Ухаан тавьчихаагүй бололтой. Хүрэх тоолонд ёолох нь түлэгдсэндээ ч биш яс үс нь хугарч гэмтсэнээс зайлахгүй. Манайхан түүний цээж бөгсөн доогуур гадуур хүрмээ шургуулан дамнуурга маягтай болгоод доош нь авч явлаа. Хэрлэн хэсэг тасралтгүй ханиалгаж байснаа гайгүй болов. Биеийг нь асуутал <br />
- Би гайгүй. Энэ хүний амийг авраач, би танаас гуйж байна гээд нулимс асгаруулан хэлэв. Утаанаас уу, уйлж байгаа нь тэр үү ялгагдсангүй. <br />
- Тэгэлгүй яахав. Бид цөмөөрөө амьд үлдэнэ. Алив явъя гээд түүнийг сугадан доош явлаа. <br />
Хэрлэнгээс шатсан даавуу, хуйхлагдсан үсний үнэр үнэртэж байлаа. Биднийг машин дээр ирэн иртэл Хэрлэнгийн нүднээс нулимс тасарсангүй. <br />
Суурь ч гэсэн явдлын сэгсэргээнд хамаг яс нь салах мэт өвдсөн байх. Тэрээр яраглан гиншсээр байв. Ямартай ч гэсэн хоёуланг нь аваад аймгийн төв рүү давхилаа. Төд удалгүй аймгийн эмнэлэгт ирэв. Хэрлэнд энд тэнд нь наалт, боолт тавиад гаргав. Харин Суурийг<br />
- Хот руу яаралтай явуулахгүй бол болохгүй. Түлэгдэлт ихтэй, нуруу нь гэмтэж, аарцаг бяцарсан байна. Унааны асуудал хүнд байна гэхээр нь албанаас нэг тэрэг гаргуулахаар болов. Суурийг машинд суулгах тэр агшинд Хэрлэн түүний нүүрэнд нүүрээ бараг тулгаад<br />
- Та тэсээрэй. Битгий үхээрэй. Надад танаас өөр хэн ч байхгүй шүү гэж хэлж байв. Тэднийг хараад аргагүй л дурлаж дээ гэж бидний хэн хэнд маань бодогдсон доо.<br />
Би яаж ч бодоод тэднийг тэр модон дор орчихсоныг ойлгосонгүй. Сансар болохоор Хэрлэнг тэр гал руу орсон гээд байдаг. Тэгэхээр тэр мод Суурийн дээрээс унаж, араас нь Хэрлэн орсон байх магадлалтай. Харин тэр их гал руу гүйж орно гэдэг эрүүл ухаанд багтамгүй. <br />
<br />
Бидний буцаад иртэл манайхан галаас үндсэндээ холдсон учир арай тайвширсан байлаа. Бөөгнөрөөд сууж байтал Лхагва юу ч бодож суусан юм бүү мэд<br />
- Ахмад даанч нэг онгироод байсан юмаа гэж ямар ч бодлогогүй ам алдахад Хэрлэн<br />
- Тэр чамд ямар гэм хийгээв? Юу ч хараагүй, юу ч мэдэхгүй байж амныхаа зоргоор чалчаад байх даа яадгийн. Нэг чинь бараг үхэх гэж байна гэж хашгираад босоод явчихав. Бид бүгдээрээ Лхагвааг зэмлэсэн харцаар харлаа. Тэгсэн тэгээгүй тэр гэмшсэн байх. Энэ үед би тэртээ цаана цаашаа хараад зогсчихсон Хэрлэнг Суурьт үнэн сэтгэлээсээ дурлажээ гэж итгэсэн юм. Гэхдээ энэ бүхэн хэнд хамаатай гэж. Хоорондоо л болж байвал болох нь тэр. Юуны түрүүнд энэ хайрханы галыг унтраах, дараа нь Суурийн биеийг асууж сурах тийм л гарц байлаа. <br />
Бид энэ удаагийн галтай бараг хоёр долоо хоног ноцолдсон боловч үнэндээ дийлээгүй. Хурмаст тэнгэр ивээлээ хайрлаж, нэг л шөнө хүйтэн бороо асгаснаар бидний гар бие, сэтгэл зүрхийг амраав. Гайхамшиг гэдэг л тэр байх. Бид, биднээр тогтохгүй энэ гал түймэрт ажилласан бүх бие бүрэлдхүүн, сайн дурынхан ягтаа тултал ядарсан байсан юм. Гал нэгэнт унтарсан тул бид аймаг руу явж, Эрдэнэ Хайрхан гэж нүүрс шиг овойсон хар юм түнтийж үлдэв. Энэ бол дөрвөн сарын сүүлч байлаа. <br />
Бид аймагт ирсэн ч хот руу татагдсангүй. Буусан өдөр бид гэртээ ирсэн юм шиг байцгаалаа. Усанд орох нь орж, утсаар ярих нь ярьцгаана. Манайхан ядарсан уу л болохоос Хэрлэнгээс бусад нь түлэгдэж барьсангүй. Эндээс явснаас хойш сар гаран болсон байв. Би ч гэсэн гэрлүүгээ залгалаа. <br />
- Амьд уу? Ямар удав аа? Яасан бол гэхээс байж сууж чаддаггүй. Чи минь тэгээд зүгээр биз? <br />
- Зүгээрээ, жаахан ядарснаас бусдаар давгүй. Харин Суурь наана чинь эмнэлэгт байгаа<br />
- Харин тийм гэнэ. Би санаа зовохдоо танай ажлаар очсон чинь Базараатай таараад Суурин тухай сонслоо<br />
- Чи тэгээд аяга шөл бариад очив уу?<br />
- Үгүй ээ, Ам асууж байгаа юм шиг санагдах байх гэж санаад чадсангүй.<br />
- Үгүй ээ чи . . .<br />
- Тэгээд ч эхний хэдэн өдөр ухаангүй шахам байсан гэсэн. Би асуусан л даа. Харин одоо бол хэн хүнийг ялгаад байгаа сурагтай. <br />
- Ямар ч байсан нэг очоо. Бие хааг нь асуу<br />
- За,за нэгийг нь дагуулаад очъё. Харин чи зүгээр биз?<br />
- Бид зүгээр. Бороо ороогүй бол дийлэхгүй янзтай. Унтарлаа гэхээр л дахиж гараад болдоггүй. <br />
- Мөдхөн бууна биз дээ?<br />
- Хэзээ буу гэнэ тэр цагт л бууна. <br />
- Бүтэн л эргэж ирээрэй дээ гэсэн нөгөө л үгээ хэлснээр төгсгөлөө.<br />
Хэдэн өдөр байрандаа амарцгаасан тул хүн бүр дор бүрнээ тайвширсан харагдана. Залуу хүн гэдэг нойр хоол нь бүтэн болчихвол сэргэхдээ амархан байдаг хойно аргагүй. Хэрлэн ч гэсэн нэг үеэ бодвол гайгүй болов. Тэр үсээ халимаг болгон засуулаад<br />
- Би хөөрхөн болж уу? гээд сахилгагүй ч юм шиг инээмсэглэв. Залуу бүсгүй хүн гэдэг ямарч үедээ аятайхан харагдаж чаддаг хойно доо. <br />
Нэг өдөр Суурь тэр хоёрт юу тохиолдсоныг нь асуувал <br />
- Би та нарын араас явж байгаад нэг харах нь ээ ганцаараа болчихож. Тэгтэл Хэрлээн гэж хашгирах сонсогдохоор нь хартал Суурь ахмад над руу ухасхийж байв. Тэр агшинд миний дээрээс нэг их гал ирэх шиг болсон чинь би тэртээ хол үсэрсэн. Унаж явахдаа Суурь ахмадын дээрээс мод унаж байхыг хальтхан харсан. Би нүүрээ юугаар ч билээ ороогоод түүний араас орсон<br />
- Айгаагүй юү?<br />
- Айх тухай бодоогүй. Тийм завдал ч болоогүй<br />
- Хүний амь аварч байгаа хүн чинь яалаа ч гэж айх тухай бодохов дээ <br />
- Тэр тухай ч бас бодоогүй гээд Хэрлэн намайг ширтлээ. <br />
- Чамайг яг гал руу орж байхыг Сансар харсан шиг байгаа юм. Тэгээд л энд, энд гээд хашгираад бид очсон л доо. <br />
- Амьдрах л ёстой байсан юм байлгүй дээ гээд Хэрлэн санаа алдлаа. <br />
- Амьдрах ёстой гээд би үгээ чирж, уртаар санаа алдав.<br />
<br />
* * *<br />
Базараатай ярих уу, болих уу гэж хэдэн өдөр дүлэгнэв. “Миний бодсон битгий л батлагдаасай” гэж гэнэтхэн бодогдох нь сонин. Юунаас болоод тэгж бодсоноо ойлгосонгүй. Суурийн байгаа байдлаас ч байж болох л юм. Үнэндээ бол муухай л даа. Бэртэж гэмтээд бараг хүний гарт орчихсон байхад ар хударгаар нь ажлыг сандаачаад байгаа юм шиг. Лав олигтой эрийн зан биш. Гэтэл би энэ сэрдэх сэжиглэх ажлаа аль эрт эхэлчихсэн байдаг. Юутай ч гэсэн Базараатай ярих л хэрэгтэй болов. <br />
- Сайн уу хө. Сүйд болжээ танай тэнд гэсээр Базаараа утсаа авлаа. <br />
- Сайн сайн. За тэр яахав. Нөгөө хоёр юу болов?<br />
- Эндээ гэж хэлэхэд нэг л хүнийх байна лээ дээ. <br />
- Яг уу?<br />
- Шүлс болоод шүдний зуулт нь яг. Хэрвээ биш бол би халагдсан ч болно.<br />
- Итгэлтэй байгаа чинь сайн байна. Ямар ч байсан илтгэл бичээд хавсаргаарай. <br />
- Өө тэр мэдээж. Харин танай салаа хэзээ ирэх гэж байна?<br />
- Удахгүй байхаа. Чи Сэлэнгээтэй цуг Суурь дээр нэг очоодохооч. Цаадах чинь ганцаардаад байна гэнэ. <br />
- Намайг ч нэг их сайн таних биш дээ<br />
- Тэр нь яахав ээ, Хань болоод өг<br />
- За тэгэхээс дээ даргаа<br />
Базараатай ярьсны дараа сэтгэл түгшээд нэг л дараатай болж орхилоо. Уг нь одоо хурандаатай яривал болох. Гэтэл сэтгэл төвдөж өгсөнгүй. Суурь тэр цэвэрлэгээний шар залуутай ямар сүлбээтэй вэ? Яагаад тэр залуу шөнө дөлөөр Эрдэнэ Хайрханд гал тавих гэж оролдсон бэ? Яагаад манай салааг Бүрэнгийн нуруунд хэрэггүй шахам олон хонуулав. Энэ хооронд Эрдэнэ Хайрханд тийм том гал гарсан шалтгаан юу вэ? Суурь үүнд холбоотой юу? гээд надад түм буман асуултууд тодорхойгүй байлаа. Хий таамгаас өөр юмгүй. Хоёр тамхины иш бүрэн баталгаа болно гэж үү? Хурандаад энэ бүгдийг танилцуулах арай л эрт шиг санагдана. Хэлэхгүй гэхээр би юунаас, хаанаас эхэлж энэ бүхнийг мухарлах вэ? Бодоод, бодоод бодын шийр дөрөв гэгч нь энэ болж байлаа. Би бодолд орж гөлийсөнтэй адилхан манай салааныхан ч гэсэн орон дээрээ адар ширтэн хэвтэхээс өөр зүйл хийсэнгүй. Хэн одоо биднийг бэлтгэлд гар гэж хөөх вэ. Үнэндээ бол хангалттай ядарцгаасан тул тэр талын юм бодох ч хэрэггүй. Хэрлэн ч гэсэн бодолд дарагдан хаа бол хаана өнөөх жижиг дэвтэрээ тэврэн үзэгдэх. Одоо түүнтэй маазарч марзаганах ч хүн үгүй болж. <br />
Цаг тавирдгаараа тавирч, айлгүй хаврын ааш нэг үеэ бодвол овоо нугарсан байв. Өдөр сунаж, өглөө оройдоо нар уртассаар байлаа. Хэрлэн хашаан доторх сандал дээр өнөөх дэвтэрээ дэлгэн ямар нэгэн юм бичиж сууна. Би тамхиа соронгоо аажуухан гэлдэрсээр очив. Тэр мөн л урьдынх шигээ жижиг цаасаа дэвтэртээ хавчуулж хаагаад, намайг ирсэнд дургүйцээгүйгээ илтгэж инээмсэглэлээ. “Инээмсэглэл заримдаа хориг ч болдог, эсрэгээрээ уриалагхан ч болгодог юм байна даа” гэж бодож амжлаа. Би бага зэрэг түгдэрч <br />
- Уучлаарай, энэ миний хэрэг биш л дээ, гэхдээ яагаад ч юм асуумаар санагдаад болдоггүй. <br />
- Асуу л даа. Танд үнэхээр хэрэгтэй бол би хариулъя гээд над руу нэг их сүрхий харлаа. Халимаг үс нь түүнийг нилээн оворжуулсан уу эсвэл үргэлж цуг байсан болоод тэр үү Хэрлэн урдынх шигээ жаахан охин харагдсангүй. Харин ч бүр харц нь тогтоод цаанаа нэг тохь суусан шиг санагдана. Гэхдээ мэдээж надаас хамаагүй дүү байлгүй яахав. <br />
- Нэг их хэрэгтэй биш л дээ. Гэлээ гээд цаг нөгцөөх гэсэн ч юм биш гэхэд<br />
- Тэгвэл амны зугаа болгох гэсэн юм уу? гээд тэр мөнөөх л хөшинг харцаараа ширтлээ. Үнэндээ бол энэ нөхцөл байдалд тэр надаас илүүрхэж байв. Уг нь би илүү дутуу юм ярихаа больчихмоор. Гээд болих гэхээр ийм жаахан охинд амаа таглуулж, шилээ маажилтай биш. Бас нэрлэхмэр болоод ч байх шиг. <br />
- Юу л даа, чи мэдэх үү үгүй юу Суурь бид хоёр оюутан цагийн найзууд л даа.<br />
- Мэднээ, Та нарыг юунаас болж муудсаныг ч мэднэ<br />
- Өө тийм үү? Чи их юм мэддэг юм байна<br />
- Ахмад өөрөө надад ярьж өгсөн л дөө. <br />
- Аан, уг нь нэг их муудсан ч юм байхгүй л дээ. Амьдралыг үзэх үзэл таараагүй гэх үү дээ. Тэгээд л бид сургуулиа төгсөөд өөр өөрийн замаар явцгаасан юм. <br />
- Мэдээж хоёр эр хүн цуг амьдрахгүйгээс хойш тэгэлгүй яахав. <br />
- Суурийг би сайн талаас нь яримаар байна л даа<br />
- Өвчтэй болохоор нь уу?<br />
- Үгүй ээ яалаа гэж. Эрүүл байсан ч би энэ талаас нь л ярих байсан. Ер нь бол байна шүү дээ хүнд заавал сайн зүйл байдаг юм шүү<br />
- Муу ч бас байна биз дээ? <br />
- Байлгүй яахав. Хүнийг би бурхан буг хоёрын тэнцэтгэл гэж боддог<br />
- Ямар хүнд, аль талаасаа харагдах вэ гэдэг нь л чухал юм шив дээ гэж Хэрлэн асуух гэхээсээ илүүтэй миний хэлэх гэсэн дараагийн дүгнэлтийг хэлж орхив<br />
Үргэлжлэл... </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-30555150859853421722015-03-22T07:36:00.000+08:002015-03-22T08:18:40.018+08:00Нурам - 12 (тууж)Тэгээд Суурийн гудамж уруудаж явтал тэдний жижиг явган хаалгаар Суурь Их тулгатын шар залуутай гараад ирэх нь тэр. Би бараг нүдэндээ итгэсэнгүй. Гэхдээ болохгүй ч юмгүй л дээ. Яагаад тэд бие биенийхээрээ орж гарч болохгүй гэж. Нэг нутаг оронд ажиллаж амьдарч байгаа улсад байх л зүйл. Гэхдээ л ийм үүрээр үү? гэсэн бодол сэтгэлийн мухарт сэртхийв. Би машинаа хурдхан шиг хоёр булан тойруулан зогсоогоод явган харайсаар тэднийг алсаас ажив. <span class="fullpost"> Хаалганы дэргэд тэд тамхи баагиулан ярилцах агаад бие биенийхээ мөрийг их л найрсагаар алгадалцаж, юу ч юм ярин инээлдэнэ. Тэгснээ шар залуу цаашаа явж, Суурь ийш тийш сортолзон харснаа буцаж орлоо. Суурийн араас шууд л яваад орчихлоо. Хаа байсан Бүрэнгийн нуруунд хэвтэж байх ёстой хүн өдий цагаар гэнэтхэн ороод ирэхээр гайхсан нь мэдээж. Тэр намайг согтуу нүдээр гөлөрч зогссоноо <br />
- Чамайг энд юу хийж явааг асуух илүүц биз. Гэхдээ айлд орж ирсэн хүн байна ийшээ суу гээд ширээ рүү заалаа. <br />
Ширээн дээр нэг шил вискиг хоосолсон харагдана. Виски л уудаг болчихсон байгаа юм даа гэж бодогдож байна. Тамхийг ч харин нэг татаж өгсөн бололтой үнсний сав нь ишээр дүүрчихэж. Нөгөө зургийн урландаа шинээр зураг эхлээд талдаа орсон нь дүрэмт хувцастай Хэрлэнгийн инээмсэглэсэн зураг ажээ. Би өөрийн эрхгүй зургийн дэргэд очсон байв. Тэр намайг түншсэн янзаар<br />
- Арай харамлах гээгүй биз дээ, салаан даргаа?<br />
- Юм болгон надад хамаатай биш л дээ<br />
- Хэзээнээс? . . . хэзээнээс эхлээд чамд би тийм их хамаагүй болчихоов? <br />
- Чамайг Сүрнээ хаясан тэр цагаас<br />
- Сүрнээ намайг хаячихсан бил үү?<br />
- Үнэндээ бол тийм шүү дээ. Чи л өөрөөр бодоод явдаг болохоос. <br />
- Тэгэхээр, намайг үерхдэг эм нь хаячихаар чи надад гомдсон юм биз дээ? Нэг л авцалдахгүй л байна даа. Чи жаахан ухаантай, ядаж өөртөө үнэнч бай л даа<br />
- Тэр тал дээр санаа зоволтгүй. Над шиг өөртөө үнэнч хүн ховор шүү<br />
- Чи тэр Сэлэнгээдээ л үнэнч байх. Үнэнч ч гэж дээ хонь байх гэснээ хоёр гараараа толгойгоо түшин суулаа. Тэр муудаж байгаа бололтой. Би ширээн дээрх бараг дүүрэх шахсан үнсний савыг харж<br />
- За, за тэр авгай хүүхэн ч яахав. Их тулгатын цэвэрлэгээний бригад, аймгийн ОБА хоёр их түншлэлтэй ажилладаг юм аа даа гэж түрүүнээс хойш аман дээр гарч ирээд байсан үгээ тэсэлгүй хэлээд тавьчихлаа. Тэгтэл Суурь алгуурхан толгойгоо өргөж, ус гүйсэн нүдээр удаан гэгч нь харснаа<br />
- Чи яагаав? Шөнөжингөө гадаа зогсоо юу? Мэдэх л хүндээ чи<br />
- Үгүй дээ. Чамайг ингэж их тамхи татдаг гэж бодоогүй юм гээд харцаараа үнсний савыг ширвэхэд<br />
- Түншлэлтэй биш гэрээтэй гэдэг юм. Гал гарч болзошгүй гэж тусгай гэдэг сүртэй салааг байгуулсан байхад бага дээр нь цэвэрлье гээд бригадаа явуулсан байж болноо доо<br />
- Сонин л юм. Чи өөрийнхөө мэдэх ёстой ажлыг цагдаа мэднэ гэх атлаа чи мэдээд ч хэрэггүй байгаль орчны яамны асуудлыг сайн ойлгох юм гэхэд Суурь түрүүнээс хойш арайхийн барьж байсан уур нь тэсэрч <br />
- Хаана байна? Нөгөө юм болгон надад хамаатай биш гээд байсан чинь. Чамд хүний баастай бөгс шиншлээд явах тийм сайхан байдаг уу? Айн?<br />
- Бидний ажил шүү дээ. Тэгээд ч сэжиг таамаг бүхэн үмхий байдгийг чи мэднэ дээ<br />
- Ажил гэнээ? Онцгой обектыг орхин энүүгээр тэнүүчилж яваагаа ажил гэх үү? Чи хоёр удаа үйлдэж байгаа энэ үйлдлээрээ л гэхэд ажлаас халагдахад хангалттай. Гэхдээ би чам шиг биш л дээ. Харин чамайг наад олж авсан үнэртэйгээ хэр удаан зууралдахыг харж л байя<br />
- Сүрдүүлж байгаа хэрэг үү?<br />
- Яасан ч гэж ойлгож болно. Гэхдээ одоо эндээс зайл. Би зургаа зурмаар байна гээд цааш эргэхэд нь би үнсний савнаас нэг иш хурдхан шиг авлаа. Гадаа нэгэнт гэгээ орсон тул би гарлаа. Суурь надтай ахиж дуугарсангүй. <br />
<br />
* * *<br />
Аймгийн холбооны жижүүрт утсаа цэнэглүүлэхээр өгөөд, танхимд орж ажил эхлэх хүртэл хэсэг хүлээлээ. Шуудангийн хүн ирэнгүүт гялгар уутанд хийсэн гурван тамхины ишийг Базараад хаяглан явуулав. Энэ хооронд утас ч овоо цэнэг авчихаж. Хурандаа руу залгалаа<br />
- Ямар эрт залгаж байх юм? Танай салаа лагерласан гээгүй бил үү?<br />
- Тэгсэн эрхэм хурандаа. Би шөнө аймгийн төв орж ирээд байна. Нэгд, хоол хүнсний зүйл татах, хоёрт гэвэл танд дуулгах юм гараад байна. Сэжиг төдий ч гэсэн анхаарахгүй байж болохгүй юмаа<br />
- Юу байдаг билээ?<br />
- Эндхийн Эрдэнэ Хайрхан ууланд сүүлийн хоёр жил тогтмол гал гарч байгаа. Гэтэл тэр нь хэн нэгэнд хэрэгтэй байх шиг санагдаад байх юм. <br />
- Чи нотолгоотой юм ярьж байгаа биз? Наанаа хүмүүст мэдэгдсэн юм уу?<br />
- Уг нь мэдэгдсэн боловч нэг их ойшоохгүй байна. Гэхдээ сэжиг төдий болохоор төдийлөн хүчилж чадахгүй байна. <br />
- За ойлголоо. Ямар ч байсан ажиглалтаа үргэлжлүүл. Хамгийн гол нь баталгаа, нотолгоо гэдгийг ойлгож байгаа биз дээ? Бид хэн нэгнийг хэлмэгдүүлж болохгүй. Би эндээс шинжээчдийг явуулж болох юм.<br />
- Одоохондоо арай болоогүй. Юм нилээн тодорхой болохоор би танд мэдэгдье гэснээр бидний яриа тасарлаа. Хурандаатай ярьсны дараа санаа зоволт улам ихэслээ. Хэрвээ миний хэлсэн батлагдахгүй бол би юу гэж тайлагнахаа мэдэхгүй. Гэтэл энд ямар нэгэн зорилгоор гал гараад байгаа бол тэднийг илрүүлэх нь чиний үүрэг. Бүхэл бүтэн уулыг шатааж дуусгана гэдэг юу гэсэн үг вэ? Байж болно гэж үү? Арай таарахгүй байхаа. <br />
Сэлэнгээтэй ярина гэж бодож байсан хэдий ч яг одоо яримааргүй санагдчихлаа. Бодвол би өөрөө өөрийнхөө сэжигт чирэгдэж байгаа бололтой. Аймгийн зах нээгдэнгүүт нөгөө хэддээ хоол хүнс тамхи тариа аваад шуудхан буцах минь. Би шуурхайлж жаал жуул юм аваад, худалдагчаар нь падан бичүүлээд ар тийшээ яаравчлав. Аймгаас гарахын өмнө Базараа руу залгав.<br />
- За алдарт шинжээч минь нэг тус болж үз<br />
- Шинэхэн цэрэг минь юу шиншлээд олчихов?<br />
- Хоёр юм явууллаа. Хоорондоо холбоотой эсэхийг үзээд хариуг нь яаралтай мэдээдхээч, ариутган шүүгч минь<br />
- Албан журмаар уу? Амин хувиар уу?<br />
- Одоохондоо дээдчүүд мэдээгүй нь дээрээ<br />
- Ойлголоо шинэ цэргээ. Ингэхэд чи бас юу л сэдээ бол доо? <br />
- Сэдсэн юу байхав ээ, сэжигтэй санагдаад. За, за түргэхэн үзчихээрэй. Намайг ярьтал хүлээж бай. Би хэд хоногоос залгана гээд яриа дууслаа. Аймагт ирсэн хэрэг үндсэндээ шувтарсан тул хаазаа гишгэлээ. Бүрэнгийн нуруу чиглэн тоос татуулан давхиж явахдаа яагаад ч юм хэн нэгэнд буруу хийчихсэн юм аятай сэтгэл хүндрээд замын турш санаа алдсаар явлаа. Уг нь санасан болгоноо хийсэн. Гэхдээ л сонин. Далдуур юм хийх угаасаа л хүсмээр зүйл биш. Гээд одоо яая гэхэв нэгэнт л эхэлсэн хойно.<br />
Намайг ирэх бараанаар манайхан хүүхэд шиг л тосон гүйлдлээ. Миний авчирсан юмнуудыг задалж, эгээ л эцэг эх нь хол газраас ирсэн юм шиг л аашилцгаав. Хамгийн түрүүнд нэг, нэг тамхи угзарч аваад сая нэг юм хөдөлгөөн нь татарлаа. Тэгтэл Однар <br />
- Өнөө өглөөний Сансарын онигоог даргад яриа ч гэхэд тэд зэрэг шахам инээлдлээ. Лхагва<br />
- Өглөө Мягаа бид хоёр майхнаасаа гараад суниаж байсан чинь Сансар гэж нэг юм цээж нүцгэн, өрөөсөөн гараараа өмдөө барьчихсан тэр баруун жалгаас наашаа харайж байна. Шургачаад л унах юм, босоод л гүйх юм. Хөлс баас нь цувчихсан, өнөө туулайн хорголон эрх нь ар нуруун дээр нь гарчихсан ёстой нөгөө дөвчин бууна гэдэг нь л боллоо гэхэд Хэрлэн ярианд оролцож<br />
- Хөөрхий, үнэхээр айсан байхаа. Сансарын нүд нь . . . гээд л цааш нь ярьж чадахгүй инээж байснаа нэг амьсгаа аваад <br />
- Ийм том болчихсон гээд хоёр гараараа дүрсэлж үзүүлэв. Би сайн ойлгож өгөхгүй суутал Сансар<br />
- Тэгэлгүй яахын. Би тамхиа татангаа хүндрээд шууж байшан чинь яг миний архан талд чад пад гээд мөчир хугарахаар нь эргээд харшан чинь мангар том баавгай. Би ч ухаан алдахаа шахшан. Тэгээд яах вэ гээд бодлоо . . . гээд нэг их бодлогоширсон царай гаргахад нэг нь яриаг тасалж<br />
- Уа, чи мөн бодсон байхдаа. Өмдөө ч татаж чадахгүй босон харайсан байж<br />
- Тэгээд бөгшөө арчаад л зогшоод байх уу? гэж Сансар тэр үеэ дүрслэх мэт бүр оцойж ирээд зогсож байгаад хэлэхэд нь би хүртэл тэсэлгүй инээд алдав. <br />
- Та нар тэгээд яав? Арай баавгайн дайралтанд өртсөнгүй юу? гэхэд Однар<br />
- Худлаа, худлаа. Наадах чинь нэг муу бут сөөгхөн л харсан байх. Түүнээс биш . . .<br />
- Байшан за юу. Би бүр хоёр нүдээрээ харшан за юу<br />
- Нүдээрээ л харахгүй тэгээд бөгсөөрөө харав гэж дээ. Гэхдээ л чи худлаа харсан гэхэд Сансар <br />
- Үгүй. Баавгай байшан гэж ялагдангуй өнгөөр хэлэхэд бусад нь бас л инээлдлээ. <br />
- Нээрээ, болгоомжтой л байхгүй бол одоо амьтан бүхэн сэрж байгаа цаг шүү гэж тэдний инээдийг ч намжаан, Сансарыгаа ч аврахыг хичээлээ. <br />
Хэрлэн хоол хийх болж тэр хооронд бид тардгаараа тарж, ойр хавийнхаа уул нуруудыг дурандлаа. Ямар ч байсан утаа униар уугисан юм харагдсангүй. Өвлийн хүнд хүчир цагийг арай хийж давсан уул хангай цаанаа нэг уйтгартай дүнхийж харлана. Мөдхөн модод нахиалж, өвс ургамал ургах ч гэлээ тэр сайхан цаг хараахан ирэх болоогүй<br />
- Биднийг хэзээ арагш нь татна гэсэн бэ? Та асуув уу? гэж Хэрлэнг асуухад би түүнд хариулах үг олдсонгүй. Гээд ямар асуугаагүй гэлтэй нь биш. <br />
- Би хурандаатай ярьсан. Ямар ч байсан хэд хоног эндээ байсан нь зөв гэж байна лээ гээд Хэрлэнд хандан<br />
- Холбоогоо л найдвартай байлгаарай. Хэзээ ч, юу ч сонсогдож магадгүй шүү гэж хэллээ. Яг үнэндээ бол Суурьтай маргалдсанаасаа болоод хэзээ биднийг татахыг асуугаагүй. <br />
<br />
* * *<br />
Зүүмгэр хаврын зэрэвгэр өдрүүд ар араасаа шил даран хөвөрч, Бүрэнгийн нуруу цаагуураа дулаацаж, өнөө мөдгүй өнгө төрхөө өөрчлөх нь хэн хүнд мэдрэгдэж байлаа. Харин бидний байгаа байдал өдөр өнгөрөх тусам уйтгар дагуулж, эрчүүдийн сэтгэлийн нүдийг хужирлаж байсан Хэрлэн маань дуугаа хурааснаар үндсэндээ лаа унтарсан үдшийн бүрийгээр асрын дээвэр дэрвэгнүүлэх салхи шиг сэтгэлд гуниг хүүгүүлнэ. Хүн бүр дор бүрнээ бодолд автан дуугаа хурааж, хаа нэг маазрах гэсэн хэн нэгний оролдлого хүч авч чадалгүйгээр хаврын хавсарга даган хаашаа ч юм арилж одох аж. Яг л нэг тийм үдшээр бид гэж хэлэх ярихаа барсан улс хэвтэр, хэвтэртээ тэлчилж, дээвэр балбах салхитай нөгцөж хэвттэл гал тогооны майхнаас<br />
- Ахлах дэслэгчээ, Түгшүүр ... хэмээн хашгирах Хэрлэнгийн дуу хөгжим шиг л сонсогдох нь тэр. Манайхан ч дэрхийн бослоо. Би ч Хэрлэнгийн майхан руу гүйлээ. <br />
- Тусгай-2-оо, Тусгай-2-оо... байрлалаа орхиод Эрдэнэ Хайрханы зүүн суганд эцсийн хурдаараа ир гэх Суурийн сандруухан дуу сонсогдов. Би<br />
- Майхнаа хураа, машинаа асаа гэж хашгираад ухасхийлээ. Унтах гэж биш зөвхөн ийм л команд хүлээж байсан мэт манайхан яах ийхийн зуургүй л хөдлөхөд бэлэн боллоо. <br />
- Бүх юмаа авсан биз?<br />
- Тиймээ, эрхэм ахлах дэслэгч ээ<br />
- Давхар шалгаарай гэж хэлээд хэдэн долоо хоног амьдарсан бууриа харцаараа гүйлгэвэл харцанд торох юм байсангүй. Манай залуусын харцнаас гэрэл гялалзаад байгаа нь үдшийн бүрийд ч гэлээ харагдаж байв. <br />
<br />
* * *<br />
Хар хурдаараа давхисаар Эрдэнэ Хайрханд арваад км дөхөж ирэхэд шөнийн харанхуйд улаан гал дүрэлзэж, энэ шөнө байтугай энэ хавартаа унтархааргүй тийм их гал гарчээ. Бид давхисаар зүүн сугаар орж ирэхэд тэнд аймгийн ОБА-ны отог байлаа. <br />
- За та нар хүрээд ирэв үү? <br />
- Ийм айхтар юм болж байхад бидэнд эртхэн мэдэгдэхгүй яав аа?<br />
- Одоо орилоод өчигдөрийг эргүүлж авчирахгүй. Танай салаа зүүн талаараа бүтэн тойрч их галыг цааш нь алдахгүйг хичээ. Баруун талд нэгдүгээр салаа, урд талд орон нутгийн сайн дурынхан бий.Хоорондоо холбоо битгий таслаарай. Би та нарыг тойрч байх болно. За, яв, яв гэж Суурь тушаалаа.<br />
Зүрх шимшрэм их гал энд тэндгүй дүрэлзэж, модод шатна. Моддын оройгоор улаан гал мөчир дамжин улалзсаар яах ийхийн зуургүй л ард гарчих ажээ. Яг л үлгэрт гардаг гал зуусан улаан луу ид хаваа гайхуулан тойрон хүрхрэх шиг. Зарим модод голоороо цогшин уугиж байснаа гадны ямар нэгэн нөлөөнд өртмөгцөө дэлбэрч буй мэт их чимээ гарган зад үсрэх нь сүртэй. Ид дүрэлзэж байгаа галыг унтраах нь битгий хэл ойртохын ч эцэсгүй ажээ. Байгалийн давагдашгүй хүчин зүйл гэж энэ байх. <br />
Манай салаа үүрэг өгсөн чиглэлийн дагуу аль болох хурдаараа явж байв. Харанхуйд, тэгээд их галын хөвөөгөөр явах нь тийм ч хялбар биш тул би салаагаа галаас дайжуулан, аль болох алсуур явахыг тушаав. Энэ нь хэдийгээр цаг алдаж буй мэт боловч гэнэтийн нөмөрч их галаас тэднийгээ сэргийлж байгаа ухаантай. Тэр их галын өмнө бид хүчин мөхөс. Галыг ухаанаар л унтараахаас улаан гараараа хэрхэн унтраах билээ. <br />
“Ой хээрийн түймэртэй онцгой албаныхан л тэмцдэг. Өөр хэн ч биш” гэж тэр нэгэн өдөр Суурийн хэлж байсан нь тархинд юмуу эсвэл зүрхэнд сонсогдож байв. <br />
Биднийг Эрдэнэ Хайрханд ирснээс хойш долоо дахь хоног дээр Суурь манай салаанд ирэв. Тэр угаасаа гал тойрон гарсан багуудыг тойрч явсан байх. Манай салаа их галтайгаа нилээн тулчихсан, зарим үед байгаа багажаараа балбаад, балбаад дийлэхгүй ая эвийг нь харан ухарч байсан үе. Үнэндээ бид галаа дийлэхгүй байв. Суурь надад ирж хамаг чадлаараа<br />
- Та нар дэндүү ойрхон байнаа. Гэнэтхэн нөмрөөд ирвэл хүмүүс чинь хэцүүднэ гэж хашгирав.<br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-24321449928564119472015-03-20T07:41:00.000+08:002015-03-20T07:41:04.727+08:00Нурам - 11 (тууж)Тэгээд хүнээ хуваарилан цуруу тавьж эхэллээ. Однар жаахан бодолхийлж явснаа<br />
- Бид ч цуруу тавихаас өөр юм ч мэдэхгүй юм даа гэхэд Сансар<br />
- Тэгээд өөр яах юм? Бидэнд байгаа багаж нь л энэ юм чинь <br />
- Тонн, тонн устай бол жинхэнэ гал сөнөөгч шиг л үзмээр байна гэж Лхагва хэлээд дуу нь цааш орлоо.<span class="fullpost"> Аргагүй юм. Цуруу тавина гэдэг хэдийгээр ой хээрийн түймэртэй тэмцэх гол арга ч гэлээ яг галтай тэмцэж буй хүний хувьд эр зориг, авхаалж самбаа шаардсан өөрөөр хэлвэл ид хаваа гайхуулах арга биш л дээ. Галын өөдөөс бяцхан гал тавьж шатах газаргүй болгон зогсоодог нэгэн бодлын арга ядсан юм шиг арга. Гэхдээ цуруу тавих нь одоохондоо хамгийн сонгодог арга хэвээрээ л байгаа юм. Манай салаа энэ галыг бараг дөрөв дэх хоног дээрээ арайхийж цурманд оруулж авлаа. Тэгтэл ердөө ганц хоногийн дараа биднээс хоёр гүвээний цаана дахин утаа уугив. Төв рүү хурдхан дамжуулаад бид тийшээ зүглэлээ. Отгоо ч нүүлгэв. Дөнгөж уугиж эхлэхэд нь очсон болохоор хагас өдөр ноцолдоод л бариад авав. Манайхны ажлаа сурцтай хийх болсон нь ч нөлөөлсөн байх. <br />
- Эрхэм ахлах дэслэгчээ, ахмад яръя гэж байна гэсээр Хэрлэн гүйж ирэв. <br />
- За сонсож байна гэхэд <br />
- Танай салаа наанаа хэд хоног лагерлахаас болохгүй нь. Ямартай ч гэсэн газрынхаа баримжааг харж, энд тэнд уугивал тэр дор нь барихаас аргагүй. Хүчээ хоёр хэсэгт тараан байрлуулсан нь цаг алдахгүй юм байна гэлээ<br />
- Мэдлээ . . . надад үүнээс өөр хэлэх үг олдсонгүй. <br />
Нэгэнт байдал ийм дээрээ тулсан тул бид майхнаа үүрэн газрын өөд нүүлээ. Мэдээж жижиг горхиноосоо холдсонгүй. Шинэ газраа ирж гал тогооны майханд холбоогоо байрлуулав. Хэрлэн холбоогоо даган гал тогоонд байна. Угаасаа л ингэдэг л дээ. Нөгөө асарт эрчүүд байрлана. Ажил дуусангуут Сансар өвөр дээрээ баахан хоргол асгачихсан хэлхэж, хэлхсэнийгээ хүзүүндээ эрх мэт зүүж харагдав.<br />
- Чи юугаа хэлхээд байгаа юм бэ? гэж Лхагвыг асуухад<br />
- Туулайн бааш<br />
- Манай Сансар бороо оруулах тарни унших гэж байгаа юм<br />
- Үгүй, үгүй сан тавих гэж байхад чинь гэж бас хэн нэг нь хэлэв. Тэгтэл Однар<br />
- Би та нарт тайлбарлъя. Ер нь бол сан тавиад утааг нь саранд хүргэхийг Сансар гэдэг юм шүү дээ, тээ? Сансараа гэхэд бусад нь пирхийтэл инээлдэнэ. Хэрлэн бид хоёр ч гэсэн мушийж суулаа.<br />
- За яахав, та нар тэгж л бай. Цагаа тулаад ирэхээр та нар надааш гуйнаа гайгүй гэж Сансар хэлсэн боловч бусад нь инээдэндээ болоод анзаарсангүй. Миний хувьд Эрдэнэ Хайрханаас олсон тамхины ишээ хаях вий гэсэндээ хайрцгийг нь гайгүй сайн бөхлөөд далд хийж авсан гэж байгаа. “Тэнд хүн гал тавьж байсан. Чухам яах гэж тэр вэ?” гэсэн өнөөх л бодол намайг ээрсээр. Санаагаар юм бол хурандаатай холбоо барьж энэ бүгдийг хэлмээр. Базараатай ч холбогдмоор. Ер нь л хэн нэгэнтэй энэ бодогдоод байгаа сэжиг таамгаа хуваалцмаар. даанч энэ ууланд утас барихгүй. Ганц холбогдож байгаа нь аймгийн ОБА-ны холбоо. Түүгээр дамжуулж элдэв янзын юм ярина гэдэг гэнэн хүүхдийн л хэрэг болох байх. “Ингэхэд Суурь яагаад үл ойшоов? Энэ бүгд нэг л хачин” Би хэдий чинээ их юм бодох тусам бодол маань улам л итгэмээргүй, улам л муухай болж байлаа. <br />
Хоёр дахь гал гарснаас хойш нэмж энд тэнд утаа үзэгдсэнгүй. Өглөө, өдөр, оройд бид хэдэн тийшээ аль болох өндөрлөг дээр гарч хавь орчноо дуранддаг ажилтай болов. Тэгээд хийх юмгүй улс чинь яахав хөзөр л тоглож суух. Хэрлэн өнөөх л дэвтрээ нэг дэлгэж, нэг хааж, бодолд дарагдан эргэн тойрны хяраар ганцаар тэнүүчилнэ. <br />
- Энэ охин юу бодоод байдаг юм бол доо?<br />
- Яах юу байхав. Дурлал. Дурлал гэдэг чинь хүнийг ийм болгочихдог юм шүү дээ гэж Мягмар хэлэв. <br />
- Нээрээ, энэ Хэрлэн тэгээд Суурь ахмадад дурлачихдаг юм байхдаа гэж Однар гайхсан янзтай хэлэх нь “Ийм хөгшин хүнд” гэсэн нийт хүмүүсийн гайхшралыг төлөөлөхөөр байлаа. <br />
- Нас зөрөхөөс нүх зөрөх биш гэдэг үг байдаг байхаа ха ха гэж Лхагва нэг их хөгжилтэй үг хэллээ гээд инээсэн боловч бусад нь нэг их дэмжсэнгүй. Лхагва илт атаархалын өнгөөр хэлсэн болохоор тэгсэн байж ч магадгүй юм. <br />
- Гэхдээ л шонин гэж Сансар хэзээ хойно сэтгэлийнхээ гүнээс шүүрс алдах мэт гунигтай хэлэв. Миний сэтгэлд ч гэсэн түүнийг дэмжих мэт “Нээрээ л сонин шүү” гэж бодогдоно. <br />
Та нар намайг бодоод байна уу гэсэн шиг Хэрлэн хүрээд ирлээ. Тэр гал тогооны майхан хавьцаа хоол бэлдэнгээ<br />
- Биднийг яах гэж энд хий дэмий байлгаад байгаа юм болоо? гэхэд Однар<br />
- Харин ээ, чи мэдэхгүй байхад бид яаж мэдэхэв дээ гэж түүнийг илт өдсөн өнгөөр хэлэв. <br />
- Би яаж мэдэх юм? Энэ холбоогоороо юу ч хэлэхгүй байгаа биз дээ? Та нар ч гэсэн сонсож л байгаа ш дээ.<br />
- Ийм холбоогоор ч хэлэхгүй л дээ гэж Лхагва битүүгээр егөөдөхөд Хэрлэн сая л өөрийгөө шоолоод байна гэдгийг ойлгон<br />
- Чи тэгээд юу гэх гээд байгаа юм? Арай намайг бөгсөөрөө холбоо барь гэх гээгүй биз дээ? гэж хачин их уурлалаа. Би Лхагва руу дуугай бай гэж хуруугаараа дохив. <br />
<br />
* * *<br />
Манайхан ч тэр, би ч тэр энэ уулын мухарт ийм олон хононо гэж бодоогүй байсан тул ойр зуурын хэрэглээ, хоол хүнсний зүйл маань дууслаа. Залуучууд маань хийх байхаа олж ядахдаа хамгийн түрүүнд тамхи тариагаа барчихав. Бие биенийхээ цүнх сав, хормой хотыг ч ухаад юм гарсангүй. Харин Сансар л нөгөө хэлхэж зүүсэн хорголоосоо хэд гурвыг тасдан нунтаглаад нямбайлан ороосноо хөх утаа суунаглуулан татаж гарах нь тэр. Залуус бие биесээ нудран Сансарыг горьдсон харцаар харцгаана. Мягмар тэсвэр алдан<br />
- Сансараа, ганц соруулчих тэгэх үү? Туулайн баас ямар байдгийг үзье гэхэд Сансар дээгүүр харан ихэмсэглэж <br />
- Бурханы олон шавь нар минь намайг шан тавьж байхад бүү садаа бол. Би хурмашт тэнгэр хур бороо хайрлах эшэхийг ашууж байна гээд нүдээ анин ном уншигчийн дүр үзүүлэхэд бүгдээрээ инээлдэв. Лхагва<br />
- Чи ер нь биднийг энд ийм олон хонуулна гэдгийг мэдэж байсан юм биш биз? <br />
- Амьдралын хар ухаан гэж энийг хэлээд байгаа юм л даа<br />
- Өө хө, чи бас амьдралын хар ухаан мэднээ? гэхэд Сансар тэнгэр өөд нэг, дараа нь өөрийгөө заагаад<br />
- Тэр шаншар, энэ Шаншар хоёр нийлээд ирэхийг амьдралын хар ухаан гээд байгаа юм даа гэхэд бид бүгдээрээ их бага дуугаар инээлдлээ. <br />
- Чи ер нь яасан бэрд хог вэ гэж тэсэхээ байсан Мягмар хэлээд ухасхийн Сансарыг барьж аваад татаж байсан тамхийг нь булааж авав. Бусад нь ч гэсэн түүнийг дэмжин хүзүүн дэхь эрхийг нь тасар татлаа. <br />
- Болиочээ, болиоч. Булаагаад байхдаа яадаг юм. Гуйгаач гэж Хэрлэн гэнэтхэн хашгирав. Ийм чанга хашгирна чинээ санаагүй байсан залуучууд тэр дороо хөдөлгөөнгүй болов. <br />
- Өөрсдийгөө хараач. Ямар арчаагүй юм. Та нар хамгийн сүүлчийн хоолоо ч гэсэн ингээд булаах уу? Та нарт амь зулбах хамгийн сүүлчийн боломж байвал ингэж амиа бодох уу? Ямар муухай юм бэ та нар гэж Хэрлэн үнэн голоосоо хэллээ. Нүдэнд нь нулимс цийлэгнэж байсан болохоор би үнэн голоосоо гэж ойлгосон. Залууст ч гэсэн эвгүй байсан бололтой зэнзийрхээд нэг эвгүй болчихов. Надад ч гэсэн түүний хэлсэн үг нэн өөр сонсогдов. <br />
- Зүгээрээ Хэрлээн, битгий уурла. Би тэртээ тэргүй өгөх байсан юм гэхэд Хэрлэн<br />
- Тэр тусмаа<br />
- Бид нар тоглож л байсан байхгүй юу<br />
- Тоглоом шиг харагдахгүй байна. Бид ямар ч үед нэг баг л байх ёстой биз дээ гэснээ Хэрлэн хийж байснаа орхиод хажуугийн энгэр өөд алхчихлаа. Энэ бол манайхны хувьд цохилт байв.<br />
- Чи зүгээр л өгчихгүй гэж нэг нь Сансарыг зэмлэхэд<br />
- Би өгөх л байшан ш дээ гэж Сансар бувтнав.<br />
- Тэрэндээ биш л дээ. Тэр итгэл найдвар хүсэж байна. Гэтэл сая та нар түүнийг айлгачихлаа. “Хамгийн сүүлийн боломж байвал ингээд л дайрах уу” гэж байна. Тэр та нараас өөр юм хүсэж байна залуусаа гэж намайг хэлэхэд бүгд чимээгүй болцгоолоо. Сансар гэмшсэн янзтай хурдан, хурдан хөдөлж залууст туулайн хоргол тараан гүйх нь өрөвдмөөр ч юм шиг, инээдтэй ч юм шиг. Энэ чимээгүй дүнсгэр байдлыг эвдэхийн тулд <br />
- Та нар нэг тарчихаад ир дээ. Сайн ажаарай гэж намайг хэлэхэд тэд тал бүр тийшээ хөх утаа савсуулан тарцгаав. Тарна гэдэг нь нөгөө өндөрлөгүүд дээрээ гарч ийш тийш тандахыг хэлж байгаа юм. <br />
- Овоо шорвог эд байх чинь ээ гэж нэг нь хэлж байна. Бодвол татаж буй хорголоо хэлэв бололтой. Би ч гэсэн нэг довцог руу гэлдрэх зуураа “Ямар ч байсан нэг аймаг орохгүй бол болохгүй нь дээ” гэж бодлоо. Би ч гэсэн зүгээр байсангүй ойрхоны нэг толгой дээр гарав. Залуусыг тарахтай зөрөн Хэрлэн ирж яваа харагдана. “Нээрээ, энэ хүүхэд Суурьт дурлачихдаг юм байх даа” гэсэн хэрэггүй бодол тархинд харвав. Яагаад биднийг энд байлгаад байнаа гэсэн Хэрлэнгийн үг санаанд бууж “Нэг л шалтаг байна даа” гэсэн хар буулаа. ¬Ерөөсөө өнөө орой яваад шөнөдөө буцаад ирдэг хэрэг. Хоол хүнс ч багадаад ирлээ. Залуус маань тамхи тариа ч үгүй боллоо. Хот руу ч холбоо баръя. Хэзээ хойно “Чи тэгээд хэлэх нь яаваа” гэж хурандаад загнуулах ч юм бил үү гэж шийдээд буцаж ирэв. Тэгтэл Хэрлэн гал тогооны майханд ганцаараа яриад байх шиг байх юм. Үүдэнд нь ирвэл Хэрлэн чихэвчээ зүүгээд цааш харчихсан холбоогоор ярьж байна. Тэр намайг анзаарсангүй.<br />
- Ойрд гайгүй ээ<br />
- . . . . <br />
- Би зүгээрээ. Манайхан чинь томоотой ш дээ<br />
- . . . .<br />
- Яах юм. Манайхан юу ч гэж бодох юм билээ. Эд нартайгаа цуг байж байгаад л буцсан нь дээр. Нээрээ, биднийг хэзээ хүртэл энд байлгах юм бэ?<br />
- . . . .<br />
- Аанхаан, уйтгартай . . . санаж байна гэхдээ түүний хоолой их эрхлэнгүй болж шингэрлээ<br />
- . . . .<br />
- Удахгүй гэдэг чинь хэзээ гэсэн үг юм?<br />
- . . . .<br />
- За за ойлголоо гэхчилэн ярьж байв. Би санаандгүй түүний яриаг сонсчихсондоо хачин их санаа зовов. Тэгээд майхны үүднээс сэмхэн холдоод түүнд мэдэгдэхүйц чимээ өгсөөр ирэв. Хэрлэн хам хум холбоогоо унтраасан ч би анзаараагүй дүр үзүүлж чадав. Тэр намайг яагаад ч юм гэмшингүй, хүлцэнгүй харцаар үе үе харна. <br />
- Ахлах дэслэгчээ<br />
- Айн?<br />
- Танай эхнэрийг Сэлэнгээ гэдэг үү?<br />
- Тийм. Чи яаж мэдээв?<br />
- Үгүй ээ зүгээр. Та хоёрыг их залуудаа суусан гэж сонссон юм гэлээ. “Хэнээс” гэж асуух гэснээ арай л хүйтэн сонсогдох вий гэж санаад болилоо. Мэдээж Сууриас биз. <br />
- Тэгсээн, тэгсэн. Бид хоёр олон жил болж байна.<br />
- Үр хүүхэдтэйгээ бөөнөөрөө байхад сайхан байдаг байхдаа. Би бас тийм үнэнч дурлалыг л хүсдэг. Үр хүүхдээ хамтдаа өсгөөд л . . .<br />
“Тийм л юм бол чи одоо юу хийгээд л байна даа. Суурь чиний мөрөөдлийг биелүүлж чадах хүн мөн үү” гэж эгээтэй л хэлчихсэнгүй. <br />
- Хамтын амьдрал зохионо гэдэг хүний амьдралын хамгийн чухал хэсэг. Тийм ч учраас хэцүү байдаг байх. Болчимгүй алхам хийснээс болж амьдралдаа алддаг хүмүүс байдаг л юм гэж би түүнд анхааруулах санаатай хэлэхэд тэрээр нэг их санаа алдсанаа<br />
- Ухаан жолоогоо алдтал дурладаг дурлал гэж байдаг юм шиг байнаа . . . гээд чимээ тасарлаа. <br />
“Тэгтлээ их дурлаа юу охин минь” гэх гэснээ амаа хамхилаа. Хэрлэн уулын орой ширтэн хэсэг чимээгүй суув. Түүнийг хажуугаас нь харахад үе үе бодолд дарагдан суудаг өнөөх эрхэмсэг бүсгүй биелэлээ олчих шиг харагдана. Тэрээр чимээгүйг эвдэн <br />
- Би угаасаа л нэг их сайхан ахтай байх юмсан гэж боддог байж билээ. Магадгүй би багаасаа ахмад эрэгтэй хүний нөмөр нөөлөг хүсдэг байсан байх гэлээ. <br />
“Олон ах хүнд дурласан шалтгаан маань энэ гэж хэлэх гэсэн юм байх даа” гэж бодсон хэдий ч <br />
- Чи аавгүй юм уу? . . .Үгүй ээ, үгүй танай аав чинь . . . гэж эвгүй асуучихсандаа бантахад<br />
- Би аавгүй юмаа . . . гээд санаа алдав. Майхны гадаа манайхны дүнгэр, дүнгэр ярилцах сонсогдоход бид хоёрын яриа тасарлаа.<br />
- За та нар ямар ч байсан байж бай. Би аймаг яваад ирье. Хэрлээн, чи дутуу хөтүү юм юу байна бүгдийг нь сайхан бич. Би хурдхан давхиад шөнөдөө орж хоночихоод өглөө дэлгүүр онгойхоор юмаа аваад цаашдаа яахыгаа ч асуугаад ирье<br />
- Заавал та явах гэхээр бидний хэн нэг нь яваад ирэх үү?<br />
- Би өөрөө явах хэрэг байна. Хот руу холбоо барих ч шаардлага байна. Та нар харин сортоотой бас томоотой байгаарай гээд тэднийг тойруулан харлаа.<br />
- Тамхи . . . тамхи гэж бичээрэй Хэрлээн гэж Сансар хашгирав. <br />
- Хэдий болтол байх юм гэдгээ мэдэхсэн гэж Однар хэлэв<br />
- Ер нь бол хүчээ хуваан газар нутгаа хараа хяналтандаа байлгах гэдэг нь зөв л дөө гэж би санаж байгаагаасаа шал эсрэг зүйл хэллээ. Уг нь бол энд байлгаад байгааг нь сэжиглэсээр байв. <br />
Шөнө дөлөөр аймгийн бараа харлаа. Шууд гал команд дээр очих гэснээ шөнөөр дэмий юм шиг санагдааад очсонгүй. Аймгийн захад машин дотроо дуг хийгээд өглөө үүр хаяарангуут Суурийн гэрт шууд очихоор хөдөллөө. Гэртээ арай нэг их дүрэмдээд байхгүй биз гэж бодсон хэрэг. <br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-82391395746580710242015-03-18T09:35:00.002+08:002015-03-18T09:35:57.694+08:00Нурам - 10 (тууж)Би эгээтэй л доошоо суучихсангүй. Нүүр маань халуу шатаад байх юм. Харин Суурь Хэрлэнгийн гараас татан босгоод зөөлхөн алхсаар булан тойроод одлоо. Тэд бие биедээ дурлажээ гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой. Хүн дурлах л юм бол хулгайчтай ч сууна гэж хаа нэгтэйгээс сонссон шиг. Гэхдээ энэ бүхэн надад хамаагүй. Гол нь сэтгэл зүрхээ ойлголцож л байвал насны зөрүү хэнд хамаатай байх билээ дээ. Тэдний дүрс булан тойроод алга болсонтой адил тэдний тухай бодлоо гэгээрүүлэхийг хичээлээ. Гэтэл түр мартагдаад байсан өнөө сэжиг дахиад л эргэлдэв. <span class="fullpost"> . <br />
Хэрвээ миний таамаг үнэн бол өнөөдөр л явах ёстой мэт. “Үнэн үү, худлаа юу? Явах уу, Болих уу? Ингэхэд яагаад болохгүй гэж” эргэлзэж тээнэгэлзэх хэрнээ зузаан хувцас, гар чийдэн, хоёр сав ус, жаахан идэх юм зэргийг үүргэвчинд хийж бэлдээд Однарыг дуудаж<br />
- Би жаахан гадуур яваад ирье. Намайг оройтвол санаа зовох хэрэггүй. Салаагаа чимээгүй бай гэж хэлээрэй гэчихээд Однарыг гайхсан харцтай нь үлдээгээд гарлаа. <br />
Үдшийн улаан нар баруунаа хазайжээ. Хуурай атлаа явган салхигүй тогтуун орой юм. Маргааш овоо аятайхан өдөр болж магадгүй юм. Аймгийн төвийн дэлгүүрийн үүдэнд очиж нэг мотоцикльтой залуутай ярьж хэдэн төгрөг өгөхөөр тохироод Эрдэнэ Хайрхан тийш гараад давхичихлаа. Яг таг баталгаа байхгүй болохоор ганцаараа явахаар шийдсэн хэрэг. Уулынхаа бэл рүү нилээн давхиад тэндээ бууж үлдэв. Дээш алхсаар нар унаж, бүрэнхий болохын алдад энэ хавьд л гарах болов уу гэсэн газраа ирж нэг өндөрхөн хадан дээр гараад сууж авлаа. Орчны юм үзэгдэх нь хавьгүй илүү юм. Гэхдээ мөдхөн ингээд харанхуй болно гэдгээ мэдэж байгаа. Тэгснээ “Би мөн ч тэнэг хүн юмаа” гэж өөрийнхөө тэнэгийг шоолж баахан инээв. Энэ олон ам, энэ их моддын хаанаас нь гал гарна гэж энд сууж байгаа юм болоо гэж бодохоор өөрийгөө шоолохоос яахав. Мөдхөн хав харанхуй нөмрөөд ирэв. Буцна гэхээр унаа байхгүй. Тэгээд ч энэ харанхуйд хаашаа ч яваа билээ. Багад болсон явдал санаанд орж ирэв. <br />
“Би багадаа их нэхэл хатуутай, заргач маягийн нөхөр байв. Нэг удаа би хулгайн хэрэгт унав. Уг нь бол эмээ маань л надаар тоглосон юм билээ л дээ. Нэг өдөр эмээ маань юухан ч юм шидэж сууснаа Хойд амбаарт байгаа өлгөөтэй борцноос нэг хүн аваад байна. Миний хүү биш биз? гэлээ. Би аваагүй гэтэл эмээгийн харц нэг их шоолонгуй болж ирснээ Үнэн үү дээ гэж байна. Миний дотор нэг юм арвагнаад болдоггүй. Үгүй ээ, би биш гэж уцаарлах маягтай хэлэв. Тэгээд тэр нөхрийг нь бариад өөрийгөө цайруулах юм шүү гэж бодлоо. Тэгээд оройхон амбаарт ороод нэг буланд нуугдаад хүлээлээ. Харуй бүрий ч болов. Эмээ намайг хайгаад, дуудаад байна. Би хариу дуугарсангүй. Нэг мэдсэн чинь өглөө болчихож. Миний дээрээс өвөөгийн хөвөнтэй дээлээр хуччихсан байж билээ” <br />
Нэг мэдсэн чинь тас харанхуй болжээ. Хэдий хэр сууснаа анзаарсангүй. Шөнийн тэнгэрт түм буман одод анивалзаад үзэсгэлэнтэй. Хувцсаа зузаалсан тул даарах нь гайгүй. Жаахан идэх юм идчихээд усаа ууж хэсэг суулаа. Тэртээ доогуур бэл ороосон замаар нэг машины гэрэл давхиж явна. Хүссэн хүсээгүй тэр гэрлийг дагуулан харсаар байв. Харанхуй шөнийн ганц гэрэлийг харахгүй хэн байх билээ. Гэтэл тэр гэрэл замаас гарав уу гэлтэй тэндээ эргэж хургаснаа дээш өгсөж, тун удалгүй моторын уухилах чимээ тод сонсогдож ирэхтэй зэрэг миний зүрх хүчтэй цохилж, амьсгаа давхцаж ирэв. Тэгсэн хэдий ч энд ирсэн зорилго минь энэ болохоор гэрлийн зүг газрын бартаа барин гүйлээ. Машины гэрэл тэмтчих мэт явсаар модны ёроолд ирж зогсов. Би угтан гүйсээр барааны газар очиж амжив. Тэд намайг мэдэхгүйд миний давуу тал байв. Машинаас хоёр хүн бууж тамхи асаагаад хэсэг зогссоноо уул өөд яаралгүйхэн мацаж эхлэв. Хоёулаа юүдэнтэй цамц өмссөн нь нүдэнд хүйтэн харагдана. Эдэнд өөрийгөө мэдэгдэхгүйн тулд ойртож чадсангүй. Хөл доороо мөчир хугалж хар авхуулахгүйн тулд хичээх хэрэгтэй болов. Анхаарлаа төвлөрүүлчихээр нөгөө сандрах хийгээд зүрхний цохилтоо ч анхаарах сөгөө алга. Тэднийг даган өгссөөр голын сайрт хүрлээ. Сайрыг хөндлөн гарч яг л миний газрын зураг дээр зааж байсан цэг хавьцаа ирэх нь тэр. Би тэдэнд улам ойртохыг хичээж гэтсээр. Нөгөө хоёр дахин нэг тамхи асаалаа. Нэг нь хуурай мөчир хэд хэдийг хугалж овоолоод дээр нь хуурай өвс тавив. Гэтэл нэг нь<br />
- Эндээс болох байлгүй дээ. Салхи нь баруунаасаа юм чинь<br />
- Чи бүр туршлагатай болжээ гээд хоёул бөглүүхэн инээлдэв. Тэд доош сууж бэлдсэн газраа гал тавилаа. Би хичнээн сандарсан хэдий ч<br />
- Зогс . . . буудлаа шүү гэж хашгирахад нөгөө хоёр хүн байна гэж санаагүй дээ тэр үү сандарч нэг хэсэг гацсанаа цааш эргэн зугтлаа. Би харайлгасаар тэдний тавьсан асаж амжаагүй галыг хэд хэд дэвслээд <br />
- Та нарыг хэн болохыг таньж байна шүү. Зогс та нар гээд араас нь харайлгав. Яг тэр мөчид би өөрийгөө чухам яах гэж яваагаа ч ухаарсангүй. Тэд хоёр тийш салан гүйв. Би нэгнийх нь араас гүйлээ. Тэр мод бут тойрон ийш тийш үсчин харайлгана. Уулын уруу болоод тэр үү би юу юугүй түүний ар дээр ирж, мөрөн дээрээс нь атгаж автал тэр гэнэтхэн эргэж намайг элгэдэн миний барьцыг тавиулаад цааш гүйлээ. Түр саатсан ч гэлээ би хэдхэн харайгаад дахиад ард нь ирэв. Хариугүй барьдагийн даваан дээр нэг хөндлөн мод гэнэт нүүрэн дээр тусаж би хойшоо саван унав. Тэдний пижигнэлдэн холдох нь сонсогдоно. Би ухасхийн боссон боловч толгой эргээд гүйх нь битгий хэл олигтойхон харайж ч чадахгүй шинжтэй. Харамсалтай нь юүдэн угласан тэдний царай төрхийг харж чадсангүй. Төдөлгүй машины мотор ассанаа улам бүр холдож одлоо. Би гэлдэрсээр ойгоос гарав. Одоо хэн ч ирэхгүй нь тодорхой. Яаж ийж байгаад аймгийн төв орохсон. Юутай ч гэсэн зам бараадах хэрэгтэй. Хамраас бага зэрэг цус гарсан байна. Толгой ангалзаад, дух нүд хавьцаа час час хийнэ. Бодвол хавдаж байгаа бололтой. Уначихгүй л юмсан гэж бодогдоно. Шүд зуун гэлдэрсээр зам хүрлээ. <br />
“Аймаг хүртэл хорь гаран км. Эрүүл үед бол юу ч биш л дээ. За яахав ямар нэгэн унаа явах байгаа. Харин миний бодсон үнэн болох гээд байдаг. Яах аргагүй л гал тавих гэж оролдсон. Энэ үнэн. Харин хэн, юуны тулд тэр вэ? Би ч гэж би. Өдий хүртэл хашир суудаггүй, арай л түргэдчих юм” гэж бодон гэлдэрч явтал тэртээ ард нэг гэрэл гарч, төд удалгүй давхиад ирэхэд нь би гар өргөлөө.<br />
<br />
* * *<br />
Намайг байрны үүдээр орж ирэхэд тэр шөнийн жижүүр<br />
- Таныг хэн ингэчих вэ? Согтуу хөлчүү юмнууд уу?<br />
- Мэдэхгүй ээ, хоёр нөхөр л байна<br />
- Цагдаад мэдэгдэх үү?<br />
- Хэрэггүй, хэрэггүй. Би гайгүй байна. Одоо тэгээд ч олдохоосоо өнгөрсөн гээд дээшээ гарлаа. Маргааш ч харахын аргагүй юм болно доо гэж бодсоор өглөө толинд харсан чинь харин гайгүй шүү. Гэхдээ хэн ч харсан цохиулж гэдэг нь тодорхой. Манайхан “хэн бэ? хэн бэ? Хэн таныг ингэчихэв?” гэсэн асуултаар зэрэг зэрэг буллаа. <br />
- Таныг шөнө ирэхийг мэдшэн л дээ. Гэхдээ ийм болшныг мэдээгүй гэж Сансар бувтнав. <br />
- Уаа, ангайтлаа унтаж байсан чи яаж мэддэг юм гэж Лхагвын хэлэхэд<br />
- Мэдэлгүй яадгийн. Дарга Хэрлэнгийн дараахан иршэн юм чинь гэлээ. “Хэрлэн бас шөнө дунд ирсэн байх нь” гэсэн бодол бүгдийн царайнд илрэв. Тэгтэл жижүүр орж ирээд<br />
- Эрхэм ахлах дэслэгчийг Батсуурь ахмад дуудаж байна гэлээ. Би толгой дээрээ байсан хүйтэн жинг авч, малгайгаа хазгайдуухан тавиад гарахад<br />
“Суурь ахмад, дарга хоёр зодолдсон юм болов уу? Харин ээ, арай Хэрлэнгээс болоогүй байгаа”гэх яриа хаалган завсар хавчуулагдаж үлдэв. <br />
- Хэнтэйгээ зодолдоод нүүр амаа ийм болгочихоов? гэсээр Суурь намайг угтлаа. Би жижүүрээс сонсождээ гэж ойлгов. <br />
- Эрдэнэ Хайрхан ууланд гарч байгаа гал надад санаатай тавигдаад байх шиг санагдаад байна. <br />
- Юу гээд дэмийрээд байгаа юм бэ? <br />
- Би урд шөнө тэнд хоёр этгээд гал тавьж байхыг хоёр нүдээрээ харлаа. Харамсалтай нь барьж чадсангүй. <br />
- Чи арай энэ нутгийнхан гал тавиад байна гэх гээд байгаа юм биш биз дээ?<br />
- Чи сая сонслоо ш дээ<br />
- Наадах чинь харин явуул хүний зуугуул бодол байна даа. Яалаа гэж энэ орон нутгийнхан уул хангайгаа түймэрдэж байх юм? <br />
- Мэдэхгүй юм даа. Ямар ч байсан энэ ойг шатаах зорилго зарим нэг хүнд байна. Ийм юм болоод байнаа гэдгийг нүдээр харсан хүн хэлээд байхад огт цочрох ч үгүй байгаа нь сонин байна шүү гэхэд Суурийн харц ширүүсч ирснээ<br />
- Чи надад заах гээ юу? Аль эсвэл . . . гэснээ нэгийг санасан мэт царай гарган<br />
- Эсвэл алдсан цолоо олж авахын тулд надаар туг тахихаар шийдээ юу? гээд намайг сэжиглэнгүй харлаа. <br />
- За юу гэж бодох нь чиний хэрэг. Бодит байдлыг чамд хэллээ. Яах аргагүй хоёр хүн гал тавих гэж оролдсон. Би харсан<br />
- Чи мөн сүрхий хүн ээ. Тэр их уулын яг хаана нь хүн гал тавих гэж байна гэж чи мэдээд бас яг тэнд нь очоод отов? Сонин л юм. Үүнд чинь ер нь хүн итгэх үү? Ер нь харанхуй ойд төөрсөн хүн зүг чиг гаргахын тулд гэрэл гарганаа даа. Гэтэл гэнэтхэн хүн ч юм уу, амьтан ч юм уу нэг юм дайрахаар яах ёстой вэ? Чи бол яах вэ? амиа хоохойлохыг бодохгүй гэж үү? гэж надаас ноцтой асуулаа. Би тодорхой хариулж чадалгүй түгдрэв. Нээрээ хэн ч байсан гэсэн биеэ хамгаалж л таарна л даа. Гэтэл Суурийн дууны өнгө гэнэтхэн зөөлөрч<br />
- За ямартай ч гэсэн Галаа чи жаахан амар. Наад толгой тархиа үзүүл. Би бас бодъё гэлээ. <br />
Суурийн өрөөнөөс хурдхан шиг гарч Сэлэнгээ рүү залгалаа. Санаанд буугаад байгаа хараа тодруулах гэсэн хэрэг. <br />
- За яасан бэ?<br />
- Яах юу байхав дээ. Танай яаманд уул уурхайн компаниудын бүртгэл, судалгаа байдаг биз дээ?<br />
- Байх нь ч байгаа байх. Гэхдээ манай хэлтэст энэ чинь хамаагүй ш дээ<br />
- Чи ямар ч байсан нэг компаний тухай мэдээлэл олоод өг. Эзэн нь хэн юм? Ямар түүхтэй юм? гэх мэтээр<br />
- Чи бас юугаа сэдчихээд хүн давчдуулаад унав даа? Ямар нэртэй юм, тэгээд?<br />
- Их тулгат. Энд үйл ажиллагаа явуулдаг. Сайн ухаад, хурдхан шиг хариу хэлээрэй<br />
- За, за би асууя. Юм олж мэдвэл залгая гээд утсаа таслав. Өрөөндөө оруут толгой дээрээ хүйтэн жин тавьж хэвтлээ. “Энэ яг ямар учиртай юм бол?” гэсэн асуулт толгойноос гарсангүй. Шөнө жаахан нойр муутай хоносон учир тэгсгээд унтжээ. <br />
<br />
* * *<br />
Түгшүүрийн дохио хангинах дуунаар манайхан “Хаана вэ? Хаана вэ?” гэсээр гарч жагсацгаалаа. Суурь бидний өмнө ирж<br />
- Энэ удаагийн гал Бүрэнгийн нуруунд гарлаа. Ирсэн мэдээгээр бол галын хүрээ их байх шиг байна.Танайхан тэндээ нилээн хэд хонох байх. Араас чинь бүх бэлтгэлийг явуулна. Одоо ингээд хурдан хөдөлцгөө гэлээ. <br />
Биднийг машиндаа суун хашааны хаалгаар гарч байх тэр агшинд бөөрөн дээрээ “Их тулгат” гэсэн бичигтэй машин ирж өмнөх зогсоолд зогсов. Би тэр машинаас харцаа салгаж чадсангүй. Машинаас нөгөө шар залуу мөн л тамхиа зажилсаар бууж ирэхдээ зөрөөд өнгөрч байгаа бидэн рүү нэг л доогтой харцаар харав. Сэтгэлд нэг л эвгүйцэл төрж, дотор зарсхийхтэй зэрэг нэг бодол харвав. <br />
- Эрдэнэ Хайрхан чинь бидний замд байхаа? гэвэл жолооч<br />
- Улаан зам дээр<br />
- Хальтхан дайрах юм шүү. Урд шөнө нэг юмаа унагаачихаж гэхэд жолооч “Дуудлаганд явж байж юу гэнэ вэ?” гэсэн янзтай гайхан харав. Би аймгаас гарахаас өмнө Сэлэнгээ рүү дахиад залгалаа. <br />
- Яасан бэ? Юм олж мэдэв үү? гэхэд<br />
- Харлаа, харлаа. “Их тулгат” гэдэг чинь алтны уурхайтай бас хайгуулын лиценз эзэмшдэг юм байна. Хэл ам багатай л юм шиг байна ш дээ. Эзэн нь наанаас чинь сонгогдсон гишүүн учраас одоо эхнэрийнх нь нэр дээр байдаг юм байна. <br />
- За за ойлголоо<br />
- Ингэхэд чи юугаа асуугаад байгаа юм бэ?<br />
- Юу ч биш ээ, юу ч биш<br />
- Битгий л нэг янз бүрийн юмтай орооцолдоод санаа зовоогоод байгаарай<br />
- Зүгээрээ, зүгээр. Бид одоо яг дуудлага аваад аймгаас гарч байна. Ингэсгээд утас тасрах байх шүү<br />
- Чи л болоод зүгээр байх даа. Түүгээр явсан гайг үүгээр дуудна гэгч болов. Яаж ийж байгаад бүрэн бүтэн ирэхийг бодоорой гээд л яг эхэлж байтал утас тасарлаа. <br />
Бид давхисаар Эрдэнэ Хайрхан уулын хажуугаар ороход нь<br />
- Ийшээ, тийшээ гэж жолоочид заан шөнийн ирсэн машины мөрөөр оруулан бэл өөд өгсөж яг зогссон газар нь машинаа зогсоогоод <br />
- За та нар наанаа байж бай. Би удахгүй гээд тэднийг гайхсан харцтай нь хамт үлдээгээд дээшээ гүйлээ. Аахилж уухилсаар гал тавих гэж байсан газар нь ирж тэр хавиар нь эргүүлдэж хайсаар хоёр тамхины иш оллоо. Модны мөчирөөр хавчин шүдэнзний хайрцганд хийж аваад чихэр олсон хүүхэд шиг л юм машин руугаа дэгдчихлээ. Сэтгэл хөөрч, баяр ч төрөөд байх шиг. <br />
- Болоод явчихсан шүү хө. Гишгээд байгаарай гэж жолоочдоо хэлээд халаасаа тэмтэрч хайрцаг байгаа эсэхийг нягталж үзэв. Толгойд түмэн зүйлийн таамаг, гайхшрал, эргэлзээ төрсөөр одоо дуудагдаж байгаа галын тухай огт бодсонгүй явлаа. Аймгийн төвөөс бараг зуун наяаад км дахиад Бүрэнгийн нуруунд ирлээ. Хойноосоо урагшаа сунаж тогтсон их нуруу юм. Бүрэнгийн нуруу цааш үргэлжлээд Сэрвээ хайрхан, Улаан даваа гэхчилэн үргэлжилсэн их уулс ажээ. Утаа суунаглаад байгаа газрыг тойрч давхисаар доод талд нь ирж бууцгаалаа. Нэг үеэ бодвол манайхан газар орныхоо баримжаанаас хамаарч хэн нь юу хийхээ мэддэг болсон байв. Жолоочийг отоглох газраа үлдээж, майхан саваа барьж хоол унд хий гэж тушаагаад өөрсдөө гарч буй утааг чиглэн өгслөө. <br />
Хөвд ихтэй, цас нь эрт хайлснаас борог өвс нь учиргүй хуурайшчихсан ер нь л яаравчлахгүй бол бид барьж дийлэхгүй ч байж мэдэх шинжтэй. Арайхийж дөхөж очсон даруйдаа координатыг газар дээр нь тогтоож, талбайн хэмжээг нүдэн баримжаагаар аваад Хэрлэнгээр төв рүү мэдээллээ. <br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн номноос </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-86043711184331000622015-03-16T07:05:00.000+08:002015-03-16T07:05:28.656+08:00Нурам - 9 (тууж) Манайхан олдсон дээр нь гэсэн шиг амрах боломж л гарвал өрөөндөө хэвтэх нь хэвтэж, утсаар ярих нь ярьж, телевиз үзэх нь үзэцгээнэ. Хэрлэн мөн л тэмдэглэлийнхээ дэвтрийг тэвэрч бодолд дарагдан сууна. Түүнийг ирсэн цагаас нь эхлэн хүн бүр анзаарч өөр өөрийн дүгнэлт хийдэг байсан байх. Би ч гэсэн тэдний л нэг. Заримдаа хэн нэгэнтэй ямар нэгэн хөгжилтэй зүйл ярьж, хавь орчноо хөглөн эгдүү хүрмээр хөөрхөн инээд цангинуулах нь гэнэн хонгор хүүхэд шиг, заримдаа нэг их гүн бодолд автан яг одооных шигээ суух нь хуучныг дурсан гэгэлзэх нас биенд хүрсэн бүсгүй шиг.<span class="fullpost"> За тэгээд ямарч байлаа гэсэн тэр манай салааныхны хөг аялгуу, аз жаргал, сэтгэлийн гэрэл болсоор байлаа. Эрчүүд маань бүгд түүнд сайн. Хэн түрүүлж Хэрлэнд таалагдах, хэн нь түүнийг инээлгэх, анхаарлыг татаж чадах вэ гэсэн үл мэдэгдэх хэрнээ ил харагдах уралдаан явагдана. Үүнээс болоод хоног хугацаа ч тоолохын завдалгүй өнгөрч байв. <br />
Сансар Мягмар хоёр байнга л даам тоглоно. Тэгтэл Сансар<br />
- Жинхэнээшээ тоглошон бол би ингэж нүүхгүй л дээ гэж өнөө л хэлдэг үгээ хэлэхэд бид бүгд инээлдэв. Мягаа<br />
- Чи тэгээд бас тамхиа өгөхгүй унжих гээд байна уу? гэхэд Однар<br />
- Мягаа, чи ч мөн ч хашрахгүй хүн юм даа. Үнэндээ бол наад хүн чинь чамайг хожоод байгаа юм биш үү гэхэд Мягаа<br />
- Эр хүн шиг байж чадахгүй юм бол чамайг хөнгөлчихье л дөө. Энэний хэрэг чамд угаасаа байх ч үгүй гээд Сансарыг бариад авахад Сансар мөчөөгөө өгөхгүй ноцолдоно. <br />
- Залуусаа, энэ хэлсэндээ хүрдэггүй эрийг эм болгоодохооч гэж Мягмарын хэлэхэд эрчүүд ухасхийн босов. Хийх юмгүй байгаагийн шинж л дээ. <br />
- Бай яа, байя гэхэд залуус түр зогсов. Сансар заль гаргах санаатай<br />
- Та нар одоо нэгнийгээ ингээд байхдаа яадгийн . . . гэхэд залуус дахин дайрч түүний өмдийг яг шувталдгийн даваан дээр<br />
- За худлаа, худлаа гэж Сансар ямаан дуугаар ориллоо. Тэд хажуудаа Хэрлэнг байгааг мартсан бололтой. <br />
- Наад үзэх гээд байгаа юм чинь та нарт байдаггүй юм уу? Тэгж л их хармаар байгаа юм бол өөрсдийнхийгөө харвал яасын гэж Хэрлэнг хэлэхэд залуус хэсэгхэн гацаж орхив. Тэднээс арай хийж мултарсан Сансар<br />
- Та хоёр өмдөө тайлаад хараач. Хэрлээн, наад хоёрт чинь аягүй бол байхгүй дээ гэхэд<br />
- Өө энэ муу ингээд амнаасаа болдог юм. Алив аваад ир гээд залуус бариад авлаа. Хэрлэн хэлэх үггүй болсон бололтой толгой сэгсэрснээ өрөөнөөс гарав. Тэднийг ноцолдож байх хооронд телевизээр дахиад л ОБА-ны хэвлэл мэдээллийн албаны дэслэгч хүүхэн мэдээлэл хийж байв. <br />
- Алив та нар чимээгүй дээ гэж би хашгирлаа. <br />
“Зүүн аймагт ажиллаж байгаа манай ОБА-ны Тусгай-2 салааныхан саяхан гарсан түймрийг амжилттай унтраалаа. Тусгай салааг байгуулсан нь зөв шийдэл байлаа” гэж ирээд л авч өглөө шүү. Манайхан ичсэн, санаа зовсон байдалтай шилээ маажина. Гэтэл хэдийдээ ч юм Суурь ороод ирчихсэн байв. <br />
- Төвийн улс ч сайхан юмаа. Та нарыг энд ирээгүй бол манай аймгийг ингэж ярихгүй шүү дээ гэлээ.<br />
- Хэвлэлийн албаныхны л мэдээлж байгаа нь тэр шүү дээ гэж намайг жаахан санаа зовсон байдалтай хэлэхэд<br />
- Та нар буцаж очоод шууд л баатрууд болно. Аягүй бол зарим нь алдсан бүхнээ эргээж авна. Сайн бодсон байгаа юм шүү гэж намайг тавлав. Хэлэх үг ч олдсонгүй. Хэдий уур хүрч байгаа ч энэ олны өмнө яалтай билээ. Манайхан ч дуугарсангүй. <br />
Гаднаас Хэрлэн хөөрхөн даашинз өмсчихсөн ороод ирэв. Энгийн хувцас түүнд зохисон гэж хачин. Эрчүүд гөлөрч орхилгүй яахав. Суурь хүртэл юу ч хэлж чадахгүй гайхна. Хэрлэн цовоо цойлгон дуугаар<br />
- Эрхэм ахмадаа, танд зав байвал намайг хоттойгоо танилцуулаач гэж хэн ч байсан татгалзахааргүй хэлэв. Суурь тулгамдав уу гэлтэй түүнийг нэг, биднийг нэг харснаа дуугүйхэн гарахад Хэрлэн түүний араас дэгдчихлээ. Түүний энэ эрээгүй гэмээр авир биднийг сааталд оруулчихав. Тэднийг гарсны дараа хэсэг чимээгүй байсан манайхан<br />
- Өө за за, ийм охин байсын байжээ хөөрхий<br />
- Айлын охидууд айхтараа гэж үнэн юм даа<br />
- Сансар минь яана даа гэж ам амандаа урамгүйхэн дуугарахад Сансар<br />
- Би яашийн. Би ямар дурлашан юм уу? Надад ерөөшөө хамаагүй гэж эмх замбараагүй үг амнаасаа урсгав. Хэдийгээр Хэрлэнгийн энэ үйлдэл гайхшрал дагуулах ч гэлээ юу ч батлахгүй. Гэхдээ манайх залуусд нэгэн зэрэг ижил бодол харвасан нь үнэн байх. За надад ч гэсэндээ “Ийм багаасаа сүрхий туучий юм” гэж бодогдсон л юм. Гэхдээ тэр өөрийн гэсэн эрхтэй хүн шүү дээ. <br />
<br />
* * *<br />
Бид нэг үеэ бодвол эндээ дасах маягтай болж байв. Анх ирж байх үеийн судаг нугын цас одоо нэгэнт үгүй болж, энд тэндгүй шороо босон, хаврын хавсарга балбаж эхэллээ. Хэрвээ хаа нэгтэй гал гарвал тийм амар баригдахгүй болж байгаад битүүхэн түгшсээр байгаа. <br />
Манайхан арынхаа талбайд өдөртөө нэг бэлтгэл маягтай хэд хэд хийчихээд бусад үед нь хийх юмгүй эргэлдэнэ. Бэлэн байдалд байгаа цэргийн улс гэсэндээ тэр бүр гадагшаа тэнээд явчихгүй. Гарсан ч тэр хавиасаа холдохгүй. Хэрлэн л үе үе хөнгөн хувцаслан гарна. Тэр нэг өдөр Суурийг дагаад гарч өөрийгөө цочмогхон таниулснаас хойш Сансараас бусад нь тэр болгон ойртоод байхгүй болсон ч түүнийг гарах тоолонд манайхан дунд үл мэдэг гуниг хүүгээд явчихна. Гэхдээ эмэгтэй хүнийг тэр тусмаа Хэрлэн шиг охиноос хараагаа салгачих эр хүн гэж хаа байхав дээ. Сансар харин яг л урдынх шигээ тойрон гүйнэ. Юухан хээхэн олдсон ч барьж очно. Заримдаа гадагшаа гараад явчихаар нь цонхон дээр цомцойтол сууж авна. Хэрвээ Хэрлэн гудамжны энд тэндээс гараад ирвэл “ирлээ, ирлээ” гэж дуу алдана. Тэгснээ “Өө хоёулаа байна” гэж урам нь хугарсан өнгөөр хэлнэ. Мэдээж өнөөх нь Суурьтай явж байгаа. Бусад нь түүнийг чимээгүйхэн шоолно. Хүний байгаа газар заавал харилцаа үүсдэг. Чухам сайн муу, зөв буруу алин болохыг цаг хугацаа харуулдаг хойно одоо яая гэхэв. Тэгэхээр юу болохыг харах л үлдлээ.<br />
<br />
* * *<br />
Харин намайг сүүлийн үед ээрүүлдээд байгаа “Яагаад заавал тэнд гэж” гэсэн бодол ээлж нь боллоо гэсэн шиг сэрвэлзсээр өрөөнд болж байгаа бүхнээс салгаж орхив. Анхны түгшүүрээс хойш дахин хоёр дуудлага ирэхэд хоёулаа Эрдэнэ Хайрхан ууланд ирсэн байв. Аймгийн төвөөс хорь гаруйхан км зайтай энэ уул яагаад шатаад байдаг юм бол? <br />
Сүүлийн удаа гарсан галыг бид гурав хоног ноцолдон байж арай хийн цурманд оруулчихаад буцаж явахад бидний анхны дуудлага авч байсан газрыг хэсэг хүмүүс цэвэрлэж байхтай таарав. Тэд бол анх хотоос гарч явахад замд таарсан цэвэрлэгээний бригад байлаа. Бид биесээ мэдэхгүй ч гэлээ хээр таарсан хүний зангаар мэд усаа мэдэлцэв. Гэтэл Хамар Дамиатай ярилцаж байсан шар залуу цаанаас инээсээр ирлээ. Түүний аманд бас л нэг гай нь таарсан янжуурын иш зажлагдана. <br />
- За ядарцгааж явна уу? хө гэж яриа өдөөд эргэн нэг залуу руу <br />
- Алив цаана чинь уух юм байна уу? Дөхүүлээч хө гэснээ наашаа анхаарлаа хандуулж<br />
- Та хэд ч нилээн хэд хоночихов уу хө гэх нь тэр бидний хэзээ энд ирсэн, хэд хоносныг мэдэж байгаа бололтой. Түүний шоолоод байгаа юм шиг ёжтой инээд хэний ч сэтгэлд юм бодогдуулахаар юм. Гэхдээ ярианыхаа төгсгөл болгонд хэлэх “хө” нь харилцагч хүнээ зөөлрүүлээд байдаг бололтой. <br />
- Тэглээ хө гэхдээ эгээтэй л инээд алдчихсангүй. <br />
- Ашгүй дээ хө. Гэхдээ сортоотой л байхгүй бол хө энэ утаа чинь тасардаггүй лүд байгаа юм хө гэлээ. Мэдээж галыг л хэлж байгаа. <br />
Тэдний бригад ойролцоогоор зургаа долоон хүнтэй бөгөөд зөвхөн унасан модыг ч биш шатсан хэрнээ унаагүй модыг хүртэл угаар нь тас, тас хөрөөдөн авч байв. Цахилгаан хөрөөний ёнгиносон дуу уул хаданд цуурайтаж, моддын гяхтнан унах нь энд тэнд сонсогдоно. Шатсан ой угаасаа сэтгэлд эвгүй харагддаг бол угаараа огтлуулсан модны эржийсэн ёзоорууд тарчлан зовохдоо чимээгүйхэн гинших мэт санагдах ажээ. Үнэхээр харуусан гашуудмаар. <br />
- Би та нарыг унасан модыг л цэвэрлэдэг гэж ойлгосон юм гэвэл<br />
- Юу л даа хө. Шатсан л бол шатсан шүү дээ хө. Одоо биш ч гэлээ хэзээ нэг өдөр унах л болно хө. Нэг ирснийх л гэсэн ухаантай хө.<br />
- Танайхан ч хариуцлагатай юмаа. Ажилдаа ч дуртай бололтой гэхэд тэр хоёр завжиндаа зажилсан тамхиныхаа ишийг сэлгүүлэн байж зуунги инээгээд<br />
- Хоолондоо дургүй хүн гэж хаа байхав ээ хө гэлээ. Анх уулзсан цагаас эхлээд түүний нүдэнд сүүмэлзсэн шооч гэрэл тэрүүхэн хооронд уур хилэнгээр цорсхийснээ буцаад хуучин хэвэндээ орохыг би ажлаа. Савтай хүйтэн хар цай авчирч өгсөн залуу бол замд таарахад түүний бүхээгт явсан нүүрэндээ сорвитой залуу мөн байв. Тэр дуугаралгүйгээр толгой дохисон болоод биднийг нэг нэгээр нь тойруулан хүйтэн харц гүйлгэнэ. Манайхан ч ангаж цангасан улс цайг бидоноор нь дамжуулан ууцгаалаа. <br />
- За болоод явчихлаа. Доошоо, машин хүртлээ алзахгүй боллоо гээд бид босоцгооход<br />
- Зүгээрээ хө. Хээрийн улс ялгаа юу байхав хө гээд мөрөн дээр алгадаж байна. Уг нь бол их нөхөрсөг харьцааны хэлбэр. Гэхдээ тэдний тухай таатай бодол үлдсэнгүй. Сэтгэлд нэг л сэрүү татаад байх нь хачин. Миний сэтгэлийг батлах гэсэн мэт нилээн доошилсоны дараа<br />
- Тэр сорвитой нь ямар аймаар хардаг юм бэ? гэж Хэрлэнгийн хэлэх ард сонсогдов.<br />
Угаараа тас, тас хөрөөдүүлсэн модны ёзоорууд дундуур явахдаа энэ ой хэзээ ч дахин сэргэхгүй юм байна даа гэсэн харуусал өөрийн эрхгүй төрнө. Цэвэрлэж болно. Гэхдээ энэ арай л дэндүү байна. Үүнийг цэвэрлэх гэх үү эсвэл устгах гэх үү алин болох нь ялгахад хэцүү харагдана. <br />
<br />
* * *<br />
Түүнээс хойш хэдэн ч хоног өнгөрөв. Эрдэнэ Хайрхан, цэвэрлэгээний бригад хоёр тархинаас гарсангүй. Тархи ээрүүлээд байгаа энэ бодлоо Суурьт хэлэх үү, яах вэ? Хэлнэ гэхээр яг бодитой ингээд байна гэх юм алга. Хэлэхгүй гэхээр сэтгэл гижигдээд байгаа энэ нөхцөлийг яалтай. Суурь гэснээс тэр анхных шигээ над руу хийгээд манайхан руу уухичаад дайраад байхаа больсон. Манай залуус болохоор Хэрлэнгээрээ гул барьчихсан шахуу юм яриад байгаа. Учир нь Суурийн Хэрлэнтэй энд тэнд цуг явах нь ихэссэн байлаа. Тэр ч гуанз, энэ ч театраас гэх яриа сонсогдох болсон. Тэгэхээр мань эр халуун залуухан охинд татагдсан байхыг үгүйсгэхгүй. Уг хүнийг нь мэдэхийн хувьд түүнийг тийм хурдан өөрчлөгдөнө гэхээр итгэмгүй. “Чамд биеэ үнэлчих өөр газар алга уу” гэж хашгичиж байсан хүн шүү дээ. Гэхдээ эр хүн олзонд гэгчээр олон жил атаршсан сэтгэл аль алиахан аашинд бүдрэхийг тэр гэхэв дээ. Хэрлэн бол ид зуны цэцэг л гэсэн үг. Түүнд дурлахгүй байхын арга байхгүй. Хэдийгээр насны зөрүүтэй ч Суурийн хувьд юм юмны хор гардаг ид насандаа яваа эр хүн. Тэгээд ч түүнд дутуу юм алга. Тэгэхээр Суурийн сэтгэлийн ногт жаахан сулараа биз хэмээн бодож хэвттэл биднийг ирсний маргааш Суурийн тавьж байсан илтгэл санаанд орж жижүүрийг дуудан тэр илтгэл дээр ашигласан газрын зургийг авчруулж ноднин гарсан галын тэмдэглэгээг харлаа. Эрдэнэ Хайрхан бусдаасаа илүү олон тэмдэглэгээтэй байх юм. Үүн дээр энэ жилийн гурав нэмэгдэнэ. Зургийг ажаад байсан чинь одоо урсахаа больсон гээд байгаа голын хоёр талын энгэрээр тэмдэглэгээ олон байлаа. Энэ маягаараа бол Эрдэнэ Хайрханы ой энэ хавар, үгүй юмаа гэхэд намар гэхэд дуусаж мэдэхээр харагдана. Би зургаа эвхэж тавиад доош бууж жижүүрийн өрөөнд орлоо. Жижүүр ёсолж байна.<br />
- Чи манай салааны явсан дуудлагуудыг нэгтгээд өгөөч<br />
- Танайх гурван удаа л явсан ш дээ. <br />
- Харин тийм. Яг хэд хэдний өдөр явсан байна. Хэдэн цагт нь дуудлага ирсэн байна. Ямар утаснаас дуудлага ирсэн байна гээд бүгдийг нь гэтэл<br />
- Мэдлээ эрхэм ахлах дэслэгчээ. Би мөдхөн танд оруулаад өгье гэлээ. <br />
Дуудлага авсан өдрүүдийг харьцуултал нэг сонин юм ажиглагдав. Хоорондоо яг адилхан зургаа хоногийн зайтай байв. Сүүлийн дуудлаганаас ирээд бид хоёр хонож байна. Тэндээ гурав хоносон гэхээр маргааш дуудлага ирэх юм биш байгаа гэсэн хар буулаа. Газрын зургаа дэлгэн хий дэмий л гөлөрч суув. Тэгсэн гал гарсан байдлууд нь ерөнхийдөө ширгэсэн голын хоёр талаар доороосоо дээшлэх маягтай. Энэ бол дэндүү гэнэн, дэндүү хүүхдийн гэмээр дүгнэлт байлаа. Хэрвээ миний энэ дүгнэлт кино ч юм уу үлгэр байгаад үнэн гэж батлагдах юм бол одоо энд л гал гарч магадгүй дээ гэсэн нэг цэгийг газрын зураг дээр хуруугаараа заалаа. Энэ нь сүүлийн гал гарснаас нилээн дээр сайрынхаа нөгөө энгэрт байв. Ямарч нотолгоо байхгүй мэргэжлийн хүнд бол инээд хүрч үхмээр ийм юмыг хэндээ ч гэж хэлэх билээ. Суурьт бол бүр чадахгүй. Хурандаад хэлэх үү? Дэндүү хөнгөдсөн юм болно. Тэгвэл яах вэ? Бодолдоо ээрэгдсэн би босон суун холхих зуураа цонхны харалдаа иртэл гадаах сандал дээр Хэрлэн нөгөөх л дэвтэрээ гаргачихсан ганц нэг юм тэмдэглэнгээ алсыг харан бодлогоширон сууж байв. Түүний ингээд сууж байгаа нь надад таалагддаг юм. Хорвоод гав ганцаараа үлдсэн юм шиг эсвэл холын хол одсон тоосны үзүүр ширтэх шиг гунигтай хэрнээ цаанаа нэг хөнгөн аястай санагддаг юм. Магадгүй зохиолч хүн бол яг энэ агшинд нэгэн хөг аялгуу эгшиглэн байгааг анзаарах байсан байх. Галын тухай бараан бодлуудыг Хэрлэнгийн тухай гэгээн бодлууд цуу татах шиг цутгана. Тэгтэл хаанаас ч юм Суурь түүний дэргэд хүрээд ирэв. Энэ хоёрын уулзалдах нь одоо жирийн үзэгдэл болжээ. Хэрлэн дэвтрээ хаан энгэртээ хийнэ. Суурь үзэхийг хүссэн бололтой гараа сунгахад Хэрлэн толгой сэгсэрч харагдав. Тэгтэл Суурь ямар нэгэн хөгжилтэй зүйл ярив бололтой Хэрлэн толгойгоо гэдийлгэж ирээд инээв. Яг л зураг шиг.Суурь инээж байснаа гэнэтхэн харцаа өргөж миний харж буй цонх руу харлаа. <br />
Үргэлжлэл бий . . . <br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-66774218469535364762015-03-14T06:43:00.000+08:002015-03-14T06:43:12.694+08:00Нурам - 8 ( тууж)Суурь энэ бүгдийг бодон зургаа хатгасаар сууна. Аймгийн төвийн ноход гудамжаар нэг улилдаж эхлэхэд Суурь сая нэг юм сэхээ авч, цонхоор харвал үүрийн гэгээ харанхуйг мөрлөж, ертөнцийн өнгө ямх ямхаар тодорч байв. Суурь суудлаасаа өндийн яргай махаа тэнийлгэн, яс үсээ дуугарган хэд хэд тонголзож, биеийн чилээг гаргаад, шилэн аягатай вискийг жаал харж сууснаа лонхны хүзүү рүү нямбайлан тонгойлгоод таглав.<span class="fullpost"> Түүний архи гарсан бололтой. Толгой хүзүүгээ угааж, сахлаа хусан зогстол яагаад ч юм Тусгай-2 салааны Хэрлэнгийн инээмсэглэсэн төрх зурсхийв. “Хөөрхөн л инээдэг юм билээ” гэсэн аядуу бодол дагалдахад “Бас гал унтраана гээд байгаа” гэсэн бодолтой хамт түүний инээмсэглэл дахин зурсхийв. <br />
- Юу болоод үе үе бодогдоод байгаа шулам бэ? гэж хэн нэгэн хажууд нь байгаа юм шиг чанга хэлэв. Тэгэвч цайгаа уухад нь ч, машиндаа суухад нь ч, ажил руугаа явахад нь ч Хэрлэнгийн алаг нүд дүрлэгнээд болсонгүй. Тэрээр амаа нэг их том ангайн эвшээснээ “Нойргүй хоноод галзуурах гэж байгаа юм байх даа” гэж бодон голынхоо толинд өөрийгөө харж, нүдээ нухлаа.<br />
<br />
* * *<br />
Суурийнд очсоноос хоёр хоногийн дараа эхний дуудлага ирж, түгшүүр зарлалаа. Жижүүрийн “Эрдэнэ Хайрхан, Мухарын ам” гэж хашгирах чимээ хүн хүний ам дамжин хонгилоор нэг давтагдаж манай Тусгай-2 салаа ийш тийш гүйлдэн түргэн авч байлаа. Жолооч маань машинаа хашааны гадна гаргахад бүгд машиндаа сууцгаалаа. Суурь албаны 69-тэй урд нь гарч, манай ГАЗ-66 араас нь давхив. <br />
Аймгаас холгүй, хорь гаран км-т Эрдэнэ Хайрхан хэмээх сайхан хайрхан байх агаад түүний Мухарын ам хэмээх хойшоо харсан нэгэн аманд утаа саагих нь харагдана. Суурийн 69 давхисаар хошуу ороон саагиж буй утааг өнгөрөх нь үү дээ гэмээр тойров. Бид гайхасхийн дагана. Тэгээд түүнийг салхины дороос нь очих гэж байгааг сая ойлгов. Хоёр машин уулын энгэрт цааш явахааргүй газарт тулж ирээд зогслоо. Суурь газрын зураг гаргаж машиныхаа хамар дээр дэлгэж, бид тойрч зогсов.<br />
- Наашаа анхаар! Манайхны шүдний өвчин энэ Эрдэнэ Хайрхан байгаа юм. Утааны байдлыг харахад нэг их газар аваагүй бололтой. Салхи баруунаасаа гэж тооцвол танай салаа эндээсээ жаахан зүүн талаар энэ хар толгойг тойрч очих хэрэгтэй. Тэнд хэсэг хэсэгхэн сайр бий. Тэндээс эхлээд галынхаа өөдөөс цуруу тавих хэрэгтэй. Хурдлахгүй бол та нар сайр давуулчихаж мэднэ. Тэгвэл барихад тун хүнд болно.<br />
- Салхи эргэхгүй гэсэн баталгаа байхгүй дээ гэж намайг хэлэхэд<br />
- Мэдэж байна. Цаад сугаар нь нарийхан гол урсаж байх ёстой. Одоохондоо судаг нугаараа бага сага чийгтэй байгаа байх. Гэхдээ ердөө хэдхэн хоногийн дараа гэхэд бүх чийг алга болно. Жинхэнэ хуурайшилт эхлэнэ. Дэд ахлагч Хэрлэн очсон даруйдаа Галаагийн тогтоосон координатыг төв рүү дамжуул. Бас байдлыг надад ойр ойрхон мэдээлж бай. Би та нарыг эндээ хүлээнэ. <br />
- Мэдлээ<br />
Тэр үнэхээр ажлаа ч, газар орноо ч сайн мэдэж байлаа. “Аргагүй дээ хорь гаран жил энэ л газар оронд амьдарч, гал түймэртэй тэмцсэн хүн чинь” гэж анх удаа түүний талаарх эерэг бодол орж ирж байв. Манайхан өөртөө таарсан бүх л багажаа үүрэх нь үүрч, тэврэх нь тэвэрсээр гарч өглөө. Бидний багаж гэж хорин литр устай ирло хэмээх сав, хүрз, савар, төмөр шүүр, цуруу өдөөгч, цуруу үлээгч гэсхийгээд болчихно. Хүн бүр гар станцтай. Хэрлэн холбоогоо үүрэн эгнээнд орон явахдаа Суурь луу харан нэг их наалинхай инээмсэглэхийг би санамсаргүй хараад орхив. Энэ инээмсэглэлийг харахад Хэрлэн гэдэг охин миний бодож буй шиг охин биш бололтой. Бараг л харах ёсгүй юм харчихсан шиг надад санагдах нь сонин. Гэхдээ хүүхдээрээ амьтан санамсаргүй л сахилгагүйтээ байлгүй гэж бас бодогдоно. Суурийг сэм ажвал хулмагнаад ч байх шиг. Хэдийгээр нэг их сүйд болохоор үйлдэл биш ч гэлээ сэтгэл сэрхийлгээд орхив. “Золигийн хүүхэд вэ” гэж Хэрлэнг цагаатган бодлоо. <br />
Манай салаа алхсаар хоёр онийг даван байж галын захад хүрлээ. Салхины ам цаашаа. Бид араас нь явбал гүйцэхгүй шинжтэй. Тиймээс урдуур нь амдахаар болов. Бид амдан гүйсээр Суурийн хэлсэн сайрт хүрэв. Одоо гал бидний ард гарсан бөгөөд салхинд туугдсаар ирэх нь тодорхой. Суурь үнэн хэлжээ. Газар орноо ч, галын байдлаа ч сайн мэдэж байгаа нь илт. Даваа, Лхагва хоёроор цуруу тавиулж, араас нь Мягмар, Пүрэв хоёроор дотогш нь үлээлгэж бусдыг нь цурууны ирмэг даруулан цуваанд орууллаа. Сансарыг хамгийн ард гарган давхар хянууллаа. Хэрвээ араараа гал алдвал цөөхөн хүнтэй учир самарч гүйцнэ гэсэн үг. Би газрын координатыг Хэрлэнд хэлж төв рүү дамжуулав. <br />
Хамгийн сонин нь Суурийн хэлээд байсан нарийхан гол гэдэг нь байсангүй. Энүүгээр л урсаж байсан болов уу гэмээр хуурай сайр үе үе тахиралдана. Энэ жил ус багатай байна уу эсвэл энэ гол ширгэчих нь энэ үү? ялгасангүй. Ер нь энэ Эрдэнэ хайрхан уулын мод доороосоо эхлэн хэсэг хэсэг газар цооноглон шатсан болохыг анзаарав. Гал гарах болгонд нь хэсэгчлэн унтрааж байсан байх гэмээр юм. Шатсан модод хөсөр даан сэрийж, өлөн саарал өнгөд үүрд хувилсан байв. Зарим нэг нь өт хорхойд баригджээ. Нүцгэн моддын оройд хар хэрээ хэд гурваараа суун ийш тийш хараачилна. Магадгүй бидний хийж буй тэдэнд сонин байж болох юм. Хэрээ гэдэг энэ шувуу хэзээний байраа олчихдог нь сонин. Гурван зуун настай гэдэг нь үнэн байж мэдэх. <br />
Манайхан эгнээгээ барин ирж буй галын өөдөөс цуруугаа тавьсаар явна. Цурууны дотор талд нэгэн өвгөн хайлаас орж таарав. Үйлийн үрээ үүрэх гэсэн мэт хүлцэнгүйгээр сэрийсээр үлдэв. Салаа яг нэг хэмээр зогсолтгүй явсаар үдшийн бүрийтэй золголоо. Газрын баримжаагаар бид амжилттай ахиж, тэмдэглэсэн координат газартаа цуруугаа тавьж дуусахад үндсэндээ шөнө дунд болсон байлаа. Буцаж машин руугаа явна гэхээр нэгд баримжаа алдана. Хоёрт тавьсан цуруугаа ажих ёстой. Тиймээс эндээ түр амсхийхээс өөр арга үгүй. Манайхан дор бүрнээ ус уух нь ууж, жаал жуул юм гарган амаа хөдөлгөцгөөв. Эрчүүд л болсон хойно ээлж дараалан Хэрлэнд жижиг сажиг юм барин гүйв. Харин Хэрлэн тэгтлээ тоож сүйд болсонгүй. Надад л тэгж ажиглагдаад болсонгүй. Харанхуй ойгоос айх юм болов уу гэж санаад <br />
- Чи наашаа ойрхон хэвтээрэй гэхэд <br />
- Зүгээрээ, зүгээр эрхэм, ахлах дэслэгчээ гэж эршүүд ч юм шиг, эгдүүцсэн ч юм шиг өнгөөр хэлээд холбоогоо дэрлэн хэвтээд өгөв. <br />
Бүхэл өдөржин газар нүдэн явсан болохоор бүгд ядарцгаажээ. Нэг мэдсэн чинь хэний яанаагүй дуг хийцгээчихэж. Богино холбоо шажигнан дуугарах чимээнээр сэрвэл үүрийн бүдэг саарал гэгээ ойг нилэнхүйд нь бүрхжээ. <br />
- Тусгай-2-оо, Тусгай-2-оо та нар хаана байнаа малнуудаа гэх Суурийн дуу сонсогдлоо. Би хариуд нь<br />
- Бид түрүүхэн галын төвийг тойруулан цуруунд оруулсан салаа түр амарч байна гэвэл<br />
- Үхсэний чинь амрах, та нар ардаа гал алдсан байна эргээд ... эргээд ... хамгийн ард ямар юм нь яваа юм бэ гүйгээд ... гэж муухай ориллоо.<br />
Салаа санд мэнд босон ирсэн замаараа эргэж гүйлээ. Тэгтэл өнөө өвгөн хайлаас шатаад цурууг давж унаснаас хэсэг гал авалцсан байлаа. Хэдийгээр энэ галыг бид нэг их газар авхуулалгүй дарсан ч гэлээ энэ бол бидний ялагдал байсан юм. Манай салаа галын өмнө бэлэн биш бас туршлагагүй, харин би Суурийн өмнө хэн ч биш болсон ичгэвтэр ялагдал байв. Өөрөөр хэлбэл, Тусгай-2 салаа анхныхаа шалгалтанд унаж байна гэсэн үг.<br />
Биднийг бууж ирэхэд Суурь тун дурамжхан царайлж, над руу нэг их сүрхий харснаа<br />
- Энэ бол тактикийн алдаа, таны алдаа гээд ширэв татав. Би дуугарсангүй. <br />
- Та нар очингуутаа хоёр тийш салах байсан тэгвэл алдахгүй, алдсан ч цаанаа голтой учраас нэг их холдохгүй байсан.<br />
- Тэр гол бараг хатсан байна лээ.<br />
- Юу..уу? бүр ширэгчихэж үү? гэж Суурь сүрхий огцом асуув.<br />
- Хэдэн сайр л үлдэж гэхэд тэрээр машинаа тойрон хэд холхисноо<br />
- Явцгаая гээд машиндаа суугаад давхичихлаа.<br />
Уг нь биднийг хяргачих шахан байсан тэрээр гэнэтхэн ингээд явчих нь гайхмаар санагдсан ч тэгсэн байх гээд хэлчих юм олдсонгүй.<br />
ОБА-ны хашаанд манай машиныг орж ирэхэд Суурь аль хэдийн ирчихсэн нуруугаа үүрэн алхаж байв. Манай салаа жагсахад Суурь<br />
- Та нар сая хоёр гүвээ давуулж алдлаа, дараагийн удаа хоёр нурууг давуулах уу? Энийг юу гэдэг гээч? Энийг чадахгүй байна гэдэг юм. Та нар чадахгүй байнаа хулчгаруудаа гэлээ. Бид дуугарсангүй. Гэмт хүн гэлбэлзэнэ гэгчээр өөр яахав дээ. Суурь цагаа харснаа<br />
- Хоолны дараа бэлтгэлийн талбайд гэхээр нь би<br />
- Эд нар дөнгөж ирлээ шүү дээ. Жаахан амраах ... гэтэл тэр миний үгийг тасалж нүүрэнд нүүрээ тулгаад<br />
- Одоо ахиад гал гарлаа гэвэл яах юм бэ? Жаахан амарчихаад явнаа гээд хэвтээд байх уу айн,<br />
- Гэхдээ эрүүл саруул, тамир тэнхээтэй байж байж л галтай тэмцэх биш үү гэхэд Суурь шал дургүй нь хүрсэн янзтай жишүү харан нулимаад<br />
- За тийм бол явж үхэцгээ, үхэцгээ. Гэхдээ энэ бол онцгой бүс, танай салаа тусгай салаа, та болоод танай хүмүүс бэлэн байх ёстой. Магадгүй үхэлд ч бэлэн байх ёстой гэж хашгираад эргэж ч харалгүй алхаж одох нь тэр. Үнэндээ бол түүний зөв байлаа. Бид ийм л шаардлагатай байж гэмээнэ энэ эх орныг гамшгаас хамгаална. Салааныхан маань жаахан санаа зовсон байдалтай миний амыг харцгаана. Хэрлэн, Суурийн араас биширсэн харц илгээн зогсож байв. Энэ үед л надад “Энэ охин чинь Суурийг сонирхоод байгаа юм биш үү” гэсэн бодол зурсхийв. Яагаад ч юм дотор жаахан эрвэлзэх шиг. Бодвол би Суурьт жаахан атаархсан байх л даа. “Нээрээ энэ чинь нас биенд хүрсэн эмэгтэй хүн шүү дээ” гэсэн бодлоор өөрийнхөө атааг дарахыг хичээв. Урьд нь бол залуу хүүхэд, манай салааны охин гэдэг ч юм уу нэг тийм өөртөө хамааруулж бодоод байсан байх. <br />
<br />
* * *<br />
Тэр оройны хоолон дээр манайхан дуу шуу муутайхан байлаа. Сэтгэлээр унах гэдэг хүний бас л нэг шаналант шинж билээ. Аяга халбага харших, халуун шөл сорохоос өөр чимээ алга. <br />
- Чи өнөөдөр ядаршан уу? гэж Сансар Хэрлэнгээс нам гүмийг эвдэн асуув. <br />
- Үгүй ээ, юундаа ядрахав дээ. Хоёр хоног битгий хэл хоёр гурван сараар явдаг гээ биз дээ? гэж овоо өндөр дуугаар хариулж байна. <br />
“Аргагүй дээ хар нялхаараа амьтан өлсөж цангах, ядрах зүдрэхийг үзээгүй байлгүй. Ингэхэд ийм сайхан охин яахаараа энэ газрын мухарт ирдэг юм бол? Тэгээд бүр саналаараа шүү. Манай охин бол заяа нь ингэж явахгүй дээ” гэж бодогдов. Уг нь залуусынхаа сэтгэлийг өргөж элдвийн юм яримаар. Миний ч гэсэн цээжин дээр ямар нэгэн хүнд юм дарчихаад байх шиг. Гэхдээ би ямар байна эд маань тийм л байх болно. <br />
- Ажил хийж буй хүн л алдаа гаргадаг. Сэтгэлээр унах юм огт байхгүй. Өнөөдөртөө сайхан амарчих. Дараагийн удаа бид дор бүрнээ анхааралтай байх хэрэгтэй гэтэл манайхан хоолоо идэнгээ толгой дохицгоож байна. Гэтэл Лхагва<br />
- Тийм л их хуурайшчихсан юм байх даа. Тэр гол бүр урсахаа байчихсан байх юм. <br />
- Ер нь тэр гол уршдаг юм уу? Уршдаггүй байхаа гэж Сансарыг эргэлзэнгүй хэлэхэд <br />
- Батсуурь ахмад л гол байх ёстой гэж хэлээ биз дээ? <br />
- Нээрээ, ширэгчихсэн байна гэхэд ахмад их гайхаад бараг шоконд ороод байсан шүү гэж Однар дуугарахад Мягмар<br />
- Аргагүй дээ, нутаг орноо хайрлаж байгаа байлгүй<br />
Манайхан овоо дуу шуу орж эхэллээ.<br />
- Хөөрхий тэр уулыг ээ, Өм цөм шатчихсан. Яаж гарсан гал гэхээрээ тэгж энд тэнд гардаг байнаа? гээд Хэрлэн шүүрс алдав. <br />
- Их хөвдтэй газар чинь зарим гал хөвдөн доороо уугиад бүр өвөлждөг юм ш дээ. Магадгүй, тэгээд цооноглошон байж болох юм гэж Сансарын хэлэх нь ихээ догь сонсогдов. С үсэг бага орсон болохоор тэгсэн байж болох юм. <br />
“Тийм ч их хөвдтэй газар биш байсан даа. Одоо нэг том түймэр гарвал тэр уул чигээрээ хувхайрахад ойрхон байсан даа” гэж бодогдож байлаа. <br />
<br />
* * *<br />
Түгшүүрийн дохио хангинахтай зэрэгцэн <br />
- Сэрээд, сэрээд . . . Салаа бэлтгэлийн талбайд гэх Суурийн дуунаар манайхан дэрхийн босоцгоолоо. Цаг харвал үүрийн тав гуч. Суурийн дуудах нь нэг их сонин зүйл биш. Тэр өчигдөрийнхөө санааг үргэлжүүлж байгаа хэрэг.<br />
Манайхныг жагссаны дараа Суурь<br />
- Өнөөдөр би та нарыг бэлтгэл хийлгэнэ. Миний найз . . . гэснээ үгээ тасалж над руу хараад<br />
- Та нарт арай зөөлдөөд байх шиг байна. Тэр угаасаа их “сайн хүн” байгаа юм гэлээ. Зөв юм шиг хэрнээ хамгийн утгагүй юм хийж байгаагаа тэр мэдэж байгаа. Уг нь үүнийгээ зөвхөн надад л хамааруулсан бол оновчтой. <br />
Хоёр эгнээгээр гүйх манайханд Суурь чанга чанга хашгиран сүрийг үзүүлсээр байв. Талбайн хажуугийн сандал дээр сууж тэднийг ажиж суулаа. Хэрлэн Сансар хоёр зэрэгцээ таарчихаж. Тэд гараанаас гаран уралдана. Хаа очиж Хэрлэн эмэгтэйгээрээ далимдуулж хойргошоод байхгүй юм. Хацартаа улаа бутруулан хамаг хүчээ шавхан гүйх нь харц татмаар. Энэ охин эр хүнийг өөртөө татах нэгэн увидастай нь илт. Сансар эр юм гэсэндээ түүнээс хурдан байв. Харин Суурь Хэрлэнг даган гүйж бараг чихэнд нь шахам<br />
- Чи яах гэж ирснээ одооноос бод. Болимоор байгаа бол эртхэн гэртээ харь. Чамайг хэн ч шоолохгүй. Яагаад гэвэл чи эмэгтэй . . . эмэгтэй гэж хашгиран дарамтлана. Хэрлэн тэгэх тусам шүд зуун зүтгэнэ. <br />
- Хүн өөрийгөө мэддэг байх ёстой. Хэрвээ чи илүүдэж байгаагаа мэдэрч л байгаа бол тэнд байх хэрэггүй гэсэн үг<br />
- Мэдлээ ахмадаа<br />
- Чи юугаа мэддэг юм?<br />
- Би яах гэж ирснээ мэдэж байна, ахмадаа<br />
- Харъя, чамайг юу мэддэгийг харъя. Хурдал . . . хурдал<br />
Хэрлэн цааш гүйсээр саад дээгүүр харайгаад буухад мөн л хажууд нь очиж<br />
- Чиний хэн байх надад хамаагүй. Гагцхүү чи гал унтраадаг л бах ёстой. Чи эмэгтэй хүн биш. Гал сөнөөгч. Хүйсээ мартатлаа бэлтгэл хий гэж хашгирлаа. Энэ бүхэн надад таалагдсангүй. Суурь зүгээр л өөрийгөө бачуурлаас гаргаж байх шиг санагдав. <br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-47865907020612760662015-03-12T08:06:00.001+08:002015-03-12T08:06:12.308+08:00Нурам - 7 (тууж)- Эмэгтэй хүнийг үзэх үзэл чинь ойлгогдохгүй байсаар өдий хүрлээ. Гэхдээ чиний ямар байх одоо надад хамаа алга. <br />
- Чи тэгээд намайг арай “цэнхэр” гэх гээгүй биз дээ? Хэзээ байтлаа чи бид хоёр бие биенээ ойлгох гэж хичээсэн юм дээ? гэлээ. Энэ асуултанд шуудхан хариулчихаж чадсангүй. Бид бие биенээ ойлгох гэж хэн хэн маань хичээгээгүй нь үнэн. Хэсэг чимээгүй сууснаа би тэс өөр өнгөөр яриагаа эхэллээ. <br />
- Ингэхэд чи бид хоёр ингээд л ам ангайх болгондоо зөрөлдөөд байх хэрэг үү?<br />
- Харин? <span class="fullpost"> <br />
- Уг нь бид нэг үеэ бодвол эрийн цээнд хүрсэн улс. Одоо залуус биднийг л харцгаадаг байхдаа . . . гээд үгээ орхиход Суурь ч гэсэн байдлыг ойлгов уу гэлтэй <br />
- Чи нэг манайхаар орооч. Ганц бие эр хүн яаж амьдардгийг хар. Эв таарвал хуучнаа жаахан сэргээе гэлээ. <br />
“Тэр одоо болтол хүнтэй суугаагүй юм байна” гэж бодохтой зэрэг өөрийгөө ч гэсэн гайхлаа. Хотоос анх гарахдаа л Суурийг аль л бараан талаас нь бодож явсан болохоос нэг удаа аятайхнаар бодсонгүй. Энэ тийм сайн чанар гэж үү?<br />
- Тэгье л дээ<br />
- За тэгвэл хэзээ гэдгээ чамд мэдэгдэнэ ээ гэхээр нь би тэдний өрөөнөөс гарлаа. Хүн гэдэг муухай. Гарсан хойноо ч гэсэн болоод өнгөрсөн ярианд тэгтлээ итгэсэнгүй. Юу юугүй уралцаад унах нь уу гэмээр болж ирсэн тэр яагаад гэнэтхэн гэр орноороо оруулах болов гэдэг эргэлзээтэй. Гэхдээ болохгүй юм гэж хаа байхав дээ. <br />
<br />
Суурийнх аймагт байтугай хотод ч байхааргүй хувийн том байшин бариулчихаж. Би бол мөрөөдөөд ч барахааргүй юм. Тоосгоор битүү өрсөн хашааны доторхи тохижолт, за тэгээд тэр байшин сав, сүүдрэвч гээд ёстой л нөгөө кинонд гардаг хаус гэдэг нь байв. Гэтэл гэрт ороод би бүр ангайж орхилоо. Том, том хүрэн тавилга, сүүлийн үеийн цахилгаан хэрэглэлүүд, камен зуух, доод зоорийн давхартаа саун, биллярдын ширээ хүртэл байрлуулж. Тэднийд дутуу юм алга. Би гайхсан харцаа нуусангүй. Энэ бол жирийн мань шиг юмны цалингаар босчих эд биш байв. Суурь намайг анзаарсан бололтой <br />
- Улсын хувцас өмсчихдөг ганц бие хүн чинь нэг их зарлага гаргахгүй юм.<br />
- Би бол мөрөөдөөд ч ийм байшин босгож дөнгөхгүй юм байна гэхэд тэр гэнэт сэхээ оров уу гэлтэй. <br />
- Чи ийшээ сууж бай. Би одоохон гээд галын өрөө рүүгээ ороод <br />
- Наагуураа үзэж харах юм байвал өөрийгөө саатуулж бай гэж хашгирав. Эргэн тойрон өөрийнх нь бүтээл бололтой цэгэн зурагнууд өлгөөтэй. Том өрөөний буланд Суурийн урлан гэж болохоор тохижуулж. Зургийн хэрэгсэл хийгээд модон тавиур хүртэл байна. Сэтгэл хөдөлсөн, сайхан бодол агуулсан үед бол нэг л сэтгэл сэргэм орчинд ирчихэв үү л гэлтэй. Гэтэл сэтгэлийн гүнд нэг хөнгөн сүүдэр татаатай хэвээрээ. <br />
- Чи энийгээ өдий болтол хаяагүй юм шив дээ? гэж түүний зургуудыг ширтэн хэлвэл <br />
- Гучин жил. Бүхэл бүтэн гучин жил шүү. <br />
- Туйлбартай байна аа <br />
- Ядрахаараа, эсвэл ганцаардахаараа энэ мянга мянган цэгийг хатгаж суудаг юм. Одоо ч бараг зуршил болчихож дээ гэлээ. Тэрээр тарган хонины мах уур савсуулсаар ширээн дээр тавиад шүүгээнээс нэг шил виски гаргаснаа <br />
- Өө, задалчихаж. Багын анддаа бүтэн юм задлалгүй яахав гэснээ ахин нэг виски гаргаж ирлээ.<br />
- Ингэж сүйд болоод яахнав дээ. Тэгээд ч түгшүүр өгч мэднэ. <br />
- За яахав. Багын анд ирсэн учир өнөөдөр нэг тайван хонуулаач гэж хангай дэлхийгээсээ гуйчихнаа. Санаа зоволтгүй гээд хүг хүг инээлээ. Би бас дагаж мушийв. Уг нь бол сайхан шүдтэй, сайхан бие хаатай, сайхан залуу. Ямарч эмэгтэй дурлачхмаар эр хүн. Даанч, бид өөр л дөө. Тэр хоёр шилэн аяганд пүл пүл хийлгэн тонгойлгоод<br />
- За барьчих. Манай энд чинь мөс зөс гэж мэдэхгүй ш дээ. Шууд л хөнтөрчихдөг газар. За уулзсаных гээд татаж орхив. Би ч ичсэн нэрэндээ залгиллаа. Өөхтэй махнаас хэд огтлоод дотор халуу шатаад ирж байна. Би харж ханаагүй харцаар тэднийхийг тойруулах үед Суурь<br />
- Эцгийн жаахан юм надад үлдсэн. Тэгээд ч хөдөө чинь мөнгө үрэгдэнэ гэсэн ойлголт байхгүй. Халаасандаа мянган төгрөгтэй ер нь хэд ч хонож мэднэ шүү гээд инээлээ. Энэ удаагийнх нь жаахан хуурмаг инээд санагдсан ч “Нээрээ л тийм байхдаа” гэж бодогдож байна. <br />
- Одоо чамд гэрийн хүн л хэрэгтэй юм байна даа <br />
- Хэлээд юүхэв. Хүсэхэд хясах гэгчээр тэр чинь л харин санаагаар болохгүй юм. <br />
- Би чиний зурсан нэг зургийг огт мартдаггүй юм. Яагаав, Сүрнээ та хоёрын зураг <br />
- Мартдаггүй. Тиймээ нэг тийм хүүхэн байсан. Одоо байхгүй. Хүн ер нь юмыг мартахгүй байх шалтгаан юу юм бэ? Жишээ нь чи түүнийг мартаагүй байлаа гээд ямар ашиг байв? гэж нилээн давилуухан асууж байна. Тулгамдаад тэр үү надад яг оноосон хариулт олдсонгүй. Яг үнэндээ яах гэж энэ сэдэв рүү орсноо ч ухаарсангүй. Хий дэмий л<br />
- Ач туссаад байх ч юм алга л даа. Гэхдээ хүн чинь... <br />
- Тэгээд, Чи үүнийг сэдрээж ярилаа гээд юу өөрчлөгдөх юм? Чи бид хоёрын хамгийн сүүлд муудалцах болсон шалтгаан энэ л биз дээ? Шархыг сэдрээгээд л байвал улам л газар авдаг биш үү<br />
- Тэгэхэд бид ядаж өөрсөддөө үнэнч байсан юм болов уу даа гэчихээд бас амаа барих шахлаа. Үнэндээ бид хоёрын яриа эвлэхгүй байгаагийн шалтгаан нь би болж таарч байх шиг. Энэ олон жил өнгөрсөн байхад яасан эдгэдэггүй шарх вэ? гэж өөрөөсөө асуумаар болов. Би ямар хохироод үлдсэн эм биш дээ. Ингэж улиглаглахаа болиоч гэж өөртөө хэлмээр ч шиг. <br />
- Тиймээ, Чи дурлалдаа үнэнч үлдсэн. Харин би чадаагүй. Яагаад гээч? Яагаад гэвэл чам шиг хэн нэг эмэгтэйг зүгээр л толгой дээрээ гаргачих эр би биш. <br />
- Гэхдээ энэ чинь чи бид хоёрын муудалцах шалтгаан болохоос Сүрнээ та хоёрынх биш байхаа гэж хэлчихээд надаар дамжуулж Сүрнээ эсвэл Сэлэнгээ хоёрын хэн нэг нь яриад байгаа юм байна гэж бодов. <br />
- Яасан сайн санаж байх юм? Би боддог юм. Миний амьдрал миний шийдвэр дор л байх ёстой гэж. Түүнээс биш миний бодож санахыг зааварлах, миний өмнөөс шийдвэр гаргахыг, үгүй ядаад гэснээ зурж буй зураг руугаа заагаад <br />
- Миний зурсан зурган дээр сараачихыг би зөвшөөрөхгүй. Хэзээ ч... гэж Суурь үнэн голоосоо цухалдан хэллээ. <br />
- Цаг хугацаа бүхнийг элээдэг гэдэг худлаа юм байжээ гэсэн үгс амнаас гараад талийж одлоо. Одоо ч асаж өгнө дөө гэтэл тэгсэнгүй. Тэрээр хундагатайгаа өргөн намайг өмнөхөө ав гэж дохиод яах ийхийн зуургүй хөнтөрч орхилоо. Хоёул махнаас хэд хэд огтоллоо. Гэтэл Суурь <br />
- Эмэгтэй хүн надтай эн тэнцүү байж болно гэдэгт одоо ч гэсэн би хүлээн зөвшөөрдөггүй. Эм нь эмээрээ, эр нь эрээрээ байдаг орчлон гэхэд нь “Ийм болохоор чи одоо болтол ганцаараа үлдэждээ” гэсэн үгс аман дээр гарч ирсэн ч энэ удаа түүнйг уруул давуулсангүй. <br />
- Хуучныг цогтой баримтлагч юм биз дээ?<br />
- Аа үхсэн, зарим сул дорой хүмүүс нэг их эмэгтэйчүүдийг ойлгодог хүн болж өөрийгөө хуурдаг юм. Тэд хэзээ ч өөрөөрөө байж чаддаггүй өрөвдмөөр амьтад. Гэхдээ үүнд чи хамаарахгүй л дээ гээд хүйтнээр инээлээ. Энэ байдлаараа бол амны зөрүү, архины ааг хоёр нийлээд олигтой юм болохгүй нь тодорхой болоод ирэв. <br />
- За ингэсгээд нөгөө хэд дээрээ очих уу даа. Гайхаж мэднэ<br />
- Яасан? Яриагаа дуусгамаар болчихов уу? Ямарваа нэгэн юм нүүрлээд ирэхээр улаан нүүрээ булзааруулдаг нь чиний зан юм хойно доо гэж үг чулуудсанаа уруулаа шилэмдээд <br />
- За за тоглосон юм. Жаахан суу л даа гэж дультраатна. Тэр согтож эхэлж байв.<br />
- Одоо болно оо. Ямар маргааш буцчих гэж байгаа биш. Өнөөдөртөө болно.<br />
- Юу сайхан дур сайхан. Уг нь чамайг шавайгаа ханатал ярьж хонох болов уу гэж бодсон юм. Тэгдэггүй юм байна.<br />
Уг нь бол тийм. Өдий олон жилийн хугацаанд ярих зүйл их л байлтай. Сэтгэлээ уудалдаг бол уудалж, уучилдаг бол уучилж болохоор. Гэвч бидний хэн хэнд маань тийм сэтгэл алга байгаа нь илт. Лав л миний доторхи хар сүүдэр намайг түлхсээр хаалганы цаана гаргачих нь тэр. <br />
Аймгийн төвийн харанхуй гудманд эль хульхан. Шөнийн саран буурал дэлхийгээс уйдсан янзтай сүүтэн саарал туяагаар зүүтэн хорвоог бүртэлзүүлнэ. Хашааны ноход хаа сайгүй боргоно. Магадгүй тэд сүнс сүүдрийн ялгааг шөнөжин ээрч хонодог ч байж болох. Байр луугаа алхаж явахад “Тэр намайг үзэн ядсан өнгөөр харааж байгаа” гэсэн бодол тархинаас салсангүй. <br />
<br />
Галааг гарсны дараа Суурь өнөөх хатуу идээнээс дахин нэг хийж татчихаад<br />
- Хогийн муу новш. Чамаар л дутаж гэнэ гэж хажууд нь хүн байвал сонсогдохоор амандаа бувтнаад гараа салаавчлан шилэндээ авч орон дээр хэвтлээ. Түүний тархинд түмэн өнгийн бодол эргэлдэнэ. <br />
“Сүрнээ... Сүрнээ чи даанч сайхан хүүхэн байсансан. Одоо, энэ орчлонгийн хаах нь явдаг юм бол доо?” гэж өөрөөсөө асуун бодсоноо төдхөн хариуг нь олчихов уу гэлтэй ярвайж “Бодвол өнөө мөрөөдлөө ярьж хэн нэгний өвөрт хэвтдэг биз. Чамаас хойш би олон хүүхэнтэй орооцолдсон. Гэхдээ чам шигтай нь таараагүй. Ний нуугүй хэлэхэд би хааяа харамсдаг шүү. Гээд өнгөрсөн бүхнийг эргээж болохгүй нь харамсалтай юм даа. Хүн гэдэг нэг буруу гишгэснийхээ төлөө насан туршдаа санааширч явдаг нэгэн бодлын сулавтар амьтан юм. Одоо ч гэсэн Сүрнээгийн нуруу туруу, наалинхай инээд, тунгалаг харц санаанаас гарахгүй. Заримдаа бүр хажууд байгаа юм шиг санагдахыг яана. Эргээд бодоход би амьдралынхаа зарим шийдлүүдийг түүнд зориулж хийсэн шиг санагддаг. Энэ байшинг гэхэд би бараг л түүнд зориулж барьсан байх. Тэр үргэлж сайхан байшин барьчихаад үлгэрийн юм шиг амьдрахсан гэдэг байлаа. Энэ ханан дээрхи урсгал голын зургийг би түүнд л зориулж зурсан. Гэсэн хэдий ч би түүнтэй эргэж холбоо барьсангүй. Тэр ч надад эргэж ирээгүй. Хэрвээ эргэсэн бол би түүнийг хүлээж авах байсан эсэхээ одоо мэдэх юм алга. Бараг л үгүй болов уу. Яагаад гэвэл тэр миний зургийг сараачсан” гэхчилэн бодолд дарагдан хэвтсэн Суурь ухасхийн босож дахиж нэг татаад урлангийнхаа буланд очиж, эргэн тойрныг, зургийн самбараа, харандаануудаа, суудаг сандалаа хүртэл удаан гөлрөв. “Хүмүүс зургийг харж л мэдэхээс зурж мэдэхгүй. Хачин сайхан зуржээ л гэж шүлс унагахаас үүний цаана ямар их зовлон нуугддагийг ойлгохгүй. Ер нь хүмүүс бие биенээ мэдэхгүй байж яагаад хоорондоо тэгтлээ их хамааралтай байх гэж оролддог байнаа? Би үүнд л дургүй” Суурь бодлоосоо зулрах гэсэн мэт огцом хөдөлгөөнөөр сандлаа татан сууснаа зургаа хатгаж эхэллээ. Хэсэг хугацааны дараа түүний дух магнайнаас хөлс чийхарч, нүдний хараа нь ямар нэгэн юмыг онилох мэт хурцдаж ирэв. Тэр орчлонгоос тасарч буй нь тэр юм. <br />
<br />
Хорин хоёр жилийн өмнө хаврын тэр нэг орой Суурь Сүрнээтэй муудалцсан юм. Хамгийн сүүлчийн удаа. Учир нь тэр хоёр дахиж уулзсангүй. Ийм хайр байдаг гэдэгт тухайн үедээ Суурь ч, Сүрнээ ч итгээгүй байх. Гэхдээ л болоод өнгөрсөн. <br />
Сүрнээ бүсгүй Суурийн эзгүйд зурсан зурагнуудыг шимтэн харж зогсов. Тэр олон мянган цэгийг уйгагүй хатгасныг нь бодохоор үнэхээр биширмээр. Суурийн, яагаад ч юм бодолд дарагдсан царайлах, Сүрнээгийн өөрийнх нь гэрэл цацруулан инээмсэглэж буй цугтаа авхуулсан зургийг зуржээ. Фото зурагнаас томруулсан болохоор адилхан ч гэж жигтэйхэн аж. Сүрнээ зургийг харж зогссоноо ерөөс Суурьт хэлэх гээд учраа олохгүй байгаа нэгэн нууцаа мэдэгдэх аргаа олчих шиг болсондоо баярлан жаргалтайгаар инээмсэглэв. Тэрээр нэг харандаа авч нөгөө зурган дээр хатгаж гарах нь тэр. Уг нь өөрийнх нь санаж байгаар бол хачин ойлгогдохоор цаашлаад бүр хайлан уярч, хайрлан дурламаар болж байх шиг. Суурийг ямар их баярлах бол гэж санахаар Сүрнээгийн царайд улам бүр баясал тодорч байлаа. Түүнийг ирэхээр нь энийгээ хурдхан харуулахыг хүснэ. Сүүлийн үед улам бүр хөндийрөөд байгаа харьцаа нь түүний хийсэн энэ л хэдэн цэгээс хамаарч анхных шигээ халуун дулаан болно гэж найдаж байв. Ийм мөчид эмэгтэй хүн сэтгэлийн ямар их жаргалд умбадаг билээ Сүрнээ түүнээс гажсангүй. Суурийн дээрэнгүй, хүйтэн зан авирыг огт үгүй болчихсон мэт хөхүн баясана. <br />
- Тиймээ, тэр наддаа эргэж ирнэ гэж дуу алданхан байв. <br />
Хаалга түрхийн хаагдах чимээнээр Сүрнээ давхийн цочин харвал Суурь зогсож байлаа. Түүний гүлэмцүү нүд уусныг илтгэнэ. Тэрээр Сүрнээгийн хийж байгаа үйлдэл, гарт нь байгаа харандааг харуут нүд нь аяганаасаа бүлтрэх нь үү гэлтэй болон томорч, өөхөн цагаан дээрх улаан судаснууд нь тодорч ирлээ. Сүрнээгийн хүсэн хүлээсэн мөч буруугаар эргэж байгаа нь тодорхой болоход тэр хий дэмий амаа ангалзуулснаа<br />
- Сууриа, би чамд яаж хэлэхээ мэдэхгүй . . . гэхэд Суурь түүний үгийг гүйцээлгүй<br />
- Чи. . . чи юу хийж байгаагаа мэдэж байна уу? Би чамайг миний зурганд битгий хүрч бай гэж хэдэн удаа хэлэх ёстой юм бэ? гэж голынхоо дуугаар хашгираад үсрэн ирж зургийг харснаа гараа салгалуулан байж<br />
- Чи энийг ямар их тэвчээрээр хийдгийг мэдэх үү?<br />
- Мэднэ л дээ<br />
- Тэгээд. . . тэгээд юугаа хийж байгаа мал вэ?<br />
- Үгүй ээ, би хүсэхдээ . . .<br />
- Чиний юу хүсэх надад ямар хамаатай юм? Сүүлийн үед чиний оролцохгүй юм гэж үгүй болж. Өдөр ирэх тусам толгой дээр гарч байна. Өдөр ирэх тусам шүү<br />
- Юу гэнээ? Миний хүсэл чамд огт хамаагүй гэв үү? Би чамтай ярих ч эрх байхгүй юу?<br />
- Яагаад хамаатай гэж? Хайртай гэхээрээ л би чи болж, чи би болох хэрэг үү?<br />
- Тэгээд, хайр гэдэг чинь юу юм?<br />
- Миний толгой дээр гарахыг лав хайр гэдэггүй байх шүү<br />
- Чи ч үнэн санаагаа хэлэх шив? Чи надад хайргүй юм байна<br />
- Юу гэж ойлгох нь чиний л хэрэг. Хүн өөрийнхөөрөө байх хэрэгтэй<br />
- Харин тэгээд, би өөрийнхөөрөө байна<br />
- Тэгвэл бидний зам нийлэхгүй нь дээ Сүрнээ минь<br />
- Чи үргэлж энэ үгээрээ далайлгаж өмнөө сөхрүүлэх гэдэг ер нь хаашаа янзын хүн бэ? Би тэсэхгүйнээ. Миний юу нь болохгүй байгаа юм бэ? Сууриа гэж Сүрнээ цөхрөнгөө баран хэлэхдээ их гомдлыг барьж чадалгүй хоёр зовхиороо сул асгалаа. Тэр хичнээн хичээсэн ч уйлахгүй байх чадсангүй. Суурь уурандаа нөгөө зургийг тавиураас хуу татан авч хэд хэд базаад шидлээ. Үрчийж базагдсан зураг хувцасны шүүгээний дэргэд өнхрөн унав. Сүрнээгийн хүсэл мөрөөдөл болсон зураг ийнхүү араатанд тасар татуулсан амьтны зулзага сүүлчийн удаа амьсгаа авах шиг үл ялиг чичрхийлснээ хөдөлгөөнгүй хуниран хэвтэх нь тэр. Сүрнээ нүүрээ даран гомдолтой нь аргагүй гингэнэв. Суурь түүнээс залхсан янзтай үүд чиглэхэд Сүрнээ<br />
- Энэ орой болсон хойно согтуу хөлчүү хаачих гэсэн юм бэ? гээд гарнаас нь зуурч авахад Суурь түүнийг ор луу тэрий хадтал нь түлхэж<br />
- Чи миний замд . . . гэж үгээ таслан хөмхийгөө хэд хэмлэснээ<br />
- Хэзээ ч битгий хөндөлсөж бай, мэдэв үү ... гэж тас зуусан шүднийхээ завсраар архины эхүүн үнэртэй хамт сийгүүлэн хэлээд хаалга саван гарч одлоо. Түүний улаанаараа эргэсэн нүдийг Сүрнээ харж чадсангүй. Суурийг гарахыг мэдсэн атлаа хаалганы тасхийх дуунд Сүрнээ бондгосхийн цочив. Тэр хаалга Сүрнээгийн тархи зүрхийг нь тас цохих шиг хачин их янгинав. Суурь энэ шөнө ирэхгүй нь тодорхой. Тэгээд ч түүнийг хүлээх сэтгэл энэ удаа Сүрнээд байсангүй. Хэсэг уйлж хэвтсэн Сүрнээ будганд халтардсан нүүрээ толинд харан удаан гэгч нь арчлаа. Уурандаа гэх үү, урам хугарсандаа гэх үү эсвэл ухаангүй алхам хийсэн өөрөө өөрөөгийгөө зэмлэхийн дээдээр зэмлэж байсан ч байж болох юм. Босож өөрийн гэсэн бүхнээ нямбайлан эвхэв. Нүдний үзүүрт өнөө гайт зураг арзайн хэвтэнэ. Сүрнээгийн сэтгэл ч гэсэн тэр зураг шиг үрчийж орхижээ. Яг явахдаа тулсан Сүрнээ цүнхтэй хувцсаа аваад гарахдаа нэг их гүн санаа алдсанаас өөр юм болсонгүй. Амьдралд алдсан бүсгүй хүн чухам ямар байх ёстойг Сүрнээ мэдэхгүй. Гэхдээ үзээгүй бүхнээ үзэж, мэдээгүй бүхнээ мэдэж мэдрэхийг амьдрал гэдэг бололтой. <br />
Түүний шаналалыг Суурь мэдэхгүй. Осолдохгүй л маргааш нь ирэхэд Сүрнээ хамаг юмаа аваад явчихсан байжээ. Гэлээ гээд Суурийн сэтгэл тэгтлээ гонсойсонгүйгээр барахгүй араас нь ч явсангүй. Түүний хойноос хөөцөлдөх зүрх сэтгэл түүнд байсангүй. Харин ч бүр бүх зүйл байх ёстой байрандаа орсон мэт бодогдоно. Магадгүй сүүлийн хэдэн сард Сүрнээгийн зүгээс Суурьт таалагдсан ганц үйлдэл ч байж болох. <br />
Үргэлжлэл бий . . . <br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-53520473168477052292015-03-10T07:56:00.001+08:002015-03-10T07:56:27.875+08:00Нурам - 6 (тууж)- Ойлгосонгүй эрхэм ахмадаа гэж өнөө охин дахин хэлэв. Үнэндээ би ч гэсэн түүний энэ ёрын аашийг ойлгохгүй байв. <br />
- Чиний ойлгох ойлгохгүй надад хамаагүй гэж тэр хашгирав. Салааныхаа нэг гишүүнийг ингэж угтахыг би яахан хүсэх билээ. <br />
- Энэ чинь арай дэндэж байгаа юм биш үү? гэхэд Суурь над руу нэг сүрхий харснаа<br />
- Түймрийг одоо энэ унтраачих юм уу? Айн? Тийм үү? Бүхэл бүтэн ой шатаж байхад энэ очоод унтраах юм биз дээ. Магадгүй чи бол тэгнэ гэх байх. Би бол тэгж бодохгүй байна. <br />
- Тушаал бол тушаал шүү дээ. Дээрээс . . . гэтэл тэр миний үгийг тасалж <span class="fullpost"> <br />
- Тиймээ, дээрээс. Бүх юм дээрээс . . . новш гэж . . . Зайлцгаа та нар . . . Нүднээс далд ор гэж салгалан байж хашгираад явж одлоо. Би болоод манайхан бүгд гайхахаас хэтэрсэнгүй. Харин орон нутгийнхан нэг их гайхсангүй. Энэ үед л анх удаа “Энэ яавч зүгээр биш шүү” гэсэн бодол орж ирэв. Тэгтэл шинэ охин<br />
- Эрхэм ахлах дэслэгчээ . . . гэхээр нь би гараараа зөөлөн дохиж <br />
- Болноо охин минь, болно. Явцгаая. Чамд нэг байр гаргахыг бодъё. Хоолны дараа талбайд цуглар. Одоо тарж болно гэж нийт дунд нь хэллээ. Шинэ охиныг сэтгэлээр уначихав уу гэтэл юун гомдох нь битгий хэл харин харцанд нь ямар нэгэн үл үзэгдэм очис өрвөлзөх шиг болоод алга болов. Арай ч үгүй л байх л даа. Гэхдээ л миний бодсоноос өөр байсан болохоор тэгж санагдсан хэрэг. Алхаа гишгээ, нуруу туруу гээд сайхан охин юм. Нэг харахын нээрээ л энэ яаж гал унтраах вэ гэж бодохоос илүүтэй яах гэж наашаа зүглэсэн юм бол гэж бодогдмоор. <br />
Мэдэхгүй юм даа. Би хүн ойлгохоо байчихав уу, эсвэл энэ Суурь гэдэг хүн, хүн биш болчихсон юм уу? Үгүй гэхдээ би Суурийг мэдэх үү гэвэл тийм ч сайн мэдэхгүй шүү дээ. Оюутан ахуйн дөрвөн жилээс хойш бид амьдралын харгуйгаар мөр мөрөө хөөн давхисаар бие биенээ мэдэхээ байтлаа хөндийрсөн. Үнэндээ бид бараг хоёр биенээ мартахын түүс болж явсан ч юм билүү хэн мэдлээ. Сая тэр яагаад энэ охиныг харах мөртөө тэгтлээ уурласны учрыг олсонгүй. Гэлээ гээд араас нь очоод яасан ийсэн гээд байх сэтгэл надад байсангүй. Байгаад ч яах билээ. <br />
“Энэ охиныг хаана байрлуулах вэ? Ийм олон эрчүүлтэй нэг байранд байж болохгүй. Ерөнхий газарт ч тэр ер нь аль ч аймгийн ОБА-нд холбоочин, эмч, сувилагч гээд эмэгтэй хүн ажиллаж л байдаг. Онцлог нь тэд гэрээсээ явдаг болохоор байрны асуудал байсангүй. За байсан ч би анзаардаггүй байсан байх. Ер нь энэ албанд ажилладаг эмэгтэй хүний талаар ингэж төвлөрч бодож байсангүй. Сая ажиглах нь ээ, эндхийн албанд нэг ч эмэгтэй хүн байдаггүй юм байх чинь. Бүр сувилагч нь хүртэл эрэгтэй байх юм. Яагаад юм бол? Би гэж хүн бодолд дарагдан газар ширтэж явах болсон байх юм” гэж бодсооор Суурийн өрөөний үүдэнд очсон хэдий ч орсонгүй. Хэд эргэцснээ “За, за хоолны дараа ирж нэг сайн ярилцъя. Угаасаа бидэнд тэгэх шаардлага ч байна” гэж бодоод доош бууж холбоочинд хурандаатай холбохыг гуйлаа. Утасны цаанаас<br />
- За машин, холбоочин хоёроо аваад сайхан байна уу? гэж хурандаа их л эерүү дуугарч байна.<br />
- Харин тиймээ. Одоо л нэг бүтэн салаа болж байна. Гэхдээ охин хүүхэд юм . . . гээд үгээ цааш нь гүйцээлгүй орхитол<br />
- Яасан? Болохгүй гэж үү? <br />
- Болох нь ч болно л доо. Зүгээр л . . . орон байрнаас өгсүүлээд яах билээ л гэж . . .<br />
- Энэ талаар дөнгөж сая ахмад Батсуурь надтай ярьлаа. Та нар энэ талаар нэг яриа болжээ дээ янз нь. Ээлжилж яриад л. Манай албанд эмэгтэй хүн байж болохгүй гэсэн юм байхгүй. Харин бид ажиллах гэж ирсэн хүнийг маш элэгсэгээр хүлээж авах ёстой юм шүү. Ганц өрөөний асуудлыг шийдчихэд юу нь болохгүй гэж. Ер нь наад Зүүн аймаг чинь яагаад эмэгтэй хүнд харшилтай байдгийг би нэг л ойлгохгүй байгаа шүү. <br />
- Харин тийм л юм байна. Би сая л анзаарлаа. <br />
- Орчин тойрноо сайн анзаарч бай. Ер нь тэгээд наана чинь жил болгон гал гарч байна. Юунаас тэр вэ? Хэдийгээр чиний хариуцах ажил биш ч гэсэн сортоотой бай. Яагаад, яагаад гэмээр юм мэр сэр гараад байгаа шүү. Наад охины чинь хувьд ямар ч байсан яваад үзэг. Уг нь өөрөө Зүүн явна гэж санал өгсөн юм шүү. Залуу хүн гэхэд их зорилготой санагдсан. Болохгүй бол эргээгээд татна биз. Яг ажил эхэлчихвэл тоглоом биш шүү гэлээ. Ерөнхийдөө ойлгомжтой болсон учраас надад хэлэх юм олдсонгүй. Гэтэл хурандаа<br />
- Галаа, би чамайг ойлгож байнаа. Одоо байдал нэгэнт ийм болчихсон учраас энэ байдалдаа хурдан зохицож, эр хүн шиг бай. Чи чадна. Залуу хүн байна. Сэргэ. Сэхээр. Хүний нүдэнд битгий унжгар харагд. Чамайг салааныхнаас чинь авхуулаад олон хүн харж байгаа. Би ч гэсэн цагтаа унахдаа унаж, өндийхдөө өндийж явсан хүн. Би чамайг мэдэхийн дээдээр мэдэж байгаа учир ингэж хэлж байна гэж яг хажууд зогсож байгаа юм шиг энгүүнээр хэллээ. Тэр яаж ингэж намайг ойлгоод байгааг би ойлгосонгүй. <br />
Утсаа тавьчихаад хэсэг бодол боллоо. “Нээрээ л анзаарсан чинь би гэдэг амьтан юунд ч юм даруулчихсан, жигтэйхэн хүнд ачаа үүрчихээд хаашаа ч юм зүтгэж, газар дуслах хөлсөө тоолж яваа мэт сэтгэгдэл төрлөө. Юунд тэр вэ? Бодолдоо юу? Болоод өнгөрсөн нөхцөл байдал намайг бодолд дарж, тэгэх тусам би улам бүр үлбэгэр харагдаж байгаагаа анзаарлаа. Магадгүй, манай салааныхан ч гэсэн намайг дагаад сэтгэл нь гундаж байж болох юм. Би сэрэх ёстой. Сэргэлт авах хэрэгтэй. Энд өнгөрч буй цаг хугацаа надаас хэрхэн хамаарах, магадгүй надаас болоод манай салаанд ирсэн олон сайхан залуус энэ албыг үзэх үзэл нь өөрчлөгдөх ч юм билүү” гэж бодлоо. <br />
Өрөөндөө яваад ортол манайхан нэг өөр болжээ. Үс толгойгоо самнаж, гутал хувцсаа арчиж цэвэрлээд дор бүрнээ нэг л өөр. Манай Сансар цоо шинэ майк гаргаж өмсжээ. <br />
- Хэрлэн хаачсан? гэвэл <br />
- Хажуугийн жижиг өрөөнд орсон. Бид нар сая нэг ор оруулж өглөө. <br />
- Хэн?<br />
- Жижүүр. Та зохицуулаагүй юм уу? <br />
- За тэгээд салаанд чинь нэг сайхан охин ирлээ шүү дээ. Та нар минь гялалзаж, гялтганаад нэг эр хүн шиг байгаарай даа гэхэд Лхагва<br />
- Болох юм уу? ахлах дэслэгчээ?<br />
- Би шоволзож шоохолзоод гэж хэлээгүй шүү гэхэд бусад нь нүдээ гялтгануулан инээлдэв. Миний ч гэсэн инээд хүрсэн хэдий ч <br />
- Замбараагүйтэхгүй шүү. Энэ охиныг салаандаа байлгах эсэх нь та нараас л хамаарна. Айлгаж ичээгээд байвал буцаачихаж болно. Тэрэн шиг амархан юм байхгүй. Одоо та нар ирснээ бодвол сэтгэл санаа чинь шулуудсан байх учиртай. “Тусгай-2” салаа ямар харагдах нь та нараас хамаарна. Телевизээр хүртэл яригдаад, улс орон даяар биднийг мэдэж байгаа гэхэд болно. Ойлгов уу? гэхэд зэрэг шахам<br />
- Ойлголоо гэж хүнгэнэлээ. Однар<br />
- Салаан дарга маань эргээд ирчих шив дээ гэж өнөөх л битүү утгатай үгээ хэлж байна. Би түүнийг сайн ойлгож байлаа. Тэр намайг, миний дотоод хүнийг хэлж байгаа юм. Миний үндсэн салаанд хоёр жил явсан хүн болохоор намайг мэдэж байгаа хэрэг. Магадгүй энэ л үг манай салааныхны бүгдийнх нь сэтгэл зүй гэж бодогдлоо. <br />
Сүүлд ирсэн жолооч маань булангийн орон дээр очсон байв. Сандаг гэдэг ерөнхий газарт овоо хэдэн жил ажилласан жолооч. Ойр дотно яваагүй ч бид бие биенээ мэднэ. <br />
<br />
Хоолны зааланд хорь гаран гал сөнөөгчид сууцгаана. Лхагва ийш тийш өндөлзсөнөө <br />
- Манай шинэ гал сөнөөгч яагаад орж ирэхгүй байна? гэж асуухад Пүрэв<br />
- Асууж суухаар очоод тэврээд ирээч<br />
- Тэврэхээ хүрвэл ч хүнээр заалгахгүй ээ гэхэд Баасан<br />
- Манай хоёр ч яахав тэврэх хүнтэй болж харин бид яанаа?<br />
- Оргүйгээс охинтой нь дээр гэгчээр муу Шаншарыгаа л оролдож суухаас гэхэд эрчүүд нирхийтэл инээлдэв. Сансар өөрийг нь шоолж байгааг тоосон юмгүй <br />
- Нээрээ, шайхан охин байна лээ шүү тээ? гэж хэлэх нь түүнийг л бодоод байгаа бололтой. Тэгтэл удалгүй Хэрлэн үүдээр орж ирснээ салаагаа хаана суусныг хайн ийш тийш хараачилахад Сансар<br />
- Хүүе! Манай шалаа энд шууж байна. Наашаа, наашаа гэж сандарсан аятай чангаар хэлээд даллахад хоолны танхим тэр чигтээ битүү нүргэлэв. Хэрлэн бага зэрэг эвгүйцэв үү гэлтэй болоод түүний хажууд суув. Сансар хачин дуртай байлаа. Учир нь манайхан дунд анх хаана суусан тэндээ үргэлж суудаг нэг тийм бичигдээгүй хууль байгаад байдаг юм. Тэгэхээр Сансар баярлалгүй яахав. Тэрээр халбага сэрээг нь дөхүүлэн их л хөхүүн байв. Хэн нь ч дуугарсангүй хэсэг удахаар нь би<br />
- За салааныхантайгаа танилцдаа гэхэд Хэрлэн<br />
- Намайг Хэрлэн гэдэг. Саяхан мэргэжилийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийг төгссөн. Цаашдаа хууль сахиулах их сургуульд суралцах хүсэлтэй гэж товчхон танилцуулав. Хаа очиж биеэ бариад, үгээ чангаалгаад байдаггүй бололтой юм. Однар өнөө л хачин зангаараа<br />
- Нэрэнд чинь С үсэг ороогүй яамай даа гэхэд манайхан инээлдэв. <br />
- Тэгвэл юу гэж? гэхэд Сансар<br />
- Аан, эд нар намайг л шоолж байгаа юм. Би Ш үшгийг Ш гээд байдаг гэхэд<br />
- Ш –ийг Ш гэхгүй тэгээд юу гэх юм? гэж Хэрлэн гайхан хэлэхэд манайхан дахиад л инээлдэв. Би хүртэл тэвчиж чадсангүй. Сансар халбаганы ишээр ширээн дээр С үсэг дүрслээд <br />
- Би энэ үшгийг Ш гээд байдаг юм гэхэд бусад нь инээлдсээр байв. Тэгтэл Хэрлэн<br />
- Аан, хүн болгонд л “но” байдаг шүү дээ. Бие биенээ харж л байя гэх нь Сансарыг аварч бусдыг биеэ барихад хүргэв. “Сүрхий хариу барьчихдаг хүүхэд юм. Иймэрхүү хүн биеэ даасан чадвартай байдаг тал бий” гэж бодтол Пүрэв<br />
- Лхагваа, чи Хэрлэнд гол юмаа хэлэхгүй юм уу? гэхэд Хэрлэн <br />
- Анх уулзаж байгаа хүмүүст юу байдаг билээ? гэхэд Лхагва Пүрэв рүү нэг эвгүй хараад юм дуугарсангүй. Пүрэв тоосон шинжгүй<br />
- Манай Лхагва чамайг найз залуутай болов уу л гээд байсан юм<br />
- Одоогоор тэр талын бодол даанч алга даа, ах нар минь гэхдээ үгнийхээ өргөлтийг их сүрхий тааруулав. Однар хоолоо зажлах зуураа<br />
- Тэгвэл . . . гээд зажилсан хоолоо тэвчээр бармаар удаан залгиад<br />
- Лхавга маань шөнөдөө өвдгөө, өдөртөө лукээ тэврээд л гялтгануулаад байж дээ гэхэд дахиад л инээлдэв. Магадгүй, биднээс өөр хүн, тэр тусмаа Хэрлэн бол ойлгохгүй байж мэдэх юм. Яваандаа ойлгоно. Лук гэдэг нь гал команд болгонд байдаг доош түргэн буух ган баганыг хэлээд байгаа юм. Хэрлэнг ичээд сүйд болох болов уу гэсэн чинь нүд нь нэг зэрвэс гээд хоолойных нь өнгө нь өөрчлөгдөн<br />
- Яасан? Та нар тэгтлээ дутагдалд ороо юу? гэхэд манайхан чимээгүй болцгоочихов. Эмэгтэй хүний ийм чанар заримдаа ямар ч эр хүнийг мухардуулдаг талтай. Тэр ёсоор манай хэд амаа хамхиж загнуулсан хүүхдүүд шиг хоолоо шоржигнуулахаас өөр чимээ гаргасангүй. Гагцхүү Сансар л гэнэн цайлган зангаар<br />
- Аан . . . нөгөө . . . дутагдаагүй . . . гэхдээ . . . гэж ээрч муурч байснаа гэнэт ухааран<br />
- Ингэхэд яагаад би хариулах гээд байгаа юм бэ? гэхэд Однар<br />
- Харин . . . яагаад чи сандчаад байгаа юм бол? гэж нухацтай хэлэхэд бусад нь дахиад л шоолов. Сансар Хэрлэнд хандаж<br />
- Эднийг битгий тоо. Чамайг шайхан хүүхэн болохоор л горьдоод байгаа юм гэхэд Баасан<br />
- Яах хүүхээн? гэж амаа хэтрүүлэхэд Хэрлэн<br />
- Одоо тоглоом дууссан бол хоолоо идэх үү? Хөрөх нь . . . гэснээр сая яриа дуусаж төмөр аяга халбага хавирах л үлдэв. Сансар дахиад л<br />
- Чамайг бид уурлуулахыг хүшээгүй юм шүү. Уг нь манайхан чинь их шайн залууш гэж шивнэхэд Хэрлэн хариуд нь<br />
- Итгэж байнаа. Одоо хоолоо ид гэж бас шивнэв. Залуусын царайд гэрэл гэрэлтэж бие биенээ рүүгээ харц гялгануулах нь том биетэй хүүхдүүд шиг. <br />
Жижүүр манай ширээнд ирж<br />
- Эрхэм ахлагч дэслэгч таныг Батсуурь ахмад хоолны дараа ороод ир гэнэ<br />
- Мэдлээ гэж хэлчихээд дотор нэг харуусал төрөх шиг болов. Учир нь түүний өрөөнд дуудагдаж биш өөрөө орж ярилцах байсан юм. <br />
- Хэсэг амарчихаад талбайд гараарай гэж салааныхандаа хэлээд Суурийн өрөөнд орлоо. Энэ удаа ерөөс ёсорхсонгүй. Тэр ширээнийхээ ард нэгэн бичиг харж сууснаа ширээн дээрээ шидэхэд гулссаар миний өмнө ирсэн нь Хэрлэнгийн томилолтын хуудас байв. Угаас тэгж тааруулан шидсэн байх. “Зүүн аймагт явах санал өгснийг харгалзан үзэж” гэсэн тодотгол харагдав. Суурийн царайд түрүүний уур тэр л хэвээрээ. Өдий болтол гардаггүй яасан ч сүрхий уур байдаг юм бүү мэд.<br />
- Юу бодож байна? гэж их ширүүхэн асууж байна. Тэгэхээр нь бүр албаар<br />
- Юу? гэж үл мэдэгч болон гөлгөрдүүхэн асуулаа.<br />
- Юу байдаг юм. Танай салаанд эмэгтэй хүн ороод ирлээ. Чи ч дуртай байгаа л даа<br />
- Байж л байг л дээ. ОБА-нд эмэгтэй хүн байж болохгүй гэсэн хууль хаана байгаа юм?<br />
- Чамайг шатаад хэвтэж байхад энэ хүүхэн чирж гаргах уу? Айн? . . . Даах уу чамайг?<br />
- Одоо л танай албанд эмэгтэй хүн байдаггүйг ойлголоо. Би бүр гайхаад байсан юм. Тэрэнд чи санаа зовоод яахав дээ. Энэ охин холбоочноор ирсэн. Тэгээд ч тэр болгон гал руу . . . гэтэл тэр миний үгийг тасалж<br />
- Наадахыг чинь л хэлээд байна. Гал руу орохгүй л юм бол элэнцэгээ хийж энд яваа юм. Эмсийн хийчих ажил мундсан биш. Би ойлгохгүй байна гэж хашгирлаа. Ядаж байхад яр гэгчээр онгорхой цонхоор гадаа нарлаж суугаа манай салааныхны инээж ханиах, тэр дундаа Хэрлэнгийн эгдүүтэй гэмээр инээх нь сонсогдоно. Суурь<br />
- Удахгүй танайхан энэ хүүхнийг салаандаа биш салтаандаа оруулна. Харж л байгаарай. <br />
- Чи яасан гэж энэ охиныг хэлэх хэлэхгүй үгээр дайраад байгаа юм бэ? Хаана, ямар ажил хийх нь хүний л сонголт. Тэгээд ч өөрийн хүсэлтээр ирсэн байна.<br />
- Гал ч гэсэн бас сонголт хийдэг юм шүү. Аль арчаагүй, үхээнц, бие сэтгэлийн бэлтгэлгүй, сул дорой, аймхай юмнуудыг сонгодог юм. Чи үүнийг мэдэж байгаа гэж багтраагаа барьж ядан хэллээ. Миний ч гэсэн уур хүрч эхлэв. Учир нь тэр энэ үгээрээ миний өнгөрч одсон хоёр залууг ч хэлж байж болох. <br />
- Өнгөрсөн болгон руу ингэж дайраад байх эрх чамд байгаа гэж бодохгүй л байна шүү. Баатрууд бол баатрууд л байдаг. Чи өнгөрсөн хаврын түймэрт үрэгдсэн таван сайхан залууг бас энэ үгээрээ дүгнэх гээгүй биз дээ? Амаа мэдэж яриарай гэж би хэллээ. Хэн хэн маань уураа гаргах гэсэн шиг хэсэг чимээгүй суулаа. Энэ удаа надтай сөргөлдсөнгүй. Цонхны цаана манай хэдийн үе үе инээх сонсогдоно. Тэр дуугаа намсган <br />
- Шөнө орой болохоор энэ хэдэн юм чинь ороо нь орсон юм шиг гүйлдэнэ дээ. Би мэдэж байна.<br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн тууврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-75559761480791907232015-03-08T12:43:00.000+08:002015-03-08T12:43:12.141+08:00Нурам - 5 (тууж)- Гайгүй ээ гэж хэлэхдээ би их итгэлгүй дуугарсан бололтой<br />
- Битгий худлаа ярь. Тэр л болоод гайгүй байж гэнэ. Тэгээд намайг бодоод худлаа яриад байв даа гэж байна. Энэ хүн намайг утасны цаанаас ч гэсэн уншдаг болжээ. Бие биедээ уусна гэдэг л энэ юм байх даа гэж бодтол<br />
- Яачихваа? Яагаад хэлээ татчихав? <br />
- Үгүй яахав дээ жаахан ярвагнаж л байна. Тэгэсгээд гайгүй болно биз. Би харин эхэн үеэ бодвол бүр нэг том юмны ард гарчихсан юм шиг сайхан болоод явчихлаа. <br />
- Гал хөс нь гайгүй юм шиг байна уу? <br />
- Ойрд юм дуулдаагүй бололтой. Гэхдээ ингэсгээд эхэлнэ гэж амтай болгон л ярьж байна. <span class="fullpost"> <br />
- Тэгээд юун эрт явуулдаг юм? <br />
- Хөгшин нь яаж мэдэхэв дээ. Газар, байдалтайгаа эртхэн танилцаг гэсэн юм байгаа биз<br />
- За за тэгээд язав татав гээд бай. Чамайг бодсондоо л хэлж байна. Цаадах нэг юмтайгаа эвтэйхэн байгаарай. Зөнөг залгачихаад хүүхдүүдийн дэргэд зодоон цохион болж мангартав. Тэгээд золбоотой айн, нэг л их гэм хийсэн хүн гээд өөрийгөө яллаад тэр нэг юмны өмнө толгой бөхийлгөөд байв. Аан тийм, наад хүүхдүүддээ үлгэр үзүүлэх гэж байгаа нь энэ гэж гал хөс рүү түрүүлж гүйгээд байв. Ард чинь хэдэн арзайсан юм үлдсэнийг мэдэж байгаа биз дээ? . . . гээд л үргэлжүүлж гарав. Тэсвэр алдаж<br />
- За одоо болно доо хөгшөөн. Найз нь унтаж амрах гээд байна гэхэд сая нэг ухаан оров бололтой<br />
- Чамайг мэддэг болоод л хэлж байна. Ер илүүдэхгүй. Бүрэн бүтэн л ирээрэй дээ. За үнсье. Бид хүлээж байгаа шүү. Маргаашнаас яринаа гээд яах ийхийн зуургүй утас тасарлаа. Миний үгийг ч сонссонгүй. Хэлэх гэснээ хэлж аваад л санаа нь амарч байгаа нь тэр. Түүнээс миний юу бодох нэг их хамаагүй. Хамаагүй ч юу байхав дээ бараг мэддэг байх. Сэлэнгээ надтай танилцсан цагаасаа эхлээд л энэ хүнтэй үүрд хамт амьдрана гэж итгэсэн хүн. Аль, хорин хэдэн жилийн өмнө л надад хамаг бүхнээ өгчихсөн гэж боддог байх. Ёстой л нөгөө хүмүүсийн ярьдгаар нэг хүн болно гэдэг нь л болж дээ. Өглөө болгон гэрээс гарахад нэг л үгийг хэлж, нэг л харцаар хардаг юм. Урд орой нь жаахан муудалцсан байсан ч маргааш өглөө нь “Би хүлээж байгаа шүү” л гэх. Тийм болохоор бидний дунд хэдэн өдрөөр үргэлжилсэн хэрүүл байдаггүй юм. Одоо бодоход эмэгтэй хүнээс гарч байгаа мөн ч их тэвчээр юмаа даа. Бид сайхан амьдарч байгаа. Одоо Сэлэнгээ маань “Бид хүлээж байгаа шүү” гэдэг болсон. Хүүхдүүдийн түрүүч хоолондоо хүрэх гэж байна. Ёстой галын хүн болгохгүй гэж Сэлэнгээгийн зүтгэснээр эхнийх нь хуулийн хүн болох гэж байна. Минийхээс тэс өмнөө мэргэжил болохоор цаашдаа яахыг нэг их сайн төсөөлөхгүй л байна. Осолдохгүй л хагас ч болтугай цэргийн хүн болох болохоор хүнээ байчихгүй нь тодорхой. За тэгээд ээж нь гэж тийм үглэсэн хүн байхад миний санаа зовдог бараг илүүц биз гэхчилэн бодож хэвттэл унтчихаж. <br />
- Сэрээд, сэрээд! гэх чанга дуунаар сэрвэл урд шөнийн жижүүр байв. Явдалдаа сэгсчигдээд жаахан агсагдсан бололтой. Цонхны цаадах улиасны мөчирт хэдэн болжмор юухан хээхнийг шулганана. Онгорхой салхивчаар өглөөний цэвэр агаар сэнгэнэж ер бусын сэрэл мэдрэхүй төрүүлж байх шиг. Гэтэл цонхны цаана тоормос чахран дуугарахад өнөө хэдэн болжмор дэрхийн нисэж одлоо. Машин сар сар дуугарах нь дизиль мотортой бололтой. Орноос босон хэд суниагаад цонхонд очвол гялалзсан хар хөх өнгийн Ланд-80 дүнхийж, дотроос нь Суурь бууж ирснээ хаалгаа тоомжиргүйхэн саваад орох зуураа дохиоллоо дарахад машины дөрвөн буланд шар гэрэл анивчаад түгжээ нь торхийх нь тод сонсогдоно. <br />
“Намайг бодвол жийп унахтайгаа. Арга ч үгүй биз дээ. Хөдөө газар ийм л тэрэг унаа болдог байх” гэж өдий болтол ийм машин авч чадаагүйгээ цайруулан бодов. Жижүүр түүнийг тосон очиж<br />
- Урд шөнө гал усны аюулгүй тайван хоносныг илтгэе. ОБА-ны . . .дугаар ангийн жижүүр ахлах ахлагч Төрмандах гэж илтгэх дуу тодхон сонсогдов. Ер нь өглөө эрт болоод тэр үү гадна орчны дуу чимээ их сайн сонсогдох аж. Тэр даруй би хувцсаа өмслөө. Манайхан цөм босож угаалгын өрөөний хаалгыг ээлжлэн савж байв. Жижүүр орж ирээд<br />
- Эрхэм ахлах дэслэгчид! Одоо хуралтай гэж байна <br />
- За мэдлээ. <br />
<br />
Хурлын танхимын хананд өлгөсөн газрын зургийг Суурь нарийхан заагуур модоор үе үе заан <br />
- Жил болгон болдог хуурайшилт хийгээд гал гардаг, цаашдаа ч гарч болзошгүй обект, хүн хүчнийхээ талаар товч илтгэл хийлээ. <br />
- Гал гэдэг заавал ч үгүй хүний хүчин зүйлээс гараад байдаг ч юм биш. Их хуурайшилтай үед моддын хуурай мөчир салхинд хавирах төдийд л оч үсэрч болдог. Үнэхээр гайтай гэж Суурь ярилаа. Энэ илтгэлдээ тэр нилээн бэлдсэн бололтой. Газрын зураг дээр улаан дарцгаар гал гарсан обектыг, ногоон дарцгаар галын голомтыг унтраасан хэсгийг гэх мэтээр тэмдэглэсэн байв. Тэрээр цааш нь<br />
- Тэгэхээр биднээс шаардах юм бол анхаарал, болгоомж, бэлэн байдал. Хэрвээ галын голомтод очсон тохиолдолд заавал цурманд оруулж бүрэн унтраах. Тэгэхгүй бол салхинд эргээд ноцно. Салхины хурдыг гүйцэхэд нэн төвөгтэй. Хэдийгээр төвөөс манай орон нутгийг арай илүү анхаарч та бүхнийг нааш нь явуулсан ч хүн хүчний хувьд хангалттай болчихлоо гэсэн үг биш. Дараагийн нэг гол зүйл бол бэлэн байдал. Чухамдаа бэлэн байлгах л гэж та бүхнийг нааш явуулсан. Би ч гэсэн үүнийг л шаардах болно. Өөрөөр хэлвэл энх цагийн дайны фронтонд та бүхэн отолт хийж байнаа л гэсэн үг. Ийм болохоор ууж, идэх, ийш тийш ганц нэгээрээ алга болохыг хатуу хориглоно. Хатуу . . . гэснээ үгээ тасалж биднийг тойруулан харснаа<br />
- Та бүхэн аймгийн төвийн обектын галын асуудалд оролцоод байхгүй. Гэхдээ та нараас энд байх хугацаандаа үргэлж жижүүрт гарч байгаа мэт хариуцлагатай байхыг шаардана гэлээ. Тэр хэлэх ёстойгоо л хэлж байв. Би түүний дэлгэсэн газрын зургийг, түүн дээр тэмдэглэсэн тэмдэглэгээг харж суухдаа “Нээрээ л их гал гардаг юм байна даа” гэж бодоод <br />
- Галын давтамж нилээн өндөр юмаа даа? гэж намайг асуухад<br />
- Онцгой обект гэж онцгой гэдэг үг дээр их өргөлт өгөөд<br />
- Энд нэмэгдэл хүч хэрэгтэй болоод л та бүхнийг энд ирүүлсэн. Бүр тусгай салааг шүү. Гэтэл дахиад нэмэлт хүч хэрэг болохыг ч үгүйсгэхгүй. Ер нь нэг л эхэлчихвэл буутлаа хээр хэвтэнэ. Эргэж ирэх тухай нэг их бодох хэрэггүй гэснээр хурал тарлаа. Надад түүнтэй ярих, маргах зүйл байсангүй. <br />
Өрөөндөө ирцгээтэл зурагтаар мэдээ гарч байна. Тэгтэл манай хэд шуугиад явчихлаа. <br />
- Энэн шиг сайхан ажилтай бол сайхнаа. Зурагтын од болохгүй юу гэж гэж хэн нэг нь хэлэхэд Сансар<br />
- Баашан ахаа байж бай л даа. Шоншоё гэхэд бусад нь шоолж л байх. Манай ерөнхий газрын хэвлэл мэдээллийн албаны дарга хүүхэн гарч байна. Тэрээр”ОБЕГ-ын даргын тушаалаар манайх ой хээрийн түймэртэй тэмцэх “тусгай салаа” байгуулан ой хээрийн түймэр тогтмол гардаг обект руу илгээсэн. Галыг гарсан хойно нь унтраах биш гарахаас нь өмнө сэргийлэх нь чухал байдаг. Тийм ч учраас энэ салааныхан маань орон нутгийн ард иргэдэд ухуулан таниулах, болгоомж сэрэмжийг сануулах тал дээр ч бас ажиллах болно” гэв. <br />
- Хн! Энэ ер нь гал гэж юу байдгийг мэддэг болов уу? гэж Мягмарыг хэлэхэд Однар<br />
- Энэний ярьж байгаа бидний байгаа хоёрт мөн ч их зөрөө байна даа<br />
- Ажлаа л хийж байна зайлуул. <br />
- Ядаж машинаа явуулчихаад ингэж ярьдаг болоосой гэх мэтээр хоорондоо ярьцгаана. “Эдний маань сэтгэл санаа тийм ч сайн биш байгаа бололтой. Яаж ч сайхан байхав дээ. Угтаа бол дайчилгаа гэдэг чинь чиний юу бодох огт хамаагүй гэсэнтэй л адилхан. Гэхдээ хамт олон дунд эрч хүч нь булгилсан, бусдадаа байгаа байдлаараа дайчин байхыг уриалж байдаг хүн гэж байдаг. Бүр ганцаар ч тогтохгүй байдаг. Манай салаанд тийм залуус байсаан. Одоо бодоход тэд энгийн үедээ ч, инээд наргиан дээр ч, улалзах галын өөдөөс ч эр зориг, ид хавыг үзүүлэн бусдыгаа хошуучилдаг байж. Тэгж ч яваад алтан амиа алдацгаасан. Цаг мөчтэй уралдах тэрхэн мөчид заримдаа нэг л хүний амь аврагдах хугацаа үлдэх үе бий. Энэ л үед өөрийгөө юу, өрөөлийг үү гэдэг сонголт аврагч бидэнд тохиолдоно. Тэд маань яг л ийм сонголтонд тулгарч жаахан охиныг гаргаж шидээд эргэж нөхрөө аврах гэж зүтгэсэн. Даанч хяслант орчлон тэдэнд минь боломж олгоогүй. Тэд маань олон хүний амь аварч, олон гавъяа байгуулсан. Энэ ажилдаа, энэ хамт олондоо, эр зоригтоо, хүсэл мөрөөдөлдөө үнэн ч хэвээр үлдсэн. Тийм чанарыг хүн хаанаас олж болох вэ? Энэ миний өөрөөсөө асуудаг мөнхийн асуулт. <br />
Нэг мэдсэн чинь би бодолдоо ороогдоод таг гөлөрчихөж. Манайхан яг юу хийх, яах гээд байгаагаа ойлгохгүй хий дэмий эргэцэх нь эргэцэж, гөлрөх нь гөлөрч, хэвтэх нь хэвтэнэ. Аймгийн ОБА-нд аврах эрэн хайх, гал сөнөөх гэсэн хоёр бүрэлдхүүн 24 цагаар жижүүрлэнэ. Үүн дээр бидний хэдэн хүн нэмэгдчихээр тэр дугаар ангийн байр хөл хөдөлгөөн ихтэй, нэг л их холхисон залуусаар дүүрчих ажээ. <br />
- Цайндаа орчихоод арын талбайд бэлтгэлтэй гэж намайг огцом хэлэхэд салааныхан маань нэг сүрхий харснаа дэрхийн гарцгаав. Тэднийг гарсан хойно би доош нэг давхар луу холбооны өрөөнд очиж хурандаа руу ярилаа. <br />
- Бид ирээд төв дээр нь байрлаад байна. Одоогоор тайван. Харин . . . гэтэл хурандаа миний үгийг таслан<br />
- Машинаа асуух гэж байна уу? Маргааш гарна. Өнөөдөр танай холбоочны асуудлыг шийдэж байна. <br />
- Мэдлээ эрхэм хурандаа . . . бидний товчхон яриа дууслаа. Үнэндээ бол би сонсохыг хүсэж байснаа сонссон болохоор дуусгасан гэхэд болно. <br />
<br />
Бид арынхаа талбайд бэлтгэл хийж эхэллээ. Ер нь тэр өдрөөс хойш зав л гарвал хийдэг болсон юм. Галын спортын зургаан төрөлт гэж байх бөгөөд манай ОБА-хан жилдээ нэг удаа энэ спортоороо өрсөлдөнө. Хурд, хүч авхаалж самбаанаас гадна нэг баг болж чадсан нь түрүүлдэг спорт л доо. Угсаргаа, задаргаа, холболт, саадтай харайлт, сунадаг шат гэх мэт. Биднийг бэлтгэл хийж байх үед Суурь ирлээ. Тэрээр бэлтгэлийн хувцас, пүүз өмссөнийг нь харвал залуусын ярьдаг өнөө үнэтэй брэндийн “адидас” хувцас, “жордан” пүүз ажээ. Надад бол түүний өмссөн бүхэн байхгүй. Манай залуус цээж түхэлзүүлэн амьсгаадах хэрнээ түүнийг бахадсан гэхээсээ илүүтэй гайхсан харцаар харна. Тэрээр талбайд гаран гар хөлийн сунгалт хийж, жаал биеэ халааснаа манайхны дэргэд ирж<br />
- Удаан байна. Удаан байна. Хаана байна тэр тусгай салаа? Та нарыг улс даяар алдартай тусгай салаа л гэж дуулснаас ийм унхиагүй юмнууд гэж сонсоогүй шүү гэж сүржигнэн хашгирлаа. Шинэ салаа бүрдүүлж байгааг тэр мэдэхийг дээдээр мэдэж байгаа. Энэ бүх үгээ зөвхөн надад л зориулж хэлж байгааг би ойлгож байв. Ойлгуулахыг ч хүссэн хэрэг. Суурь халааснаасаа хурд хэмжигч гарган<br />
- За алив эхнээс нь гэхэд манайхан бүх элементийг эхнээс хийж эхэллээ. <br />
- Удаан байна та нар. Хамгийн гол нь хурд. Та нар хөдөө ирснээрээ жаргалаа эдэлж хэвтэж байгаад нэмэгдэл цалин авчихна гэж бодсон бол лөөлөө шүү. Энэ бол онцгой обект. Танай хот биш. Та нар салхинаас ч, галнаас ч хурдан байх ёстой гээд хурд хэмжигчээ харна. Ахлагч Сансар амьсгаадан хийж буй дасгалаа түр зогсооход Суурь түүний чихэнд хамраа шүргэх шахам тулган маш чангаар<br />
- Та үхлээс ч хурдан байх ёстой. Та нар зөвхөн гал унтраах гэж биш энэ орныг гамшгаас хамгаалах гэж ирсэн. Гамшгаас . . . Гамшгаас ойлгож байна уу? Гамшгаас . . .<br />
- Тийм эрхэм ахмадаа гэж Сансарыг хэлэхэд<br />
- Юу гэнээ? Би сонсохгүй байна<br />
- Тийм эрхэм ахмадаа. Бид гамшгааш хамгаална гэж Сансар хашгирахад<br />
- Тэгээд. Тэгвэл үхснээ хийгээд зогсоод байгаа юм? Гүйгээд гэж ориллоо. Түүний хэлж, шаардаж байгаа нь үнэн боловч цаад уг нь над руу ингэж хашгирмаар байгаа нь ойлгогдож байв. Тэгсэн хэрнээ манай хэд рүү байгаа нь надад таалагдсангүй. Яг энэ мөчид надад нэг адын бодол орж ирээд яах ийхийн зуургүй амаар гарч орхилоо. <br />
- Сууриа, хоёулаа нэг гүйчих үү? гэхэд тэрээр хорсолтой ч юм шиг, жоготой ч юм шиг харцаар намайг харснаа<br />
- Санаанд чинь багтаад байна уу? Аргагүй дээ. Чи чинь мөн ч олон удаагийн аварга болохоор хүчээ үзүүлэх гэсэн юм биз дээ. Алив бэлддээ гэж хашгирахад залуус шланк, хоолой, шат зэргийг цувуулан тавьж яг тэмцээний гараа шиг болгов. Залуус хоёр талд хуваагдаж, зээглэн зогслоо. Шүгэл тасхийх дуунаар ухасхийж тэнцвэрийн дамнуурга дээгүүр гүйж цаана нь байх өндөр саадан дээгүүр харайн буухад Суурь буучихсан цааш эргэж байв. Би үл ялиг хоцорч байна гэсэн үг. Талбайн нэг талаар манайхан, нөгөө талаар орон нутгийнхан зогсож байв. Тэд эхлээд чимээгүй байснаа сүүлдээ өөрийн эрхгүй хашгиралдаж эхлэв. Усны хоолойг чирэн гүйж, хошууг холбон хэсэгхэн шүршиж буй дүр үзүүлээд цааш угсраа шат руу харайлаа. Шатанд эхний гишгэлтээ хийхэд Суурь бараг нэгдүгээр давхарыг өнгөрч харагдав. Бууж өгөхийг яахан хүсэх билээ. Гурван давхарт гарахад тэр зөрөөд бууж байлаа. Нэгэнт хоцорчээ. Намайг буцаж ирэхэд тэр сэтгэл хангалуун харцаар харж байснаа дороо хэд үсрээд арагшаа агаарт бүтэн эргэх үйлдлийг үзүүлэв. Надаас нэг мөсөн илүүрхэж байгаа нь тэр. Түүний дэмжигчдийн царайд инээмсэглэл тодорч манайхан уруу царайлан толгой гудайна. Надад хэлэх үг хэрхэн олдох. Түүний харцны цоргиог мэдрэх тийм ч таатай байсангүй. <br />
- Аварга болох амархан, аварга байх хэцүү гэж хэлэхдээ тэр надаас харц салгасангүй. Энэ үед ашгүй тэндээс өнөөдрийн жижүүр гүйж ирснээр эвгүй байдал завсарлав. Тэгээгүй бол хэдий болтол үргэлжлэх байсан юм бүү мэд. <br />
- Эрхэм ахмадад илтгэе! Тусгай-2 салааны дуудлага хүлээн авагч ирлээ гэх дуу намайг ч, манайхныг ч, ер нь тэнд байсан бүхнийг сортосхийлгэв. <br />
- Нааш нь явуул гэж Суурийг хэлэхэд жижүүр гүйж одлоо. Тун удалгүй онцгой байдлын албаны дэд ахлагчийн мөрдөстэй шазруун төрхтэй, цэх гуалиг бүсгүй гүйж ирснээ Суурьт ёслон<br />
- Эрхэм ахмадад! Тусгай-2 салааны холбоочин дэд ахлагч Хэрлэн ирлээ гэж цангинуулав. Түүнийг хорь гаран эрчүүдийн дөч гаран нүд халуу шаттал зэрэг ширтэнэ. Гэтэл Суурь<br />
- Чи яах гэж энд ирээв? гэх хачин асуулт асуухад нь харвал залуудаа ямар нэгэн юманд давчдан бачуурахаараа гаргадаг байсан тэр төрхөө гаргасан байлаа. Таньдаг юм болов уу ч гэж бодох шиг. <br />
- Тушаасан болохоор эрхэм ахмадаа<br />
- Би дахиад асууя. Яах гэж энд ирээв?<br />
- Гал сөнөөх гэж эрхэм ахмадаа<br />
- Чамд биеэ үнэлчих өөр газар олдсонгүй юу?<br />
Үргэлжлэл бий . . .<br />
"ҮР ХАРАМ" туужийн түүврээс </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-64928065040268700182015-03-06T08:58:00.001+08:002015-03-06T08:58:40.524+08:00Нурам - 4 (тууж)Манайхан ч зогссоныг далимдуулж ачааны бүхээгнээс уван цуван гарч биеийн чилээг гаргаж байгаа харагдав. Тэгтэл залуу<br />
- За за би ямар чамайг ам хэлээр барах биш хө гэснээ над руу нүд буландаад <br />
- Энэ жилийн дайчилгаа юу хө?<br />
- Дайчилгаа ч арай биш шиг. Тэгсэн хэрнээ намар буцна гэхээр мөн ч юм шиг. Хөгшин нь үнэндээ дарга нарын явдлыг ойлгох биш. Ёстой нөгөө амьтан ирж л байх юм, явж л байх юм би ямар ялгах биш л гэдэг болоод байна шүү дээ ха ха гэж инээснээ.<br />
- Харин танайхан ингээд гарч байгаа нь энэ үү? Гал нь гараагүй байхад яасан сүрхий эрт явах юм? <span class="fullpost"> <br />
- Эрт нь ч жаахан эрт юмаа хө. Гэхдээ бидэнд чинь галаас гадна ажил бий шүү дээ хө. Үгүй тэгээд дарга нарын явдлыг би бас мэдэх биш дээ хө. <br />
- Тэрэг чинь зүгээр үү? <br />
- Манайхан аль эрт жирийчихсэн. Миний ачаа жаахан хүнддээд хө.<br />
- За тэгвэл яахав. Үг олдож, үхэр холдлоо. Хөгшин нь эртхэн дөхье. Энэ дээдэх улс эсчихэж мэднэ гээд пар пар инээгээд араагаа залгалаа. Нөгөө залуу бидний араас эргэн эргэн харсаар тэрэг рүүгээ алхав. Мотор хүчээ авах гэж хэсэг ёнгинож байснаа хөнгөн араанд шилжүүлэхэд сая нэг амьсгаа авах шиг нэгэн хэмээр хүнгэнэж эхэллээ. Хэсэг чимээгүй явснаа би ам нээж<br />
- Тамхийг ч мөн зажилж өгдөг эр юмаа?<br />
- Идчихдэг нөхөр байхгүй юу. <br />
- Нутгийн улс уу?<br />
- Нутгийнх ч гэж дээ цэвэрлэгээний бригадынхан. Үгүй ээ, тэгээд жил бүр ирж ажилласаар байгаад одоо бараг нутаг гэсэн ч болохоор болж дээ.<br />
- Юун цэвэрлэгээ билээ?<br />
- Мод цэвэрлэгээ. Шатсан ойг цэвэрлэдэг юм. Уг нь “Их тулгат” гэдэг чинь манай нөгөө суманд байдаг уул уурхайн компани л даа. Тэдний нөхөн сэргээлтийн ангийнхан. Хийх юм нь олддоггүй юм уу даа хаашаа юм. Шатсан ойг цэвэрлээд л яваа харагддаг юм. Үнэгүй, зардалгүй модыг ч нэг сайхан хийдэг улс даа гэж байна. Надад толгой дохихоос өөр хэлэх үг олдсонгүй. <br />
Газар дөхөх тусам миний дуу хураагдан бодол болсоор байлаа. Жолооч маань үе үе намайг хяламхийвч миний царайнаас намайг ярих дургүй байгааг ойлгов уу бас л чимээгүй. Дээр, битүү тэвшинд манайхан ямар нэгэн хөгжилтэй зүйл ярив бололтой үе үе инээлдэнэ. Тэгснээ нэг хэсэг дуу дуулцгаана. Харин надад “Тэр яах бол” гэсэн бодол гэнэтхэн хургачихаад гарч өгдөггүй. “Ханаж буй бах таваа надад яаж илэрхийлэх бол” Жаахан залуухан юм бол ч яахав нэг их юм бодохгүй сагсагнаад л өнгөрнө. Гэтэл бид чинь дөч давсан яг л ид дээрээ байгаа эрчүүд. Амьдралд хүн ухаан суудаг бол одоо л тэгширч байх ёстой. Гэтэл тэгсэн гэж хэлэхэд нэг л хачин. Би өөртөө ийм итгэлгүй байгаа юм чинь Суурийг учиргүй буурь заасан сайхан амьтан болчихсон гэж бодох хэцүү. Эсвэл явж, явж би өөрөө тийм овилгогүй бодолд ээрэгдээд байна уу? Магадгүй тэр миний бодож байгаагаас тэс өөр, ухааны цараа өргөсөж, жинхэнэ насны бяд суусан байж болох шүү дээ. Амьдрал баян гэдэг биз дээ. Гэхдээ л би түүнтэй хамгийн сүүлд муудалцсан үеэ мартаж чаддаггүйтэй адил тэр ч гэсэн миний тухай ямар нэгэн бодолтой л байж таарна. Жинхэнэ амьдрал гэрэл, сүүдэр хосолж л байдаг хойно. Тиймээс тэр намайг тийм ч аятайхнаар угтана гэж итгэхгүй байлаа. <br />
Манай машин давхисаар аймгийн төвийн баруун хөтөл дээгүүр гарч ирэв. Байгаль гэдэг үнэхээр бахадмаар сайхан ажээ. Ёстой л нөгөө уул ус нь жигдэрсэн сэтгэл хөглөм сайхан нутаг байлаа. Ийм сайхан нутгийг хайрлахгүй, харамлагүй байхын арга алга. Харин аймгийн төв нэг л навсгардуу, өнгө муутай зэгэлтсэн саарал суурин нүүгэлтэнэ. Хотод олон жил шигдсэн хүний анхны мэдрэмж байж болох ч хавар цаг болохоор тэгсэн байж ч мэдэх юм. Ер нь цасны шар ус хэдийн хатаж, хэзээ мөдгүй хуурай шороо босох нь тодорхой харагдана. Бид уг хөтлөөс доош уруудан давхисаар Онцгой байдлын албаны хашаанд орж зогслоо. Жолооч маань кабиныхаа хаалгыг пад хийтэл хаагаад ёстой л нэг гэртээ ирсэн хүн шиг хаахаг хаахаг алхсаар хаашаа ч юм яваад өглөө. Манайхан тэвшний бүхээгнээс үсрэн бууцгааж биеийн чилээг гарган суниана. Зарим нь хувцас хунараа гөвнө. Тэгснээ хаа нэгтэйгээс ямар нэгэн сүрдэм амьтан гараад ирэх юм аятай зэнзийрхэн намайг бараадан бөөгнөрөв. Орон нутгийнхан хэдий ижил албаныхан ч гэлээ хотоос ирсэн шинэ хүмүүсийг сониучирхан харцгаана. <br />
- За ингэж зогсоод яахав. Та нар эндээ байж бай. Би очиж ирснээ илтгээд ирье гээд эргэтэл төв байрны хаалгаар ширвээ хар сахалтай, ширүүн харцтай дэвхийсэн ахмад гарч ирсэн нь Суурь байлаа. Манай салаа жагсаж би түүний өмнө алхаж очоод гараа чамархайндаа аван <br />
- Эрхэм ахмадад! ОБА-ны ....дугаар ангийн “Тусгай-2” салаа таны мэдэлд ажиллахаар ирлээ. Салаан дарга ахлах дэслэгч Галбаатар гэлээ<br />
Яг энэ үед надад үнэхээр хэцүү байв. Магадгүй би наашаа явах шийдвэр гарснаас хойш энэ л мөчийн төлөө шаналж байсан байж болох юм. Шаналах юу байхав дээ ичиж байсан байх. Суурь жагсаалын өмнүүр нуруугаа үүрэн, ихэмсэг харцаар хүн бүрийг шинжин харж явснаа хүнгэнсэн бүдүүн дуугаар<br />
- Сул зогс! гэж команд өгөөд харцаа тойруулснаа над дээр харцаа тогтоож<br />
- Намайг ахмад Батсуурь гэдэг. Аандаа бид танилцах болно. Та нарт өрөөг чинь бэлдсэн байгаа. Гэхдээ та нарыг энэ хавар зун тэр өрөөнд хэвтээд байна гэж бодохгүй л байна шүү. Хээр нэг гарвал эргэж ирнэ гэж бодох хэрэггүй гэж зөвлөх байна. Та нар ямар хот орондоо эхнэрийхээ өвөрт хэвтэж байгаа биш. <br />
Жижүүр! Эднийг өрөөнд нь оруулж өг гээд эргэхдээ<br />
- Эрхэм ахлах дэслэгч, намайг дагаад яв гэлээ. Би дагахаас өөр яахав. Өрөөндөө оруут тэр зөөлөн сандалд мэдэгдэхүйц лагхийн суугаад намайг хэсэг ширтлээ. Цолоор бага хүн яахав дээ зогсож л байдаг юм хойно. Өрөөг хөнгөн харцаар тойруулан харвал хөдөөний оффис гэхэд их бололцооны тавилгатай, товхийсэн тохижилттой өрөө юм. Тавиур дээгүүр цом, дарцаг, өргөмжлөлүүдийг өрсөн байна. Ихэнхи нь дэд байр, хоёрдугаар байр гэсэн үзүүлэлттэй юм. Нэг том хайрханы зургийг нилээн том хэмжээтэй зурж жаазлаад өлгөсөн нь сайн харвал нөгөөх цэг хатгах аргаараа зурсан байв. “Хэдэн сая живаа цэг орно доо” гэж бодож амжив. Тэр зургаа хаяагүй бололтой. Ширээн дээр нь элдвийн зураг харагдсангүй. Гэр бүлгүй байж мэднэ. Гэхдээ байсан ч зураг хөргийг нь ширээндээ тавих хүн бас биш. Ер нь бид их хөндийрчээ.<br />
- Нөгөө алдарт салаа яасан бэ? Яагаад ийм нусаа гоожуулсан юмнуудтай яваа юм? гэж тэр гэнэтхэн асуулаа. Тэр манай салааныхны тухай мэдээгүй, сонсоогүй байна гэж байхгүй шүү дээ. Ам асууж л байгаа хэрэг. Манай салаанд тохиолдсон гай тотгорыг, яагаад миний цол буусныг, шинэ салаа яах гэж байгуулсныг, энд яагаад ирснийг Суурь мэдэж л байгаа. Тэр бүү хэл орон даяар тархсан манай салбарынхан бүгд мэдэж байгаа. Би дуугарсангүй. Надад яагаад ч юм ЖА-гийнхаа өмнө номхон зогсох шинэ цэрэг шиг мэдрэмж төрж, шар хөдлөөд ч байх шиг. Суурь намайг дуугарсангүйд дургүй байгаа бололтой нэг мурчигнаснаа<br />
- Чамайг харах таатай байна шүү. Ялангуяа ёсолж байхыг чинь. Энэ яваа насандаа ийм юм болно чинээ бодож явсангүй. Тэгэхээр чи ч бүр бодоогүй хэрэг. За тэр яахав. Ямар чиний хүсэл биш. Танай тэр хоёр лойдор үхсэнээс болсон юм хойно. Тиймээ? гэж асуусан янзаар тавлахад би бас дуугарсангүй. <br />
- Чи яагаад дуугарахгүй байгаа юм? Арай ам ангайхгүй байсаар энэ хаврыг барчих юм биш биз дээ? Эсвэл нэг муу шазраад байгаа ухаантай юм уу? <br />
- Намайг арай айгаад байна гэж бодоогүй биз? гэхэд тэр дуугарсангүй. Гэхдээ нэг зэвүү хүрэм инээмсэглэв. Тэгэхээр нь би<br />
- Чи их өөрчлөгдөж гэж зуунги маягтай хэлвэл<br />
- Тийм үү? Харин чи их сул дорой харагдаж байна. <br />
- Чамд ёсолсон болохоор уу?<br />
- Үгүй ээ, их дээрээс унасан болохоор эрхэм хошуучаа. Чи гэж нэг их гялалзсан хошууч байдаг байж билээ. Хэзээ ч хөдөө явахгүй юм шиг, хэзээ ч тушаал буухгүй юм шиг. Чамайг би гайхдаг байсан юм. Яагаад энэ ийм их өндөрт хөөрвөө гэж. Нэртэйгээр нь чи хурандаа болчихгүй. Тэгвэл унасан ч энд биш тэндээ унах байж дээ. Хийн бөмбөлөг бас хагардаг л юм байна. <br />
- Ердөө энэ байсан юм уу? Энүүхний төлөө чамайг ингэтлээ атаархаж явах юм гэж огт бодсонгүй гэхэд Суурь ухасхийн босож, надад нүүрээ тулгаад<br />
- Энүүхэн гэнээ? . . . Ав адилхан сургууль, нэг ангийн адилхан хүүхдүүд яахаараа тийм ялгаатай байх болсныг би гайхаж байсан юм. Чамайг хотын дулаахан байшинд авгайгаа тэвэрч хэвтсээр байгаад хошууч болон нисэхэд би энд . . . гэж цухалдсандаа үгээ таслан ширээ балбаад<br />
- Энд бахь байдгаараа хаврын хавар, намрын намарт гал дундуур бэдчиж явсаар бүх насаараа энд хадагдсанаа гайхаж байсан юм.<br />
- Одоо тэгээд гайхах зүйлгүй шив?<br />
- Тиймээ, одоо чи тэр энүүхэн гэдгээ үзэх болно. Гэхдээ чи түр ирсэн болохоор зүгээр л нэг жүжиг үзэх төдийхөн л болох ч гэлээ би чамд мэдрүүлэхийг хичээнээ.<br />
- Мэдлээ эрхэм ахмадаа<br />
- Их сүржигнэж байх шив дээ чи. Чиний энд ирдэг хувь заяаны гэсгээл үү, ял уу? Би ялгахгүй байгаагаа гайхаад байна<br />
- Чиний юу эсвэл миний юу? гэж намайг асуухад тэр духаараа харан хэсэг зогссоноо их тайван өнгөөр<br />
- Харин л дээ. Харан байж л болъё<br />
Надад цааш нь ярилцах хүсэл тэр ч бүү хэл ёслох ч сонирхол байсангүй. Шууд л гарлаа. Хонгилд гарсан хойноо харин ямар нэгэн том даваа давчихсан юм шиг мэдрэмж төрлөө. Аргагүй байх. Би түүнтэй уулзах анхны харц, анхны ярилцлагын тухай хэтэрхий их бодож өөртөө шаналгаа үүсгэсэн бололтой юм. Одоо бол хамаагүй. Тэрний яаж аашилж авирлах тэр бүү хэл би түүний өмнө номхон зогссон ч ичгэвтэр биш болсон шиг санагдана.<br />
Салааныхаа байрлаж буй өрөөнд орлоо. Хоёр давхар төмөр орнуудыг зэрэгцүүлсэн томоохон казармд манайхан өөр өөрийн ороо товлон төвхнөж авсан байв. <br />
Манай салааныхан гэж хээ шаагүй хэдэн эрчүүд бүгд л онцгой байдлын албанд их бага хэмжээгээр зүтгэсэн улс. Галын аюул байтугай гал гэж юу байдгийг мэдэхгүй хүн ч бас ганц нэг байгаа. Намайг оронгуут тэд дэрхийн бослоо. Тэднийг болно гэж гараараа дохиод нэг орон дээр биеэ сул орхин хэвтэв. Явдалдаа юу эсвэл эрээлж жирэлзсэн бодолдоо болсон уу ямар ч байсан учиргүй ядарсан юм шиг санагдана. <br />
- Ахлах дэшлэгчээ, та ямар нэгэн юм уух уу? гэж ахлагч Сансар асууж байна. <br />
- Нэг хүйтэн юм байвал өгчих гэвэл нэг цэвэр ус авч өгснийг бараг нэг амьсгаагаар залгилж орхилоо. Манайхан намайг ажаад байгаа бололтой чив чимээгүй сууцгаана. <br />
- Та нар чинь яачихаад гэм хийсэн юм шиг таг болчихов? Өнөөдөртөө сайхан амраад ав. Хэзээ түгшүүр өгнөв тэгээд л гараад өгнө шүү дээ. Ой хээрийн түймэр гэдэг чинь хот газрын ахуйн түймрээс өөр шүү. Ингэхэд ер нь манайхнаас ойн түймэрт явж байсан нь хэд билээ?<br />
- Би лав явж л байшан. Манай Шэлэнгэд байш гээд л түймэр гардаг юм гэж Сансар хэллээ. Энэ залуу Сэлэнгийн онцгой байдлын албанд ажиллаж байгаад хотод ирсэн юм. С үсгийг Ш-ээр дууддаг, шулга дуу нэгэн. Бусдаар бол их сэргэлэн. Ганц бие их зөв хүмүүжилтэй эвдрээгүй, хүүхэд шиг ааштай залуу. <br />
- Ингэхэд чамайг хэн гэдэг билээ? Чи нэрээ хэлдээ гэж Сансараас асуух хүрэн бор залуу ахлах ахлагчийг Однар гэнэ. Онцгой албанд овоо хэдэн жил болчихсон. Бусдыгаа бодвол хуучны нөхөр. Гэм нь жаахан шооч. Гуч дөхсөн хэрнээ гэр бүлгүй, ээжтэйгээ амьдрана. Залуу хүн гэхэд үгээ зажилж ярьдаг, хашир нь дэндчихсэн хүн. Заримдаа ярилцаж буй хүнээ залхаачихна. Нэг үг хэлэх гэж жигтэйхэн удна. Тэгсэн хэрнээ арай гэж гарсан үг нь цаанаа нэг хоржоонтой.<br />
- Намайг Шаншар гэдэг гэж Сансар өнөөх л хүүхэд зангаараа хэлээд бусдыгаа инээлгээд авав. Ямар тохиолдлоор юм бүү мэд манай салаанд Даваа, Мягмаржав, Лхагва-Очир, Пүрэвсүрэн, Баасандорж гэдэг таван залуу орсон байв. Бид тэднийг нэгдэхээс тавдахь гэж нэрлэнэ. Надтай нийлээд найман хүн Тусгай-2-хон болно. Уг нь бол орон нутагт хүч хүрэхгүй тохиолдолд дайчилгаа гээд баахан хүмүүсийг цуглуулан гаргадаг. Үүний оронд “Тусгай” нэртэй салаа байгуулсан нл бид хэд юм. Гэтэл бидний байгаа байдал үнэхээр тусгай салаа юу гэвэл учир дутагдалтай. Арван хүн байх ёстойгоос жолооч, холбоочин хоёр маань хараахан ирээгүй байдаг. Хамгийн гол хоёр хүн маань шүү дээ. Хэн нэгэн даргын л шийдвэр. Миний хувьд бол шийтгэл. Гэхдээ улсын хэмжээнд эрэн хайх болон ой хээрийн түймэртэй тэмцэх тусгай салаа байхад болохгүй юмгүй. Гэтэл өөрсдийнхөө байж байгааг харахад тийм хүчирхэг салаа болно гэхэд тийм ч итгэлтэй биш байв. Учир нь бидний багаж зэвсэг гэхэд орон нутгийнхнаас ялгарах юм үгүй. Тийм л тусгай юм бол нисдэг тэрэгнээс авхуулаад хүчин чадал сайтай баймаар. Гэтэл машин ч үгүй орон нутгийнхны машинд дайгдаж ирэхэв дээ. Тэр бүү хэл холбоочин маань ч ирээгүй гэж байгаа. Нэг л их сүржин нэртэй хэдэн хүн энд хэвтэж байгаа юм шүү дээ. “За нэг шижигнэсэн салаа бэлдээд өгөөрэй” гэх Хурандаагийн үг урам зориг гэхээсээ илүүтэй итгэл найдвар нь тасарч буй даргын үг шиг санагдана. Дээр нь ядаж байхад Суурийн команданд ирдэг. Энэ бүгдийг бодож хэвтэхдээ яагаад ч юм хоосорч, тамирдаж буй мэт мэдрэмж төрж байв. Энд ирнэ гэж сонссон мөчөөсөө эхлээд л би элдвийн бодолд дарагдаж эхэлсэн. “Ер нь энэ их эрээвэр хураавар бодлоороо би өөрийгөө дарамтлаад байгаа юм биш биз” гэж дээд орныхоо төмөр пүршний сүлжээг ширтэн элдвийг бодон хэвтсээр байлаа. Намайг таг дуугай болчихоор манайхан ч тэгэсгээд чимээгүй болцгоочихов. Харин энд тэндгүй утасны мессеж жирвэлзэх нь сонсогдоно. Залуучууд энэ гар утас гээчийг мөн ч сүрхий ашиглах юм. Аймгийн төв гэсэндээ утас барьж байгаа нь их юмдаа гэж бодохтой зэрэгцэн миний утас дуугарлаа. Харвал Hani гэж байна. Авав уу, үгүй юу Сэлэнгэ байж ядсан өнгөөр<br />
- За яасан?<br />
- Яахав, яваад л ирлээ<br />
- Үгүй ээ, цаадах чинь яаж байна? Цэхвэлзэж байна уу?<br />
Үргэлжлэл бий ...<br />
Жич: Copy Paste хийхгүй байхыг хүсье.... </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-80962026940959104672015-03-01T20:40:00.003+08:002015-03-02T03:31:04.613+08:00Нурам - 3 (тууж) - Битгий чи хүн болгоныг өөр шигээ байлгах гэж хичээ. Чамтай адилхан нэг эмийн салтаанд толгойгоо хавчуулчихаад ханачих юм гэж хаа байсан юм гэнгүүт би ухасхийж хүрлээ. Энэ удаа тэр надад тийм ч амар цохиулчихсангүй хоёул бас л дээр дороо орон ноцолдож хэн боломж гарсан нь түрүүлэн цохиж байлаа. Хэн хэний маань хамраас цус гарч биднийг түр ч атугай салах шалтгаан болов. Жаал амьсгаадан сууцгаалаа. Би яриа эхэлж чадсангүй. Юу ч гэх юм билээ. <br />
- Танайд очоо юу? гэж тэр гэнэтхэн маш энгийн асууж байна. <span class="fullpost"><br />
- Тэгсэн байна<br />
- Тээр, чи Сэлэнгээгийнхээ үгээр л явж байна ш дээ. Би чиний энэ занд чинь л дургүй. Эр хүн бол эр хүн шиг л бай л даа. Тэгээ л нэг хүүхний амаар энд ирж найзтайгаа зодолдож явах гэж. Тэгээд бас нэг муу хүүхний төлөө шүү.<br />
- Өө за за. Сүрнээ чамд зүгээр л нэг муу хүүхэн юм байж Харин Сэлэнгээ бол тийм биш шүү. <br />
- Тийм л хайртай юм бол тэр миний зурж байсан зурган дээр сараачих хэрэггүй байсан юм. Ойлгов уу? Тэр миний юм бүхнийг ойлгох хэрэгтэй. Тэгж байж л бид хамтдаа хорвоог туулна. Тэгэхгүй бол зүгээр л баяртай. Амьдрал гэдэг ийм л байх ёстой. Хэн хэндээ ойлгомжтой, хэн хэндээ нээлттэй, үнэндээ бол ядаргаа багатай байвал жинхэнэ хайр шүү дээ гэж байна. Ийм бодолтой хүнтэй би юу ч ярих билээ. <br />
- Ямар зураг байсан юм дээ, тэгээд?<br />
- Их нандин, бид хоёрын зураг. Тэрийг сараачсан байгаа юм даа. <br />
- Хаана байна? Би харъя.<br />
- Мэдэхгүй. Би базаад хаячихсан. Одоо надад хэрэггүй. Би болоод өнгөрсөн бүхэнд харамсаад байдаг үхээнц нэгэн биш. <br />
- Чи бид хоёрын амьдралыг үзэх үзэл үнэхээр хоёр өөр юм гэж намайг аргаа барсан өнгөөр хэлэхэд<br />
- Тийм учраас л бид өөр хүмүүс байгаа юм шүү дээ. Битгий ижилхэн болох гэж хичээ. Найз байна гэдэг чинь ижилхэн байна гэсэн үг биш. <br />
- За за. Би ямар чамайг ойлгох биш. Харин Сүрнээг энэ чигт нь орхиж байгаа юм байна гэж ойлголоо<br />
- Тэр явж байгаа юм. <br />
- Жирэмсэн юм биш үү?<br />
- Надаас асуугаагүй. Би чамд маш олон удаа хэлж байна. Тэр ганцаараа аливаа асуудлыг шийдэх хэрэггүй. Хэрвээ шийдвэл надад хамаагүй<br />
- Чи бид хоёр бие биенээ ойлгохоо больжээ<br />
- Бид ямар нэг гэр бүл биш санаа зовох хэрэг юу байна?<br />
Тэр надтай найзын холбоогоо таслахад бэлэн байгааг тэгэхэд хараад анх удаа “энэ хүнийг би бүрэн таньсан уу?” гэсэн бодол төрж байлаа. Тэр үнэхээр харамсах нь битгий хэл өөрт нь огт хамаагүй юм шиг хандаж байв. <br />
- Дахиад л зурчихгүй юу гэж хэлэхдээ би дээх нь үед нэг маргаснаас хойш яригдахаа байсан зургийн сэдэв рүү орж байгаагаа мэдэж байлаа. Гэхдээ тэр яаж уурлах нь одоо надад хамаагүй болсон байв. <br />
- Чи мэдэх юм уу? гэхээр нь яриаг нь тасалж<br />
- Тиймээ, би зураг зурахыг мэдэхгүй. Бас чам шиг хүний зүрх сэтгэл рүү нулимхыг ч бас мэдэхгүй. Мэдэх ч шаардлага байхгүй гэчихээд гарах гэж явахдаа араас үсрээд л босоод ирэх байхдаа гэж бодтол тэр тэгсэнгүй. Харин маш энгийнээр<br />
- Хаалгаа сайн хаачихаарай гэдэг байгаа. Би хаалгыг байдгаараа савж хаасан юмдаг. Бидний залуу цагийн үерхэлийн хаалга тэгж л сүртэй чангаар хаагдсан юм даа. <br />
“Зургандаа ер бусын харам ханддаг Суурийн занг Сүрнээ мэдээгүй юм байхдаа” гэж би буцах замдаа бодож явлаа. Сүрнээг би манай гудамжинд таарснаас хойш дахиж хараагүй юм. Магадгүй манай Сэлэнгээ ч хараагүй байж мэднэ. Сэлэнгэ тэр хоёр багын сэтгэл зүрхээ урсан найзууд ч биш, дээр нь Суурь бид хоёрын хөндийрөлт Сүрнээг тэгтлээ эргэн санахгүй байхад нөлөөлсөн байх л даа. <br />
Өнөөдөр Суурийг бодохын эрхэнд л түүнийг эргэн саналаа. Одоо чухам хаах нь явдаг юм бол? Сүрнээ байтугай Суурьтай ч ховорхон таардаг хүн чинь би. Хот, хөдөө амьдрах бид осолдохгүй нэг албанд зүтгэдэг тул хаа нэгтэй тааравч зүс таних төдий хүн шиг толгой дохихоос цаашгүй. <br />
Хэдэн оны билээ дээ галын техникийн спортын зургаан төрөлтийн тэмцээнд Суурийн болоод манай баг улсын аваргын төлөө өрсөлдөхөөр үлдсэн байв. Суурь бид хоёр хошуу салааны хэсэг буюу хамгийн сүүлийн шатанд оролцож байлаа. Нэг давхар байшингийн онгорхой болгоноор хар утаа саагина. Бид хоёр гараандаа зогсож, арынхаа тамирчныг хүлээнэ. Сургууль төгссөнөөс хойш энэ бүх хугацаанд бид бие биенээ алсаас, сургаар л сонсож, хэрэндээ ажил мэргэжилээр өрсөлдөж байлаа. Дотроо бие биенээ бараг л үзэн ядсаар өдий хүрсэн тул энэ бол зөвхөн тэмцээн биш ямархуу эр болцгоосноо үзэх гэсэн “дайн” ч байсан байж болох юм. Хоорондоо хориод метрийн зайнд зогсох бид хоёр биенээ олиггүй харцаар үе үе хяламхийж байв. Наанаа галын спортын багийн тэмцээн боловч үнэн хэрэгтээ бидний хоорондын олон жилийн өмнөх маргаан хурцдаж дээд цэгтээ хүрсэн мэт санагдаж байв. Хөндлөнгийн хүн бол биднийг тэгж муухайгаар бодохгүй л дээ. Түүний хөмхийгөө зуусан байдал, хүзүү хоолойд нь гүрэлзэх судас, хамгийн гол нь юуг ч эс өршөөх харцыг нь олж хараад “Энэ хүн ер нь уучилж өршөөхийг мэддэг болов уу?” гэж бодсон шүү. Гэхдээ би муугаа үзүүлэхийг огт бодсонгүй. “Хэрвээ энэ өссөн бол би өссөн, хэрвээ би хөгширсөн бол тэр ч хөгширсөн” гэж бодож байлаа. Арын тамирчид гүйсээр бид хоёрт бараг зэрэг шахам хүрч, бид ч ухасхийлээ. Тэдний авч ирсэн усны хоолойг чирэн гүйх хоорондоо хошууг холбон тэр их утаан дундуур гүйж орлоо. Цаг мөчтэй уралдан галын төв рүү ус шүршивч тэр их хар утаа багтай байхад хүртэл хоолой хорсгон амьсгал авахад төвөгтэй болгож байв. Ийм их утаан дунд орсон хүн ус шүрших хошууны амсраас амьсгалж чадвал тэрхэн хэсэгт агаар байдгийг би мэддэг байв. Тэгээд багаа хурдхан шиг шувт татан, төмөр хошууг уруулдаа тулган баривал хэсэгхэн онгойх шиг болов. Хэд хэд уртхан амьсгаа аваад хар утаа баагих тэр зүг шүршиж гарав. Энэ үйлдлээ хэд хэд давтаж галаа унтраагаад гараад иртэл Суурь надаас өмнө гараад ирчихсэн байх нь тэр. “Өө би хоцорчихсон юм байна л даа” гэж бодоод дотор нэг юм шатах шиг болтол манайхан бүгд алга ташаад сүйд. Тэгтэл Суурь галаа хараахан унтрааж чадалгүй гараад ирчихсэн юм байж. Бодвол утаанд багтарсан бололтой. Тэр амьсгаа авдаг аргыг би мэдэж байгаа юм чинь бүх л гал сөнөөгч нар мэддэг гэж боддог байв. Гэтэл бас үгүй юм байж. Ингэж бид багаараа нэгдүгээр байрыг, Суурийн салаа дэд байрыг авсан юм. За тэгээд л гар бөмбөгийн тэмцээнд бас манайх аваргалав. Энэ мэтийн жижиг сажиг үйл явдлууд бидний хоорондын зайг алсруулсаар хар хор төдийхөн байсан бүхэн сүүлдээ атаа жөтөө болон хувирав. Цэргийн хүний хамгийн эрхэм зүйл бол цол. Ядаж байхад манай салаа хотод байдаг учир ахуй болон үйлдвэрийн галтай тэмцэх нь хөдөөний нэгэн салаатай харьцуулшгүй олон тул хугацаанаасаа өмнө цол ахих боломж нь ч их. Тиймээс ноднин гэхэд би хошууч болж амжсан байхад Суурь ахмад хэвээрээ байлаа. Ийм учраас л Сэлэнгээ түрүүн бүх л амьдралынхаа турш чамаас дутуу явсан гэж хэлсэн юм л даа. Гэтэл би одоо түүнээс цолоор ч, албан тушаалаар ч бага болчихдог юм байна. Гэхдээ тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг бүр түүний удирдлага дор ажиллах болчихдог. Надад оногдож буй хамгийн атгаг хувь тавилан гэж энэ байх даа. Хүн гэдэг нэр төр гээч юманд ямар ч хөндүүр ханддаг юм бэ дээ. Гэлээ гээд яахав дээ. Би тэр хүний өмнө ёслох ёстой бол ёслохоос яахав. Миний сэтгэл зүрх хэдийгээр үүнийг зөвшөөрөхгүй байгаа ч гэсэн эр зоригийн энэ албанд би үнэн сэтгэлээсээ хайртай. Миний бүхий л амьдрал энэ албатай холбоотой. Ямар сайхан залуус миний салаанд баатарлагаар зүтгэж, хэдэн зуугаар тоологдох хүний амийг аварсан хэрнээ мөн л тэр ариун үйлийнхээ төлөө алтан амиа өргөсөн гээч. Тэгэхээр би юу бодож зүгээр л нэг муу ааш авирын төлөө энэ хүндтэй албанаас хойш суух билээ. Яахав тэр хүн яваад очихоор яаж л аашламаар байна түүгээрээ болохоос. Хэрээс хэтрээд байвал ямар сураагүй биш зодолдоно л биз. Бодол урагшлах тусам миний санаа сэтгэл цэгцэрч, ажлын төлөө гэсэн санаа маань шуударч байлаа. Сэлэнгээ ч гэсэн миний нэгэнт шийдсэн байдлыг ойлгов бололтой <br />
- Тэгээд чи бүр шийдчихсэн хэрэг үү? гэж хамгийн сүүлчийн удаа гэмээр намайг түншлээ. <br />
- Энэ чинь зүгээр л дайчилгаа шүү дээ. Ямар тэндээ бүр үлдчих гэж байгаа биш. Танай Уул уурхайн яам ч гэсэн уурхайгаа шалгана гээд хөдөө явдаг л биз дээ? Чи ч гэсэн томилолтоор очих ч юм билүү<br />
- Нээрээ магадгүй л юм. Гэхдээ шаардлагатай л бол явахаас шаардлагагүй газар явахгүй л дээ. Тэгээд ч тэнд тийм олон уурхай байдаггүй юм. <br />
- Танай яам тэгээд бүгдийг нь бүртгээд байж чаддаг юм уу?<br />
- Чадалгүй дээ. Муу ч сайн ч салбар хариуцсан яам байна даа. Танай Онцгойгоос өөр алба энэ оронд байдаггүй юм шиг ярих юм<br />
- За, тоглож байхад чинь дээ. Миний хөгшин ч гэсэн шаардлага гарвал хөдөө явахаар л байгаа биз дээ?<br />
- Миний ажил энэнд ямар хамаа байнаа? Хамгийн гол нь Суурь...<br />
- Одоо мартдаа хө. Найз нь юу байхав дээ, хоёрхон сар...<br />
- Өвгөн минь, өөртөө арчтай яваад “бид хэддээ эргэж ирээрэй дээ” гэдэг мөнхийн гуйлтаа хэллээ. Би энэ үгийг сонсохгүйгээр ажилдаа гарч чадахаа байсан гэхэд болно доо. Цааш харан аяга тавгаа угаах түүний минь хормогчоо зүүсэн хондлой нь хүртэл хаа нэг газраас хазаад авах шиг мэдрэмж төрүүлнэ. <br />
- Үүнээс өөр хүсэх юм алга уу? гэж түүнийхээ араас тэвэрвэл Сэлэнгээ биеэ нэг агчис хийлгэснээ айлгүйхэн нүдээр ширэв татаж <br />
- Мангар... гэж хэлэхэд түүний хацарт үл мэдэг улаа бутарсан байлаа. <br />
<br />
* * *<br />
Зүүн аймгаас ирсэн онцгой албаны Газ-66 машинд манай “Тусгай-2” хэмээх шинэхэн салааныхан ажлын багаж болон аранз пүүгээгээ ачин хөдөллөө. Жолоо мушгих ахлах ахлагчийг Дамиран гэх ажээ. Өөрийнх нь хэлснээр хамар Дамиа гэхэд болох юм байх. Нээрээ л тэрээр хүн хүнээс ялгаатай балин гэмээр хамартай юм. Насаараа Онцгой байдлын албанд жолоо мушгиж байгаа нэгэн гэнэ. Манай Тусгай-2 салаа арван хүнтэй байх ёстой ч арав дахь нь ирээгүй байв. Гэхдээ биднийг унаа ирсэн дээр явж бай. Араас чинь дуудлага хүлээн авагч буюу холбоочинг явуулна гэж хурандаа хэлсэн билээ.<br />
Хотын их хөл хөдөлгөөн, дуу шуугиан нэгэнт ард хоцорч, газар элгэдэн хэвтсэн тосон хар замаар манай Газ-66 машин хүчээ авч нэгэн жигдийн хүнгэнэсэн дуу гарган наран ургах зүг рүү бараг ганцаар шахам давхина. Шинэхэн танилцсан улс тийм ч амархан сэтгэл зүрхээ онгойлгоод байхгүй. Гэвч эр улс гэдэг ондоо. Дамаа бүр нэг албанд зүтгэдэг, зовлонгоо мэдэх улсад зам зуурын яриа үүсгэхэд тэгтлээ гэрэвшээд байх юм юу байв гэж. <br />
Гэхдээ л цолны ялгаанаас болсон уу намайг эхлэхээс нааш жолооч маань ам нээхгүй царайтай. <br />
Өвлийн хүнд хүчир дөнгөж ард үлдэж газар дэлхий гэж тамирдаж туйлдсан шар өвгөн нарлаж суух шиг гуниг хуйрагнуулан шарлана. Уул толгодын суга судагт хунгар цасны үлдэгдэл амь бөхтэй харлана. Дөрвөн сарын эх гэдэг ийм л байдаг хойно доо. Хэрвээ эргэж чийг унахгүй л бол энэ дов толгод, тал нутаг тэр чигтээ хатаж, нялх ногоо цухуйтал чийг үзэхгүй нь тодорхой. Нэгэн хэвийн хүнгэнэх моторын дуу, хаврын үлбэгэр шар нар нойр хүргэн нозооруулах шинжтэй. Би уртаар санаа алдаад<br />
- Хуурайших нь дээ гэтэл жолооч<br />
- Чухам аа, чухам. Эндээшээ бага боловч цас шамаргалахгүй бол хэцүүднэ шүү. Эндхийн улс яаж болж байдаг юм. Манай тийшээ бол ч ханатай. Уултай, устай модтой юм болохоороо эндхийг бодвол учиртай. Гэлээ гээд хуурай л бол хуурай шүү дээ гэх нь хаврын хуурай үеийн гачланг мэдэрдэг хүний өнгө илэрнэ. <br />
- Энд ийм байгаа юм чинь Дорнодын нөгөө айхтар тал бол хуурайшихаараа мөн ч хэцүүддэг байх даа? Өнгөрсөн жилийн тэр гайг сонсоход л аймшигтай санагдаж байсан. Хайран сайхан таван залуу гэж намайг шүүрс алдахад <br />
- Үгүй ер ямар зүг байхав. Би боддог юм. Ямар ч гээчийн гай тэднийг нөмөрчихөв дөө гэж. <br />
- Яг тэгээд гал нөмрөөд ирсэн үед хүн ер нь юу боддог бол?<br />
- Ямар юмаа бодож амжихав дээ, зайлуул. Гал гэдэг чинь бараг л арван метрт дөл нь долоож явдаг юм чинь. Салхи гэнэтхэн эргээд л ороогоод авсан байх. Бүгдийг нь түнтийсэн, түнтийсэн хар юм болгоод бондойлгочихсон байгаа юм. Бурхан минь гээд Дамиа жолооч гараа магнайдаа авснаа<br />
- Үгүй тэгээд хөөрхий нэг нь нөгөөгөө дараад давхралдчихсан байсан гэсэн. Бодвол нэгийгээ л аврах гэсэн санаа юмаа даа зайлуул. За тэгээд манай тийшээ ч ялгаагүй дээ. Хуурайшсан ой гэдэг чинь зууханд өрөөд тавьчихсан модноос өөрцгүй шүү дээ. Гээд яахав дээ өдий болтол энээ тэрээ юм болсонгүй. Түй түй гэж том хамар доогуураа нулимаад авч байна. <br />
- Энэ жил ер нь танай нутгаар хэр байна? Одоо ч та нар жилийнхээ өнгийг андахгүй болоо байлгүй гэхэд тэрээр над руу харж муухан жуумагнаад<br />
- Сүүлийн хэдэн жил гал түймэр тогтмол гараад байгаа. Зарим газраа бүр эргэн эргэн уугиад байхыг нь яана гээ. За тэгээд бид чинь гэрээс нэг л гарлаа бол орж ирэхээ мэдэхгүй шүү дээ. Өр авалгатай хоёр шиг л галынхаа араас гэлдрээд байх нь тэр. Ай мөн ч бас . . . гээд үгээ гүйцээлгүй толгой сэгсрэв. Бас л их халширсан янз түүнээс ажиглагдана. <br />
Манай машин хүнгэнэн давхисаар нэгэн довцог дээгүүр өнгийтөл бөөрөн дээрээ “Их тулгат ххк” гэсэн тод хар бичигтэй хоёр том машин замын хажууд цувралдан зогсож байв. Нэг нь ихээ урт вагончиг маягийн зөөврийн сууц чирчихсэн. Нөгөө нь мод хавчиж өргөдөг техник хоёрыг ачжээ. Манай жолооч тэднийг хараад хурдаа хассаар урд нь гарч зогслоо. Эхний машинаас түрийтэй гутлыг эргүүлээд өмднийхөө шуумгийг чихсэн, толгой дээрээ хавтгай хар малгайг донжийг нь олоод хэлтгийдүүхэн тавьчихсан тамхины ишийг нилээн түрэмгийдүү зажилж зуусан гуч гаран насны сөөвгөр шар сахалтай залуу ирж жолоочтой мэндлээд над руу үл танигчийн ёсоор толгой дохив. Машины дэргэд нүүрэндээ их эвгүй сорвитой залуу гутлаа арчих зуураа үе үе наашаа хялам хялам харна. Тэр ирсэнгүй. <br />
- За манай хамар Дамиа хаанаасаа хаа хүрч явна даа? гэх тэд бие биенээ нилээн эртнээс мэддэг бололтой. <br />
- Хамар Дамиран яахав дээ халх монголын нийслэлээс Хан Зүүн зүг хавтгай Содномын хажуугаар харалгүй, торолгүй өнгөр юү гэтэл хачин муухай хар малгайгаар далласаар хааз хасуулчихлаа гээд мар мар инээв. <br />
<br />
Үргэлжлэл бий . . . <br />
Жич: САйтууд Copy, Paste Хийхгүй байхыг хүсье! </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-54928351050939894592015-02-28T07:20:00.002+08:002015-02-28T07:20:22.493+08:00Нурам - 2 (тууж)- Үгүй ээ, зүгээр л . . . Цэргийн шижигнэсэн залуу надад таалагддаг юм. Тэвхэлзээд л, цаанаа нэг жавхаатай<br />
- Тэгвэл чи аль нь миний найз байгаасай гэж бодож байна?<br />
- Арай намхавтар нь<br />
- Чиний аз болж дээ. <br />
- Хүүе! Сэлэнгээ, тэгвэл чи намайг нөгөө залуутай нь танилцуулаад өгчих тэгэх үү? <br />
- Болж байгаа юм уу? Найз бүсгүйтэй байвал яана <span class="fullpost"> <br />
- Яахав дээ. Аз жаргалынхаа төлөө нэг алхам хийгээд үзэхэд болохгүй юм байхгүй шүү дээ. Зүгээр л энд тэндэхийн цонхоор хараад зогссоноос л дээр гэж бүр нүдээ гялалзуулж ирээд л хэлсэн гэсэн. Тэр үеэс хойш Сэлэнгэ тэр хоёр их ойр болсон байгаа юм. <br />
Сэлэнгээд ч гэсэн аятайхан санагдаж. Учир нь хоёр найз залуутай хоёр хүүхэн үерхээд л гэдэг ч юмуу, эсвэл Суурийг нэг хүнтэй үерхүүлчихвэл дөрвүүлээ болж тэгширнэ ч гэж бодсон уу нэг л тийм залуу насны романтик бодолд автсан байх. Залуу байхад аливааг их өнгөлөгөөр хардаг шүү дээ. Тэгээд надад тэр бүсгүйн тухай дээрх бяцхан түүхийг хэлсэн юм. Хацар алгадсан өвлийн жавар жаахан цаашилж, хаврын урь хэзээ язаагүй наалинхайтах дөхчихсөн үеэр Сэлэнгэ бид хоёр тэднийг танилцуулах төлөвлөгөө боловсруулж хамтдаа кино үзэхээр болж билээ. <br />
- Тийм аятайхан охин уу? Айн? гэж Суурь кино театр явах зуураа байн, байн асуухыг бодоход шинэ охинтой танилцах нь түүнд таалагдсан бололтой. <br />
- Чи зүгээр л унана гээд л бодчих. Харин хаашаа харж унахаа өөрөө мэдээрэй. Сэлэнгээ ч бас тэгээд байна лээ. <br />
- Тэр нь ч юу вэ. Би ч бас харсан болгоныхоо өмнө унаад байдаг эр биш шүү<br />
- За тэр томрох яахав. Цаад хоёр чинь хүлээгээд сүйд байгаа. Хурдлая<br />
- Сэлэнгэ тэр хоёр тийм сайн найзууд уу?<br />
- Үгүй яахав дээ, нэг сургуулийн хоёр байхгүй юу даа. Бид хоёрыг Сэлэнгээтэй уулзах гээд очиход харсан гэсэн. Чи тэглээ гээд хамраа сөхчихвөө. Яахав дээ, таалагдвал тэр л биз, таалагдахгүй бол одоо яая гэхэв.<br />
- Бараг л таалагдахгүй байхаа даа. Би ч хэрийн охин тоох биш<br />
- За солиороод бай. Тэгж хандах юм бол Сэлэнгээ уурлана шүү<br />
- Чи ч Сэлэнгэ, Сэлэнгээ гээд бүр ухаан алдчих юмаа. Суугаагүй байж ингэж байгаа юм чинь суухаараа ер нь мөлхөнө шүү гэхээр нь нөгөө л эр эмийн талаарх маргаан эхлэх вий гэж санаад яриаг булзааруулах санаатай<br />
- За, за тэр яахав. Шогших уу? Ирчихсэн хүлээж байгаа байх гэхэд <br />
- Тэгье гэж байна. Бид өглөө болгон кросс хийдэг болохоор хэрийн газар гүйчихдэг байлаа. Театрын булан харагдангуут гүйхээ больж огт гүйгээгүй хүмүүс болох гэж хувцас хунараа янзлаад тэвхэлзтэл алхсаар булан тойрлоо. Театрын үүдэнд Сэлэнгээ нэг бүсгүйтэй зогсож байлаа. <br />
- Тэр, тэр ирчихсэн байна. Харж байна уу?<br />
- Аль, аль? <br />
- Үүдэнд, эрээн пальтотой<br />
- Аан, харсан, харсан гээд нүд нь гялалзаж байна. Хоёул захаа янзалж, малгайгаа тэгшлээд яваад очлоо. Үнэндээ бол би ч тэр бүсгүйг хараагүй байсан юм. Дүрэлзсэн алаг нүдтэй, зэгзгэр тэгшхэн биетэй бордуу охин байв. Өөлөх юм бол хамар нь л жаахан намхан юм даа гэж бодож байсан юмдаг. Сэлэнгээ байж ядсан өнгөөр <br />
- Та хоёр чинь яасан их хүлээлгэдэг юм бэ? Хөлдөх нь байна ш дээ. Би ч яахав. Энэ шинэхэн бүсгүйгээ эгээтэй л өөр эрчүүдэд алдчихсангүй гэхэд Сүрнээ ичингүйрч Сэлэнгээг нударч байсныг би ер мартдаггүй юм. Суурь яагаад ч юм дуугарсангүй. Би Суурийг “яасан бэ” гэсэн харцаар ширвээд<br />
- Цэргийн улс гэдэг чинь тушаалаар шүү дээ гэж өмнөөс нь догирхов. <br />
Сэлэнгэ<br />
- За танилц гэхэд Суурь<br />
- Суурь . . . үнэндээ бол Батсуурь л даа. Хүн болгон Суурь гэдэг юм. Бүр ухаан орохоос минь эхлээд шүү<br />
- Сүрнээ. . . уг нь Лхамсүрэн л дээ . . . гэхэд Суурь түүний үгийг тасалж <br />
- Хүн болгон л Сүрнээ гэдэг Бүр ухаан орохоос чинь эхлээд биз дээ гээд гарыг нь атгасан чигтээ бөөн инээдэм болов. Суурь ч энэ дайны юм хэлээд хөгжөөхөө мэдэлгүй дээ. Тэд хоорондоо анхны харцаараа л таалагдах шиг болсныг Сэлэнгээ бид хоёр хоёулаа мэдэрч бас ч гэж баярлаж байлаа. <br />
- За орох юм уу? Эсвэл эндээ зогсоод байх уу? гэсэн Сэлэнгээгийн дуунаар бид театрт орж билээ. Тэр цагаас хойш тэр хоёр үерхэж, бид дөрвүүлээ болж нэг хэсэг гаравч, оровч гэдэг нь болсон доо. Сэлэнгэ Сүрнээ хоёр ч бие биендээ ойртсон байх. Гэхдээ жил хүрэхгүй хугацааны дараа Сүрнээ бүсгүй гэнэтхэн сургуулиа орхин хаашаа ч юм алга болж, Суурь бид хоёрын дунд ахиж эвлэхээргүй ан цав үүсчихнэ гэж тэрхэн үед хэн хэн маань хэрхэн санах билээ дээ. Бид нэг хэсэг сайхан байсан. Тэр үеийн залуусын адилаар бид ч гэсэн ирээдүйгээ үргэлж гэрэл гэгээтэйгээр зөгнөн мөрөөдөж, сургуулиа төгсөөд хотод үлдэж хотын хүмүүс болон сайхан амьдрах тухай, бүх л амьдралын турш хэзээ ч салахгүйгээр үерхэж нөхөрлөх тухай, хэзээ хойно хэдэн цагаан толгойтой хөгшид болчихоод хөзөр тоглож суух тухай гээд залуу улс юу эсийг хөөрцөглөн мөрөөдөх билээ дээ.<br />
* * *<br />
- Нээрээ чи бид хоёр ч гэсэн тэрнээс хойш асууж сурагладаггүй мөн ч муухай юмаа даа гэж намайг хэлэхэд Сэлэнгэ <br />
- Ангийнхнаас нь асуусан л даа. <br />
- Үгүй ээ үгүй, бүх амьдралдаа . . . өдий хүртэл . . . гээд үгээ таслахад<br />
- Харин тийм ээ . . . За за хөгшөөн, одоо энийг бодож гуниглаад яахав. Харин цаашдаа яах вэ? Одоо очихоор цаадах Суурь чинь ер нь яах бол? <br />
- Манай хүн зуунги нь ч зуунги л даа. Гэхдээ цаг хугацаа бүхнийг элээдэг л гэдэгсэн. <br />
- Би Суурийн зан тэгж гэнэтхэн эргэж, хөөрхий тэр охиныг гомдооно гэж бодож байсангүй. Зурган дээр нь сараачлаа гэж тэгтлээ уурлах хэрэг юу байсан юм бол? Хүүхэдтэй болчихлоо гэж тэгж уурласан хүн Сүрнээд хайртай байгаагүй хэрэг л дээ. <br />
- Тэр зургаа хатгаад суухаараа өөр хүн болчихдог шиг санагддаг байж билээ. Хажуугаас нь харахаар гайхмаар ч юм шиг, аймаар ч юм шиг. Тэр нүдний харц энэ тэр нь нэг л өөр шүү. <br />
- Шизо мизо гэдэг нь байсан юм болов уу? <br />
- Мэдэхгүй л дээ. Ер нь хатуу хүн дээ. Ясны цэргийн л хүн гэж хэлэхэд Сэлэнгээ юм хэлсэнгүй. <br />
<br />
* * *<br />
Сургууль төгсөөд би хотод тэр Зүүн аймагт хувиарлагдав. Мэдээж энэ шийдвэрт Суурь дургүй л байсан байж таараа. Учир нь тухайн үеийн залуус ихэнх нь л хотод үлдэхийг мөрөөсдөг байв. Гэтэл би хотод, тэр хөдөө. <br />
Харин сургууль төгсөх үед бид бараг харьцаа тасарсан үе байсан болохоор надад түүний тухай бодох зай байгаагүй. Хотод үлдсэндээ баярлаад хөл газар хүрэхгүй гүйж Сэлэнгээдээ хэлж байсан юмдаг. Суурь бид хоёрын амьдралын харгуй тэр нэг оройноос хойш өөр өөрийн сэтгэл зүрхний голдирлоо даган урсан одсон байлаа. Бид хоёр залуу цагийн омголон зангаасаа болсон уу ямар ч л байсан хэн хэн маань өөрсдийгөө эргэж нэг хараагүй явсаар өдий хүрчихэж. <br />
Бид хоёр дотуур байрны нэг өрөөнд амьдардаг боловч Сэлэнгэ Сүрнээ хоёр нэмэгдсэнээр хоёр бие маань дөрөв болж, өрөөгөө ээлжлэн эзэгнэхээс өөр аргагүй болж байлаа. Бараг л худалч хүнд түрүүлж ирсэн хос нь түлхүү эрхтэй байсан гэж бодно. Сэлэнгээ маань хичээл номондоо шамдан бараг орой болгон шахуу ном шагайн сууж, би түүнийг хүлээсээр оройтно. Суурь Сүрнээ хоёр умгар ганц өрөөндөө аль хэдийн эзэн суучихна. Тэгэн тэгсээр би байрнаас гарч Сэлэнгээтэй тэдний эгчийнд толгой хорогдов. Эгчийнх нь Хайлаастад байх. Биднийг ойлгосон юм болов уу даа гэрийнхээ арын хуучин байшинг суллаж өгснөөр чадруухан оюутан бид гал голомтоо бадраасансан. Амьдрал гэдгийг ямар мэдэх биш дээ. Ёстой зүрх сэтгэлийнхээ дуудлагаар л явцгааж байсан байх л даа. Манай хоёр чухам ямар байсан юм бол? Бодвол бидэнтэй л адил байсан байх. Суурь бид хоёрын төгсөх жил байсан болохоор хэн хэн маань шамдаж л байсан. Би ч өрхийн тэргүүн гэдэгтээ бүрэн итгэчихсэн, цаашдаа яаж амьдрах талаар бодолд дарагддаг болчихсон байлаа. <br />
Харин Суурь маань хөндлөнгөөс харахад зугаа цэнгэлд хөглөгдөн явах шиг санагддагсан. Тиймээ, Сүрнээ тэр хоёр жаргалтай байсан гэж одоо бодогддог. Удалгүй Сэлэнгэ маань төрж, мантгар цагаан хүү гаргаж өглөө. Би гэж хөл газар хүрэхгүй амьтан Суурь дээр гүйж ирэв. Сүрнээ алга. Суурь зургаа хатгаад сууж байна. Намайг ирсэнд нэг их ч сүйд болсонгүй. Угаасаа зургаа зурж байхдаа тэгдгийг нь би мэднэ. Гэхдээ л ирсэн шалтгаанаа хэлтэл надад баяр хүргэж, эрчүүд болсон хойно яахав дээ ганц шил юм авч өрөөндөө суулаа. <br />
- За хөгшин нь ч яахав сайхан хүүтэй боллоо. Та хоёр минь хэзээ . . . гэтэл тэр тамхи сорох зуураа гараа савчин миний үгийг тасалж<br />
- Тэр талаар одоо санахын ч хэрэггүй. Цаадах чинь бас хүүхэд энээ тэрээ гээд яриад л байна лээ. Одоохондоо тийм юм саналтгүй гэж би хэлсэн<br />
- Яаж байгаа юм? Эмэгтэй хүн чинь хүсэж л байгаа шүү дээ. <br />
- Хн! Амьдрал гээчийг мэдэхгүй, юу юу ч үгүй байж бас юун хүүхэд. Ёстой санадаггүй юмны нэг тэр байхаа гэснээ гэнэт намайг анзаарав уу гэлтэй <br />
- Тэгэхдээ хөгшөөн, та хоёрыг хэлж байгаа юм биш шүү гээд нэг сонин инээлээ. Надад нэг л сонин шоолоод байгаа юм шиг санагдаад болсонгүй. Шилтэй архи ч доошлоод ирлээ. Залуу хүнд гомдох шаралхах зүйл тэгэсгээд л олддог хойно дотор нэг юм сэрвэлзээд байх нь тэр. Тэгтэл Суурь<br />
- Муусайн хүүхнүүдийг дураар нь тавьж болохгүй. Тэд амьдралын нарийн ширийнийг шийдэж байх шаардлагагүй. Тэр тусмаа надад хамааралтай бол бүр хэрэггүй. Би Сүрнээд хэлдэг юм. Аливааг өөрийнхөөрөө шийдэх гэж битгий оролдоорой гэж<br />
- Тэгэхээр тэр хүн чинь ямар ч эрхгүй гэсэн үг үү? <br />
- Тийм их эрх хэрэгтэй юм уу?<br />
- Уг нь бид чинь тэгш эрхтэй биз дээ? гэтэл тэрээр нэг их муухай ярвайж<br />
- Одоо чи тэгээд тэгш эрхтэйгээр шийдсэн үү? <br />
- Юуг?<br />
- Энэ төрсөн хүүхдээ. Нэг л өдөр чамд Сэлэнгээ жирэмсэн болсноо хэлээ биз дээ? <br />
- Тэгсэн. Тэгээд ч сайхан л байсан юм чинь. Чи тэр агшин мэдрэх юм бол . . .<br />
- Мэдрээгүй болохоор мэдэхгүй гэж байгаа юм биз дээ. Юун ч романтик юм билээ дээ<br />
- Тэгээд чи юу гэх гээд байгаа юм? гэж нилээн ууртай асуулаа. Угаасаа түрүүнээс хойш цээжин дотор нэг юм эрвэлзээд байсан юм чинь. Тэр над руу “Өө тэнэгээ” гэсэн янзтай басамжлангуй харснаа<br />
- Үгүй яахав дээ. Миний найз өөрөө л ойлгох болж дээ. Мөдхөн харна даа. Амьдрал гэдэг хичнээн тансаг сайхан болохыг гэж их донжтой доромж өнгөөр хэлэхэд миний уур тэсэрч түүний шанаанд өөрийн эрхгүй буулгаад авлаа. Мэдээж хариу ирнэ гэдэг бодолтой байсан би зодолдоход бэлэн байв. Тэгтэл тэр шанаагаа нэг арчаад<br />
- Хүүтэй болсон хүн чинь ингэлгүй яахав. Гэхдээ чи миний хэлснийг санах өдөр ирж л таараа. Би чиний хүүг биш, чиний бодлыг эсэргүүцэж байгаа юм шүү. За одоо баяртай. Би зураг зурж байна гээд хатгаж буй зурагныхаа урд очиж намайг орж ирэхэд байсан байрлалдаа суулаа. Надад хэлэх үг ч олдсонгүй. Урдах шилэн аягатайгаа авч уугаад аягаа хэрэндээ ширүүхэн тавиад үүдэнд очиж гарахаасаа өмнө эргэж харвал тэр цаашаа харсан чигтээ гараа өргөж дохив. Надад гарахаас өөр арга үлдсэнгүй. Тиймээ, тэр эмэгтэй хүнийг өөрөөсөө дээгүүр тавихыг хэзээ ч бодож байгаагүй байх. <br />
<br />
* * * <br />
Төгсөлтийн шалгалт гээд сургуулиасаа нилээн оройтоод гэр лүүгээ яарсан амьтан гүйж яваад Сүрнээтэй гудамжинд таарав. Царай нь нэг л унж дорой харагдана. <br />
- Сайн уу? Ямар сонин хүн явж байх юм? Манайхаар ороо юу? <br />
- Орлоо, орлоо. Танай хүү овоо болчихжээ. Хөөрхөн юмаа гэж байна. Түүний харц тийм гунигтай байхыг би урд харж байсангүй. Гэхдээ яасан, юу болсон гээд асууж бас чадахгүй эргэцэж зогстол <br />
- За за танай хоёр гэж чамайг л хүлээсэн улс байна. Хурдхан шиг оч гээд Сүрнээ үгийн зөрөөгүй явж одлоо. Миний баяртай гэж хэлэхийг ч тэр сонссонгүй. Гайхахаас өөр юм надад үлдсэнгүй. <br />
Гэртээ иртэл Сэлэнгээ нүд нь эргэлдээд ууртай харагдана. <br />
- Зэвүүн амьтан байна шүү дээ, танай тэр Суурь. Гөлийсөн юм гээд л хачин<br />
- Яасан? Юу болоод гэнэтхэн хүн муулаад унав?<br />
- Яах юу байдаг юм. Хүүхэд жирэмсэн болгочихоод бас зодоод байхдаа яадаг юм.<br />
- Юу? Зодохоо . . .? Тийм байхаа, Сүрнээ сая надтай буудал дээр таарлаа. Царай нь нэг л урвагар харагдсан юмаа.<br />
- Тэгэлгүй яадаг юм. Жирэмсэн болчихоод хэлэх аргаа олохгүй амьхандаа баярлуулах санаатай зураг зураад өгсөн чинь базаж шидээд, чи шийддэг юм биш энээ тэрээ гээд юу ч гэсэн юм бэ дээ бүү мэд. Хөөрхий амьтан сая ирж жаал уйл аваад явлаа. Үгүй ерөө, тэр муу одоо юу вэ? Үхэн алдаад л жил тойрон гүйж явсан юм байж цагаа тулахаар эрчүүд ийм л байхгүй юу. Хүүхдээр тэгж тоглоод байхдаа яадаг юм гээд л урсгаж өглөө. Намайг хувцсаа солих гэхэд<br />
- Чи наад хувцсаа тайлж яах гээв? Очиж тэр найз шүү юмандаа хэлээч. Айлын охин хүүхэд жирэмсэн болгочихоод хаях гээд байгаа юм уу хаашаа юм? гэхээр нь би гэдэг амьтан ум хумгүй гарч, байрандаа эрчээрээ хүрч очвол Суурь хамаг юмаа ундуй сундуй болгочихсон сууна. Намайг яваад ороход тун таагүй харцаар харж <br />
- Яасан Сэлэнгээ чинь явуулав уу? Намайг очоод балбаад өг гээ биз? <br />
- Чи юу яриад байгаа юм бэ? <br />
- Чамайг мэдэхгүй хэн байсан юм. Чи болсон хойно Сэлэнгээгийнхээ амнаас гарах биш. Бараг үх гэсэн ч үхэх юм байгаа байлгүй. <br />
- Чинийхээр бол тэгээд яах ёстой юм? Сэлэнгээтэй хэрэлдээд л, уйлуулж орилуулаад гаргах ёстой юу?<br />
Үргэлжлэл бий... </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-132821702417089092015-02-26T09:30:00.001+08:002015-02-26T09:30:10.442+08:00Нурам - 1 (тууж)Суурийн өрөөний хаалгыг тогшвол хариу алга. Зөөлхөн түлхээд шагайтал Суурь хачин ууртай царайтай юм орон дээрээ сууж байна. Намайг харангуутаа харцанд нь гал улалзах мэт болоод хажуудаа байсан аягаа авч шидлээ. Би ч бултах мөртөө ухасхийн очиж, хоёр гарыг нь бугалагаар нь тэврээд авлаа. Хөдөлгөхгүй санаатай. Түүнийг тайвширтал ингэж л байхаас өөр үггүй. Тэгтэл Суурь<br />
- Надаар хэд дахин тоглох гэсэн новшнууд вэ? Яахаараа заавал би гэж? хэмээн хахирган хоолойгоор орилоод эхлэв. Тэр үндсэндээ галзуурчээ. <span class="fullpost"> <br />
- Чи чинь гэнэтхэн юу болоод байгаа юм бэ?<br />
- Тавь л даа чи муу. Чи ч гэсэн тэдний нэг. Та нар өөрсдийгөө гэмгүй царайлсан бурхны элч гэж санана уу? Үгүй л байхгүй юу. Та нар намайг тамлаж бах таваа хангахын тулд уван цуван ирсэн сэтгэл зүрхний тамын гийчид. Чи муу миний бөгсийг ухах гээд л энд тэнд шиншилж явдаг бууны нохой шүү дээ. Үгүй гээч. Тийм биш л юм бол чи яахаараа дандаа ийм үед гэнэтхэн гарч ирдэг юм бэ? Хэл л дээ чи. Чадахгүй ш дээ. Чи бол зүгээр л тамын гэрч байхгүй юу. Цаад эрлэгийн элч чинь чам шиг эм зантай юмнуудыг боолчилдог юм. Мэдэв үү чи? Тавиач намайг гэж байдгаараа учир замбараагүй орилж миний тэврэлтийг тавиулахыг оролдов. Тэглээ гээд би тэлчлэх зоргоор нь алдчихсангүй. Нилээн ноцолдсоны эцэст түүний хөдөлгөөн нь удааширч, дуу нь суларч, төдөлгүй мөрөө чичигнүүлж эхлэв. Тэр уйлж байлаа. Тийм том хүдэр эр тийм чимээгүйхэн уйлах нь сонин. Түүний мөр чичигнэн чичигнэсээр аажмаар хөдөлгөөнгүй болов. Өмссөн цамц нь чийг дааж, эр хүний хөлсний үнэр эм тариатай холилдон үнэртэнэ.<br />
<br />
* * *<br />
Хошууч цолтой явсан намайг ахлах дэслэгч болтол цолыг минь бууруулах шийдвэр гаргасан ширүүхэн хурлын дараа би Хурандаагийн өрөөнд номхон зогссоор үлдэв. Нэг бодлын гайхмаар ч юм шиг, нөгөө бодлын гомдмоор эсвэл бүр цөхөрмөөр ч юм шиг санагдана. Хурандаа нуруугаа үүрэн ширээ тойрон алхана. Тэрээр яриагаа эхэлж чадахгүй байгаа бололтой. Тэр гарынхаа шавийг нүдэн дээрээ шийтгүүлэхийг харах эвгүй байсан байх. Учир нь Хурандаа миний эцэг шиг л хүн. Гэлээ гээд надад оногдож байгаа шийтгэлийг зөөллөх гэж оролдоогүй. Оролдох ч үгүй. Угаас тэр аливаад шударга, бурууд ширүүн, шулуун ханддаг зантай. Би сургууль төгсөөд энэ хүний гар дээр ирээд бараг хориод жил болсон учир мэдэлгүй яахав. Харин тэр харамсаж байгаа. Хурандаа санаа алдаад<br />
- Чамайг энэ томилгооноос эргэж ирэхдээ хуучнаасаа ч илүү цол авна гэдэгт итгэж байна. Бид чинь ард иргэдийнхээ төлөө амиа ч хайрлахгүй гэж тангараг өргөсөн журамт эрс шүү дээ гэж эцэг хүний хайр шингэсэн эр боргил хоолойгоор хэллээ. <br />
Тушаал буурна гэдэг чинь цэргийн хүнд тийм ч аятайхан зүйл биш. Гэхдээ өөрт ирсэн хариуцлагыг үүрэх л хэрэгтэй. Эр хүн туг ч барина, тугал ч хариулна гэдэг нь энэ бололтой. <br />
Манай салаа зөвхөн ангидаа ч биш улс даяараа алдартай салаа байлаа. Онцгой байдлын алба гэдэг тайван цагийн цэрэг. Ард иргэдийн аюулгүй байдлын төлөө мөнхийн бэлэн байна гэдэг чинь амьдралынхаа тэн хагасыг золино гэсэн үг л дээ. Өнгөрсөн сард нэгэн хувийн үйлдвэрт гарсан галын үеэр хуучин барилгын дээвэр нурж манай хоёр сайхан залуу амиа алдсан юм. Тэгэхээр салаан дарга миний цол буурах юу ч биш шүү дээ. Аав ээжийн хоёр сайхан хүү, эх орны минь хоёр сайхан залуу, хоёр сайхан ханиа орхичихоод байхад миний мөрдөсний хоёр хадаас ч ёстой яамай байна аа. Миний харамсах зүйл энэ биш. Харин тэр сайхан залуусыг бодохоор үнэхээр харамсмаар. Өдийд тэд маань амьд сэрүүн байсан бол мөн ч олон хүний амь аварна даа гэж бодохоос гол зурна. Гэлээ гээд бид цаашид амьдарч, ахиад л алдах эрхгүйгээр ард олноо авран хамгаалах л болно.<br />
Жил болгоны хавар намарт, хуурайшилт дээд цэгтээ хүрэхээр ой хээрийн түймэр гарч хэмжээлшгүй их хохирол гардаг. Үүнтэй тэмцэхээр манай Онцгой албаны ерөнхий газраас хүч нэмэгдүүлсэн тусгай салаа байгуулан тухайн орон нутагт ажиллах шийдвэр гаргасан байв. Тэр шинээр байгуулагдах тусгай салааг надаар ахлуулж орон нутагт томилон ажиллахыг тушаасан юм. <br />
- Энэ чамд шийтгэл шиг сонсогдож байж болно. Гэхдээ шийтгэл гэдэг заримдаа сэрж сэхээрэхийн шалтаг болдог юм шүү дээ. Чи “Мөдхөн тэтгэвэрт гарахын хооронд юүхэв дээ” гэж бодож байж магадгүй. Гэхдээ чи байгууллагадаа атгасан гар шиг нэг сайхан салаа бэлдэж өгвөл энэ албанд насаараа зүтгэсний утга учир гарч мэднэ шүү дээ гэлээ. <br />
Нэгд, тэр намайг тайвшруулах, хоёрт, миний цаашдын зорилгыг сэхээрүүлэх гэсэн байж болох юм. Ахмад хүн гэдэг амьдралын роман байдаг юм хойно доо. Би хурандаагийн өрөөнөөс ямар ч байсан цаашдаа итгэх итгэлээр уначихаагүй гарсан юм.<br />
Харин сэтгэлээр унах гэхээр хаашаа юм нэг тийм сэтгэл ёг хийлгэсэн зүйл тархинд, магадгүй зүрхэнд ч гэсэн сэрүү татуулсан жавар тэр өдөржингөө хуйрганууллаа. Энэ жавар цол буурснаас ч илүүтэйгээр сэтгэл өвтгөх нь сонин. <br />
Хурандаагийн өрөөнөөс гараад иртэл манай газрынхан намайг илт өөрөөр харцгааж эхлэв. Санаа зоволт, өрөвдөлт, бас ч үгүй зарим нь болж ч гэж бодож байсан байх. Гэхдээ түүнийг оноож мэдэхгүй. Ихэнхи нь зовлонгоо ойлгодгийн хувьд харамсацгааж байгаа. Хонгилийн нөгөө үзүүрээс Базараа маань улаа бутруулсаар хүрч ирлээ. <br />
- Арай ч дэндэнээ. Энэ олон жид зүтгэчихээд ганцхан өдөр л . . . Ийм юм гэж байж болох уу? Юманд чинь нэг учир гэж байдаг байгаа даа гэж хэзээнээс ч юм эхэлж бодсон бодлоо үргэлжүүлэн ярьж эхлэв. <br />
- За тэр яахав ээ Базар минь<br />
- Ингэхэд байнаа, чиний нөгөө эртээрийн өгсөн юмыг харьцуулахад хоорондоо төстэй гэх олигтой шинж гараагүй шүү гэж тэс өөр зүйл ярив.<br />
- Та нар ч дээ, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй нэг л их шинжээчид. <br />
- Үгүй, нээрээ гэм дээ. Хэрвээ ямар нэгэн юм гарвал би дор нь өлгөөд авалгүй яахав<br />
- За тэр ч яахав одоо миний мэдлээс холдсон хэрэг болсон гэлээ. <br />
Нилээн дээх нь би түүнд хамааралтай байж магадгүй гэж сэжиглэсэн хоёр галын эх үүсвэрийг харьцуулаадахаач гэж өгсөн юм. Түүнийхээ хариуг ярьж байгаа бололтой. Тэгэсгээд бид хоёрт ярих зүйл олдохгүй тал руугаа болов. Тэр миний ахлах дэслэгчийн мөрдөсийг харж<br />
- Залуухан харагдаж байна шүү гэлээ. Энэ нь хаа очиж их оносон хошигнол болов. <br />
- За хөгшин ахмад минь би явъя. Маргааш хөдлөх юм чинь жаал жуул юм бэлдэхээс<br />
- Тэгэлгүй яахав. Хэрвээ миний хэрэг гарвал шууд л хэлээрэй. Хөгшин нь үнэрч нохой л гэсэн үг гэлээ. Түүний харцнаас намайг өрөвдсөн өрөвдөлт арилсангүй. <br />
Базараа гэж манай шинжээчийн тасагт ажилладаг нонж дорой энэ ахмад надтай ихэд найзархуу хандахыг хичээдэг юм. Ажилдаа бол харин бузгай шүү.<br />
<br />
* * *<br />
Гэртээ иртэл Сэлэнгээ маань сэтгэл нь түгшсэн янзтай угтав. Аргагүй дээ, өнөөдрийн хурлаар намайг авч хэлэлцэх тухай тэр мэдэж байсан юм чинь. Хаалгаар оров уу үгүй юү<br />
- За яасан? Юу болов?<br />
- Яахав дээ ахлах дэслэгч л боллоо<br />
- Өө, бүр хоёр доошлуулаад байхдаа яадаг юм. <br />
- Миний хоёр хадаас яахав дээ. Хоёр сайхан залуу өнгөрчихөөд байхад<br />
- Чи ингээд л насан туршдаа өөрийгөө ялласаар байх уу? Бид чинь цаашаа амьдрах ёстой юм байгаа биз дээ? гэлээ. <br />
“Одоо ингэж байгаа юм чинь миний амнаас гарах дараагийн үгэнд бүр галзуурах байхдаа” гэж бодоод хэсэг түдгэлзлээ. Гэлээ гээд заавал хэлэхээс өөр яахав дээ.<br />
- Наадах чинь ч яахав ээ. Би хөдөө явах боллоо. <br />
- Яаж байгаа юм? Бас дээрээс нь шийтгэж байгаа юм уу? Цолыг нь аваад ханадаггүй юм байх даа?<br />
- Шинэ салаа байгуулж, ой хээрийн бүсэд нэмэгдэл хүч болгож байгаа юм байна. Тэгээд намайг ахлаад яв гэнэ. Тэтгэвэрт гарахаасаа өмнө нэг сайхан шижигнэсэн баг байгуулаад үлдээ гэнээ гэж их итгэл дагуулсан өнгөөр хэлтэл<br />
- Хн! Дайчилгаагаар шийтгэж байгаа юм байж юун ч сүртэй юм дээ. Чи ч гэсэн тэрэнд нь бүр хөөрчихөж. <br />
- Хөөрөх нь ч юу вэ<br />
- Тэгэхгүй тэгээд юу гэж ойлгох юм? Багаасаа хүнээ алдаж шийтгүүлж байгаа хүнээр дахин баг байгуул гэдэг чинь аргадаж аргацааж байна л гэсэн үг шүү дээ. Бас шижигнэсэн шүү . . . гээд шилбэлзэв.<br />
- Тэр ч гайгүй ээ хө. Бас нэг юм байна гээд хэсэг дуугаа хураахад Сэлэнгээ бас юу вэ гэсэн харцаар тас ширтэнэ. <br />
- Намайг Зүүн аймаг руу яв гэнээ. <br />
- Юу . . .? Тэнд чинь Суурь байдаг биз дээ? <br />
- Тиймээ, түүний удирдлаганд манай шинэ баг ажиллах юм байна<br />
- Өө хөөрхий, нэг унахаараа бүр шалбаагт очоод хэвтчих юм шив дээ. <br />
- Тиймэрхүү л юм болоод байна<br />
- Чамаас насаараа дутуу явсандаа атаархаж үхдэг хүн одоо ч нэг бах нь ханаж, шавайгаа ханатал тавлах байлгүй, чамайг<br />
- Аа үхсэн. Тэр яав л гэж. Өдий дөч гарч байж залуугийн шар, хор нь жаахан дарагдаа байлгүй. Яав л гэж<br />
- Хүн үхэж л байж өөрчлөгддөг гээ биз дээ. Ёстой нэг орох тэнгэрийн орой цоорхой гэдэг нь болох байлгүй гэснээс өөр юм хэлж чадахгүй байгаа бололтой чимээ тасрав. Түүний хийж өгсөн цайг оочлон хэсэг суулаа. Сэлэнгээ түнтэгнээд л байна, түнтэгнээд л байна. Тэгж, тэгж дуугаа эрс зөөлрүүлж<br />
- Өвгөөн, очиж, очиж тийшээ яваад яах юм. Наана цаана ярьж байгаад эндээ үлдвэл яасым дээ? Насаараа л ус үер, гал түймэр, салхи шуурга гэж явлаа ш дээ. Одоо хэдхэн жил болоод суухын хооронд юм юмны түрүүнд гүйх хэрэг байна уу? Дахиад л бас юу ч мэдэхгүй хэдэн хүүхдийн хөл гарыг нь олуулах гэж чи л зовно. Цаадуул чинь шийтгэхээ л мэдэхээс чамайг ингэтлээ зүтгэлээ гэдгийг ойлгох биш. Тэгээд ч одоо бид хэд хүрч байгаа билээ. Аяга цайгаа тайванхан шиг ууж суумаар байх юм гээд л зай өгөлгүй үглэж гарлаа. Сэлэнгээгийн буруу ч бас биш л дээ. Үнэхээр насаараа энэ албанд зүтгэсэн. Гэхдээ эр хүн байна даа ялагдаж үлдэнэ гэдэг нэг л байж боломгүй санагдаад болох биш. <br />
- За яахав, атгасан гар шиг хэдэн сайхан залуустай шаг хийсэн салаа үлдээх юм шүү гэхэд Сэлэнгэ энэнд үг хэлснээс хаданд хашгирсан нь дээр гэсэн янзтай цэхвэлзсэнээ дуугарсангүй. Дуугараад ч нэмэргүй гэсэн үү, эсвэл хэлэх үгээ хэлээд барчихсан уу бүү мэд.<br />
<br />
* * *<br />
Суурь бол өөртөө итгэлтэй, ойр тойрныхоо хүмүүсийг өөрийн үгээр байлгаад сурчихсан, бие бялдар сайтай, спортын авъяастай, урлагийн мэдрэмжтэй бас л сайхан залуу. Цэгэн зураг зурна. Сайн ч зурна. Хаанаас сурсан, яагаад тийм их шимтдэг болсныг нь мэдэхгүй, тэвчээртэй ч сууна. Тэрийгээ нэг бариад суучихвал өндийхгүйгээр хэдэн цагаар, магадгүй хэдэн өдрөөр ч хамаагүй хэдэн мянгаар тоологдох цэгийг хатгаад сууж мэднэ. Зурагныхаа тухай үргэлж шахам ярих хэрнээ түүнийхээ тухай шүүмжлэл сонсох дургүй. Өөртөө итгэлтэй зан нь гойд илүү. Тэгээд ч тэр үү их бардам харагддаг байлаа. <br />
Суурийг Сэлэнгээ танихын дээдээр танина л даа. Суурь бид хоёр оюутны байранд хамтдаа амьдарч, ид залуухан эрвийхдээ эрвийж, дэрвийхдээ дэрвийж явах үедээ би Сэлэнгэтэй танилцаж байлаа. Тэр цагаас хойш би юм л бол Сэлэнгээгийн сургууль руу гүйчихнэ. Хайр л юм байхаа даа. Суурь хааяа цугтаа ямар нэгэн юм хийх тоглох, найзархах санал тавихад би яаж ийгээд л бултана. Цаг зав гарвал Сэлэнгээ л бодолд минь хургана. Суурийн хэлснээр миний амнаас Сэлэнгэ салахаа байсан байв. <br />
Нэг өдөр өрөөндөө ороод иртэл тэр цээжээ нүцгэлчихсэн өнөөх олон цэгээ хатгаад сууж байна. Их чармайсан юм болов уу даа духан дээгүүр нь хөлс дааварлачихсан, нүд нь бага зэрэг улайчихсан, харц нь хүртэл хурцлагдчихсан сууна. Угаасаа л энийгээ хийхээрээ ингэдэг нь зан л даа. Мөрөн дээгүүр нь давуулаад хартал нэг бүсгүйн зураг байна. <br />
- Чи ч энийгээ хийхээрээ бүр ухаанаа барчих юмаа? гэсэн чинь над руу хачин таагүй харж байна. <br />
- Найз чинь үү? гэвэл<br />
- Би ямар чам шиг хүүхний тэнгэртэй биш дээ гэж байна. Дууных нь өнгө нь намайг жаахан даапаалж байгаа янзтай. <br />
- Аан, тэгвэл хүслээ зурж байгаа юм байна л даа. Хий хоосон мөрөөдөж суухаар хайвал яасан юм? Олдоно шүү дээ гэж бас л явуулсхийлээ. Тэр дуугарсангүй. Дотор нь өрвөлзөж байгааг би гадарлаад байгаа. <br />
- Харц нь жаахан гунигтай юм. Уг нь хүүхнүүд харц жаахан дээгүүр байвал эрхэмсэг харагддаг юм гэж би хувцсаа солих зуураа хэлвэл<br />
- Эднийг даврааж болохгүй ээ. Толгой дээр гарчихна<br />
- Чи ингэхэд толгой дээр гардгийг нь яаж мэддэг юм? <br />
- Чи намайг найз охин ч үгүй аргаа барсан амьтан гэх гээд байнаа даа? <br />
- Тэгэх гэсэн ч юм алга л даа. Наад бүсгүйн чинь харцыг хэлсэн юм. Би бол хөгжилтэй ч юмуу, эсвэл эрхэмсэгээр зурах байсан. <br />
- Чи юу? Чи ер нь зурах нь байтугай зураг гэж юу байдгийг мэддэг юм уу? Зураг зурахын зовлон жаргал гээчийг мэдэхгүй байж хажуугаар орж ирээд олон долоон юм ярьж суух хэрэг юу байна. <br />
- Юу гэсэн үг вэ? Ойлгосонгүй. Би санаа оноогоо хэлж болдоггүй юм уу? гэж гайхширлаа нуулгүй асуувал<br />
- Хүн чаддаг юмаа л ярьсан нь дээр байдгийн<br />
- За за санаандгүй санаснаа хэлчихлээ<br />
- Санаандгүй гэдэг үгээрээ санаагаа битгий нуугаад бай. Чам шиг би баг зүүж, бодлоо буглуулдаг хүн биш. <br />
- Яасан гэж уурлаад байгаа юм бэ?<br />
- Саад болсонд чинь уур хүрээд байна гэж үсрэн босож ирээд <br />
- Энэ хүүхний юу бодож байгааг мэдэх үү, чи? Энэний бодож байгааг гаргах гэж намайг яаж шаналж байгааг ойлгох уу? гэж хашгирахад надад хэлэх үг олдсонгүй. Энэ бол зүгээр л нэг уурлах шалтаг гэдгийг ойлгов.<br />
- Би яаж мэдэхийн гэж үл тоосон өнгөөр хэлвэл<br />
- Чи тэр Сэлэнгээгээ л гөлөрч суу. Тэрийгээ л харц дээгүүр байлга. Бусад нь чам шиг юманд хамаагүй, за<br />
- Сэлэнгээтэй үерхээ л биз. Чи үхсэндээ атаархсан юм гэтэл миний нүүрэнд тас буугаад явчихлаа. Би ч мөчөөгөө өгсөнгүй. Зөрүүлэн цохиход тэр намайг үсдэж авав. Энэ нь бид хоёрын зодолдох шальтай шалтгаан биш ч гэсэн бие биедээ бууж өгөхийг хүсэхгүй байх шалтгаан мөн байв. Ор дэрээ нураан байж зодолдов. Зодолдох ч гэж дээ баахан ноцолдсон гэхэд болно. Сүүлдээ хэн хэн нь ядарсандаа баахан цээж дүхэлзүүлэн амьсгаадав. Тэр өдөртөө дуугараагүй ч тэгсгээд маргаашнаас нь мартагнацгаалаа. Түүнээс хойш түүнийг зургаа хатгаж суухад нь би юу ч бодож байсан элдвийг хэлэхээ больчихсон юм.<br />
<br />
* * *<br />
- Хөөрхий Сүрнээ ер нь тэгээд яасан бол? гэх Сэлэнгээгийн асуулт намайг гүн бодлоос салгалаа. Юу асуучихавдаа гэж санасан хэдий ч төдхөн ойлгоод <br />
- Харин л дээ . . . үгүй ээ, харин л дээ гэж дээ. Чи мэдэхгүй байхад би ер нь яаж мэдэхэв. <br />
- Бас шийдэмгий хүүхэн шүү. Тэр муу мангарт гомдох мөртөө шууд л сургуулиа хаяад явчихаж билээ. <br />
- Чин үнэнээсээ дурлаж л дээ. <br />
- Тэглээ ч гэсэндээ. Хүнд чинь тэрнээс гадна амьдрал гэж байна. Жирэмсэн болсон байсан. Ядаж хүүхдээ боддог байгаа даа. <br />
- Тэр үед чинь бид хүүхэд байлаа шүү дээ. Одооны ухаанаар яаж бодохов. Гомдоод л, тунирхаад л, юу эс болдог билээ. <br />
- Чи тэгээд зөв гэх гээд байгаа юм уу? <br />
- Зөв бурууг нь яаж мэдэх вэ, одоо бодоход тийм нэг цочмог л шийдвэр байж. Тэрнээс хойш би л лав нэг ч удаа таараагүй. Харин чи яаж байсан юм гэхээс<br />
- Би ч гэсэн . . . гээд хэсэг азнаснаа <br />
- Хачин юм шүү. Өөртөө тийм итгэлтэй, хайрынхаа төлөө тэгж зүтгэдэг хүнийг би одоо хүртэл хараагүй. Гэтэл гэнэтхэн тийм шийд гаргаад яваад өгсөн гэхэд үнэхээр гайхмаар шүү гээд Сэлэнгэ цайгаа оочлоо. Бид эргээд нэг хэсэг чимээгүй болцгоов. <br />
Тиймээ, Сүрнээ гэж ХАА-н дээдэд Сэлэнгээгийн нөгөө ангид сурдаг, нэг тийм шийдмэгхэн төрхтэй бүсгүй байсан юм. Суурь бид хоёр гэж сонсогчийн дүрэмт хувцастай тап яп гэсэн залуус Сэлэнгээтэй уулзах гэж хааяа очно. Тэр үед л тэр бүсгүй биднийг харсан юм шиг байгаа юм. Сэлэнгээтэй тийм ч ойрхон байгаагүй жирийн яриа хөөрөөтэй байдаг тэрээр нэг өдөр Сэлэнгээд <br />
- Тэр ирээд байгаа цэргийн залуус танай найз нар уу? эсвэл хамаатнууд чинь юм уу? гэж<br />
- Найз<br />
- Аль нь?<br />
- Яах нь вэ?<br />
Үргэлжлэл бий ... </span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7189780234443058165.post-85907557160202725812014-09-10T10:28:00.001+08:002014-09-10T10:53:22.749+08:00Мянга мянган жилээр . . .<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgT3NbWTYLGG-_BO8dMyT7Q3BwFKNMs35P8XF351ye0C3hZ_1bw36UvmAGvf80NPFb09Hy2bsJwWXAkM97yjV7lN7XXho2aCSVpnuAXCbKoX5PUvIxui4xbCLkd-ydmI_kU9I2i-P7qVe3E/s1600/IMG_2671.JPG" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img alt="" border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgT3NbWTYLGG-_BO8dMyT7Q3BwFKNMs35P8XF351ye0C3hZ_1bw36UvmAGvf80NPFb09Hy2bsJwWXAkM97yjV7lN7XXho2aCSVpnuAXCbKoX5PUvIxui4xbCLkd-ydmI_kU9I2i-P7qVe3E/s320/IMG_2671.JPG" height="133" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5625047508404412146" style="display: block; height: 214px; margin: 0px auto 10px; text-align: center; width: 320px;" width="200" /></a> Нэг <br />
<br />
Миний сэтгэлийн нэгээхэн мухарт хуучны нэгэн сандал байдгийм. Хэн, хэзээ түүнийг тэнд лав гэгч нь суулгаж орхисныг би мэдэхгүйгээс хойш одоо хэнд хамаатай гэж. Гагцхүү агь үнэртсэн тэр модон сандал дээр би өглөө болгон ирж, алс тэртээг ширтэн нам гүмийг анирдан суух дуртай. <span class="fullpost"><br />
Үүр цүүрийн завсраар ингээд суухаар үлгэр туульсын эгэлгүй ертөнц үелзээд ирдгийм. Одоо мөдгүй эртэч хэдэн бялзуухай айдаст нүдээ гялтгануулан ирж, эртний хэлээр нарыг дуудан жиргэх болно. Би тэднээс өхөөрдлийг мэдэрдэг. Өхөөрдөл гэдэг орчлонгийн хамгийн энхрий мэдрэмж байх. Төд удалгүй тэдний дуудсан тэг дугираг хуучин нар шинэхэн гэрлээ цацруулсаар тэнгэрийн хаяанаас мандахад цэв цэнхэр гариг маань цээлхэн хоолойгоор дуулах болно. Айдсаа гээсэн өнөөх хэдэн бялзуухай нарны цацраг дамжин нисэж одно. Нар угаасаа л итгэл найдварыг тээгч байх. <br />
Моддын навчис салхин сэвшээг хөглөж, мөчир мөчиртөө бүжнэ. Морьд хаа нэг тургилангаа молор эрдэнийн толгой хаялж, балар эртний зүүдэнд умбана. Шүүдэрт шумбасан гоо өвс гэзгээ шувтран жингэнэх болно. Аргалын утаа тэнгэрт суунаглаж, амар амгаланг татлах болно. Айлын бүсгүй ашдыг ерөөж, алтан наранд сацал өргөнө. <br />
Ай даа . . . арав арван жилээр алсарч хоргодмоор ертөнцдөө агь үнэртсэн модон сандал дээр алсыг ширтэж, анирыг анирдан суунам би . . . <br />
Бяцхан бялзуухай хаанаас ирээд, хаашаа оддогийг би мэдэхгүй.<br />
<br />
Хоёр<br />
<br />
Миний зүрхний аглагхан ховдолд эртний нэгэн сандал байдгийм. Хэн, хэзээ түүнийг тэнд зориуд орхисныг мэдэхгүйгээс хойш одоо хэнд хамаатай гэж. <br />
Гагцхүү арц үнэртсэн тэр модон сандал дээр өдөр болгон ирж, гүн хөх тэнгэрийн гүелзэх мандалыг бэдрэн суух дуртай. <br />
Тас хар тэнгэрт туссан цавьдар нарны шаргал туяа түүнийг гүн хөх болгодгийг мэдэрнэм. Жин үдийн энэ цагаар халсан агаарын дүнгэнээн хамаг жингээрээ дэлхийг дарна. Тэнгэрийн хянганд тогтсон хурган цагаан үүлнээс хэдхэн дусал, бодол чийглэн унана. Унахгүй ч байж мэднэ. <br />
Ирвэлзэж, жирвэлзсэн охин-зэрэглээн дундуур дэрвэлзсэн эрвээхэй эргэлдсээр ирж, цэцэгсийн дэлбээнд өөрийн ертөнцийн ховыг ярина. Эрвэлзэж дэрвэлзсэн өнөөх хэдэн эрвээхэй бас л хаа нэг тийш явж одно. Эднээс би эмзэглэлийг мэдэрдэг. <br />
Хөх аргал дээр суусан хээрийн согтуу чогчого халамцуудаа хамаг нууцаа дэлгэнэ. Хагсаж хагарсан модон тэргэн доор халтар банхар урт хэлээ унжуулан урд насны нүглээ наминчилна. Гүү саамны хооронд гэрийн сүүдэрт үүрэглэх хүү өөрийнхөө үүсгэлийн усан далайг туучин үнэгчилнэ. Дуниартан хэвтэх их тал, дун цагаан цасыг хүсэмжлэнэ. <br />
Ай даа . . . Зуу зуун жилээр зуларч хорогдмоор үймэн зүүмэн ертөнцдөө арц үнэртсэн модон сандал дээр гүн хөх тэнгэрийн гүелзэх мандалыг бэдрэн суунам би . . .<br />
Эрвээхэй чухам хаанаас ирээд хаашаа оддогийг би мөн л мэдэхгүй.<br />
<br />
Гурав.<br />
Миний бодлын алсхан үзүүрт хөсөг нүүдлээс гээгдэж хоцорсон дотны нэгэн сандал байдгийм. Хаанахын, хэний нүүдлээс үлдсэнийг хэлж мэдэхгүйгээс хойш одоо хэнд хамаатай гэж. Гагцхүү амрагийн үнэртэй тэр модон сандал дээр үдэш болгон ирж, орчлонгийн хязгаараас зөвхөн намайг л гэж оносон охин сэтгэлийг сүслэн бодох дуртай.<br />
Тас тэврэмээр, тасдаж идмээр, тачъяадан гийнах цангаж ангасан тэр мэдрэмж хаанаас ирдгийг би мэдэхгүй ч амрагийнхаа үнэрт хамар цоргиж, яргаж цахалсан тэр гиншээн чих эрвэгнүүлэхэд урангоо түүнийхээ уруул завсраар урсан оддогийг би мэднэ. Амраглал гэдэг магадгүй ашид мөнхийн мэдрэмж байх. <br />
Одоо удахгүй нар таширлан унаж, олон уулсын цаагуур тунирхаж одно. Нар хаанаас ирж, хаашаа буцдагийг би мэдэхгүй. Гагцхүү уяхан цагаан манан уулын оройг таалж, шөнөжин ураг холбогдоод өглөө үүрээр бялуурч үлдэнэ. <br />
Чагтнаас мултарсан унага эхээдээ чавхдаж, эхлээрийн чандад зэрэглээ болон дэгдэнэ. Адууны хөлөөр боссон тоос, алаг хорвоогийн жамыг учирлана. Сээхэлзүүр өвсөнд чийг унаж, сэрлийн уянгаар янаглан тэврэлдэнэ. Ялаа хүртэл янаглалын тухай онол хүүрнэдэг. <br />
Ай даа . . . Мянга мянган жилээр аргамжаатай үлдмээр арга билгийн энэ орчлонд амрагийн үнэртэй модон сандал дээрээ намайг л гэж оносон охин сэтгэлийг сүслэн бодсоор суунам, би . . . <br />
Шувуу шиг ирдэг, эрвээхэй шиг эргэлддэг, амраг шиг янагладаг ямар нэгэн “юм” надад байдгийм байна. Ерөөс, нар надаас мандаж, надад жаргадаг.<br />
<br />
Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэ <br />
</span>Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэhttp://www.blogger.com/profile/16524488606768046012noreply@blogger.com1