Арван долоотой зун

Цас хуйрагнан шамаргалж, хэд хоног үе үе салхи исгэрүүлсэн бүүдгэр саарал тэнгэр хэзээ ч онгойхгүй мэт нүүгэлтэн дарж байснаа өнөө өглөөнөөс лагс зузаан үүлс дундаасаа цоорох мэт ярагдан онгойж, “юу билээ энэ чинь” гэмээр өвлийн ёлтгор шар нар хэрэндээ бас цооноглох маягтай тусна. Цаг хэдий хатуу ч өвлийн нар өвөлдөө л дулаан гэгчээр үгүй бас яахав ээ юм юм хөөрхөн бүлээцэж, сэтгэл хүртэл бага гэлтгүй уужрах шиг.
Тас хийсэн жавар тэрүүхэн хугацаанд уярч, сэтгэл дагаад тэрүү бодлын ногт жаахан тавирч, цулбуураа чирэн аюултгүй цаашлахад, он цагийн шар хуудсууд зөөлхөн, алгуурхан эргэсээр нилээд дээх нь үеийн хуудаснаа ирэн зогслоо. Өдий болтол хүний л жамаар амьдарч өөрийн гэсэн түүх нилээд зузаарсантай харьцуулбал энэ хуудас гавьтай юм биш шиг боловч, өдөржин бодол болон намайг тойрон хургаж, тархи ээрүүлчих юм чинээ санасангүй.
Бидний багад манай өвөө эмээгийнх гэж хүүхэд шуугисан, хөл толгой нь мэдэгдэхээ байчихсан юм шиг бужигнасан айл байх. Бид бүгд л хөдөө гэр гэнэ. Хүүхэд багачууд бид зуны эхэн сараас л тал талаас хөдөө гэртээ цуглана. Эцэг эхчүүд биднийг зуны дэлгэр цагаар идээ цагаан дээр гаргах, өвөө эмээ хоёр маань ч гар хөлийн үзүүрт зарах гэхдээ биднийг бөөгнөрөхөд дуртай. Гэхдээ олон ах дүүсийн олон хүүхэд нэг дор байхад идэж уухаас авхуулаад чухам ямар байсан юм бол. Энэ талаар бидэнд мэдэх, санаа зовох юм даанч байхгүй. Энд ирэх гэж бүтэн жилийн өмнөөс ярьж, мөрөөдсөөр яаран яаран ирнэ.Мэдээж том жижиг нийлсэн арав хорин хүүхэд гэрт багталцана гэж юу байхав. Гадаа морь тэрэгнийхээ арлыг босгож хажуугаар ганц нэг хашаа хайсаар дэмнэн оромж бариад, түүндээ орогнох дуртай. Харин сүүлд орос цэргүүд нэрмэл архиар сольсон гээд нэг их том ногоон бэржээнхтэй болсон. Дөрвөн шон босгон түүн дээгүүрээ хөндлөн мод хадаад, бэржээнхээ нөмөргөчихсөн нь учиргүй том асар болж хүүхдүүд бид орогнох сайхан газартай болсон юм. Бүр орох газаргүй дээ биш зүгээр л тэгж хаа нэгтэй бөөнөөрөө орогнох нь хүүхдүүдэд сайхан байдаг байлаа л даа. Миний мэдэхийн намайг арав төгстөл тэр майхнаа барьсаар байсан даа. Эхлээд гүн ногоон өнгөтэй байснаа сүүлдээ бүр цайчихаж билээ. За тэгээд энд тэндээс цугласан ахдүү нарын хүүхдүүд бид насны эрэмбэтэй. Тэр эрэмбээрээ ажил байдлын болон идэж уух нь хүртэл бичигдээгүй хуваарьтай байдагсан. Түүнээс зөрөх нь ховор. “Томчуул” бол ойлгомжтой. Адуу мал, хадлан тэжээл, хашаа саравч гээд ажил нь нилээд өргөн хүрээнд. Том хүмүүс “томчуултай” ярих хэлэх нь цаанаа өөр. “Багачуул” бид бол өөр. Хурга тугал эргүүлэх, аргал хоргол ойртуулах гэх мэт. “Дундчуул” гэж бас байна. Тэд хонь хариулж, холбож сааж байхад, “томчуул” гүү сааж, унага татаж байх , “дундчуул” үнээ ивэлгэж байхад “багачуул” бух хорьж байх жишээтэй. Бүх юм хуваарьтай байдаг байлаа. Жил ирэх тусам дараа дараагийнхаа шатанд шилжиж, “томчуул”-аас цэрэг цураг, их дээд сургууль гээд ирэхээ байдаг байлаа. Гэхдээ тэд нэг л сонин ууртай ч юм шиг дүнсгэр царайлж, тоглож хөөрөх нь багассаар байдаг байсым.
Миний хувьд мөн л хөдөө гэртээ ирэхийн их хүслэнд бусдын адил хөтлөгдсөөр зун ирдэг. Намар нь хичээл эхлэхийн урд өдөр дуртай дургүй буцдаг байлаа. Жил жилээр шат дараалан явсаар “дундчуул”-д байхдаа хонинд голдуу явна. Ном уншина. Хүүхдүүд оройныхоо сүүгээ ууж, тарагаа идчихээд, майхандаа орж радиогоор үлгэрийн цагаа сонсоно. Түүний дараагаар “томчуул”-ын хэн нэг нь Булгаа гоё ном уншсануу? Яриарай гэх. “Томчуул” биднийг тооно гэдэг бол сайхан л даа. Тэгээд л би “Усан доогуур хорин мянган бээр аялсан нь” “Жонон гуйлгачин хоёр” “Робинзон Крузо” гээд л өөрийнхөө уншсан номноос чадлынхаа хэрээр ярьдагсан. Заримдаа хооронд нь холиод ч болов туучихна. Түүндээ ч өөрөө дуртай. Бас хажуугаар нь хошин юм их ярина. Хөөрхөн шооч нэгэн байж. Тэрнээсээ болж “томчуул”-ын заримийг шоолчихоод “бүр том” хүн хараагүй үед гөвүүлчих тохиолдол ч байдаг л байлаа. Тэгээд л жил ирэх тусам дээшилдэг жамаар явсаар тэр нэгэн зун хичээл ном гэсээр нилээн оройтоод иртэл би хамгийн том нь болчихсон байсан. Тэр зун арван долоо хүрч байлаа. Би өөрөө анзаараагүй хэр нь “багачуул” “дундчуул”-ын тоглоом нэг л утгагүй, дэндүү балчир санагдах болов. Гэхдээ тэднийг нэг их ширүүлээд байж болохгүй. Яагаад гэвэл жил ирэх тусам “багачуул” уйланхай, гомдомхой болж, бидний багад “томчуул” бидэнтэй харьцаж байсан шиг тогловол тэд лав даахааргүй байсан юм. Жишээ нь морьтой давхиж ирээд халгайгаар гүвдрүү болтол ороолговол тэд лав тэсэхгүй. Бидний үед тэр бол ердийн л нэг тоглоом. Эр хүн тоглоом даах талын л юм яригдаад өнгөрнө шүү дээ.
“Томчуул”-ын нэг болох, ялангуяа хамгийн том нь байх нь маш их хариуцлагатай болдог юм билээ. Өвөө эмээ хоёр маань надтай яг л том хүнтэй ярьж байгаа юм шиг л ярилцана. Морь мал, чөдөр тушаа, хашаа саравчны онгорхой цоорхой, хадлангийн гарц, хадуурын ир, сэрээний иш, гээд тэр байтугай намар идшиндээ энэ муу хөгшин үнээгээ хэрэглэдэг юмуу, ирэх өвлийг бараг барахгүй байх гэх мэтчилэн ярилцах бөгөөд түүнээ дагаад миний эрх мэдэл нэмэгдэнэ. Би дуртай цагтаа дуртай морио барьж унана. Оройд тэнгэрийн байдлыг харж дуртай зүгтээ адуугаа гилнэ. “Багачуул” “дундчуул”-д ямар морь унуулахыг зохицуулна. Хаа нэг хонь гаргахад эрүү, шийрхэнээс аль хэдийн мултарч дал дөрвөн өндөр биш юмаа гэхэд сүүж, шаант чөмөг хавьцаа очсон байсым. Гэхдээ би яагаад ч юм “багачуул”-ын эгнээнд байснаа санадаг тул доод насныхантайгаа их ойрхон байдаг байлаа.
Оройд унагаа тавихдаа бүгдэнд нь нэг нэгийг оноож эх рүү нь уралдуулах, юм юмхан хийгээд яваа хэн нэгэн “бага”-ыг бусдад нь мэдэгдэхээр магтаж толгойг нь илчих жишээтэй. Энэ үйлдэл тэр хүүхдэд бараг бүтэн зуны урам болдогийг би мэднэ. Хүүхэд гэдэг “урмын цэцэг” байдаг. Урамшуулах тусам нусаа татаад л урамшаад байдаг юм. Яагаад гэвэл би тийм “багачуул”-ын нэг байсан. Одоо өдий насандаа ч гэсэн би хаа нэгтэйгээс ямар нэгэн урам авахдаа дуртай.
За тэгээд тэр зун ирээд өөрийгөө цээжний эхэнд гараад ирсэнийг мэдэв. Миний дээд талын нэг ах цэрэгт, нэг эгч хойшоо сургуульд явчихсан байлаа. Намайг ирэхэд адуу малнаас авхуулаад бүх юм зуун задгай. Өвөө эмээ хоёр “миний хүү ямар оройтож ирээв” гээд л хошуу дэвсээд л... Би чинь том амьтан чөдөр тушаанаас авхуулаад зэл гадсаа бүртгээд л, өвөө маань өдөр судар харж байгаад л
- Уг нь нохой өдөр бол зүгээрсэн гэхдээ бар нохой хоёр ивээл жил, маргааш бар өдөр гүүгээ барьчих гэхээр нь гэрээсээ холгүй хуурайвтар, ялаа шумуул багатай гэж судгаас жаахан зайнд зэлээ шааж гүүгээ бариад л ...
Тэр зун Дамба ахынх манайтай цуг зуссан юм. Тэднийх морь уяна. Дамба ахын эхнэр Бадмаа эгч гүүгээ саана. Би унага татна. Урд нь зүгээр л байдагсан тэр жил эмэгтэй хүнийг арай өөрөөр сайхан муухайгаар нь ялгаж хардаг болчихсон байв. Унага татахдаа жаахан залхуу талдаа байсан чинь тэр жил юм л бол саамандаа гарах болоогүй юм байхдаа гэж бодогдоод байх. Гүү саах тэрүүхэн хооронд гүүн зэлэн дээр хөөрхөн хөөрхөн юм ярьж Бадмаа эгчийг инээлгэчих санаатай. Цээжнийхээ цаад гүндээ бол ангийнхаа нэг охиныг хадгалчихсан гэж байгаа. Хааяа хааяа Бадмаа эгчийн оронд нөгөө охиноо орлуулан бодно. Ер нь л элдвийг дүрслэн бодож мөрөөднө. “Хааяа бүр нөгөө охиных гэр бүлээрээ машинтай үүгээр явж байгаад машин нь эвдэрч хөдөө гэрийнхээ гадаа хэд хонуулж өөрийгөө хэн болохоо харуулахсан” гэж бодно.
Наадам дөхсөөр байлаа. Гэтэл нэг өдөр Дамба ахынх энэ жил нилээд хэдэн нас нэмж уясан тул наадамд явахад нь туслах хүн хэрэгтэй сураг гарлаа. Би ч дотроо “хэрвээ манайхаас хүн явах болвол намайг явуулах нь гарцаагүй” гэж бодно. Тэгтэл ч их сунгааны орой өнөө яриа сэдрээд явчихлаа. Дамба ах л өвөөтэй ярьж байгаад
- Булгааг авч явъя даа. Арай том нь юм. Тэгээд ч юм юманд гярхай. Угаасаа хотын наана хоноглоход тус нэмэр болох байх гэх нааштай үгс сонсогдлоо.
- Тэгдээ тэг. Хэдхэн хоног юм чинь арын ажлаа бид аялууламз гэж өвөө хэлэх нь тэр. Бага байхад баярлах юм зөндөө л байсан гэхдээ тэрэн шиг их баярлаж үзээгүй юм шиг. Наадам, түүнийг нүдээр үзэх гэдэг бол хамгийн сайхан. Гэхдээ миний дотор наадмаас наана давхар нэг бодол хургаад байгаа. Тэр нь юу вэ? гэвэл цээжинд яваа охиных зусланд гардаг. Тэр зуслан нь яг бидний явах замд байдгийг би мэднэ. Би эрх мэдлийнхээ хүрээнд Хулгар хээрийгээ барьж хоёр хоног уяж шивхрүүллээ. Хулгар хээр бол том өндөр биетэй, манай адуун дотроо л хөнгөн хөлтэй, эртэй цогтой адуу. Гэтэл Дамба ах намайг ойлгосон бололтой
- Булгаа миний дүү Хулгар хээрийг унаад яахав дээ. Хулан хулыг уна гэнэ. Дотор харанхуйлж сэтгэлээр унав. Хулан хул гэдэг нь манай тэрэгний морь. Богинохон бахим биетэй намхан адуу. Гүймэн хар алхаа, ергөө хатираа гэх юм байхгүй, өөвөгнөтөл цогихоос өөр шидгүй, оломны цагаан үс дээгүүр нь зурайсан цүндийсэн гэдэстэй, том толгойтой, шингэн сүүлтэй харахад хавар цагийн хулан шиг тул түүнийг Хулан хул гэж нэрийдсэн. Би ч морио голоод гол харлаад болох биш. Дамба ах л намайг мэдрээд байгаа бололтой маасайтал инээж
- Хол замд ганц тэрэгний морьтой явж болохгүй ээ. Юмыг яаж мэдэхэв гээд Хулан хулыг авч явах гэсэн санаа. Хөтөлгөө морьд олонтой тул өөр морь авах гэхээр бас л нэг толгойны нэмэр. Яахав чи ахыгаа бууж суух хооронд ахынхаа Сартай хонгорыг унаад наадмын талбай тойроод байж болно шүү дээ гэж намайг аргалахыг оролдоно. Би түүнд итгэсэнгүй. Тэр Сартай хонгорыг Дамба ахаас өөр хүн унаж байхыг би л лав хараагүй. Намайг л хуурч байгаа юм. Гэсэн ч багаасаа эрэмбэтэй өсөж ах зах хүний үгийг зөрж болдоггүйг мэдэхийн хувьд юм хэлж чадсангүй. Хэдийгээр би тэр зун “том” болсон ч “бүр том”-ын хажууд “бага” хэвээрээ байгаагаа мэдэрлээ.
За тэгээд хүсэн хүлээсэн өглөө болж өглөө үүрээр бид ачааллан Бадмаа эгч морь тэргээ, Дамба ах азрагаа хоёр гүүтэй нь, би арай том тул дөрвөн нас дараалуулан, морь унах хүү маань даага шүдлэнгээ хөтлөөд, хоёр унага эхийгээ даган гэлдэрч, дөрвөн нүдэт Банхар тэрэг даган шогшиж бидний бяцхан хөсөг хөдөллөө.
Хоолтын давааг давж, Дэнгийн ам өгсөөд, Хадат ухааг ороож, Хойд, Урд Баянгийн дундуур гарч салхи сөрөн хойшилсоор байлаа. Би гэж нэг их том амьтан эмээл дээрээ хөндлөн сууж, хөтөлж явсан дөрвөн морьдоо хартал, морьд бие биенээсээ толгой толгой зайтай цувралдан нэгэн хэмийн алхаанд жигдэрч, хаа нэг тургилан суулээ шарван товор товорхийнэ. Би ч өөрийнхөө морийг жаахан голсхийхээс бусдаар бол ёстой л эрийн хийморь сэргэнэ гээч нь л болж яваа. Санаагаар болдог бол дөрвөн морио хөтлөн, дөрөөн дээрээ босож хормойгоо дарцаглуулан дэрийтэл давхисаар тэдний зуслан дээр давхиж очоод л ... Тээр тэнд сагсны шийдэн дээр тоглож байсан хүүхдүүд тоглоомоо түр орхин намайг хараад л ... хэмээн мөрөөднө. Даана ч тэгж ширүүн явж болохгүй.
Манай хөсөг Хонхор сууринг дайран Баянзүрх, Туулын сав газар луу орж ирлээ. Бидний баруун талд Богд уул сунайн хэвтэнэ. Бид явсаар Хүрэл тогоотыг өнгөрч, Хүрхрээтийн амруу ортол хотын зуслангийн айлуудын эхэн харагдаж эхэллээ. Бид Хүрхрээтийн амыг өнгөрч Зуун мод хэмээх хэсэгхэн модтой амны доод руу ирж морьдынхоо амыг татлаа. Нар ч хэн нэгний шүлгэнд байдаг шиг цавьдар өнгөөр туяаран баруунаа ташина. Бид явсаар Яармагийн дэнж орж болох байсан авч, Дамба ах
- Олон хөлийн газар яаран очоод яахав эндээ хоноод өглөө эртлэн орно гэлээ. Бидний буусан газраас цаашлаад Зүүн богинын амыг өнгөрөхөд л Залаатын ам гарч ирэх ёстой. Тэнд л тэдний зуслан байдаг. Өнгөрсөн хавраас эхлэн тэр охин миний харааг татаж, хааяа нэг цаг дээр цуг суух зэргээр аль болох түүнд ойрхон явах болсон юм. Тэгээд энэ тэрхэнийг ярьсаар тэднийхийг энэ зусланд гардагийг мэдэж авсан гэж байгаа. Майханаа босгоод морьдоо янзлаж аргамжих нэгиийг нь аргамжихад миний хөдөлгөөн мөн чиг хурдан байлаа. Бүх юмаа дуусгаад Дамба ахаас гуйлаадаа
- Энүүхэнд манай ангийн хүүхдийнх гардаг юм. Би нэг уулзаад ирье гээд л ...
- За чи болох бүтэхгүй юманд орооцолдов гэсээр хоцорлоо. Бодвол эрэгтэй хүүхэд гэж бодсон байх. Би Сартай хонгорыг нь гуйх гэснээ арай л зүрх хүрсэнгүй. Хулан хулыгаа голон голон явлаа. Явах замдаа яг очихдоо яасхийж очихоо төсөөлөн бодно. Ийм морьтой ямар ч байгаад нэмэргүй мэт. “Хулан хул байхдаа яахав дээ. Цүндгэр хул, Идэмхий хул гэж өөрийнхөө дургүй бүхнээр нэрлэж эцэст нь Мэлхий хул гэвэл таарна” гэж дотроо жаахан онгойлгов. Хул морь даанч мэдэж байгаа шинж алга. Яарсандаа хул морио байдгаар нь ороолгож цогиулсаар Залаатын аманд ирлээ. Тэр олон нэгэн хэвийн байшингуудын алийг нь мэдэхгүй тул жаал өгсөж байгаад өөрийн үеийн болов уу гэмээр нэгэн охиноос очиж асуулаа. Тэгтэл намайг дагуулан явсаар нэг байшингийн гадна ирж орсноо тун удалгүй гараад ирэв. Араас нь өнөөх охин маань гараад ирлээ. Миний зүрх дэлсээд болох биш. Хий дэмий л эмээл дээрээ янз янзаар сууж үзэв. Би ч бодвол морь мал, ташуур, дээл бүс болсон амьтан байсан байлгүй. Өнөөх маань гарч ирээд нэг хэсэг харж байснаа
- Хүүеээ чи юү гээд л ... Би ч ярс гээд л инээгээд л ... Царай маань хар хүрэн болчихсон болохоор шүд гэж хашин цагаан л харагдсан байхдаа. Нөгөө дуудсан охин удсан ч үгүй явлаа. Тэр охинтой би амьдралдаа хоёр л удаа дахиж таарсан. Тэгэхдээ яагаад ч юм харанхуйд жижигхэн бамбар барин замыг минь гэрэлтүүлж өгсөн ачтан шиг санан сэтгэлдээ түүнийг хүндэлдэг байж билээ.
Бид хоёр ч нилээн байцгаасны эцэст тайвширч баахан ярилцав. Бодвол аян замын хөлс шороогоо мартчихсан тууж явсан юм байгаа биз надад гар нүүрээ угаахад ус хийж өгөөд л ...хачиан хачин.
Охиндоо морио унуулаад л ... Хоёул сундалж тэр хавийн уулаар баахан зугаалав. Энэ бүхэнд ямар ч хүчин чармайлт шаардахгүйгээр түүндээ би хүрч, шүргэж байлаа. Ийм аз жаргал гэж байхуу даа. Тэгэхэд харин Хулан хултайгаа очсондоо баярлаж билээ. Хөөрхий минь буруу зөвгүй номхон. Сүүлд нь бодохноо хотын охин ямар морины сайхан муухайг ялгах бишдээ. Хулгар хээртэйгээ ирсэн бол юун хүүхэд унуулахтай манатай. Надад хоол унд өгөөд л... Надад бол ер өлсөж цангасан юм байгаагүй юм. Зөвхөн түүнтэй хамт байгаа нь л хэмжээлшгүй сайхан байлаа. Удалгүй одод түгж, сар гараад, чөдөртэй морь ойрхон өвс шир шир хазлаад л ... Бид хоёр чухам юу ярьсийм бүү мэд яриад л ... яриад л ...
Би ч голдуу л ном голдуу л яриа боловуу. Бас хажуугаар нь хошигнож маазрахаа мартаагүй. Хэдийгээр харанхуй ч гэсэн тэр яагаад ч юм гүйгээд орчихоогүй. Харин ч бүр харуй бүрийд намайг урд байгаагүйгээр анхааран харж, бас ч үгүй намайг нилээн тоож байгааг би мэдэрч байлаа. Үүнийг нь далимдуулж хааяа нэг халуун гарыг нь атгаж чадсан шүү би. Зуны шөнө богинохныг хэлэхүү төдхөн тэнгэрийн хаяанаа гэгээ татах янз ороход сая гэнэтхэн ухаан орцгоож “би орохгүй бол болохгүй, би ч явахгүй бол болохгүй” болцгоов.
Морио эмээллээ. Яг явах болоход яагаад ч юм, юунд ч юм сатааран түр зогслоо. Нэг мэдэхэд би түүний хоёр гарыг атгачихсан байсан. Тэгээд би нэгэн номноос санаа авч, нэг одруу харж
- Бид хоёрыг хараад байна гээд түүнийгээ дээшээ харахад нь ухасхийгээд үнсчихэж билээ. Тэгээд л мэдэхгүй ээ. Нэг л тийм цочсон, айсан, уурссан нүд зэрвэсхэн үзэгдээд л, нэг л мэдэхэд мориндоо мордчихсон газрын уруу нилээн ширүүн бууж явсансан. Яах аргагүй л хүүхэд байж дээ.
Явсаар майхныхаа гадаа ирж, морьдоо эрт уях ёстой байсан тул бүгдийг нь барьж уячихаад л тэргэн доогуур ороод унтчихсан. Дамба ахын дуудсанаар сэртэл нар ч хөөрөх янзтай. Бид хөдөлсөөр Залаатын зуслангийн айлуудын доогуур туул голын хөвөөгөөр Яармагийн зүг явлаа. Тэдний доогуур явж байхдаа түүнийг намайг харж зогсох болов уу гэж урд шөнийн сууж байсан жижигхэн хадруу харц гүйгээд болдоггүй.
Бага зэрэг зузаавтар зөөлхөн бүлээхэн уруул, үргэсэн зээрийнх шиг дэрхийсэн хоёр нүд үе үе харагдаад байх. Өөрт хичнээн сайхан байвч, “гомдоогоод уурлуулчихсан боловуу” гэсэн бодол давхар бодогдоод санааг маань зовоосоор ...
Тэр жилийн наадам хэрхэн яаж өнгөрсөн, хэн түрүүлж, хэний морь магнайлсаныг би мэдээгүй. Тэр байтугай Дамба ахын морьд хэдээр давхисныг ч анзаарсангүй. Гагцхүү тэр охин, түүний уруул л санаанаас гараагүй. Ном зохиолд хүний уруул гашуун байдаг тухай бичсэн байдаг ч би мэдээгүй. Буцах замдаа ёстой дөрвөн морио хөтлөөд давхиад очих боломж байсан ч би чадаагүй ...
Наадмаас хойш хөдөө гэрийн маань амьдрал нэг л хачин санагдаж эхэллээ. Би болж өгвөл ганцаараа л баймаар байдаг байлаа. Даан ч тийм цаг ховор. Гүүнд гарах, унага татах сонирхол төрдөггүй. Хувингаа сугавчлан урд алхах Бадмаа эгч надад одоо зүгээр л айлын ээж харагдах болов. Харин ч бүр хааяа хааяа дуугай дүмбэгэр болсныг эрээ цээргүй асуугаад ч байх шиг. Эв нь таарвал “дундчуул”-ын ажлыг булааж хонинд явмаар. Айраг хүртэл амтгүй. Ашгүй хадлангийн цаг эхэлж би тэнд л өдөржин ганцаар байдаг байлаа. Тэгж байхдаа “томчуул” сүүлрүүгээ нэг л их хачин болчихдогийг бүүр түүрхэн ойлгох шиг.
Энэ бүх хугацаанд тэр охины яриа дуу хоолой, бяцхан халуун гар, үл ялиг зуларсан зөөлөн уруул, цочиж дэргэсэн хоёр нүд санаанаас үл гарна. Жилийн жилд сургууль эхлэх өдөр ойртох тусам дотор харанхуйлж, хөдөө гэртээ хоргодон байдагсан. Харин тэр жилийн зун намар даан ч нэг удаан өнгөрсийм даа...
Одоо тэр уруулыг хорин тав дахь жилдээ үнсэж байгаа ч би тэр уруулнаас уйдаагүй. Улам бүр хайрласаар байгаа.
Гэхдээ арван долоотой зуных шиг тэр уруулыг дахиж би мэдрээгүй ....