Алсад зорчсон Жийжээ

Дөрөвдүгээр хэсэг

Маргааш өглөө нь бүгд босцгоож өглөөний цай гэж шувууны хоёр өндөг бас бус амттан. Охин нь тэднийг ирнэ гээд их л бэлдсэн бололтой. Охин нь
- Бүгдээрээ хэд хоног сайн юм үзнэ дээ. Аав ээж хоёр биед амар л хувцастай байх хэрэгтэй дээ гээд аавдаа
- Май үүнийг өмсөөд үзээ гээд нэг богино өмд өгөв.
- Өө! үгүй үгүй гэтэл Догоо
- Чи ядаж өмсөөд үз л дээ энэ чинь. Хүүхдийн сэтгэл бодохоо яанаа гэнгүүт Жийжээ дуртай дургүй өнөөхийг өмсөв. Хөл нь гэж нарийхан, өвдөгнийхөө тэрүүхэнд майжигдуу юмсанж. Хүн бүрийн нүдэнд нэг л биш. Жийжээ өөрийгөө том толинд харснаа
- Үгүй ээ! ямар эврээр нь газар шаачихсан үхсэн ямааны толгой биш дээ гээд бөөн уур Ашгүй хүү нь
- Аав өөрийнхөө хувцасыг л өмс. Дээлээ харин яадаг юм байгаам. Охин нь
- Дэлгүүрүүд уг нь АС-тэй юм чинь халууцахгүй л дээ гэсээр хувцасны асуудал нэг тийш болох шиг.
Аялалд гарахаасаа өмнө дэлгүүр орж зургийн аппаратнаас авхуулаад хэрэг болох юмнуудаа авах юм болов. Мань хоёрт бол босго даваад гарлаа л бол бүх юм сонин хачин тул цугтаа л явна гэцгээв.
Нэг их гял цал болсон, амьтан хүн бужигнасан дэлгүүрт ирцгээв. Хүн бүр тус тусынхаа юмыг хөөж, Жийжээ овоо хүн шиг болчихсон лангуу хоорондуур зарим нэг юмыг барилж үзсэн шиг нүд хужирлан яваа. Том нудрага нь л саад болохоос бусдаар бол дажгүй шүү. Гэтэл нэг мэдсэн ганцаараа болчихож. Өлийгөөд харсан нь Ухаа ягааны толгой харагдана. “За яахав тэд энэ хавьд л яваа биз” гэсхийгээд үзэж байсан юмаа тавьчихаад цааш эргэтэл хаанаас ч юм нэг хүүхэн гараад ирчихсэн өөртэй нь юм яриад байна. Ойлгохгүй юм чинь яахав хоёр мөрөө хавччихаад эргэтэл гараас нь зуураад утас шиг юмаар ярьсан нь төдхөн хоёр цагдаа хүрээд ирлээ дээ. Өнөө Жийжээ бүлтгэнэж хоцролгүй яахав. Ийш тийшээ харлаа. Өнөө барамнуудаас нэг ч харагдсангүй. Цагдаа ч гартай нь ноцолдоод уналаа. Яагаа ч үгүй байхад хүрч ирээд л ноцолдоод унахаар хүн л юм болохоор арваганана биздээ. Хорхой хүртэл тэгдэг байгалийн жам юм чинь.
Хэрэндээ хөмхийгөө зуучихсаныг хэлэхүү, хэл мэдэхгүй амьтан хий дэмий л
- Хн..хн гээд л хүржигнээд л байлаа.
Хамаг биеэ чангалахаар бүх булчин шөрмөс дотогшоогоо атирдаг юм хойно доо. Бодвол хоёр гар нь атгаатай байсым байгаа биз. Цагдаа гарт нь юм байгаа эсэхийг үзэх гээд байгаа бололтой нудрагыг нь хойш нь болготол байдгүй дээ. Дунд хууруу «Май чи муу» гэсэн байдалтай. Цагдаа харангуутаа царай нь хувьсгээд л нэг юм хэллээ. Шартай ч лүд таарч базарваань.
Хоёул чирээд, чирээд юу байхав дээ сугадаж өргөөд аваад гарах нь дээ.
За даа болохоо ч байлаа даа. Уг нь Ухаа ягааныг дуудвал гэж санах. Даана ч ямар Ухаа ягаанаа гэлтэй биш.
- Урнаа! Урнаа! гээд л чарлав. Хоолойноос нь гарч байгаа дуу хоолой ч гэж нэг сөнөчихсөн юм дуугарна. Тэр ч дүүрсэн.
Хаалгаар гардагийн даваан дээр
- Аав! гэх шиг. Нүдний булангаар харсан ашгүй тэр хэд гүйж яваа харагдана.
Тэр хооронд манай хүнийг нэг их гэрэл эргүүлсэн машины хаалга онгойлгоод толгой дээр нь дарж ирээд л хийчихлээ. Сандарсан Жийжээ гарах гэж оролдсон нь хаалганд нь бариул ч алга. Эргээд харсан нь Ухаа ягаан охин хоёр нь цагдаатай уулзаж байгаа бололтой. Догоо л хий дэмий гараа савчаад л үглээд байгаа харагдана. Төдөлгүй цагдаа ирээд машинаа асаагаад л хөдөллөө. Эргээд харсан нөгөө хэд араас нь хөдөлж байнаа.
Жийжээ хэзээний жаахан хүүхэд шиг өвдгөө нугалж борхирч, суугаад машины арын цонхоор хараад, сандран амандаа юм үглээд яваа нь үнэхээр өрөвдмөөр. Яван явсаар нэг байшинд ирээд өнөө муу Жийжээг чинь сугадаж өргөөд нэг төмөр сараалж руу хийгээд түгжээд авлаа. Одоо яанаа та минь ээ.
Хөөрхий муу Жийжээ сүнсээ тавьчихсан амьтан ийш тийш хэрэндээ бүлтгэнэн сандарч тэвдсэн харцаар хартал тэр сараалжинд нэг хар хүн байсныг сая харав. Өнөө хар сууж байснаа Жийжээг ихэд сонирхон босоод ирэв. Ямар том амьтан байсан гээ. Жийжээг бол хоёр нугалаад цаана нь бас илүү гарахаар аж. Тэгсэн нөгөө хар Жийжээгийн хувцас хунарыг харж, барьж баахан юм ярьснаа, хэл ус мэдэхгүйг нь гадарлаад буцаад суучихлаа.
Бараг хориод минут болсоны дараа өнөө цагдаа эргэж ирээд марсайтал инээн сараалжаа онгойлгон Жийжээг гаргалаа. Энэ удаа нэг их зуураад байсангүй дагуулан явсаар нэг өрөөнд ортол ашгүй нөгөө хэд ирчихэж. Муу Догоо л уйлж сууна. Охин нь
- Яанаа ааваа таныг бүр айлгаад хаячихлаа гэнэ.
Жийжээд бүр хэлэх ч үг олдсонгүй. Эм хүн юм бол уйлахсанж. Хэл ус мэдэхгүй, чадал муутай хүн гэдэг хүний газар хэцүү бололтой. Өнөө цагдаа л
- Соорий соорий гэх шиг болоод баахан юм яриад байна. Жийжээ ч хурдхан явахын түүс. Гарч машиндаа сууцгаагаад хэсэг чимээгүй болцгоов. Хэн хүнгүй л сайхан байцгаасансан. Одоо таг. Хэсэг дуугүй байснаа Жийжээ нэг их амьсгаа авч
- Яагаад намайг ингээд унав?
- Таныг эхлээд хулгай хийсэн гэж ойлгоод цагдаа дуудаж. Тэгээд цагдаа нар ирээд таныг шалгах гэсэн та ойлгохгүй байхаар нь гарыг чинь үзэх гэсэн чинь та эсэргүүцээд сүүлдээ бүр дунд хуруугаа гозойлгосон гээд энд аваад ирэхгүй юү.
Энд чинь хүнрүү дунд хуруугаа гаргавал муухайгаар доромжилсон болдог юм. Тэгээд ч бүр цагдаа руу шүү.
- Үгүй би тэгээд энэ атийхгүй хурууг чинь яахым болж байна.
- Харин тиймээ энэ цагдаа сая л нэг юм ойлгоод танаас уучлалт гуйж гуйж явуулж байгаа нь энэ гэлээ. Жийжээ хий дэмий л дунд хуруугаа атган явна. “Том нудраган доороос л миний гар хуруу харагдахгүйгээс тэд намайг хулгайч гэж санажээ дээ. Хэцүү ч юмаа даа. Нэг их даарахгүйгээс хойш дээлээ тайлахаас даа” гэж санан дээлээ тайлж охиндоо өгөөд
- Дээлээ ч яахав тайлчихлаа. Харин энэ хуруугаа яадгийм байгаам гэх нь бодит байдалд эвлэрхээс өөр аргагүй болсон мэт. Гэтэл Ухаа ягаан хуруугаа тойруулаад л нэг юм зангаад яриад байна. “Миний муу хурууг л тайрах л юм яриад байнаа даа муу туучий чинь. Тэгнэ байхаа чи” гэж санан Жийжээ хялалзаж суутал охин учиргүй баярласан шинжтэй
- Тэгье ааваа гэнэ
- Юу яриад байгаам үгүй, одоо бүр байчихаад…гэтэл
- Аав юу ч ойлгоогүй байж. Хурууны лентээр хуруугий чинь боочихъё. Тэгвэл хүмүүс таныг хуруу нь өвчтэй хүн байна гэж ойлгоно.
Тайруулснаас мянга дахин дээр сонсогдсон тул зөвшөөрлөө…
- Нэгэнт л чи бид хоёр энэ нутгийн ёс заншил энэ тэр юыг мэдэхгүйгээс хойш энэ хэдийн үгээр шүү байж байгаад буцвал зүгээрсэндээ Жийжээ минь гэх Догоогийн учирласан дуу Жийжээд нэгийг бодогдуулаад авлаа. “Нээрээ ч дээ. Би чинь энэ газар үнэхээр хэн ч биш байна шүү дээ. Би ямар Хүрэнтийнхээ хөндийд яваа биш. Муусайн хүүхдээ ч зовоогоод, өөрөө ч айж самгардаад, аягүйтвэл шоронд ч орж мэдэх газар байна” хэмээн элдвийг эрэгцүүлэн сууна.
Энэ байдлыг ажигласан Догоо “одоо нэг хэсэг гайгүй байх байгаа” гэж бодох нь тэмээ хариулсан хүн буурынхаа занг андахгүй гэдгийн үлгэр гэлтэй…
Тэгтэл Ухаа ягаан нэг юм хэлсэнээр төлөвлөгөө өөрчлөгдөж бүгд гэртээ харин хаашаа ч гарахгүйгээр амарцгаалаа. Ухаа ягаан ил гал дээр мах шараад л, пиво зөөж гүйгээд л хадмуудаа эвгүй байдалд орсонд тэр өөрөөсөө болсон мэт ихэд гэмшиж байх шиг харагдана. Унтаж хэвтэх нь хэвтээд л харин ч нэг сайхан амрах шиг. Орой болоход хэн хүний сэтгэл тайвширчцгаалаа.
Жийжээ энэ Ухаа ягаан чинь анх харсаныг бодоход хялялзаж хямсагнаад байхгүй аятайхан ч хүү юмуу гэж бодсоор орондоо орох гэснээ охин дээрээ очиж
- Миний хүү энэ шар баньдын маань нэр хэн билээ дээ? Аав нь ер тогтоохгүй юм
- Жиймий. Таны нэртэй их ойролцоо. Мань хүн амандаа
- Жийжээ..Жиймий..Жиймий.. Жийжээ.. гэсээр орондоо орлоо.
Маргааш нь бүгд далай үзэхээр явлаа. Тэр далимандаа эрх чөлөөний хөшөө үзнэ гэнэ. Жийжээ завсар зайгүй үргэлжлэх байшин барилгуудыг харан нүд нь эрээлжлэн явна. “Мөн өндөр байшингуудаа. Нурчихмаар л харагдах юм. Яаж тогтож байдаг юм бол. Энэ их тоо тоймшгүй амьтан хүн байшингаа ингэж давхарлаж байж л шингэдэг байхаа даа. Манай нутагт юм бол хэдхэн айл ингэхийн шаардлага алга.” Тэгсэнээ “за байз манай дээр Лутаагийнх дээр нь Гацаа, тэгээд Шулга, тэгээд Балдан гээд хэдэн гэрээ давхарлаж төсөөлснөө ёстой ийм ч утгагүй юм байдаггүй байхаа” хэмээн өөрийнхөө бодлыг шоолно.
“Энэ их засмал замыгээ. Мөн ч их цемент ороо доо. Энэ хотыг барихад хэдэн уут цемент ороо бол. За даа эднийх ч зуу, хоёр зуун жил зөөж байж л ийм болоо биз дээ Заримдаа ямар ч усгүй газар гүүр барьчихсан ч харагдах шиг” гэхчилэн элдвийг өөрийн хар ухаанаар бодон явлаа.
Далайн хөвөөнд ирсэн Жийжээ тэр хөлгүй их усыг харан “ үгүй ээ мөн их усаа. Дөчийн бетоноор утгавал хэдэн удаа утгах бол” хэмээн бодно. Өөрийнхөө мэдэх том саваар төсөөлж байгаа нь тэр. “Хүн бол энэ их усны хажууд үнэхээр хэн гуай байгаад ч хэрэг алга” гэж бодохын зуур монголынхоо уудам талд хүн болж төрсөндөө бахархах сэтгэл төрлөө. “Би бол тэнд Жийжээ байна гээд явж байхад учиртай харин энэ их усанд Жийжээ байтагуай Жалханц хутагт байнаа” гэсэн ч яах ч аргагүй юм даа гэж бодлоо.
Усан порхоодонд бүгд суугаад нэг гозгор хөшөөтэй жижигхэн хуурай газар луу явлаа. Өнөө усан онгоц нь дайвалзаад доошоо усруу харсан дотор муухайрах шинжтэй. Дээшээгээ л өлийгөөд явлаа. Нүүрнийхээ хаанаа ч юм сорвитой юм шиг нэг хүүхний хөшөөг тойрон явж үзэх аж. Охиноосоо асуулаа
- Энэ одоо манайхаар бол Ногоон дарь эх үү эсвэл Жанрайсаг хавьцааны эдүү?
- Үгүй ээ ааваа энэ ямар ч бурхан шүтээний зүйл биш. Үүнийг Эрх чөлөөний хөшөө гэдгийм. Үүнийг анх францчууд америкчуудад эрх чөлөөтэй тусгаар улс боллоо гээд барьж бэлэглэсэн гэдэг. Одоо бол энэ хөшөө хүмүүсийн эрх чөлөөг хүссэн хүслийн бэлэгдлийн илэрхийлэл болон сүндэрлэх болсоор удаж байна. Энэ олон хүний цувааг хар л даа. Өнөөдөр л гэхэд ийм байна. Гэтэл энэ чинь өдөр болгон дэлхийн өнцөг булан бүрээс хүмүүс ирж үзэхээс гадна, эрх чөлөө гэдэг үгний мөн чанарыг нэг хэсэг хугацаанд ч болов бодож зогсох гэж наашаа зорьж байна шүү дээ. Эрх чөлөө гэдэг хий хоосон юм шиг хэрнээ хүн төрөлхтөнд ус агаар шиг хэрэгтэй зүйлдээ. Яг энд ирээд эрх чөлөө гэдэг үгийг дангаар нь бодож чадваас эрх чөлөө гэж ийм л юм байдаг болов уу гэсэн төсөөлөл орж ирэх шиг болдгийм.Ер нь эрх чөлөө гэдэг чинь маш энгийн ойлголтоор бол бие биендээ л саад болохгүй байх ойлголт юм шүү дээ. Миний ойлгосноор л тэр. Ер нь энд ирсэн хүмүүс аливаа зүйлийг зөвхөн монгол хүн гэдэг талаасаа бодохоос гадна хүн төрөлхтөн гэдэг талаасаа юм бодож ухаарч эхлэх шиг санагддаг даа ааваа гэх нь Жийжээд охин нь биш бүүр нэг юм үзэж ухаарсан өөр хүн мэт санагдахад гайхан охиноо харж зогслоо. Хажуугаар нь Догоо гараа урдаа барьчихсан юу ч юм амандаа үглэн явна. Бодвол гороолж байгаа аятай. Гэвч хэн ч түүнийг шоолж гоочлохгүй. Ерөөс энд хэн ч хэндээ хамааралгүй мэт байх аж.
Буцахдаа Жийжээ мөн дотор эвгүйцэхээс болгоомжлон тэртээ алсыг харахад нүд нь цуцах шиг болоход дотроо гайхлаа. Нутагтаа бол газар тэнгэр нийлэх заагийг хүртэл харахад ингэж цуцдаггүйсэн гэж саналаа. Энд бүх юм нүүрэн дээр тул алсыг харах агшин бараг гардаггүй бололтой.
Тэндээсээ нэг сайн хооллож аваад амьтаны хүрээлэн үзэхээр явлаа. Гудамжаар нь явахад машин зам дээр нь нэг ч явган хүн гарч ирж сандаргахгүй ажээ. Монголоор юм бол энэ олон хүн, машин замбараагаа алдмаар. Тэгтэл тиймгүй ээ.
Амьтаны хүрээлэнд мөн л хүн амьтан хөлхсөн газар аж. Энд бол зайгүй шахам хүмүүс. Ерөөсөө энэ оронд хүнгүй газар гэж ер алга. Мань Жийжээ өчигдөрийн явдлаас хойш цочроо нь гарав уу гэлтэй нэг их юмнаас айж цочоод байхгүй, харин хаа нэг цагдаа хувцастай хүн харвал гараа нууж байгаа харагдахаас бусдаар бол гайгүй. Төөрчихвий л гэхдээ охиноо чангааж яваа. Гэхдээ яагаад ч юм Догоодоо санаа нь зовон наашаа цаашаа хэмээн зааварчлана.
Хэцүү юм гэдэг хэцүү байдгийг мэдэрсэн хүний шинжтэй.
Энэ их олон хүн гэхэд хоорондоо түлхэлцэж нудралцаад байхгүй юм. Тэр битгий хэл ер хүрэлцэхгүй, шүргэлцэхгүй явах нь сонин. Хаа нэг тулгарвал бие биенээсээ уучлалт гуйгаад ч байх шиг.
Нэг удаа хотод шугамын автобусанд суугаад чихцэлдээд хөл гараа гишгүүлээд, нөгөө урт ханцуй нь энд тэнд орооцолдоод, дээл бүс нь алдуураад дээр нь нөгөө жолооч явах гэж хойш урагш нь займчуулаад, хажуугаар нь түрийвчээ алдчих гээд, малгай нь толгой дээр нь тогтохгүй унах гээд, арай гэж нүүрээ нөгөө тал дээрээ гаргачихаа шахсан юм орооцолдож гогцооролдсоор бууж билээ. Энд тэгдэггүй бололтой.
Элдэв бусын ялангуяа халуун орны амьтадыг үзэхийн хажуугаар тэдний байдаг орчныг сайтар тохижуулсаныг нь гайхан шагширч явлаа. Гэтэл гэнэтхэн нэг их танил амьтан харагдлаа. Жийжээ байдгаараа хурдлан гүйх шахам очлоо. Тэр нь хэдэн мярнуусан хонь, ганц нэг ямаа, цаана нь бас хэдэн үхэр ч байх шиг. Жийжээ тэднийг хараад хамар нь шархирах шиг боллоо. Бусад амьтадыг болохоор орчин тойрон ус шороо чулууг нь хүртэл төстэй болгох гэж оролдсон хэрнээ муу хонь ямааг болохоор зүгээр л нэг муу цементэн дээр хашчихсан байхым. Ядаж жаахан бууц доор нь хаячихсангүй харагдана. Нүдэнд нь гуниг сүүдэрлэх мэт сүүмийгээд, гурингтсан мэт харагдах тэр хэдэн малыг хараад Догоо хүртэл хөөрхийлж зогсоно. Тал хэр нутагт л бэлчиж явах ёстой мэт санагдах тэднийг хараад түрүүнээс хойш бодогдоод явсан эрх чөлөө гэдэг үгийг Жийжээ үнэхээр нэг ойлгох шиг. Ёстой нэг хонийг хойд хөл дээр нь зогсоогоод, урд нэг хөлийг нь өргүүлээд, ногооноор будаад хөшөө хийчихвэл эд ойлгож магадгүй шинжтэй. Яагаад бусад амьтан шиг зөөлөн газар дээр хашчихсангүй вэ гэх мэтчилэн өмөөрөн бодно.
Өнөөдрийн аялал мань хоёрт ихдэхүү л болохоос багадсангүй ээ…
Монгол гутлаа тайлаад хөлдөө хурууны завсраар ордог сонин таавчиг өмсчихсөн Жийжээ тагтан тамхилан сууж энэ тэрийг ажиглана. Саглагар таримал ч гэсэн ногоон модод, нов ногоон зүлэг, цэцгийн мандал, нам гүм гээд үнэхээр л хүн амьдархад таатай орчин энд байна. Ганц нэг болжмор харж манайхны шувуутай адилхан л байдаг юм байна гэж бодно. Хэдэн хэрэм гүйж явах. “Ямар хачин саарал юм. Самар иддэггүй болоод тэр болов уу” хэмээн санаж сууна. Гадаадад ирсэн бусад хүмүүсийн л адилаар энэ бүгдийг монголтойгоо л харьцуулж суугаа.
Догоо араас нь гарч ирж аяга цай өгөнгөө
- Саяын тэр тогооч мөн айхтараа гэнэ. Энэ хэд оройн хоолоо япон рестеранд идсэн ажээ.
- Харин тийм гар хөлөө савчаад л, тэр нэг барьж байгаа юмаа тачигнуулаад л, учиргүй гал гаргахаар нь миний цочсон гэж. Гэхдээ ногоо голдуу от газрын улсын л хоолдогоо.
- Гадаа мөн сайхан байнаа.
- Хэлээд юүхэв. Ер нь хүн амьдрахад сайхан газар юм. Вийдоон дээр чинь одоо дандаа л байлдаад л, алаад л байдаг чинь яг эндээ болохоор тиймгүй юмаа. Догоо
- Эд ер нь тэгээд яасан үрэлгэн улс вэ. Хараад байхад тэр дойлуурыг чинь гаргаад л өгөөд байхын. Жийжээ
- Бас тэр нэг хавтгай ялтас шиг юм байна. Тэр бас нэг өөр янзын мөнгө юм шиг байна. Гэтэл Догоо
- Сайхан ааштай улс ихтэй юм уу. Инээд алдсан л улс байхым
- Зарим нь ч тийм, зарим нь ч мэдэхгүй, арай хийж ярзайсан болж байгаа хүн ч харагдах л юм. Үгүй тэгээд хүн болгон л гэрийн бүрээс хийчихмээр хөх бэржээнхэн өмд өмсөхийм. Дарайж дэрийгээд тэр ер нь цавь суга нимгэн газраар бол үрээд сүйд хиймээр юм аа
- Үгүй энэ шар хүү ер нь гайгүй хүү бишүү дээ гэхэд Жийжээ
- Хай мэдэхгүй. Хүний хүн гэдэг хүний л хүн байдаг. Тэр талаар харин энэ охинтой нэг яръя л гэж бодож байгаа шүү
- За тэгээд л хүний газар ядаж яваа амьтаныг битгий л загнаад байж үзээрэй дээ гэснээр энэ орой шувтраваа…
Дараа өдөр нь парк гэдэг юм руу явцгаалаа. Нээг их хүүхэд шуухалгүй шуугисан, энд тэндгүй эргэж хөрвөөсөн, нүд эрээлжилсэн газар аж.
Жийжээ ч юм болгоныг харан ангайж гайхаж яваа. Нэг үеээ бодвол айж сандрах нь танагтай. Зураг хөргөө хаа л бол хаана очиж даруулаад л хачин гоё. Догоо бас л зургаа авхуулаад л яваа хэр нь
- Чи ямар их зураг авхуулдгийн. Насны тоо гүйцдэг гэнэ лээ шүү гэнэ
- Аа би нутагийнхандаа зургаа үзүүлж гайхуулах гэж байгаам. Ялангуяа тэр хэдэн дарга нарт. Юм үзэж нүд тайлаагүй, боловсролгүй юу юу гэдэг билээ тэд…
Зөрсөн хүн болгон Жийжээг харна. Бүр эргэн эргэн харна.
Дээлээ тайлдаг болсон ш дээ Жийжээ. Тэгээд нэг их шар эрээн өмдтэй, монгол гуталтай, сороочиг гэдэг цамц өмсөөд, өмдөө гэдсэн дээрээ гартал татаад, бүчээр нь хуниралдуулаад уячихсан, учиргүй урт гаанс зуучихсан онийсон нүдтэй намхан тагжгар нөхрийг харахгүй хэн байхав. Охин нь хуруугий нь лентээр ороогоод өгсөнийг манай хүн найдвартай нь дээр гээд дамбайтал боогоод хаясан гэж байгаа.
Жийжээ л “энд мөн олон төрлийн сонин сонин хүн байнаа” гэж бодоод яваа болохоос Жийжээ шиг сонин хүн бөмбөрцөгийн энэ хагаст л лав ганцхан байгаа нь мэдээж. Тэгжээ явтал нэг газар ирээд охин нь
- Ээж арай чадахгүй байх. Харин аав чаднаа чадна. Морь мал сургадаг л байсан юм чинь гээд Ухаа ягаанд орчуулж байгаа бололтой өнөөх нь инээгээд л
- Гүүд гүүд гэнэ. Харсан чинь нэг муу точигносон жижигхэн вагон шиг юмнууд. Харахад энэ ер нь яав л гэж гэмээр хариугүй ээ юмнууд. Төмөр замаар л явах бололтой. Дотроо жаахан эвгүйцэж байна. Гэхдээ жаахан л даа.
Охин нь морь мал гээд Ухаа ягаанд хэлсэнийг санаж онгироод суучихлаа. Хүү нь, охин нь, бас Ухаа ягаан бүгд суулаа. Догоодоо гаансаа өгөөд “нөгөө зураг авдаг юмыг нь аваад давхиж явахдаа зургаа хэд даруулъя уу санан” авах гэтэл нэг үйлчлэгч нь ирээд авчихав. Баахан урамгүй. Тэгээд л хөдөллөө дөө. Дээшээ өгсөөд л байна.
Еэ гончиг сүм орой дээр гэж. Тэгсэн нэг их өндөр дээр гарснаа л тэр доош нь орилуулаад л бүр албаар унагаалаа, тэгээд л дээшээ доошоо хараад л, эргэлдүүлээд л, нүх рүү оруулаад л давхиад байдаг. Тэрэг хөдлөөд л өрөөсөн гараараа өнөө ойртож ядаад байсан Ухаа ягааны гуянаас базаад нөгөө гараараа бариулаас нь тас зуураад, сугаараа хашлаганаас нь хавчаад, хөлөө байдгаар нь жийгээд тамхины утаанд шарласан тагжгар шар шүдээ гаргаад л амаа байдгаар нь ангайгаад л орилоод байдаг, орилоод байдаг. Өнөө тамын тэрэг зогсдоггүй ээ.
Хаа нэг өрөөсөн нүдээ нээх гэсэн нэмэр ч алга. Нүд нь аяганаасаа гарчих гээд байх шиг. “Хаа байгаа Хүрэнтийн хөндийгөөс энд л ирж үхэх зүтгэдэг юм байждээ” гэж бодогдоно. Даанч нэг үзээгүй юмаа үзэж үхэр цам харайна гэгч л болов.
- Ааваа одоо болноо. Зогсчихсон байна гэх дуунаар орилохоо больж орчин тойрноо харсан чинь аль хэдийн ирээд зогсчихож, хүмүүс буух нь буугаад явж байна. Ихэнх нь л манай хүнийг шоолж байгаа бололтой.
Жийжээ маань хамаг юмаа зуурсан чигтээ, хэзээ ч билээ ламаас авсан хүзүүндээ зүүдэг сахиусны улаан уяа чихэн дээр нь санжчихаж, нүднээс нулимс гараад хоёр шанхруу нь урсчихаж, цамцны энгэр, хацар, дух хаа сайгүй шүлс үсэрнийг бодоход амаа ангархай байлгаад удсан шинжтэй. Удсан ч гэждээ сая л хүү нь дуудахад хааж байгаа юм чинь. Нөгөө зураг мураг ч өнгөрсөн. Ер нь ч тэгээд тийм ёс зүйгүй зураг хүнд үзүүлээд яахав…
Өнөө муу Ухаа ягаан л босож ч чадахгүй байгаа бололтой. Охин л
- Аав одоо арай ч дээ. Гуяы нь ийм болгочихдоо яадаг байнаа л гэж байх шиг. Янгууч гэдэг нь хадамдаа нэг базуулаал биз.
Жийжээ бол мэдэж байгаа юм алга. Бууж ирэнгүүтээ л бид ер нь хэзээ буцах билээ гэж асууж байгаа харагдана. Дотор нь эвгүйрээд хаа ч хамаагүй л хэвтэхийн түүс… Хүүхдүүд л баахан тоглосноор энэ өдрийн аялал өндөрлөлөө…
Үргэлжлэл бий...