# #

Юуг ч бодож болдог орчлон. (Өгүүллэг)

33 Сэтгэгдэлүүд:

“Хөөстэй усанд ингэж удаан хэвтэх чинь яасан сайхан юм бэ? Хамаг арьс зөөлрөөд ёстой нөгөө зөөлхөн булбарайхан гэдэг нь л болж. Өдий дөч давсан насны хүн гэхэд аятайхан л харагдаж байна шүү дээ би чинь. Учиргүй их шалхайж, цэлхийсэн л юм алга” гэж би усны өрөөний толинд өөрийгөө харж зогсохдоо бодлоо. Үнэхээр тийм муухай харагдах юм байсангүй. Харин түрүүхэн дэлгүүрээс авсан дотуур хувцсаа таардаг л байгаа даа гэж санаа зовнисоор өмслөө. Тор шиг ч юм шиг, торго шиг ч юм шиг материалаар хийсэн болохоор өмсөхдөө урчих вий гэж санав. Харахад эмзэгхэн хэрнээ өмссөн хойно яасан ч гоё харагддаг юм. Хоёр хөхийг минь өндийлгөн хооронд нь үл ялиг шахаж өгч. Хөхөн дээрх жижигхэн хар мэнгэ эгдүүтэй харагдана. Дотоож нь биенд яв цав таарч бүсэлхийгээр тайлтай болгож харагдуулна. Виктория секрет гэж өөр юмаа. Хүүхнүүдийн брэнд, брэнд гээд үхэлдээд байдгийн учрыг багахан ч гэсэн ойлгох шиг болов.
“Ингэхэд би яагаад дотуур хувцас гэнэтхэн авсан юм бол” гэж бодоод ичих ч шиг, инээд ч хүрэх шиг болж
- Нээрээ, би яах гэж дотуур хувцас авсан юм бол? гэж хажууд хэн нэгэн байсан бол дуулдахаар чанга өөрөө өөрөөсөө асуулаа. Хэн ч хариулсангүй. Надаас өөр хүн байхгүй юм чинь хэн хариулах билээ дээ.
Түүнийг долоо хоногийн өмнө утасдахад нь би таниагүй. Бүтэн хорин жилийн дараа утасдаж байгаа хүнийг яаж ч таних вэ дээ. Нэрээ хэлэхэд нь л дуу нь мөн үү, биш үү гэж бодогдсон. Эхэндээ ээрч муураад юу хэлж, ярихаа олоогүй. Утсаа тавьсных нь дараа зүрх дэлсээд нэг хэсэг яаваа. Юунд ч юм догдлоод, сандраад, хажуу хавийнхаа хүмүүсээс ичээд ч байх шиг нэг л хачин болчихсон. Ашгүй, манай ажлынхан анзаараагүй. Тэр өдөржингөө түүний тухай, ямархан залуу байсан тухай, өөрийнхөө тухай, түүнд ямар их хайртай байсан тухайгаа бодсоор өнжсөн. Ажил төрлөө чухам яаж хийсэн юм бүү мэд. Түүнээс хойш “Тэр ямар болсон бол?” гэсэн бодол надаас салсангүй.
Харин өчигдөр надруу залгаад
- Хэрвээ боломжтой бол өнөөдөр уулзвал болох уу? гэлээ. Үүнийг сонсоод миний амьсгаа давчдаад сандарч эхэлсэн. Яг л жаахан охин шиг.
- Өнөөдөр үү?
“Ээ, энэ амыг дээ. Больчих вий дээ”
- Яасан? Боломжгүй байна уу?
- Үгүй ээ, үгүй. Юу л даа . . .
“За байз өнөөдөр чинь онцын юмгүй байхаа? Өнөөхдөө юу гэх билээ?”
- Би ойлгож байна л даа. Энэ олон жил алга болчихоод . . . гэнэт гарч ирээд л . . .
- Зүгээрээ, зүгээр. Би жаахан тулгамдаад . . . Болохгүй ч юм байхгүй л дээ.
- Тэгвэл би танай ажлыг чинь тарахаар очих уу?
- Би өнөөдөр гадуур ажилтай. Тэгэхээр энд байхгүй байх . . .
“Яагаад би ингэтлээ ээрч муураад байна даа”
- Тэгвэл би хаанаас чамайг авч болох вэ?
- Юу . . . Нөгөө . . . Би яваад очъё. Харин хаана . . .? Чи ойлгож байгаа биз дээ? Би нэг л сандраад . . .
“Нээрээ, би яаж ийм хувцас хунартай, тэгээд үс гэзгээ ч янзлаагүй . . .”
- Зүгээрээ. Санаа зоволтгүй.
- Би өнөөдөр ерөөсөө л амжихгүй нь ээ. Маргаашнаас болъё.
“Еэ тэнэг, еэ тэнэг. Одоо хэзээ ч дахиж ярихгүй бол яанаа?”
- Бололгүй яахав. Би хорин жил бодож, хүлээж чадсан юм чинь ганц өдөр надад юу ч биш ээ
“Залуугийнх шигээ гоё ярьдаг хэвээрээ л байна”
- Маргааш бол харин завтай байх.
- За тэгвэл маргааш орой долоон цагт Чингис зочид буудлын ресторанд уулзая. Түр баяртай. Ийм л яриа бид хоёрын хооронд болсон юм. Тэр маргааш гээд байгаа нь өнөөдөр.
“Тэр ямар болсон бол? Хөгширсөн болов уу? Бүтэн хорин жил өнгөрч шүү дээ. Цаг хугацаа юм болохоор түүнийг минь өөрчилсөн л байх даа. Би түүнд ямар харагдах бол? Нэг л хөгшин авгай харагдах болов уу. Энэ дотуур хувцастай тийм ч муухай харагдахгүй л байна. Нээрээ ямар сонин юм бэ? Өдий насандаа ингээд толины өмнө зогсчихоод анхны болзоонд явах гэж байгаа бүсгүй шиг догдолж байх юм чинээ ерөөсөө бодож явсангүй”
Элдвийн юм бодсоор нилээн удчихаж. Замаараа бас үсчин орох ёстойгоо саналаа. Тэгээд ч эртхэн гарахгүй бол манай өнөөх ирчихнэ. Бусдын нөхөр шиг асууж шалгаагаад байхгүй ч гэсэн хүрлийгээд хараад зогсоод байвал бас эвгүй шүү дээ. Ноднин шинэ жилээр авсан даашинзаа өмсөж, гадуур хувцасаа хурдхан шиг углан, охиныхоо хос зүүлтийг шүүрч аваад хам хумхан гарлаа. Үсчинд суух зуураа хумсаа ч янзлуулмаар санагдав.
“Би энэ хүнтэй уулзах гэж ямар их мөнгө зарж байнаа” гэсэн бодол гэнэт харвав. Урд нь хаа нэг баяр ёслолын үеэр л ингэж үсээ зулгаалгадаг байсан санагдана. Хумс хурууг өөрөө л нэг юм халтартуулаад л өнгөрдөг ш дээ. Дургүй дээ биш л дээ. Зүгээр л хэдэн төгрөгтөө боогдоод л тэгдэг юм. Гэтэл өнөөдөр юу болоод байна даа. Гэхдээ яагаад ч юм тийм ч гэмшмээр санагдахгүй байгаа нь сонин байлаа. Харин ч бүр “Яадаг юм” гэсэн зөрүүдхэн бодлоо сэтгэлийнхээ аль нэг булантай тэрсүүлэн суув. Магадгүй энэ бодлоос болж би болзоонд явж байгаа байх. Харин би учирч болох бүх зүйлд бэлэн үү? Өөртөө тийм их итгэлтэй байгаа эсэхдээ эргэлзэж байв. Тэр намайг үнсвэл, тэр ч байтугай намайг эзэмдэхийг хүсвэл би яах вэ? Би нөхөртэй, том болсон хоёр хүүхэдтэй хүн. Магадгүй, ямар нэгэн юм болвол нөхрийнхөө царайг яаж харах юм бол? гэсэн бодлууд Чингис буудал руу явах замд, рестораны ширээн дээр утсаа тавин түүнийг хүлээж суухад хүртэл салахгүй байв. Гэхдээ би буцмааргүй байсан юм. Магадгүй өөрөө ч мэдэлгүй түүнийг хүлээж байсан байх. Бүх амьдралдаа ч ийм байсан юм билүү хэн мэдлээ. Тиймээс би яахин буцах билээ. Энэ амьдралд дахиж ингэж, сэтгэл хөдлөн догдолж, гэгэлзэж, ичингүйрч, өөрөө өөртөө анхаарч, өрөөлийн өмнө өөрийгөө эмэгтэй гэдгээ мэдрэх үе таараа ч уу, үгүй ч үү. Тэгээд ч энэ хүнд би ганц олдсон охин биеэ гангар шаазан шиг хагаран байж өгсөн. Энэ орчлонд айдас, амраглал хоёр зэрэг ирж болдгийг, өвдөн байж жаргадгийг, халуун нулимсаа унаган байж хайрладгийг энэ хүн л надад мэдрүүлсэн. Энэ хүний ханхар цээжинд хацраа нааж, янагийн сэтгэлд нь нялуурч, бялуурч явсан үе надад бий. Энэ нэг эхнэр хүүхэдтэй сармийсан юмнаасаа салаач гэсэн анд нөхдийнхөө үгийг ч тоолгүй үүнтэйгээ л хамт байвал тамын үүдэнд очсон ч яахав гэж хэлмээр, тэгж галзууртлаа дурласан үе байсан юмаа. Тиймдээ ч би өнөөдөр юу ч болоогүй байхад юунд ч бэлэн байгаа бололтой. Яадаг юм. Энэ үгийг би амьдралынхаа өмнө ч юмуу, эсвэл өөрийнхөө сэтгэл доторх зөрчлийнхөө өмнө ч юмуу алинд нь хэлж байгаагаа ялгасангүй. Амьдралд хэлж болохгүй үнэн гэж байдаг юм байна. Бурханаас бусад нь мэддэггүй бизээ.
Намуухан хөгжим тэртээ буланд эгшиглэж, хүмүүсийн дүнгэнэлдэх яриан дунд хаа нэг халбага сэрээ харшихаас өөр дуу чимээ гарсангүй. Үйлчлэгч залууд халуун цай захиалаад суулаа. Цаг дөхөх тусам зүрхний цохилт хурдсаж, тэрнийхээ орж ирэх хаалган зүг байн байн харц шидсээр суулаа.
“Тэр ямар болсон бол? Таргалсан болов уу? Намайг танихгүй бол яанаа” гэх бодлууд хөвөрч цүнхнээсээ толио авч харлаа. Ингэхдээ гар чичирч байхыг гэнэт анзаарч
“Тайван бай, тайван бай. Чи хөөрхөн байна” гэж өөртөө сануулав. Тэгснээ гэнэт “Нээрээ, шингэвтэр үстэй ш дээ Халзарсан бол яана?” гэж бодоод инээд хүрэв.
“Цэцэг өгвөл ямар гоё вэ? Гэртээ яаж авч орноо? Юу гэж хэлэх вэ? Нээрээ! Өглөө болгочихвол би нөхөртөө юу гэх юм болоо? Эвгүй байдаг байхаа. Аа, яадаг юм. Би ямар урд нь ингэж үзсэн биш. Юу ч гэж хэлсэн үнэмшинэ л дээ. Үнэмшихгүй гээд яах вэ дээ. Их л сайндаа жаахан уурлана биз. Хоёр хоног дуугарахгүй л байна биз. Өөр яав л гэж. Залуугаа бодвол хар хор нь гайгүй болчихоод байгаа юм. Ухаантайдаа ч биш үнэндээ бол бид чинь одоо сонголтгүй болчихоод л тэр байх. Би уг нь нөхрийнхөө тухай ингэж бодох хэрэггүй л байгаа юм. Гэхдээ л би яадаг юм л гэж бодоод байх юм даа” Миний толгойд түм буман бодлууд хөвөрсөөр суув. Нэг мэдсэн чинь долоо хорь болчихож.
“Залуудаа бас л ингээд хоцорчихдогсон. Аргагүй байх даа. Гэр бүлтэй хүн чинь бас тэднийхээ аяыг хараад л . . ., зохицуулах гээд л янз бүр болдог байсан байлгүй. Тэгээд нэг их том улаан хэл гаргаад л инээдэгсэн. Уучлалт гуйж байгаа царай нь тэр. Тэр зангаа тавиагүй юм байхдаа. Одоо ирээд л бас тэгэх юм болов уу. Инээд хүрээд байх чинь” би өөрийнхөө бодолд хөгжин инээмсэглээд цайгаа дахин балгав. Цай зөөгтчихөж. Нэг мэдсэн би хаалга руу тэгтлээ харц шидэхээ байчихаж. Цаг долоо дөч боллоо.
“Яасан юм бол? Наашаа яарч сандарч явж халтиргаа гулгаа ихтэй үед аюул осолд орчихов уу”
- Түй, түй гэж нулимаад ширээ тогшлоо. Хэнээс сурсан зан үйл юм бүү мэд.
“Үүдэнд гардаг юм бил үү? Ямар нэгэн юм түүнд минь тохиолдоогүй байгаа. Яагаад гэнэт муу бодлууд ээрээд эхлэв ээ? Бурхан минь зүгээр л байгаасай”
Би гэнэт ямар нэгэн айдаст нэрвэгдэн сандарч эхлэв.
“Ном зохиол дээр чинь олон жил хүлээсэн хүмүүст яг иймэрхүү эгзэгтэй үед нь ямар нэгэн юм тохиолдчихдог ш дээ. Тэгсэн бол яанаа? За, за би одоо юугаа бодоод байна даа. Юу боллоо гэж муу юм тохиолдов гэж. Тайвшрах л хэрэгтэй”
Дахин цагаа харвал наймд таван минут дутуу болжээ.
Би урдаа нэг аяга цай тавьчихаад ганцаараа бүтэн цаг суулаа гэж үү? Бас байдгаараа гангалчихсан шүү. Бусад хүмүүст тийм ч ганган харагдахгүй байж болох ч би өөрийнхөө хувьд байж болох хамгийн ганганаараа сууж байгаа шүү дээ. Гэнэт надад уур гэхээр хаашаа юм, арай ширүүдчих байх. Зүгээр л ямар нэгэн дургүйцэл төрж эхлэв. Гэсэн ч болих гэхээр болимооргүй. Босоод явчих гэхээр хаанаас ч юм амьсгаадсаар гүйгээд ирэх юм шиг санагдаад болох биш.
“Ирэхэд нь байхгүй бол хөөрхий минь ямар их сэтгэлээр унах бол? Бид хоёр чинь өөрсдөө ч мэдэлгүй бие биенээ хорин жил харуулдсан ч юм бил үү. Хэн мэдлээ. Тэр минь л намайгаа өдий олон жилийн дараа олсон шүү дээ”
Ширээн дээр тавьсан гар утас гэнэтхэн дуугарч, бондгосхийтэл цочоов. Дэлгэцэн дээр нь түүний нэр анивалзаж байна. Би яагаад ч юм авмааргүй санагдаж жаал харж суулаа. Чичиргээндээ болоод утас ширээн дээр эргэлдэж, хэрэндээ бас уурлаад ч байх шиг.
Авахгүй гээд яахав.
- Байна уу? байна уу?
- Байна
- Чи хаана байна?
- . . .
Надад хэлэх үг олдсонгүй. Голоос нэг юм зураад ирэх шиг.
- Өө, тийм л дээ. Чи Чингис буудалд байгаа
- Үгүй ээ, ресторанд нь
- Тийм, тийм. Би өнөөдөр очиж чадсангүй ээ.
- . . .
Түүний дуу яагаад ч юм хөндий хуурай, худлаа ч юм шиг сонсогдож байв. Би дуугарсангүй.
- Чи сонсож байна уу?
- Сонсож байна
- Аан! Манайхан өнөөдөр тоглоё гээд . . .
- Юу . . .? Хэн . . .? Ямар тоглоом . . .?
Би ээрч, түгдчиж байлаа.
- Хөзрөө, хөзөр. Манай гэрийнхэн нэг өдөр тоглодог юм. Тэрийг нь мартчихаж. Чи ойлгож байгаа биз дээ? Чи гэр бүлтэй, би бас гэр бүлтэй. Тэгээд . . . нөгөө . . .
Нүднээс өөрийн эрхгүй нулимс урсаж эхэллээ. Үнэхээр хэлэх үг олдсонгүй. Гэхдээ биеэ барих хэрэгтэй.
- Аан! Тэгэлгүй яахав. Гэр бүлтэйгээ байх нь зөв шүү дээ.
- Чи уурлаагүй биз дээ?
- Үгүй, үгүй яасан гэж уурлах билээ.
- Чи ийм ухаантай ш дээ. Би тэгж байгаад яринаа. Хоёулаа заавал уулзана
- . . .
Би хариу хэлсэнгүй. Өөрөөр хэлбэл би “Тэгнээ. Би заавал уулзана” гэж хэлж чадсангүй.
- Чи сонсож байна уу?
Би утсаа тасалчихаад
- Сонсож байнаа. Надад ч гэсэн гэр бүл, хань ижил байгаа гэж амандаа шивнэлээ. Тэрнээс цааш нэг хэсэг юу болсныг мэдсэнгүй. Зүгээр л харсан зүгтээ гөлөрч хэсэг суулаа. “Би ямар тэнэг юм бэ? Хөгшин зөнөг авгай мөн ч их юм санаваа. ”
Тэгээд гэнэт ухаан орсон хүн шиг босож явлаа. Араас үйлчлэгч залуу гүйж ирэхэд нь цай авснаа санаж мянган төгрөг сарвайгаад гарлаа. Нэг мэдэхэд байрныхаа гадна ирсэн байлаа.
Өвлийн хүйтэн, халтиргаа гулгаа, хүйтэн нойтон гээд төвөгтэй бүхнийг анзаарсангүй. Сая нэг ухаан орон харвал хөх саарал есөн давхар байр маань утаан дунд сүүтийнэ. Олон жил, чухам хэд гэдгээ ч санахааргүй тийм олон жил орж гарсан орц, хуучирсан цахилгаан шат, бараг харагдахгүй хирнээ хэзээний олоод дарчихдаг хонхны товчлуур, халцарсан модон хаалга гээд бүгд л бахь байдгаараа угтав. Яагаад ч юм би нэг их санаа алдаад хонхоо дарлаа. Манай хүний хүнд алхаа нь сонсогдоод, түгжээ мултрав. Тэр хаалгаа онгойлгосонгүй. Би араас нь өөрөө түлхэж оров. Нэг их сандарч барьсангүй. Яагаа ч үгүй юм чинь яасан гэж сандрах билээ. Харин нөхөр маань хамар дээрх шилэн дээгүүрээ нэг сүрхий харснаа цааш эргэв. Надтай дуугарсан ч үгүй. Гутлаа тийрч хөлнөөсөө салгаад, гадуур хувцсаа тайлах зуураа нөхрөө сэмхэн ажлаа. Дээгүүрээ цагаан майк өмссөн нь ойрд солиогүй бололтой гүзээгээ дагаад сулхайчихаж. Зайлуул даа, мөр цээж гээд хамаг мах булчин нь суларчихаж. Урдаа онгорхойтой цайвар өнгийн дотуур өмднийх нь бөгс унжаад, өвдгөөрөө дорвойчихож. Ойрын хоёр хоногт усанд ороогүй нь илт. Хоёр оймсоо ур муутайхан сөөлжүүлээд татсан нь эгээтэй л ул нь дээрээ гарчихаагүй бололтой. Даанч нэг сүр сүлдгүй харагдана. Ядаж гэрийнхээ өмдийг өмсчихгүй. Гэртээ байгаа юм чинь хамаатай юу л гэж бодож суугаа байх. Аягүй бол бодоо ч үгүй биз дээ. Угаасаа цөлхдүү амьтан.
Намайг ирэхийг тоогоогүй хирнээ нөгөө өрөө рүү явах хооронд араас харж байгаа нь мэдрэгдэж байв. Унтлагын өрөөндөө орж хувцсаа тайлж хэдэн тийш нь шидчихээд халаадаа углаад жаал суулаа. Чив чимээгүй болохоор сайхан ч юм шиг. Бүх юм хуучнаараа, үргэлж мөнхийн байдагтаа гэхээр уйтай ч юм шиг. Халаадны онгорхой энгэрээр цухуйх “Виктория секрет”-г хараад уур ч хүрэх шиг, инээд ч хүрэх шиг. Одоо энийг яах вэ? Аль хэдийн аваад өмсчихсөн юм чинь буцаана гэж байхгүй. Хий дэмий л баахан мөнгө үрж дээ өнөөдөр. Ядахад манай хүн ганц ч үг дуугарахгүй юм. Намайг юу бодож явааг мэдчихнэ гэж баймааргүй юм. Угаасаа ч бараг дуугарах биш дээ. Эрчүүд нас ахихаараа ингэдэг юм байх даа. Хүн байна ч гэж тоохоо байчих юм. Гэхдээ л хөөрхий минь энэ олон жил миний хажууд байж, болсон болоогүй намайг тойрч гүйсээр нас нь бас ахиж дээ зайлуул.
Нөхрийнхөө байгаа өрөөнд халгаад орж чадсангүй. Галын өрөө рүү явтал араас
- Хоолоо халаагаад идээрэй гэв. Би хариу хэлсэнгүй. Гэхдээ түүнийг түрүүлж дуугарсанд сэтгэл эерэх шиг. Яагаад ч юм би гэм хийчихсэн юм шиг л гэлбэлзээд байв.
Хальтхан тагласан тагны хажуугаар цухуйх хоолны халбага гозойж харагдана. Ойлгомжтой. Нөгөө л гурилтай хоол. Барахгүй байж бүгдийг нь халаалтай биш ганц халбагыг аягандаа хутгаж хийгээд эргэж суулаа. Өдрөөс хэлэн дээрээ юу ч тавиагүй хэрнээ хоол идэх дур хүрсэнгүй. Хий дэмий л эргүүлж тойруулж суухдаа
“Тийм ээ, тийм. Чи ч гэр бүлтэй, би ч хань ижилтэй. Гэхдээ чи над шиг “Яадаг юм” гэж бодож чадсангүй. Хэрвээ чи ингэж бодож чадахгүй л байсан юм бол яах гэж гэнэт хаа нэгтээгээс гараад ирэв дээ. Зүгээр л алга болсон чигтээ далдхан байж байхгүй. Одоо бодоход чи тэртээ он жилүүдийн өмнө энэ л шалтгаанаар надаас холдсон. Чадахгүй бол дахиж утасдаад хэрэггүй дээ. Би авах ч үгүй. ” өдөржингөө ямархан байдалд байснаа бодохоор дотроос нэг юм огшоод хариугүй нулимс гардгийн даваан дээр ард хөлийн дуу гарч би биеэ барилаа. Өдөр сэнсдүүлсэн үс нүүрлүү намиран унжиж нүдийг минь түр ч болов халхлана.
- Хоолоо идэхгүй яагаав?
- Зүгээрээ, түрүүхэн манай ажлынхан хоол идчихсэн
- Өө, тэгээ юү?
“Энэ яагаад гэнэтхэн ийм зөөлхөн болчихов? Хөөрхий дөө, жаахан хайнгадуухан ч гэлээ миний л хань шүү дээ ”
- Харин тийм ээ. Манайхан өнөөдөр жаахан суугаад гэж ярихдаа ч би доошоо харсаар байв.
“Би яаж ингэж түдрэлгүй ярьж чадаж байнаа”
Тэр миний хажууд сууж
- Тэгээд юун ч уйтгартай суух юм дээ. Хааяа хамт олонтойгоо сайхан суух чинь сайхан ш дээ.
“Энэ яагаад ийм элгэмсэг, яриасаг дуугараад байна? Арай нөгөөх чинь . . .” гэж бодон түүн рүү харлаа. Нүд нь жоготой гэгч нь сэртийгээд нэг л бишээ.
“Өө, үгүй шүү. Өнөөдөр л биш шүү” гэж бодов. Манай хүн хүсэхээрээ ингэдэг юм. Бид чинь олон жил ханилж байгаа юм чинь нэгнээ даанч мэдэлгүй дээ. Тэр гараа явуулан миний үсийг хойшлуулаад
- Миний өвгөн өнөөдөр ямар гоё болчихоов дээ? гээд өмнөх хоолноос халбагдан зажлах зуураа нүд нь гялалзана.
“Яанаа энэ одоо салахгүй ээ. Ингээд нүд нь гялтганаад ирэхээрээ салдаггүй юм. Гэнэтхэн учир зүггүй уурлалтай биш би яах вэ?”
- Яасан? Урд нь муухай байсан юмуу?
- Үгүй дээ. Чи минь угаасаа л сайхан шүү дээ.
“Тийм л юм бол үргэлж ийм хайртай дотно байхад яагаав. Намайг ер нь хүн байна чинээ хардаг билүү чи”
- Хн! Чи л тэгж бодож байгаа байх даа.
- Тэгэлгүй яах юм дээ. За, алив үнсье.
- Цаашаа, цаашаа
- Заа, хэзээ ингэж байсан юм дээ
- Би ядраад байнаа гээд амьхандаа хурдхан шиг нөгөө өрөө рүү явлаа.
“Өнөөдрийн явдалд нөхөр маань буруугүй л юмсан. Ямар хэцүү юм хорвоо вэ?”
- Ийм хөөрхөн болчихоод ядардаг ингэнээ (гэнээ) гэж эрхлэнгүй дуугарсаар араас ирж бэлхүүсээр тэврэв. Зүгээр үед бол магадгүй аятайхан л санагдах байсан байх. Гэтэл тэгсэнгүй. Дотор хичнээн арзаганаж байсан ч би тэсэж байв. Тэрээр намайг хүзүүдэн хацар дух хаа тааралдсан газраа үнсэх зуураа халаадыг минь тайллаа. Цоо шинэхэн хослол өмссөн нүцгэн бие минь л үлдлээ.
“Үгүй ээ, үгүй. Одоо би хүсэхгүй байна ш дээ” Тархинд ийм л бодол орогнож байв.
- Чи минь ийм гоё ш дээ. Би чинийхээ хөхөн дээрх мэнгэнд дуртай. Чи минь ямар гоё үнэртэй, ямар зөөлхөн арьстай болчихоо вэ? гэж үглэсээр хоёр хөхийг минь базлан үнсэнэ. Түүний хүзүүнээс усанд ороогүй арьсны үнэр, амнаас нь түрүүн халбагдсан гурилтай хоол үнэртэнэ. Би хамаг чадлаараа хашгиран түлхмээр байсан ч чадсангүй. Дийлэх ч үгүй биз. Энэ чинь миний нөхөр шүү дээ. Бас хүүхдүүдийн минь эцэг. Хий дэмий л цээжнээс хэнд ч юм гомдсон гомдол хар зураа татуулан огшиж хоёр аньсгаар шахагдан гарч урслаа. Нөхөр маань гомдлыг байтугай яагаад миний хөх гоё харагдаж, яагаад арьс минь зөөлөрч, сайхан үнэртэй болсныг, тэр ч байтугай шинэхэн хослолыг ч анзаарч байгаа шинж алга.
- Чи минь минийх. Бүгдээрээ минийх хэмээн үнсэх завсраа үглэн дайрна. Одоо энэ ажлаа дуусахаас нааш салахгүй нь ойлгомжтой. Харин би
“Тиймээ, тийм. Би чинийх. Энэ гэр орон, аж амьдрал бүгд чинийх. Гэлээ гэхдээ би өнөөдөр өөрийгөө чамд зориулж бэлдээгүй ш дээ” гэж бодон шохой нь бүүдийж шарласан адар ширтэн хэвтэж байлаа . . .

2010. 12. 14
Бүрэн эхээрээ...

Хэнтий нутаг (Зураг)

13 Сэтгэгдэлүүд:


Өнгөрсөн намар 9 сард Хэнтий аймгийн хойд сумуудаар гурав хоног аялав. Үнэхээр байгалийн үзэсгэлэн төгөлдөр нутаг юм билээ. Ийм нутагт төрсөн хүн хүнд алдчихвий гэсэн болгоомжлол үе дамжин үлдэх байх гэж бодсон шүү. Харамын сэтгэл төрөхөөс аргагүй сайхан нутаг байна лээ. Ганц нэг зураг орууллаа. Бүгдийг нь оруулж амжихгүй юм даа.

"Дэлүүн Болдог" Ийм том овоо босгосон юм бна.


Чингис хааны төрсөн нутаг


"Хажуу булаг" Чингис хааны ундаалж өссөн булаг

Ийм нутагт хадлан авбал сайхан даа


Онон, Балжийн уулзварт очиж хоёр хонов.


Ногооны униар
Намрын өнгө
Голын тохой
Онгон байгаль
Үүнд бурхан хүртэл атаархдаг байх


Намрын өнгө гэж ярьдгийг эндээс л ойлгох шиг


Жирийн нэгэн буриад айл


Эднийх зөгийтэй, тахиатай, үхэртэй, цөцгийтэй, бас басгантай


Өмхөрч унах хийгээд өсөж өндийх нь байгалийн жам юм даа


Яагаад уначихав даа. Бас яагаад энэ хэвээрээ үлдчихэв. Онгоноороо гэх үү эсвэл оригоороо гэх үү


Ургахаа хүрвэл хадан дунд ч ургаж болдог буюу. Яг л хүнд хэцүү дунд амьдарч буй гоо төгөлдөр бүсгүй шиг


Хаднаас шүүрч буй шингэн. Хад хүртэл уйлж болох хорвоо юм.


Хуучны нэгэн худаг. Нэгэн цагт хүн мал ундаалж байсан байх. Цаг хугацаа улиран өнөрөх гэдэг уйтгартай ч юм уу


Шувууд чуулаад л . . .


Хослон байж жарганаа гэж . . .
Бүрэн эхээрээ...

Bob (Short story)

11 Сэтгэгдэлүүд:

За хө, манай хүү энэ өгүүллэгийг орчуулжээ. Англи хэл (ялангуяа уран зохиолын хэл) мэддэг мэргэн залуус минь ахдаа тус болж, алдаа оноо хийгээд засаж залруулах юм байвал сэтгэл харамгүй хэлж өгнө үү.

Bob
It seems that the plane has reached the appropriate altitude. The shaking and waving has stopped and the engine noise has quieted. Even the passengers who were rumbling around have found their places and were now reading, listening to music, and some were taking a nap to relieve some travel stress. I am among these people. Since it felt too wasteful to see the sky and the heavens through the tiny, oval window, I have almost plastered my face onto the glass to see the surroundings.
On the thin layer of white cloud, like freshly cut wool used to make felt, that seems stretch forever, my plane sails. Although the sun is setting and the darkness will soon fall, the boundless ocean is seen as a source of deep dark blue through the small patches of occasional breaks in the thin clouds. It‘s probably better for me to get some sleep as the other passengers during the flight, as I have spent the last few days running around preparing for the trip, forgoing food and rest. Sleep has left me, and I know not whereto.
To tell the truth, I knew the day of my return would come, but I cannot believe that it is actually here. After spending few years in a foreign land and working, I am finally returning to my parents, relatives, my country, and all that I hold dear. The joy that I feel in the deepest part of my heart, like a shepherd’s child who has heard of an upcoming festival, has kept even my sleep at bay.
America is a great place to live and work, offering calm and stability. Probably for that reason, different people from different corners of the world come, meld, and stay there for the rest of their lives. It’s like how herds tend to stay on land with good steady source of feed and water. When a person comes to a place like this, they are put on crossroads where the thought of staying in comfort and the thought of returning to their homeland are at odds with each other. While struggling to make the decision and eventually stalling, the man seems to spend certain time without actually doing much out of the ordinary. But I am now going home.
I couldn’t help but remember the man who brought me to the undeniable decision to return home. Maybe that man is looking at me through these thin clouds from somewhere.
I, probably due to my lack of sharpness, could not start any sort of business during the few years I have spent in the States. To make a hefty amount of money in a short amount of time has always been everyone’s wish, especially that of an immigrant. I, of course, have that wish. Since I already said that I didn’t start any business, there is no use in talking about it. The next best way to make some money was to drive a semi, but that still was of no avail since I did not possess the appropriate paperwork. The one after that was to take care of an older person. The pay for such a hospice worker is not much to talk about, but since you get to live at the person’s residence and save your salary, this is considered one of the money-making jobs. Although I heard about the possibility of such work as soon as I got to America, I really was not interested. For someone like me, who likes to sprawl around the house and feels trapped if I don’t take off my shirt, the thought of quietly sitting in someone else’s home, all proper and humble, was not something appealing. Plus, my movements are clumsy and tend to be rough and stiff. If it can be compared to speaking, it would be as if I am stuttering, pausing, and saying random words. To think of me trying to take care of an old man, moving him, toiling around… I don’t know…
Additionally, the man that I would have to care for would be a foreign man. Oh and the thought of dealing with his excrements… makes my skin crawl. Due to these reasons, I was never able to entertain the thought of actually taking this job for more than a few seconds.
But life is not something that goes in a smooth, predictable path. The kids’ tuition and other expenses were adding up. There is no way but to deal with these increasing demands. As life got increasingly difficult, it was clear that the only road was to take the hospice job. My wife couldn’t say a word to push me to do this job since she knows how much I deeply dislike it. But I couldn’t just take my wife’s silence as an option to not do the job.
Then I started looking around to getting such a job, despite my reluctance. But it turns out that this is not a job that you could just decide and take. Although I think my language skills are fine for the job, there was still the requirement of actually having the experience taking care of someone. Therefore, according to my friend’s recommendation, I found a job to take care of someone for 4 hours, only 3 times a week. This way I can build up an experience and hopefully get a recommendation. The uncomfortable part is that the experience is valued higher if the person passes away under my care.
The first day of my job, possibly the worst I have had to do since I got to America, began. After getting the address of the old man, I finally arrived and rang the door bell. After a while of silence, an elderly woman, who might have been very tall in her younger days, with brownish hair with gray showing in only a few places (she might have dyed her hair), opened the door and after looking at me through her dark brown eyes that sit underneath her old, wrinkly brows, without even a ‘Hello,’ said,
-Are you the new guy?
After which I quickly caught myself thinking, “This is going to be an annoying old lady.” I replied,
-Hi, how are you? Yes, I am the new guy. My name is Samdan.
After hearing my reply and looking at me for a while, she said,
-I know, I know. But I can’t say your name.
It seems some information came to them about me. She told me to come in and slowly moved inside. It was evident that her way of slowly walking was not that of style, but that of old age. While following her inside and noticing her leg of full of burst veins and bruises, I quietly thought to myself, “Compared to the older ladies in Mongolia, she wears shorts.”
As I imagined, the smell of an old, damp house hit my nostrils. Although the house is not in bad condition, the choice of old, dark, wooden furniture seems to darken the house with small windows already not getting enough light. There are many pictures of family and friends all over the walls, staircase, and the fridge. After looking at the pictures of kids with deep blue eyes, I couldn’t help question, “That’s weird. Wasn’t her eyes brown?”
While leading me to the old man’s room, the lady said,
-The nurse came just before you. Now Bob is just waiting for you.
I make a mental note that his name is Bob and ask the woman,
-What is your name?
-You can call me Jerry.
Just like how I was acting distant from them, they were acting distant as well. After entering the room, I see the old man, who seems so small, not because he is lying curled up, but because he looks as if he has just been dried and shrunk. Jerry asked him,
-Bob, do you see the new guy?
-Oh you are the new guy. It’s nice to meet you.
I notice that his voice still sounds thick and strong. It is obvious that he has been burdened by the disease for many years. His limbs, including his hands and feet, have shrunk away to nothing, and since he has been bedridden for the last two years, his skin was wounded on his knees, elbows, feet, and basically everywhere. It seems that he has lost mobility of everything but his eyes and mouth. However, whoever looks at just his head would believe that he is completely healthy. His gray hair, white beard, and glasses make him look like one of those professors from a movie. After seeing him, I couldn’t help think, “How could a man get like this? Instead of living like this…”
It seems that a nurse comes in every morning and changes his bandages. The nurse also cleans his excrements and changes his diaper. I later found out that he screams, out loud in pain, the whole time that the nurse is in his room.
My job description involved helping Bob put on his pants, putting him on his wheelchair using the special contraption, shaving his beard, wiping his face with a moist towel, and bringing him out to the specially designed sun room. My other duties included such time-filling activities as cooking him breakfast, feeding him, reading him the paper or a book, and on special circumstances, playing cards with him if he so desired.
Although Bob and his bed sheets were cleaned every day, he still smelled rank of that bedridden smell. While I was standing and thinking of how to touch his frail, skinny hands and body, Bob asked,
-What is your name again? I forgot.
-My name is Samdan.
I answered.
-Then I will call you Sam. Since Sam is my son’s name, I could never forget it.
From this I noticed how his mind was still fresh and vital.
I answered “Sure,” thinking I don’t care what this old man calls me, as long as I can make a few dollars. This is how I became “Mongol Sam.”
Jerry was always there watching and directing my movements during this first interaction. She told me to use a rubber glove before touching Bob. I don’t really like the smell of rubber gloves. Although I didn’t understand if Jerry’s intention on whether she wanted to protect me from Bob or Bob from me, I gladly wore the gloves. It was evident that my movements and the way I was handling Bob was not liked, because every time I touch Bob, Jerry would tell me to be careful or gentle. Maybe because I had not embraced my job and did not like what I was doing, I might have been rather rough and careless. He also wanted me to comb him.
While I was scratching his head, halfheartedly, and thinking to myself, “To get combed? What a pain. Like anyone’s going to see him.” Bob said,
-Oh, yes. Right there… Again…,
which made my disliking even more. Since I have become much more patient after living here in the States, I was able to keep my mouth shut and keep quiet. After that, Bob told me that I did everything well, like every American who hides their true feelings to be polite.
I knew that he was lying and while I left I thought to myself, “A man seems to never stop suffering. Why would anyone have to suffer like this at the tail end of their life…”
Days passed and I had been coming to his house for quite a few days. I couldn’t even believe myself for lasting this far. From day to day, my conversations with Bob got longer and more meaningful. One day, while feeding him, I didn’t quite put the whole spoon in his mouth and a piece of food got stuck to his lips. While trying to get the food into his mouth by moving his tongue and lips, he dropped it. A thought quickly came into my mind, “When I actually put it in your mouth, why can’t you just close it?” and I almost said something. Then, when I looked at him, I caught his deep blue eyes full of sadness and noticed him let off a sigh full of sorrow.
At that moment, I couldn’t think any bad thoughts about Bob. Instead I became aware of how I am thinking these horrible thoughts about a man, who has become so weak that he has to look for my hand to feed. Bob’s food portion is very small. Compared to the older men’s food in Mongolia, who eat meats so rich with fat that it drips oil, Bob’s food is bird food. I even walk around looking through the fridge on my off days thinking that I am hungry. Considering that, Bob, who is imprisoned in his chair, is probably very hungry, not being able to raid the fridge himself. And it probably doesn’t feel good that I am dropping his portioned food due to clumsiness. This is how I started to look at Bob in a different light.
It seems true that when you do something with an actual resolve, you see something new every time. While looking at Bob, I just realized that the eyes of the kids in the pictures actually came from him. After that I said,
-I am sorry Bob. That’s my bad.
-Oh, it’s fine.
-No it’s not fine. I see a lot of sadness in your eyes.
-Oh? If you see something in my eyes, it’s not about you or this food.
-I thought you were mad at me.
-Oh no. I am not mad at you or the food.
-Then what is it?
-I have become something like this…
After hearing that, I deeply pitied Bob for the first time. It must be terrible to be caught in the wraths of some disease at the end of your life, and even the amount of food that gets in your mouth is dependent on how much someone like me would allow. When I thought of it like this, I couldn’t help but empathize with the sadness in his eyes. I then realized that I have seen this look and these eyes just yesterday. I didn’t realize the same that I did now.
Bob asked to play cards yesterday. The simplest of games to play with someone like Bob was blackjack. Everyone in my family, including my grandparents and close relatives, loved playing canasta. They still sit around and play. I started playing with them when I was little. When I play, I would cheat. Cheating was kind of my thing. My grandma would say,
-This bad kid is always cheating, and would smile.
I think I played like that with Bob yesterday. Since he can’t move, I would have to bring the cards close to his face. I would look at the reflection of the cards on his glasses. This way I would always win. After losing a little bit, Bob looked at me with those same sad eyes and said,
-You’re really good at this. Hearing this, I was laughing like when I was little, playing with my grandma. I might have even thought, “Of course, I would win against an old man like this.” At that moment, Bob was looking at me with those sad, sorrowful eyes. Makes me wonder why I didn’t notice those deep blue eyes and why I was acting cold and distant to this man, as if he had done something to me.
When he was young, Bob was a businessman, a man of strength, and ambition. Even now, when he is down like this, a Philippino man would sit by his bed at night for 12 hours, taking care of him. Every week a Polish woman would come and clean his house, a nurse would come in every morning to change his bandages, and I too would spend 4 hours with him 3 times a week. All this has to cost money. To think what I am compared to him… I am just a little man with a spoon, trying to catch some of that money that is flowing out of him like a river. Compared to Bob, compared to what he accomplished in his life, my life’s worth seems insignificant.
After that day my interactions with Bob became completely different. It didn’t even take any effort to do that. It just required me to put some care and feeling into what I was doing. By saying few warm words when talking, moving his limbs that he couldn’t move himself, and fixing his seat with care, I began to see him warming up to me as well. Although he would still ask me to do things, it seems that a man, in his condition, becomes used to the ways of his caretaker, and sometimes it could seem like begging. As I talked from my heart and cared about what I was doing, our bond seemed to get stronger and we became much closer. For some reason, I started to think of my own graying father. I wonder how my dad is doing without his son there to take care of him. I was becoming more aware that the world seems to inch away from a man with age, as I spend more time with Bob. Even though my own dad is a lot younger than Bob, I still wondered if he had things that he just couldn’t take care of himself.
As far as I can remember, my dad was always a good man doing good deeds. When my grandparents left one by one, they left through the care of my father. Sometimes when I stop by his house, he would always be helping his parents, helping them eat or washing their clothes. I wonder what he thought when he was doing all those things. He might have thought that his kids would take care of him when he is older, as he did for his parents.
It had been 3 – 4 months since I started working for Bob. Sometimes when I was at home, thoughts about Bob would creep into my mind. Our conversations had evolved from cold, distant interactions into things that mattered, that were close to life. One day our conversation concerned me and why I came here to work and such. While listening to me talk he said,
-Well, making money is one thing, but what are you going to do next? Are you ready to make any decisions?
I realized, suddenly, that there was a lot of wisdom in those words, as if I had been splashed with cold water on a hot day. He made me reconsider my purpose in America and what I should do next.
I am not sure if it is the effect of English language or if Bob talked to me like that on purpose, but it seemed that everything he said, although short and direct, seemed to contain some deeper meaning. One time I asked Bob,
-Bob, you were a business man. How much was your biggest profit when you were younger.
After looking at me, he said,
-Is it that important?
At that moment I realized that it may have sounded like I was trying to gauge how much he has. I said,
-Oh no Bob, it’s not what you think. You don’t have to talk to me about this. I was just saying that I heard it was really good to do business in your days…,
to get out of an awkward situation.
-It’s fine. It’s fine. Don’t worry about it. There are still good opportunities to do business nowadays. Although the end result of business may look like the amount of profit gained, it’s not that simple.
After saying this, he paused to see if I understood what I meant.
-I am not that big of a businessman. My biggest profit margin was probably about 50 million.
At that I couldn’t help but make a sound. He smiled as if to make fun of me and said,
-And do you see the end result?
-Yeah but there are a lot of people who take care of you. If you weren’t a good businessman, that would not happen.
-No, for a man who has become like me, money doesn’t matter. Sometimes it might be better not to have money…, and even though I wasn’t looking directly at him, I noticed his voice weaken. Bob continued,
-If I didn’t have money, they wouldn’t be keeping me alive in torture…
Hearing this made me realize how unhappy he was with his existence. Sometimes after he coughed really hard and choked, he would shake his head in pain and almost whimper, making me even more convinced of his misery.
-Bob, life is longer the better, right?
-True. Nothing is better than a long life, but…
-But what?
-But mine is too long… and he took a long, deep breath.
-I’m sorry. I keep turning the conversation towards me. It doesn’t matter how a man is, he just has to do good and spread it on everyone around him.
While watching him try to keep himself together, I thought to myself, “It seems he is right about life being a little too long for him.” Bob’s health got worse from day to day. His bold, strong voice got weaker, his screaming in pain got more numerous, and I began to see him shake his head in disappointment more often.
When I come in the mornings, I began to hear Bob in agonizing pain more often, when the nurse changed his bandages. Afterwards, when I hesitatingly enter his room, he would smile and try to act as if nothing was the matter; but how could he wipe the teardrops on his cheek. I would try to play along and would say,
-Good morning, Bob! How was your night?
-Very good! He would say.
After dressing him, I would comb him, and when I do, I would purposefully comb extra hard on the back of his head, because I learned that he likes it. It seems that it itches on that very spot, though I thought he was being a pain at first. Then I would wheel him out to his only paradise – the sunroom. Whenever he gets out there, he would always look around as if he is saying good morning earth, good morning neighbor, and good morning everything. Once, he whispered to his tomato plant, to which he seemed to have a special bond,
-Only two more weeks.
-What’s in two weeks? When I asked,
-They will turn red. He said, and looked at them with fondness. Then he followed,
-I like the morning. I like to see Jerry, you, and this plant in the morning…
At that instance I thought, “The morning is one thing, but what do you think about night.” The thought even scared me a little. I couldn’t figure out if Bob got scared of the night or if he wanted it. He was very good at hiding things that might worry others.
One sad, rainy day, I walked up to Bob’s house and Jerry was standing on the door. When I saw her sleepless, red eyes, I froze. I couldn’t even say a word. Then Jerry said, understanding what I thought,
-No, no Sam. It’s not what you think. But it was a difficult night. He just had a morphine shot and I don’t think he will get up. “Phew, gave me a scare,” I thought and realized I was actually scared. When I said,
-Ok then I will leave, and turned,
-Why? I hoped you would help me. Although I knew there is not much to do I said,
-Of course. But what should I do?
-You just have to sit in the sunroom and do whatever you want. This meant that she wanted to pay me for doing nothing. I said,
-This is a little uncomfortable for me.
-No, I want to do this. Bob wants to do this. Bob even told me to do it before he got the shot.
The tireless rain that falls from the gloomy sky, the sound of the table clock ticking and disturbing the peace, and the sounds that Bob unknowingly make out of unconscious pain seems to make the whole world freeze in time of sadness and despair. It makes me think “what if I can’t talk to Bob again or even can’t see him.” It was more fear than thought.
The next morning I walked up to Bob’s house, wondering what happened, and when I heard Bob’s voice from his room, I was filled with joy. Bob was very active and happy that day. When Jerry said that she had a hair appointment and she would need to buy bird food, as if she was doing something important, Bob looked at me and smiled to make fun of Jerry. I smiled back, understanding what he was doing. After she left, I asked Bob,
-Did you have other girlfriends before you met Jerry? I hoped to bring Bob’s spirit back up by talking about things that men talk about. Bob looked at me with a playful look and whispered,
-Is Jerry here?
-No she left.
-Go check and make sure.
-Why? Are you scared?
-No, not really, but I can’t make her sad. I may not have the time to make it right again.
“A smart man has thought of everything.” I thought to myself. After I went to check and got comfortable, he concentrated a little as if trying to remember and said,
-She was a very beautiful girl. Tall, great body and blonde…
From what Bob said, they liked each other a lot, but did not fall in love. When I asked why they didn’t fall in love, Bob said,
-At that time, God sent me Jerry.
I don’t know how else to sum up someone’s life full of happiness. Soon Jerry came looking a little more refreshed and asked,
-So what are you guys talking about? Bob do you see my new look? and stood next to Bob. Even though he didn’t take a strong look at Jerry,
-You look wonderful. Although I didn’t see what was different about Jerry, I agreed with Bob and said,
-Yes, you look very different.
Jerry looked happy to hear the compliments and said,
-Sometimes I like to look good for Bob. Isn’t that right?
-You have always been beautiful; Bob said and looked up at Jerry, who then petted his head with fondness.
At that moment I realized that I needed to leave this house and my life in America. If I had stayed until Bob passed on, my chances of getting a high paying job was very probable. It was evident from Bob’s weakening voice and features that Bob’s passing was near. But money and that job was not that important to me anymore. I just didn’t want to see him getting sent to the hospital, to never come back. In simpler words, I didn’t want to see him die.
When I left their house, I hugged Bob as they do in America. Although he was skin and bones, I felt as if I was hugging a great source of wisdom. Yes, I hugged my Bob.
When I got home, I called Bob’s house and Jerry answered. When I told her about leaving, she didn’t believe me.
-Why are you leaving? Did you not like something? We can talk about it.
-No Jerry, I just want to leave Bob in my mind the way he was today.
When Jerry got quiet,
-Sorry Jerry, I’m just telling the truth.
After a few seconds of silence, Jerry said,
-It’s fine, Sam. Bob said you were a smart guy, now I’m starting to believe it. I wish you luck on your future.
Even though the conversation ended and silence fell, both of us couldn’t hang up and just held our phones…
Bob, you taught me that a person comes into this world to receive love, care, and wisdom from someone. Also, when we leave, we are supposed to pass some of it onto someone else. You gave me a lot of things. You gave me my parents, my loved ones, and my country. You gave me the wisdom to take care of my father. Although my dad can take care of himself for now, when the time comes, you’ve given him the chance to enjoy having a son and me the chance to enjoy being a son.
I wonder how Bob is today. Still trying to catch his food with his tongue or leaving his wisdom to someone else, enjoying his sunroom and tomato plant? But I doubt that. He may be looking at me through this endless blue sky.
-Would you like something to drink?
The stewardess’ question startled me and paused my line of thinking. With that break from my thoughts I started to look out the window as if I just got on the plane. As I looked out, I noticed the red glowing sun rising from the direction of my country. Yes, I am flying to the direction of the rising sun.
Бүрэн эхээрээ...

Нэрэлхэлгүйгээр - 5

17 Сэтгэгдэлүүд:


Номын ертөнц (Book world) гэдэг нэрээр нэгдэн ажилладаг номын элэгтэй хэсэг залуучууд UBS телевизтэй хамтран Номын ертөнц гэдэг нэвтрүүлэг хийдэг юм байна. Тэд ойрноос "Өөр өнгө" цувралын тухай нэвтрүүлэг хийж байаа бөгөөд түүгээр өөрийнхөө гарсан хэсгийг нэрэлхэлгүйгээр блогтоо оруулчихлаа. Бүрэн эхээрээ...

Зулганайн баян бүрд (Зураг)

10 Сэтгэгдэлүүд:

Өмнөговь аймгийн Гурван тэс сумын нутагт, ах хязгааргүй мэт үргэлжлэх говийн дунд орших Зулганайн баян бүрд. Үнэхээр үзэсгэлэнтэй сайхан нутаг юм билээ.


Хайрган дээр биш


Элсэн дээгүүр урсаж буй гол. Сонин байгаа биз


Элсэн дунд ургасан шугуй


Цүнхээл


Гүнзгий байна уу? Зах хязгааргүй говьд шүү дээ


Сэлж болохоор байгаа биз


Нэг буусан дээрээ жаахан тоглоод авдаг хэргээ.


Бидэнтэй цуг явсан Америк бүсгүй. Орос жийпэнд сууж үзмээр байна гэж гуйсаар 69-нд сууж явсан гэж байгаа.


40 хэмийн халуунд ангаж цангаж явахад ийм ус таарнаа гэдэг чинь ямар байсан гээч

Бүрэн эхээрээ...

Зургаагийнхан (Өгүүллэг)

21 Сэтгэгдэлүүд:


“Хүний хувь тавилан гэж хачин юм даа. Ямар аз нь хаячихсан амьтан гэхээрээ ийм юм сонсох нь энэ вэ? Ингээд нэг л өдөр хараагүй болчих юм гэж үү? Би тэгээд яах болж байнаа? Яаж алхаж гишгэж, яаж орчноо мэдэрч . . . яаж . . . яаж . . . мэдэхгүй ээ мэдэхгүй. Хорвоо ингээд л хөмөрчих юм гэж үү? Анх төрөхдөө л хараагүй байсан бол тийм ч хэцүү биш байх. Гэтэл орчлон ертөнцийн сайхныг өөрийн дураар харж явсан хүн гэнэт хараагүй болно гэж бодохоор даанч нэг санаанд багтахгүй юм. Ямар гээчийн ад зэтгэр намайг баглаад авах нь энэ вэ? Хараагүй байснаас гаргүй, хөлгүй эсвэл бүр хамаргүй байсан нь дээр. Үгүй ээ үгүй, бүүр үхсэн нь дээр” гэсэн гашуун бодолдоо дарагдаж, энд тэнд гишгэлэн явлаа. Өндөр нуруу, ханхар цээж, хүрлэгэр царайтай намайг хэн ч харсан ийм гачланд уначихлаа гэхээргүй. Гэхдээ амьдрал гэдэг ааш нь нэг хөдлөөд, нүүр буруулахаараа хэнийг ч ялгаддаггүй үнэн аж. Хараагүй болохоор чухам ямархуу байх бол гэж санахдаа хоёр нүдээ анин хэд алхаж үзэв. Орчлонгоос тэр дороо тасарчих нь тэр. Нүдээ дагаад чих маань ч сонсохгүй болчихов уу гэмээр санагдлаа. Таг харанхуй шөнөөс ч долоон дор юм гээч. Шөнө ч гэсэн нүд аажимдаа дасаад ирдэг. Тэгээд ч хэзээ нэгэн цагт үүр цайж, гэгээ орно гэсэн итгэл найдвар байдаг шүү дээ. Харин дахиж хэзээ ч юм харахгүй гэж бодоод нүдээ анихад амьдрал тэр чигтээ дуусчих шиг санагдана. Би нүдээ нээгээд цааш алхлаа. Эргэн тойрноо харна гэдэг нэг л хайр хүрэм. Харахын утга учир гэдэг ондоо ажээ.
“Тиймээ, нарны туяа, гэгээн өдрүүд, гудамжаар тоомжиргүйхэн алхах хүмүүс гээд ерөөсөө энэ бүгд миний хот, миний орчин, миний амьдрал. Ийм л байх ёстой. Харагдаж байгаа юмс бүхэн минийх гэдэгт хамаарч болдог ажээ. Гэтэл би энэ бүгдийгээ харахгүй болчих гээд байдаг” гэсэн урвагар бодолд дарагдан явснаа гэнэтхэн сэхээ авч
“Ингэхэд би одоо юугаа бодоод байна аа. Одоогоор яг ч хараагүй болчихоогүй байна. Эмч юу гэлээ? Энэ хагалгаанд цагтаа орж амжихгүй бол цаашдаа хараагүй болж магадгүй л гээ биз дээ. Гэтэл үхэж хагацахдаа тулчихсан явдаг. Хариугүй ч эр болдоо” гэж бодон сэтгэлээ хүчээр сэргээлээ. Гэхдээ л “хараагүй болчихвол яанаа” гэсэн айдас бүрэн салсангүй. Энэ бодол намайг орхин одох өдөр чухам хэзээ юм бол . . .

Том хотын нүргээнт гудамжнаас нэг их холгүй ч, тэрүүхэндээ буйдхан газарт таван давхар саарал байшин нүүгэлтэн орших том модон хаалганы нугас хуурайшиж аргасан хоолойгоор хүч мэдэн дуугарах адил чихэнд чийртэй нь аргагүй хягтнах авч олны дуу чимээнд үл анзаарагдана. Гагцхүү үйлтэйгээрээ хаалганы модон самбар л орж гарах хүмүүсийн аясаар нааш цааш саван элэгдэж хуучирсан модон хүрээгээ хайр найргүй балбана.
Энэ саарал байшинд жаргаж цэнгэсэн хүн цуглах нь үгүй. Учрыг нь ухаж ядах юмгүй л дээ. Энэ бол улсын төв эмнэлэг. Доороосоо эхний хоёр давхар нь хөл хөдөлгөөнтэй. Харин дээшлээд ирэхээр зөвхөн хэвтэн эмчлүүлэгчид байх тул хүний хөл татарч, чимээ шуугиан намсана.
Давхаруудад зүрхний, эрүү нүүрний, бөөрний гэх мэт өвчнийхөө ангилалаар тасгууд байх бөгөөд гуравдугаар давхарын нэгэн жигүүрт байрлах тасаг бол нүднийх. Тасгийн өвчтөнүүд эрэгтэй эмэгтэй, өвчнийхөө хүнд хөнгөнөөр ангилагдан хэд хэдээрээ тасалгаанд хуваагдан хэвтэнэ. Үүнийг палад гэх орос үгээр нэрлэх боловч бид ийн нэрлэж хэрэглэсээр монгол үгсийн санд орчихож дээ.
За тэгээд найман паладтай энэ тасгийн мухраасаа гурав дахь хаалган дээр нэгэн бүдэг бадагхан сүүмийх пайз бий. Сайн хичээж ажиглавал “палад-6” гэсэн бичиг харагдана. Угаас эмнэлэг болохоор тэр үү хаалга цонх хана туурга гээд бүгд цагаан өнгөтэй. Бодвол цэвэр цэмцгэр харагдуулах гэсэн нь тэр байх. Хэдийгээр асрагч нар ээлж болгондоо арчиж цэвэрлэх авч цагийн аясаар цагаан будагны өнгө хүртэл бүүдийдэг нь жам. Жилийн жилд будаг нэмэхдээ хаалганы дугаарыг хальт мультхан будсаар пайзыг харагдахтай үгүйтэй болгочихсон нь тэр. Гэхдээ өвчтөн болон эмч, сувилагч гээд энд байгсад хэдэн хаалганыхаа дугаарыг албан ёсны бичиг цаасан дээр л тэмдэглэнэ үү болохоос үнэндээ бол тэдгээр пайз нэг их хэрэгтэй эд биш. Хэрэгтэй бол тэд аль ч палад руу бараг зөндөө хөтлөгдөөд шахуу очиж чадна. Үхэр мал ч гэсэн дээ ус бэлчээр, хашаа саравч руугаа нэгэн жимээр явчихдагтай адаил гэсэн үг.
Нүдний зургадугаар палад буюу бидний мэдэх болсон өнөөх хаалганы цаана пүрш нь сунасан зургаан ор, эвгүйхэн татвал уначихаж мэдэх зургаан цагаан шүүгээг сөөлжүүлэн тавьсан харагдана. Зарим нэг нь догонцдог бололтой дөрвөлжин эвхсэн цаас юмханаар хөл доор нь ивээс хийсэн нь эв дүй муутайхан харагдах боловч дээр нь тавьсан цай хоолыг цалгиулаад байхгүй тул үүргээ гүйцэтгэж байна л гэсэн үг.
Миний хэвтэх ёстой газар энэ эмнэлэг, тэр тусмаа энэ зургаадугаар палад. Би палад руу орохоосоо өмнө нэг их гүн амьсгаа авч байсан юм даг. Бодвол энд иртлээ бодсон бодлын сүүдэр байх. Өмнө нь ганц нэг эмнэлэгт хэвтэж байсан боловч ингэтлээ түгшиж, тэгтлээ олон юм бодож, өөрийгөө зовоож байснаа үл санана. Өрөөний хоёр ханаар гурав гурван ор тавьжээ. Нэг талын гурван орон дээр надаас дүү хүмүүс, харин нөгөө талын гурван орны хоёр дээр нь хоёр өвгөн үлдсэн ганц ор нь минийх болох нь тодорхой байлаа. Тэд намайг анх харуутаа яг л ямар нэгэн шинэ сонин юм харж буй мэт болох боловч бас ч гэж түүнээ мэдэгдэхгүй гэсэн шиг дор бүрнээ дуугаа хурааж бүүр гэм хийчихсэн хүүхэд шиг болцгоох нь хүний бас л нэг сонин чанар. Миний хувьд ч гэсэн тэднийг хараад тийм ч аятайхан байгаагүй. Тэд бүгд өрөөсөн нүдээ боосон байсан бөгөөд олон хүмүүс өрөөсөн нүдээрээ зэрэг шахам харах нь бас тийм ч сайхан зүйл биш болохоор тэр. За тэгээд хэчнээн эвгүй байсан ч энэ ертөнцийн зовлон нэгтнүүд хэзээд бие биенээ ойлгодогийн адилаар бидний цэрвээ ч гэсэн төд удалгүй арилж, хоорондоо танилцах нь мэдээж биз. Эрчүүд хүүхнүүдээ бодвол энэ тал дээр арай хурдан ч байж мэдэх юм.
Миний хэвтэх ёстой талын захын орон дээр нилээд өндөр ёхигор хөх өвгөн хэвтэнэ. Нэрээ Пэлжээ гэж их л цовоо танилцуулсан тэр өвгөн залуудаа эр хар махтай, хурдан шалмаг хөдөлгөөнтэй байсан байж болохоор. Ахмад дайчин тэрээр Байтаг богд, Алтай таван богд, алс баруун хязгаарт Гоминданы болон Османы хилийн хулгайч нартай өөрийнх нь ярьснаар бол ёстой л нэгийгээ үзэж, нэхий дээлээ уралцаж явсан, яриасаг нэгэн ажээ. Гэнэт нэг өглөө л баруун нүд нь бүрэлзээд холын юм харахаа байж, тэр ч бүү хэл хэдэн мялангаа ч үзэхээ байсан тул эмчлүүлэх гэж иржээ. Мялан гэдэг нь хэдэн үхрээ хэлсэн байх.
Дунд талын ор нь минийх байж таарав. Нөгөө захын орон дээр махлагдуу хөдөлгөөн удаан, үгээ зөөж ярьдаг гонзгой улаан хүн хэвтэнэ. Нэр Чойнхор. Тэр угаас үсгүй халзан. Гэхдээ бүр гялгар халзан. Халзангаас гадна толгойных нь хачин этгээд шоовон хэлбэр сонирхол татахгүй байхын аргагүй. Ялангуяа Пэлжээ гуай энд хэвтсэн өдрөө түүнийг хараад, гайхахдаа дуу алдсан гэдэг. Одоо ч гэсэн өглөө болгон Чойнхор гуайн толгойг харж ганц нүдэнд нь чөтгөрт гижигдүүлсэн мэт хүн шоолохын ад гийсэн гэрэл цовхчидог нь хэвээрээ.
Чойнхор хаа нэг арц хүж уугиулж, элдэв үнэр тараасан хэргээр асрагч сувилагч нарт загнуулах боловч засарна гэж үгүй. Амандаа юм гуншин гараа магнайдаа авч харагдах нь олонтоо. Гэвч тэрийгээ хүнээс их нууна. Арга ч үгүй юм байх. Ичдэг үү, эсвэл эмнэлэгийн газар болохоор цааргалдаг ч байж болох юм. Хоёр нүдэнд нь цагаан унаж юмс үзэгдэхээсээ бүрэлзэх нь их болсон тул түүнийгээ авхуулах гэж иржээ. Хэдэн хүүхдийн заяа хаячих нь гэж баймгүй юм даа гэж үглэх үе түүнд бий.
Нөгөө талын гурван орны эхнийх дээр өндөр туранхай залуу хэвтэнэ. Нэр нь Соронзон. Хорвоогийн хамгийн азгүй залуу гэвэл Соронзонг хэлэхэд нэг их зөрөхгүй. Модны үйлдвэрт ажилладаг тэрээр хөглөрсөн их үртэс зоргодосон дунд шөнө өдрийн аль ч ээлжинд нойртой нойргүй зүтгэж явахдаа хааяа нэг гарт нь өргөс орохоос өөрөөр гэмтэж яваагүй юм. Харин хоёр долоо хоногийн өмнө ажлынхантайгаа зугаалж явахдаа цехийнхээ хэдэн хүүхнийг голын тохойд усанд орж байхыг бургасан дотроос харж сууж л дээ. Гэтэл гэнэт нэг хүүхэн нь
- Хүүе ээ яанаа. Тэнд нэг хүн биднийг хараад байна шүү дээ. Хэн бэ тэр одоо? гэж хашгиран хамгийн боломжтойгоор нь хоёр гараараа нүцгэн цээжээ дарсан аж. Бусад газраа чухам яасныг бүү мэд. Тэр нь ч надад юуны хамаа байхав. Гэтэл Соронзон хүү ичсэн үү, цочсон уу нуугдаж байсан бургасан дотроосоо гарах гэж ухасхийхдээ нэг муу доёгор мөчирт өрөөсөн нүдээ хатгачих нь тэр. Үнэхээрийн харамсмаар бөгөөд эмнэлэгт хэвтсэн шалтгаан нь энэ. Мод зүсэж, хөрөөддөг болохоор байгаль хариугаа авч байгаа нь тэр гэж Чойнхор гуай дараахан нь бидэнд хэлсэн. Харин би юм дуугараагүй. Тэгвэл тэр залууг бүдүүлгээр доромжилсон хэрэг болохыг өдий насалчихаад мэдэлгүй явна гэж юу байхав. Чойнхор гуайд бол хүн гомдохгүй л дээ. Ер нь үг эзэндээ зохино гэж бий.
Дунд талын орон дээр нэг хүн хэвтэнэ. Бас л залуухан. Юм л бол нүүр гараа байн байн угаах түүнийг Пэлжээ гуай
- Угаавч уг нь хар гэж үнэн юм даа гэж шоолонгоо жуумалзана. Үсээ байдгаар нь самнах Харнүдэн хэмээх сонин нэртэй өрөөсөн нүд хазгайдуу тэр залууг бусад нь дамшиглаад л тэгж нэрлэсэн юм байх гэж бодсон чинь үнэн байлаа. Ёстой л Пэлжээ гуайн хэлдгээр бурхан түүнийг зурж суухдаа түрхэн зуур дугхийсэн юм байлгүй нэг нүд нь хазгай төржээ. Гэхдээ Харнүдэн өөрөө бол сэтгэлийн хөг чангатай, яриа хөөрөө элбэг дэлбэг, ямагт өөдрөг байдагтаа тэр үү хөгжилтэй сэргэлэн нэгэн. Тэр хэрээрээ бусдыг хөгжил баясал руу хөтлөн дагуулагч мэт санагддаг байв. Энэ тасагт гоо сайхны мэс засал хийлгэж, нүдээ тэгшлүүлэн жинхэнэ “Харнүдэн” болохоор ирсэн байлаа. Бусдыгаа бодвол эрүүл гэсэн үг л дээ.
Хамгийн захынх буюу зургаа дахь орон дээр бахим биетэй зузаавтар бор залуу хэвтэнэ. Бас л өрөөсөн нүд нь боолттой. Би түрүүн хэлсэндээ энэ палад битгий хэл энэ тасгийнхан ихэнхи нь өрөөсөн нүд нь ямар нэгэн юмаар дараатай байдаг нь бусад тасгийнханыг бодвол жаахан эвгүй. Хонгилоор явцгаахдаа мөргөлдчих гээд ер нь л эвгүй шүү. За тэгээд нөгөө залуугийн нэр бол Шоовой л доо. “Анх ирсэн шөнөө бодвол их зөөлрөөд байгаа юм” гэж хоёр өвгөн нэгэн зайндаа надад шивнэсэн юм. Тэр үедээ их л ширүүн байсан юм байх. Түүний амнаас “хуц” гэдэг үг сална гэж үгүй. Харахад ширүүн дориун дүртэй Шоовойд энэ үг нь зохиод ч байх шиг. Учир юу вэ гэвээс энэ нь түүний амны уншлага болсон үг. Тэрээр асуух, хариулах, дэмжих, үгүйсгэх, тэр бүү хэл уулга алдахдаа хүртэл дээрхи үгийг ая данзийг нь тааруулан хэлэх нь гайхалтай. Анх энэ паладанд Харнүдэн орж ирээд хазгай мурий харж байснаа
- Сайн байцгаана уу? Намайг Харнүдэн гэдэг гэж нүдээ солибуулан байж хэлэхэд Шоовой
- Хуцваа гэж дуу алдсан гэдэг. Энэ нь хачин нүдтэй тэр этгээдийг тоглож байна гэж ойлгосон хэрэг. Эдгээр хүмүүс дээр намайг нэмээд биднийг зургаагийнхан гэнэ.
За тэгээд эмнэлэгт хэвтэгсэд эхлээд өвчин шаналалдаа тэр үү баахан дуу муутайхан байснаа бие нь илаарших тусам дуу шуу орж, маазарч марсайлдах нь ихэсдэг нь жам. Хумс хуруугаараа оролдож, үг хэлээ билүүдэх нь уйдагсдын зан шүү дээ. Тэр дундаа зургаагийнхан бол бүр зартай.
Ер нь хүний бүх л эрхтэн эмзэг ч гэлээ түүний дотор нүд гэдэг юмс үзэгдлийг харах гэдэг утгаараа сэтгэлд шууд нөлөөлдөг эмзэг эрхтэн тул үүгээр өвчлөгсөд айхтар сэтгэлээр унах талтай ч нэгэнт нүүрлээд ирсэн зовлонг хүн давж л гарах учиртай.
Цугаараа л гадаад ертөнц рүү нэг нүдээрээ харах бид харин дотоод сэтгэлийн гүн рүүгээ нөгөө нүдээрээ харж, бодол болон хэвтэх нь үүний илрэл байх. Ийм үед манай өрөөнд зүрхний гүнээс хөвсөлзөх гунигийн манан суунагладаг гэж байгаа. Гэхдээ зургаагийнхан гэдэг цоглог эрчүүд юм болохоор хөгшин залуу гэлтгүй хүүхэн шуухан ярьж, түүндээ хөгжин марсайтал инээлдэнэ. Бас бие биенээрээ даажигнан тоглоно.
Нэг өдөр уйдсан хоёр өвгөн юухан хээхэн ярьж хэвтэв. Мэдээж би болоод бусад нь чагнаж байгаа. Гэтэл Чойнхор
- Пэлжээ, чи чинь Гоминданыхантай байлдаж явлаа гэв үү?
- Өө тийм. Тэр үед ч хэцүү байсан цаг даа. Өөрөө ч зах зухаас нь сонсоо байлгүй дээ гэхэд Харнүдэн нүдээ эргэлдүүлэн
- Та цэрэг байсан уу? Дарга байсан уу?
- Цэрэг ч байлаа, дарга ч явлаа гэж ганц нүдээ зальтай ч юм шиг эргэлдүүлэн инээмсэглэв.
- Та хүн алсан уу?
- Тэгэхгүй тэгээд тэднийг яах болж байна гэж баатарлаг царайлах нь даан ч нэг бардам.
- Та хэдэн хүн алсан бэ?
- Өө, тамтаггүй олон. Тоймоо алдсан. Бараг тав зургаан зуу хүрээ биз. Би чинь пулемётчин байсан болохоор өвс хяргаж байгаа юм шиг л хядна шүү дээ гэхэд миний инээд хүрч л суулаа. Баримт юманд бол тэдгээр хилийн хулгайч нар нийтдээ таван зуу хүрсэн эсэх нь тодорхой биш. Мань хүний яриагаар бол Пэлжээ гуай ганцаараа л хядчихсан бололтой. Тэгтэл Чойнхор
- Тэгвэл ч аргагүй л юм байна даа гэж санаа алдах нь Пэлжээг гуайг их л өрөвдөж буй бололтой сонсогдов.
- Юу аргагүй гэж? гэж Пэлжээ гуай асуухад
- Чиний нүгэл чинь нүдээрээ гарч байгаа болоод л энд ирж дээ гэж гараа залбирах байдал үзүүлэн том ламын дүрд хувилав. Бид ч гэсэн үгийг нь дэмжсэн мэт тэрхэн зуур чимээгүй болцгоолоо. Үгээр ялимгүй ялагдсан Пэлжээ жаахан бодолхийлсэнээ
- За би ч яахав. Эх орноо хамгаалсан. Угтаан бол хүн алсан гээд нүгэл нүдээрээ гарч байгаа юм байж. Чи чинь бурхан номын хүн баймаар гэтэл харин яасан болоод энд яваа юм? Чиний юуг нүдээрээ гарч байна гэж ойлгох вэ? гэтэл манай палад тэр чигтээ доргих шиг болов. Хахаж цацатлаа инээсэн Шоовой нулимсаа арчингаа
- Хуцсаан ёстой гэж дуу алдав. Соронзон хэтэрхий их инээсэндээ нүднийхээ оёдлыг хөндөв бололтой нүдээ дарж
- Ёо ёо. Боль боль үхэх нь гэж суув. Би ч бас зүгээр байсангүй гунигаа гээтэл инээсэнсэн. Тэгж инээж суухдаа сүүлийн хэдэн сар ингэж инээснээ санаагүй. Хүн ямар нэгэн гэрэл гэгээг гаднаас биш зөвхөн өөрөөсөө л олж чадах юм байна даа гэж тэр үед бодож байлаа. Маданд орсон Чойнхор гуай хүртэл өөрийгөө шоолон ээрч мууран инээж байсан юмдаг. Магадгүй хүн шоолсон нь тиймхэн байж болох ч энэ бол цагаахан инээд байлаа.
Нэг өдөр биднийг бас шуугицгааж байтал сувилагч жижигхэн тэргэнцэртэй эм тариагаа түрсээр орж ирээд
- Юун их дуу шуу вэ? та нар чинь. Танайхан нээрээ арай дэндүү юмаа. Бусдыгаа бодоход яадаг юм гэж уурссан хэдий ч хахаж цацан инээх биднийг хараад ааш нь зөөлрөв бололтой
- За тариандаа гэлээ. Подхийсэн хөөрхөн махтай хэрнээ богинохон цагаан халаадыг жадайлгасхийн өмссөн нь сүрхий зохисон харагдана. Албаар эсэх нь мэдэгдэхгүй ч энгэрийнхээ товчийг мулталсан тул хоёр хөх нь булталзаж өрөөнд байгаа өвчтөнүүдийн үлдсэн ганц нүдийг өөрийн эрхгүй татна. Хоёр нүд зэрэг хөдөлдөгийн гайгаар өвчтэй нүд нь эрүүл нүдээ дагаж хөндүүрлэн зовоох тул үл ялиг дуу алдах нь элбэгшинэ. Сувилагч тэргэнцэрийнхээ хаа нэгтэйгээс ямар нэгэн юм авах гэж гэдэлзэж годолзох нь ихсэх тусам тэдний нүд төдий чинээ хөндүүрлэнэ. Тэгтэл Харнүдэн тариулах гэж өмдөө доошлуулах зуураа
- Миний бөгсийг харах гээд л яараад байна уу? гэхэд сувилагч
- Хүнд үзүүлчих юмтай бол ч бас яахав. Энэ ямааны гуя шиг юмыг чинь хүн ер нь харах гэж яарах уу? гээд хонгоных нь махыг сайн гэгч нь чимхэж байгаад ширүүхэн тарьж орхив. Харнүдэн орь дуу тавин бөгсөө үрчинэ. Бодвол нилээн өвдсөн бололтой.
- Яасан? үхэх нь үү? Чамайг ер нь эр хүн гэх үү? Эр хүн гэдэг чинь арай өөр юм байдаг байх аа. Чам шиг эр хүний акуркаар эгч нь одоохондоо арай дутаагүй л байна гэсээр гарч одлоо. Тэгтэл араас нь Соронзон ухасхийн гарав. Харин Чойнхор гуай тэндээс
- Хүүхээ чи юм л бол илүү үглээд бай. Тэгэхээр ингэдэг юм гэж Харнүдэнд сургав. Пэлжээ гуай залгуулан
- Та нар залуу улс байж энэ зэргийн хүүхний учрыг олчихож чаддаггүй ээ. Муу л байна даа. Жаахан залуухан байсан бол ч . . . гээд уруулаа шилэмдэхэд Харнүдэн
- Одоо хөгшдөөд байх юу байсан юм. Үзээд алдаач гээд инээвхийлэн ганц нүдээ алаглуулахад
- Хн! Энэ хүүхэн ч тарган цатгалан амьтан харагдана. Аягүй бол хөгшин би пологтож үхэх байлгүй гэхэд паладаар нэг инээд. Шоовой тэндээс
- Хуцаад байгаа ч ээ та нар. Нүд өвдөөд үхэх гэж байхад хамаг юм таталдуулаад байх юм гэж нүдээ даран орон дээрээ өнхөрсөн хэр нь инээд алдсаар байв. Эмнэлэгт олон сувилагч охид байдаг боловч энэ охиныг онцолж ярьдагийн гол учир нь манай Соронзонгийн сэтгэлийг үймүүлж чадсанд байгаа юм.
Соронзон маань орж ирээгүй л байлаа. Өрөөний залуусын ярьсанаар бол Соронзон тэр сувилагч хүүхэнд талтай юм байх. “Бие хаагаар ч, хэл амаар ч хэнээс ч илүү мэт санагдах тэр сувилагч бүсгүй, Соронзон хэмээх донж доройхон өрөөсөн нүдтэй энэ залууг хэзээ ч тоохгүй байхаа даа” гэж би боддог байв. Гэвч Соронзонгийн уйгагүй хичээн чармайлт нь нэр шигээ хүнийг өөртөө татах увидастайнх уу, тэр бүсгүйн хайрын товч тийм мөчидхөн байсан уу ямартай ч тэр хоёр энд тэнд цугтаа зогсож харагдах нь ихсэх болсон юм. Магадгүй цаашдаа хань ижил болохыг ч үгүйсгэхгүй.
Ийнхүү бид хэдийн зарим нь нүдтэй болж баясаж баярлаж, зарим нэг маань нүднээсээ салж гуниглан гансарч өдөр хоногийг өнгөрөөж байсан ч гэсэн тэдний хэн нь ч над шиг “энэ хорвоог орхичих юмсан” гэсэн бодолтой байгаагүй юм. Үгүй ээ байгаагүй ч гэж дээ яг өвдсөн тэр даруйдаа хэн юу гэж бодож байсныг би яаж мэдэхэв дээ. Гэхдээ тэднийгээ тийм муу бодолд ороогдож байгаагүй л гэж итгэдэг юм. Итгэхээс ч аргагүй сайхан хүмүүс.
Хүний орчлон юм болохоор сонин хачин зантай хүн хаа нэгтэй заавал байх юм даа.
Бид хэдийгээр өвчтөн ч гэсэн хэрэндээ бас цэвэр цэмцгэр суух гэж ээлж ээлжээр жижүүр хийх юм болов. Жижүүрсээд байх юм байхгүй л дээ. Хэн нэгнээс эргэлт ирвэл түүнийг нь зургаан аяганд хувааж хийдэг ажил. Аан тийм, бас зургаан аягаа угаана. Нэг өдөр Харнүдэнгийн ээлж тааран хоолоо тарааж явтал хонгилд хачин жонгиносон дуугаар инээх сонсогдов. Соронзон түүнийг сонсоод
- За нөгөө “Илүү” чинь ирж явна гэв. “Илүү” хэмээх хочтой энэ хүнийг тэр таван давхар саарал байшингийнхан андахгүй. Чухам аль тасагт хэвтдэг болохыг нүднийхэн, тэр тусмаа зургаагийнхан бол бүр мэдэхгүй. Түүний орсгой шүд, ёнхигор царай, нүхэлчих нь үү гэмээр шүлэнгэтсэн хэрнээ шооч харц, учиргүй нарийхан хүзүү, урт эрүү гээд түүнд заяасан болгон цаанаа нэг эвгүй. Сэмхэн сэмхэн явах тэрээр хаалга аажуухан онгойлгоод эхлээд эрүү нь, тэгээд хамар нь, нүд нь гээд бүх эрхтэн нь тусдаа юм шиг цуварч орж ирэхийг хараад жихүүцэхгүй хүн ховор. Хэчнээн жихүүцсэн ч гэлээ хажиглаад байж болдоггүй хачин хүн байв. Яагаад ч юм тэр намайг юм хэлэхээр тэгэс ингэс гээд гараад явчихна. Манай хэд “Илүү танаас л нэг жийрхэх юм даа ” л гэнэ. Тэгэхээр би өөрийгөө ямархан амьтан болохоо гадарлахгүй л яваа юм. Тэр өдөр харин сэмхэн орж ирсэнгүй. Хонгилоор нэг дуу шуу болсоор орж ирээд
- За цөөхөн нүдэтнүүдээр юу байна даа? хэмээн орилов. Энэ нь бидэнд яаж олигтой сонсогдов гэж дээ.
- Хуцаад байгаарай гэж Шоовой дургүйцэхэд тэрээр жин жин инээж
- Яасан хөндүүр газрыг чинь чичиж орхив уу? гэж хоржоонтой инээгээд Харнүдэнгийн хийж байгааг харж
- Аанхаа! эргэлт ирээд л . . . булагнаад л . . . гэж үгээ сунжруулсанаа
- Би мэдсэн юмаа хи хи хи гэж зэвүүн инээхэд Чойнхор гуай
- Чи ер нь ямар өвчнөөр хэвтсэн хүүхэд вэ? Эр эм нь ч мэдэгдэхгүй, эрүүл өвчтэй нь ч ялгагдахгүй, орохгүй гарахгүй газар ч байхгүй нэг хачин сүг сүүдэр шиг л хүн явах юм гэх нь ихэд эгдүүцэж буй бололтой
- Яасан лам гуай? Дүүгээ нэг л илүү үзээд байнаа даа? Таныг бас сэмхэн юм хум үзээд, ном уншаад байдаг тухай энэ эмнэлэгээр л нэг ярих юм. Хүн мунхруулаад байгаа хүнийг гадуур бас хайгаад л байдаг сурагтай хи хи хи гэх нь хэн хүний голд хүйтэн зураа татуулна. Шашин номыг хорьж байсан цаг болохоор чамайг матна шүү л гэсэн санаа шүү дээ. Ер нь тэр цагт иймэрхүү хүмүүс хүн зоны дунд шигдэн нуугдаад бусдыг гоочлон зовж шаналахыг нь үзэн, түүндээ сэтгэлийн ханамж аван амьдарч байсан шиг байгаа юм. Тийм хүмүүс хэдий хоёр нүдтэй ч юм бүхнийг ганц нүдээр шагайж явдаг байсан байх. Тэрээр цааш нь
- Нээрээ! Шоовой та хоёр нэрээ сольчихвол зүгээр юм биш үү гэж Чойнхор өвгөний толгойн хэлбэрийг дайруулан хэлэхэд түрүүнээс хойш дуугайхан суусан Шоовой ухасхийн босоод түүнийг бариад авах тэр мөчид би дундуур нь орж амжсан юм. Тэгэхгүй бол хор шартай Шоовой хэнийг ч гэлээ дэлсээд авахаас буцахгүй. Өрөөсөн нүд нь хилэгнэн дүрэлзэж, хамар нь сарталзан байв. Харин Илүү намайг дундуур нь орсон болохоор юу юугүй зодуулчихгүйгээ мэдэн омгойтож, мөн л нөгөө зэвүүцмээр жонгиносон дуугаараа
- Хи хи хи ахыгаа зодох нь уу? Хуультай л байхдаа гэхэд би хүртэл тэсэлгүй
- Чи ер нь яасан их хүн хүний шар малтаж, эрхтэн дутуу хүмүүсийг эрээ цээргүй доромжилж явдаг хүн бэ? Одоо орж ирсэн хэрэг чинь бүтсэн бол гарч болох уу?Аль эсвэл би чамд туслах уу? гээд сээрэн дээрээс нь базсан чигээрээ хаалгаар түлхэн гаргалаа. Миний уур хэчнээн хүрч байсан ч гэсэн түүнийг цохиод авахгүйгээ мэдэж байлаа. Харин манай Шоовой бол яаж ч мэднэ. Би тэр хүнийг тэгтэл их муу хүн гэж мэдэхгүй ч гэсэн харах тоолонд олигтой сэтгэгдэл төрж байгаагүй юм.
Түүнийг гарсанаас хойш манайхны инээж наргиж байсан тэр сайхан агшин нэг хэсэгтээ л үгүй болж, нам гүм болчихож билээ. Хаа явсан газраа хар санаа, хий хор тарааж явдаг ганц нэг хүн байх л юм. Гэхдээ тэд ховор л доо. Тиймдээ ч хорвоо ийм сайхан байдаг байх.
Манай Шоовой бас дурлав. Дурлал ч юмуу, шохоорхол ч юм уу мэдэхгүй. Ямар ч байсан манайхан дурлал гэж нэрлэсэн юм. Гэхдээ Соронзон шиг сувилагчид биш л дээ. Тэр бүсгүй нь нөгөө паладны өвчтөн байсан юм. Нэг өдөр Шоовой
- Дөрөвдүгээр паладанд нэг хөөрхөн охин иржээ. За тэрийг л өөрийн болгохгүй бол Шоовой чи хэний хүү болох бол доо гэж их л бардам маягаар ярих нь тэр. Уйдаж суусан бидэнд маш сонин юм болох нь тэр. Харнүдэн шууд л ухасхийн босоод
- Би очиж харчихаад ирье гээд гараад алга болов. Соронзон Шоовойн орон дээр очиж зэрэгцэн суув. Би хэвтэж байснаа орон дээрээ хагас өндийв. Харин хоёр хөгшин тохойлдосхийн хажуулдаж Шоовойн зүг харцгаасан юм. Тэгтэл Чойнхор гуай
- Насны онцлогоо гэж сонин юм шүү гэж нухацтай ч юм шиг хэлэхэд нь би
- Юун насны онцлог? гэж чухам юун тухай ярьсаныг нь ойлгоогүйгээ илтгэж асуухад
- Аан! Тэр яахав. Эднийгээ бодвол чиний нас жаахан наана юм байна. Тэгж байгаад ойлгоно биз гээд чимээгүй болчихов. Шоовой нэг охиныг харсан гэх сургаар бидний хийсэн үйлдэл, хөдөлгөөний тухай ярьж байсан юм байна гэж би нэлээд хожуу ойлгосон юм. Нээрээ л бодоод байх нь ээ, Харнүдэнгийн гарч гүйх, Соронзон түүний ор луу очих, миний өндийж суух, хоёр хөгшний хажуулдах энэ үйлдэл яг л насны онцлог байсан юм даа. Энийг хүртэл ажиглаж амждаг мөн лут байгаа юм шүү.
За тэгээд Соронзон Шоовой хоёр маань өрөөндөө тогтох нь ховордож эхэллээ. Дурлал гэдэг бүтээд, болоод ирэхээрээ аятайхан ч бүтэхгүйгээ тулахаар бас ч гэж тиймхэн. Учир юунд вэ гэвэл Соронзон маань ихэд амжилттай байгаа нь бидэнд мэдэгдэж байв. Нөгөө хэлэмгий доломгой сувилагч маань өдөр ирэх тусам зөөлөрч, манай өрөөнийхөнд элгэмсүү болж байлаа. Заримдаа Соронзонгийн орны хөлд хэсэг хугацаагаар сууж бидэнтэй марзагналдаж байгаад гардаг болов. Харин Шоовой маань нэг их сүрхий гүйгээд байснаа сүүлдээ өрөөнөөсөө гарахаа болих тийшээ хандах нь тэр. Энэ нэг л болсонгүйдээ гэдгийг дор бүрнээ гадарлаж байсан ч хэн нь ч асууж зүрхэлсэнгүй. Хээ шаагүйгээрээ Пэлжээ гуай л нэг өдөр
- Шоовой хүүхээ! Чи нэг охины тухай яриад л . . . Бас ч гэж ам гараад байгаагүй билүү? Тэр ер нь юу болов оо? гээд асуугаад тавьчихлаа. Энэ удаа бид анх сонссон шиг ээ үйлдэл хийсэнгүй. Гэхдээ хүн бүрт сонин байгаа нь мэдээж болохоор дор бүрнээ чимээгүйхэн хүлээж хэвтлээ. Тэгтэл Шоовой
- Хайр гэдэг ч ёстой над шиг хуцмарт зохидоггүй новш юмаа гэж хэлээд санаа алдах нь сонсогдов. Ингэж санаа алдахыг бодоход үнэнээсээ дурласан юм болов уу гэж бодогдохоор байв. Пэлжээ гуай
- Үгүй ээ, тэгээд юу нь болсонгүй вэ? Эсвэл дүү хүүг голчихов уу? гэтэл
- Ёстой хуцваа. Би гологдоно гэж юу байсан юм гэж нилээн сандруухан хэлээд
- Харин надад жаахан эвгүй санагдаад гээд хэсэг чимээгүй болов. Яг яасан юм бол гэсэн сониуч бодол бидний толгойноос гарсангүй. Тэгтэл Шоовой ухасхийн босоод
- За, за муусайн хуцмарууд хүний үг чагнах гээд л . . . Хэзээ байтлаа та нар ийм чимээгүй болчихоов гээд нэг муухан инээмсэглэснээ
- Бид хоёр үнсэлцэх гэхээр нүд таарахгүй болохоор нь би больчихлоо гээд гараад явчихлаа. Энэ үгийг биднийг инээлгэх гэж хэлсэн байх л даа. Гэхдээ бидний хэн нь ч инээж чадаагүй юм. Тэр ч байтугай нэг хэсэг чимээгүй болцгоов. Хэдийгээр маазарч марсайлддаг ч гэсэн бид гунигийг мэдэрдэг байв. Тэр гуниг бидний нүдээр дамжин ирдэг байсан юм. Хөөрхий Шоовой маань үнэн хэрэгтээ гологдсон юм билээ л дээ. Хэдийгээр Шоовойгийн дурлалын түүх ингэсхийгээд өндөрлөсөн ч гэлээ тэр цаашдаа хэн нэгэнд дурлаж, хэн нэгэн охин түүнийг хайрлах болно гэдэгт би итгэлтэй байдаг юм.
Бидний хэд хоногийн хамтын амьдрал маань өвчин илааршихын хэрээр дуусаж байлаа. Хамгийн түрүүнд манай Харнүдэн хачин гоё нүдтэй болоод гарч одов. Удалгүй Пэлжээ гуай хэдэн мялангаа харах нүдтэй болж, Чойнхор гуай хэдэн хүүхдийн заяа гомдчихоогүй юм байна гэж наминчилсаар гарцгаав. Дараа нь Соронзон хэдий нэг нүдгүй ч заяаны ханиа олсон болохоор алдагдсан өрөөсөн нүдэндээ бараг “баярласан” гэхэд хилсдэхгүй байх. Харин Шоовойд маань тун тааруухан зүйл тохиолдсон юм. Яг эмнэлэгээс гарч явах тэрхэн мөчид өнөөх гайтай Илүү үүдэнд таарахдаа бас л илүү үглэж, өрөөсөн нүдээ авч яваа эсэхийг асууснаар хор шартай Шоовойд дэлсүүлж цагдаа цэрэг болсон тухай Соронзонгийн найз бүсгүй надад нэлээн сүүлд хэлсэн юм. Гэхдээ арай шорон орон болоогүй гэсээн зайлуул. Базаахгүй санаатай хүний зам мөр нь хүртэл бараан байх юм даа. Шоовой маань эмнэлэгээс гарахдаа ихэд сэтгэлээр унасан харагдсан ч хэзээ нэгэн цагт нэг нүдээрээ ч болов хорвоог харж яваадаа баярлах өдөр ирж л таарна. Тэд маань одоо өөр өөрсдийн амьдралын түүхийг бүтээн, алиа хошин, эгэл хээгүй тэр л зангаараа хэн нэгэнд амьдралын гэрэл гэгээг ойлгуулсаар яваа гэдэгт би итгэдэг юм.
Би ганц хүний тасагт шилжин сар орчим хэвтсэн байх. Анх энд ирэхдээ айж байсан айдсыг одоо нэгэнт тоохоо больсон байв. Харин тэдэнтэй цуг байсан хэд хоног насан туршид минь мартагдахгүйгээр сэтгэлд үлдэж дээ. Тэдний дунд байх үедээ л амьдрал гэдэг эгэл жирийн хэрнээ зогсолтгүйгээр үргэлжилж байдгийн шалтгаан нь ерөөс хүний сэтгэлд нь, зүрхэнд нь, өөрт нь байдаг юм байна гэдгийг ойлгосон. Харагдаж буй бүхнээ хайрлана гэхээр хаашаа ч юм. Гэхдээ сэтгэлд хүрсэн сайхан зүйлийг хэрвээ хаа нэгтэй харах л юм бол хайрын тухай бодож л байх хэрэгтэй юм даа гэж боддог болсон юм.
Надад амьд явах утгагүй мэт санагдан сэтгэлээр унадаг үе байдаг хэдий ч зургаагийнхны дунд байж гансрахдаа гансарч, инээхдээ инээж явахдаа хүний хорвоод сэтгэлийн нар гэж байдгийг илүү тод мэдэрсэн маань энэ орчлонд хорогдох том шалтгаан болсон доо.
“Яагаад тэр зургаагийнхны тухай яриад байгаа юм бол? Нэг их сүртэй юм болоогүй л байна шүү дээ” гэж хэн нэгэн бодож магадгүй л дээ. Учир нь тэд миний гэрэлт хорвоод нүдээрээ харсан хамгийн сүүлийн хүмүүс байсан юм.


Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэ 2010.10.10
Бүрэн эхээрээ...

Хэрмэн цав (Зураг)

7 Сэтгэгдэлүүд:


Өнгөрсөн зун аялсан газруудын маань нэг болох Өмнөговь аймгийн Гурван тэс сумын нутагт орших Хэрмэн цав хэмээх байгалийн үзэсгэлэнт тогтоц газрын зарим нэг зургийг тайлбаргүйгээр оруулав. Нар мандахаас өмнөхөн, мандаж байх үед, мандсан хойно гээд гэрэл нь өөр өөр гарсан байна лээ

















































Бүрэн эхээрээ...