Зураас (Өгүүллэг)

“Ямар нэгэн хүн миний явах дуртай тэр зүг яаравчлан алхаж байлаа. Яагаад ч юм би түүний ард гарчихаж. Үе үесхэн сэвших салхинд түүний задгай үс намирч, нарны туяа завсраар нь сүвэгчлэн гялалзаж, нүдийг минь гялбуулна. Нар миний явдаг тэр зүгээс манддаг болохоор тэр. Уг нь их л уран тансаг, сэтгэл хөдлөм зураглал боловч надад тэгж бодогдсонгүй. Хурдхан шиг л урд нь гармаар санагдана. Хяслантай нь тэр гүйцэгдэхгүй байлаа. Тэр явсаар, би дагасаар . . . Яг бодсончлон миний хар хадан хананд тулан ирж, гартаа байгаа ирт чулуугаар зурах гэж байх шиг. Би тэсгэлгүй хашгирлаа. Тэр огцомхон эргэж улаанаараа эргэсэн аймшгийн нүдээр над руу цоргин ширтэв . . .”
Би давхийн сэрлээ. Хамаг биеийн хөлс асгарчээ. Ашгүй зүүдэлсэн юм байж. Санаа амарч байгаа юм байлгүй уртаар амьсгаа авч, цээж уужрав. Түүнийг сэмхэн харвал тэр амаа хагас ангайгаад хурхирч байлаа. Хаа очиж нойр сайтайд нь баярлах шиг болдгийм. Дөнгөж үүр цайж байгаа нь манай оромжны цоорхойгоор гийх саарал гэгээнээс андашгүй. Одоо удахгүй нар мандана. Хармын төрлийн хар дарсан муухай зүүдээр сэрсэн ч бүх юм хэвийн байгаад бага ч болов дотор уужирч нар гартал унтъя гэж санан хэвтрээ засахад чилсэн биед таатай мэдрэмж төрнө. Гэхдээ доороо дэвссэн сүрлийн чимээг аль болох гаргахгүйг хичээнэ. Сайндаа ч биш л дээ, зүгээр л түүнийг сэрээмээргүй санагдсаных. Тэр надад саад болохгүй байсан нь дээр. Би нүдээ анин унтах гэж хичээсэн авч унтсангүй. Гэхдээ бас нүдээ нээсэнгүй. Аньсан чигтээ бодол болон хэвтэх нь тааламжтай байлаа.
“Би түүнийг танихгүй. Бас яагаад тэр надтай төстэй ч юм шиг харагддагийг мэдэхгүй. Харин тэр ярьдаг, дэндүү их ярьдаг. Ярихдаа дандаа миний мэдэхгүй зүйлийг маш ихээр ярьдаг юм. Бодвол өөрт нь таалагддаг байх. Надад их ч юм зааж өгсөн дөө. Бас намайг нэг үгээр (нэрээр) дуудахыг хичээнэ. Би тэрэнд нь дургүй. Тэр заавал намайг дуудаж байх ямар хэрэгтэй гэж. Эхлээд би түүнтэй яаж уулзлаа байз. Аа, тийм. Тэр намайг сэрээсэн юм байна. Анх би түүнийг сонсохгүй байж билээ. Эсвэл тэр дуу гаргахгүй зүгээр л ам нь ангалзаж байгаад сүүлдээ дуу орсон байж магадгүй л юм. Түүнээс хойш бид хоёр үргэлж цуг байгаа. Уйтгартай байгаа биз. Тэр дандаа миний мэдэхгүй зүйлс ярих хирнээ санаж байна уу? гэж асуух нь төвөгтэй. Үнэндээ бол түүний бүх ярианд дуртай юу гэвэл үгүй л дээ. Гэвч өөр ярилцах хүн байхгүй тул би сонсож л байдаг юм”
Би эргэж хэвтээд түүнийг сэмээрхэн ажлаа. Тэр унтсаар л байна. Унтаж л байг, одоо удахгүй нар мандахаар би нөгөө хад руугаа явж зураасаа зурна. Би ямар нэгэн тааламжит амттан амандаа хийсэн мэт нүүрэндээ жаргал тодруулаад бодлоо үргэлжлүүллээ.
“Би тэр зураасыг зурахдаа дэндүү дуртай. Зураас маань уртаараа ерөөсөө миний хамгийн богинохон хуруутай адил. Нэг өглөө яг нар мандаж байхад би тэр тас хар ханан хадыг олж, яагаад ч юм дээр нь зураас зурмаар санагдсан юм. Хуруугаараа зурахад миний хуруунаас тас хар шүүс ялгараад олигтой зурагдахгүй болохоор нь нэгэн уртавтар чулуу олж ирлэв. Түүнийг ирлэх гэж хичнээн удсан гээ. Гэхдээ л ирлэж чадсан юм. Ирлэж суухдаа үүгээр ханан дээр зурахад надад ямар нэгэн тааламж төрөх юм шиг санагдаад тэсч ядан байж билээ. Миний зөв байсан юм. Ирмэгт чулуугаараа анх зурахад хавиралт гараар дамжин мэдрэгдэх нь хачин сонин санагдсан. Сонин гэж дээ, сайхан гэмээр юмуу. Энэ мэдрэмж л намайг энэ олон зураасыг зуруулсандаа. Анх зурсан хар шүүстэй зураасаа улам тодруулсан хэдий ч уртасгаагүй. Тэгээд зураасаа харж их удаан суусан юм. Гараар дамжсан мэдрэмж, чихэнд сонсогдсон хавиралтын дуу чимээ нь үргэлжлэн сонсогдсоор байсан юм. Нэг мэдсэн чинь нар шингэх дөхжээ. Оромж руугаа явахдаа өдөржингөө харсан зураасаа алга болчих гэж байгаа юм шиг эргэн, эргэн харсаар байж билээ. Маргааш нь дахиад яг нар мандаж байхад ирж зурлаа. Сэтгэл ханахгүй дээрээс нь дахин тодруулж гүнзгий сорви болгов. Тэгээд гэнэт тэр намайг сэрээснээс хойш хэдэн удаа нар мандсаныг бодож тэр тоогоор гурван зураас нэмж зурлаа. Түүнээс хойш нар гарах тоолонд очиж зурдаг ажилтай болсон доо.
Хүрр! хүрр! гээд үрэхээр гараар дамжиж ирэх тэр чичирхийлэл хичнээн сайхан гээ. Сүүлдээ би энэ зураасыг л зурж суух гэж амьд байгаа юм шиг мэдрэж төрдөг боллоо. Тэгээд ирэхээр зураасаа, ирмэгт чулуугаа, ханан хадаа, бодол хөврүүлэн суух энэ мөчөө хүртэл хэн нэгнээс харамладаг юм билээ. Тийм учраас л түүнийг энэ зүг рүү явуулах дургүй болсон хэрэг. Ирмэгт чулуугаа хүртэл нуух хэрэгтэй. Хаана ч нуусан тэр яаж ийгээд олчих юм шиг бодогдоод түгшинэ. Гэхдээ нэг нууц газар олсон юм. Хэсэгхэн бутан дунд байх жижигхэн нүхэнд ирмэгт чулуугаа нуудаг боллоо. Энэ бут яг хаана байдгийг нь мэдэхгүй ч би чулуугаа авах хүсэл төрсөн үедээ л гаргаад авчихдаг байв. Надаас өөр хэн ч мэдэхгүй. Зураасаа зурж суухад ер бусын нам гүм амирлангуй орчинд орж хачин их жаргалтай болдог байлаа. Гэхдээ урд өдөр нь тэр надаас олон юм шалгааж зовоосон үед бол өөр л дөө. Өөрөөр хэлвэл тэрний ааш авир миний хамгийн жаргалтай мөчид ч гэсэн нөлөөлж байдаг гэсэн үг. Нэг удаа тэр
- Чи яагаад юу ч ярихгүй байгаа юм бэ?
- Мэдэхгүй
- Юу мэдэхгүй гэж? Хоёулхнаа байж чи надтай ярихгүй байхдаа яадгийм. Чи ч ёстой адгийн шаар юм даа
- Би яримааргүй байна гэтэл нүд нь улаанаараа эргэлдэн дүрлийж
- Яагаад? яагаад? . . . гэж хоёр гараа сарвалзуулан цамнав. Тэр ууртай харагдсангүй, харин ч инээдтэй харагдахаар нь
- Дахиад
- Юу дахиад гэж?
- Дахиад саяынх шигээ хашгираач
- Энэ чамд тийм инээдтэй байна уу?
- Чамд ч бас
- Надад яалаа гэж инээдтэй байх юм?
- Тэгээд, инээдгүй юм бол чи зүгээр л бай даа гэхэд тэр бүр их уурлаж хажуудаа байсан болгоныг авч чулуудав. Би инээгээд л байлаа. Тэр бүр сүүлдээ байж ядахдаа байдгаараа орилж, толгойтой үсээ зулгааж, цээжин биеэ сарлан маажив. Түүний биш миний цээжнээс хар нулимс урсах нь сонин. Би гэнэт инээхээ болилоо. Түүнээс айсандаа биш гайхсандаа. Яагаад гэвэл түүнийг өөрийгөө зулгааж, маажих тусам миний толгой өвдөж, цээж хөндүүрлэсэн болохоор гайхсан хэрэг. Тэр яг надад байдаг шиг хоёр мөөмтэй байсан нь бас нэг сонин. Тэр өдрийн маргааш зураасаа зурж суухдаа түүнийг бодсон чинь яг л бороо орж, салхи исгэрэх шиг болоод эхлэхээр нь байдгаараа хурдан үрж эхэлсэн. Гэхдээ л зураасныхаа хэмжээг алдаж болохгүй гэсэн бодол надаас салаагүй. Тэгэхээр би өдөр өдөрт өөр өөр юм бодож зурдаг ч бодлоосоо хамаарч зураасаа өөрчилдөггүй гэсэн үг л дээ. Сүүлдээ зураасаа тоолж нэг гарын хуруутай адилхан болохоор нэг дугуйд хийдэг болов. Нэг гарын хуруу тав байдаг гэдгийг тэр надад зааж өгсөн юм. Түүгээр ч зогсохгүй тэр надад арав, зуу, мянга, арван мянга гэж тоонууд үргэлжилдэг гэж заасан юм. Тэгээд би дээшээ зуун дугуй болгоод дахин доороос эхэлдэг байв. Миний зурааснууд нар гарах тоолонгоор ихэссээр байгаа. Хоорондоо ижилхэн болохоор надад их хөөрхөн санагдаад байдаг юм даа. Өнөөдөр ч гэсэн би нар гарахаар хар хад руугаа явна. Харин ганцаараа л явмаар байна. Босохдоо түүнийг сэрээж л болохгүй. Өдий болтол тэр надад саад болоогүй ч нэг л өдөр миний зураасыг өрсөөд зурчих юм шиг хар төрөөд байдаг юм. Би ганцаараа л зурах ёстой. Энэ бол зөвхөн миний л зураас шүү дээ . . .
Удалгүй гадаа шувууд жиргэж эхэллээ. Босох цаг маань болсон тул сэмээрхэн гарлаа. Тэртээ алсаас нарны туяа шаргалтана. Хором мөч өнгөрөх тусам тэр туяа улам ихэснэ. Шүүдэрт чийгтсэн өвс хөл доор чимээгүйхэн нална. Нэн тааламжтай ч одоохондоо л ингэж байгаа юм. Наранд халчихаараа хөлийн тавхай руу хатгаад зовлонтой гэж. Гэхдээ ямар ч үед яваад сурчихаж дээ. Би хар хад руугаа яармаар, гүймээр санагдаж байсан ч өөрийгөө хүчлэн хорьж байлаа. Учир нь эрт очвол зугаат ажил маань эрт л дуусна гэсэн үг. Би үүнийг хүснэ гэж үү. Би дээгүүр, алсыг харан аажуухан алхалж буй мэт боловч дотроо нисч явав. Хар ханан хад маань яг л урьдын хэвээрээ. Хэвээрээ ч байлгүй яахав дээ. Бутан дундах нүхнээсээ ирт чулуугаа аван зураасаа зурж эхлүүт миний ухаан санаа өөрт хамааралгүйгээр хаашаа ч юм алсарч одно.
“Би нэг их манан дунд гүйж явах юм. Манан өвдөгнөөс доош байх бөгөөд хөлд ороолдон гогцоорч, хөлийн мөр яг цасан дээр гишгэсэн мэт тэртээгээс эхлэн зурайна. Хөв хөх тэнгэрт солонго татна. Солонго тийм тод өнгөтэй байхыг би урд нь анзаарч байсангүй. Тэгтэл тэр солонгыг тогтоож байсан юм нь уначихав уу гэлтэй өнгө өнгөөрөө доош урсаж, яг шалбааг шиг энд тэнд тунаран тогтов. Би дундуур нь тэдгээр өнгүүдийг үсчүүлэн гүйхдээ хөхиүн баясаж инээхэд хэн нэгэн намайг даган инээлээ . . .”
Юу вэ? хэн бэ? Би гав ганцаараа байсан ш дээ. Хэн ингэж инээдэг билээ? Би гайхсандаа бодлоо хаян ийш, тийш харлаа. Тэр харагдсангүй. Хоёр гар маань өнөө зураасаа хичээнгүйлэн зурсаар байх ажээ. Яах аргагүй л хүн дуугарсандаа. Тэгээгүй бол би яахин бодлоо таслах билээ. Би дахин огцомхон эргэж харлаа. Хадны дэргэдэх зэгс юунд ч юм намилзан хөдлөв.
“Яг өнөөх чинь байна. Унтаад үлдсэн гэж бодсон чинь дагаад ирсэн юм байхдаа. Чи муу миний зураасыг зурах гэж хорхойсоо юу? Тэгэхгүй шүү. Чамаар зуруулна гэж байхгүй. Чи яг хаана байна? Надад харагдахгүйг хичээж нуугдаж байх шив. За яахав жаахан хүлээе” гэж санаад үл анзаарагч болон зураасаа цааш нь үргэлжлүүлэхэд дахин бодол урсана.
“Усан бороо шаагин асгарсан тул өнөөх тунарсан будагнууд тэр чигтээ холилдов. Өнгөнүүд хоорондоо дээр доороо орон ноцолдож, зарим нь зэвүүн саарал хоолойгоор орь дуу тавин чарлалдаж байв. Холилдохдоо ингэж их зовдог юм байхдаа зайлуул. Тэгэн тэгсээр тамир тэнхээ нь барагдаж буй бололтой чарлах дуу нь суларч хоорондоо холилдон нэлийсэн саарал юм болов. Тунарсан саарал шаврыг харж суутал дотор нь хэн нэгний нүдний харц намайг цоо ширтэж байгааг олж хараад би цочсондоо эгээтэй л хашгирсангүй. Айсандаа ч тэрүү, цочсондоо ч тэр үү эргэж зэгс рүү харвал тэндээс мөн л хоёр нүд ширтэж байх шиг”
Хамаг юмаа алдах гэж байгаа юм шиг совин төрж энэ бүхнээ харамлахдаа ухасхийн босож, муухай архиран ар нуруугаараа хадан ханаа халхаллаа. Надаас айсан уу эсвэл тэнд угаасаа юу ч байгаагүй юу ямартаа ч гэсэн нам жим болж, салхины аясаар зэгс намилзсаар байлаа. Зураасаа хурдхан дуусган, ирт чулуугаа нөгөө бутандаа нуусан хэдий ч миний санаа тэгтлээ ч амарсангүй. Нөгөө бодолд байсан цагаан мананг хар хадныхаа өмнүүр далдлах санаатай хөшиг мэт татаад, бага ч гэсэн сэтгэл уужран оромжиндоо арайхийн буцаж ирлээ. Их ядарсан бололтой. Харин өнөөх чинь хэвтэж л байх юм. Би гайхлаа. Яагаад гэвэл тэр өдийд босчихсон байдаг юм л даа. Нэгэнт өнөөдрийнхөө зураасыг зурчихсан болохоор түүнийг сэрээхэд гэмгүй тул мөрнөөс нь татаж эргүүлээд цочсондоо муухай хашгиран огло үсэрлээ. Түүний нүд нь алга болж оронд нь онгорхой хоёр нүх үлдсэн байлаа. Би буцаад гүйх гэтэл
- Чи хаачих нь вэ? гэж араас асуув. Би айсандаа
- Би . . . би . . .
- Чи зүгээр үү?
- Зү . . . зүгээр
- Аан! Гэхдээ л чи их сонин байна даа
Би түүний энэ энгүүн дууг сонсоод бага зэрэг тайвширч аажуухан эргэж харвал тэр зүв зүгээр болчихсон сууж байв. Нүд нь ч гэсэн байж байх юм.
- Чиний нүд чинь . . .
- Чи санаа зоволтгүй ээ. .........рээ (намайг дууддаг миний дургүй үг)
- Чиний нүд чинь байсан юм уу?
- Байлгүй яахав дээ. ...........рээ
- Чи намайг ингэж битгий дуудаж бай гэж хэлсэн байхаа
- Тэгсэн
- Тэгээд юундаа дуудаад байгаа юм?
- Энэ чинь чиний нэр шүү дээ
- Үгүй. Би ийм нэртэй баймааргүй байна.
- Тэгээд хэн гэх гэж?
- Хэн ч гэмээргүй байна. Ер нь би нэрээр яах юм. Хүн намайг дуудах шаардлагагүй.
- Яагаад тэр вэ?
- Би амар амгалан баймаар байна.
- Амар амгалаан? Амар амгалан гэж юу байдаг юм? гэж тэрээр нилээн шавдуухан асуулаа.
- Амар амгалан гэж нэргүй байхыг хэлдэг юм. Чамд хэн ч хэрэггүй бас хэнд ч чи хэрэггүй байхыг амар амгалан гэдэг юм гэж намайг бачимдан чарлахад тэр хоёр гараа өргөж
- За, за болтугай, болтугай. Ингэхэд бид хоёр чинь юун тухай ярьж байлаа. Аан, тийм. Нүд . . .
- Чиний нүд зэгсэн дунд байсан
- Тийм гэж үү?
- Тийм, Ер нь чиний нүд үргэлж миний ард байдаг. Яах гэж тэр вэ?
- Ёстой мэдэхгүй юм байна. Чи л тэгж боддог байх.
- Үгүй, үргэлж тийм байдаг. Чи битгий булзааруулаад байгаарай.
- За, за тийм болог
- Чи яагаад эсэргүүцэхгүй миний хэлсэн болгоныг за за тийм болог гээд байгаа юм?
- Мэдэхгүй л дээ
- Би мэднэ. Чи сайхан ааштай байгаа юм байна.
Тэр хариу хэлсэнгүй. Би ч дуугарсангүй. Хэн хэн маань таг чиг болов. Гэхдээ би түүнийг сэмхэн, сэмхэн харсаар байлаа. Түүнийг ч гэж дээ зөвхөн нүдийг нь. Тэр нүдтэйгээ байсан ч тийм ч тааламжтай санагдахгүй байлаа. Түүний энэ нүд надад заримдаа хэтэрхий ойр дотно харагддаг гээч . . .
Удалгүй шөнө болж би дахиад л маргаашийн нарыг хүлээж эхэллээ. Нөгөө л зураасаа зурах гэж тэр шүү дээ. Хүлээсээр байгаад нэг мэдэхэд унтчихаж.
“Хоёр нүд өнхөрсөөр над дээр ирэх юм. Хоорондоо учиргүй муудалцжээ.
- Та хоёр яагаад муудалцаад байгаа юм бэ?
- Энэ нэг муу царай алдсан юмнаас болж байгаа юм
- Та хоёр чинь ялгахын аргагүй адилхан л юм байна шүү дээ
- Ялгаатай
- Ямар?
- Энэ баруун, би зүүн нүд
- Хэн тэгж байна?
- Тийм байсан юм.
- Одоо тэгээд тийм байсныг хэн мэдэх юм бэ? Би лав тэгж ялгаж харахгүй байна
- Тэгвэл би чиний ухархай руу ороод үзүүлье л дээ.
- Үгүй ээ, үгүй. Тэгж болохгүй ш дээ.
- Болноо болно гээд тэр хоёр нүд над руу дайрлаа. Би айсандаа гараараа нүүрээ дартал
- Чи ингэтлээ айх хэрэг юу байна?
- Яагаад айж болохгүй гэж? Би дөрвөн нүдээр яах юм?
- Чамд угаасаа нүд байхгүй байна ш дээ
- Юу . . . ?” Би маш муухай орилж сэрлээ. Зүүдэлсэн юм байж. Хажуудхаа хартал тэр гараад явчихаж. Хаашаа тэр вэ? Миний хад руу явчихсан байж таарах нь. Намайг яарсаар иртэл тэр хананы өмнүүр татсан мананг аваад хаячихсан ямар нэгэн юм хийж байлаа. Миний дотор харлаад явчихав.
- Чи энд юу хийж байгаа юм? гэж намайг бачимдан асуухад
- Юу ч хийгээгүй
- Тэгээд яагаад . . . энд гэснээ түүний хийж буйг хараад
- Чи зурж байна ш дээ новшоо гэж хашгирахад тэр
- Болдоггүй юм уу?
- Болохгүй мэдэв үү, болохгүй. Энэ миний зураас. Зөвхөн би л зурах болно.
- Тийм л дээ. Гэхдээ би ганцхан зурчихъя л даа
- Үгүй гэж байна гэж би байдгаараа хашгираад түүн рүү дайрлаа. Тэр тийм ч амархан дийлдсэнгүй. Бид хоёр дээр доороо орон яг л миний бодолд гарсан олон өнгөнүүд шиг хуйлран ноцолдов. Гэхдээ би арай илүү байлаа. Яагаад гэвэл би бүх бие сэтгэлээрээ түүнийг эсэргүүцэж, миний амьд яваагийн гол утга учир болсон зураасаа түүнд өгөхгүй гэж тэмцэж байсан болохоор тэр байх. Тэр намайг бодвол зураас зурах туршлагагүй байсан болохоор гартаа юу ч үгүй, харин би өнөөх хүссэн үедээ гаргадаг ирт чулуугаа атгачихсан тулалдсан тул тэр өөрийн эрхгүй надад ялагдаад зайдуухан газар очиж суулаа. Би түүнийг хичнээн үзэн ядаж байсан ч нэгэнт ялсан тул тайвшрав. Түүнийг нэг мөсөн хөөчих гэснээ зураас яаж зурдагаа үзүүлмээр, онгирмоор санагдаад болох биш. Тэр яасан их атаархах бол гэхээс сэтгэлд нэн таатай. Тэртэй тэргүй тэр намайг дийлэхгүй юм чинь яах вэ дээ. Би ирт чулуугаараа хадан ханан дээр зурлаа. Хоёр чулуу хоорондоо хавирч чичиргээ нь гараар дамжин ар дагзанд мэдрэгдэхэд миний түрүүний уур унтуу тэр дороо арилчих шиг. Хавирах чимээ нь чихэнд хяхтнаад л . . . Би энэ удаа ямар нэгэн бодолд хөвөрч чадсангүй. Учир нь тэр намайг хараад сууж байгаа тул анхаарлаа сарниулж болохгүй. Аягүй бол дайрах ч юм билүү. Дайрахгүй байлаа гэхэд зураасаа хэрхэн зурж байгаагаа харуулж, горьдоож, голыг нь харлуулмаар санагдана. Би тэгэхээс тэгэх гэж дуу аялан удаан гэгч нь зурж байлаа. Нүднийхээ булангаар түүнийг үе үе ажина. Хөөрхий тэр үнэхээр горьджээ. Яг л хоол горьдсон өлсгөлөн нохой шиг. Хамгийн өрөвдөлтэй нь түүний нүд. Амьдралдаа тийм гуниг дүүрэн нүдийг хараагүй. Гэнэт надад түүний сайн талууд бодогдож эхлэв.
“Анх намайг хэн сэрээлээ? Тэр . . .
Би хэнтэй хань бараа болон энэ зурсан зураас шигээ олон нарыг үзлээ? Түүнтэй . . .
Хэн надад гарын хурууны тоог тав гэж, хоёулаа нийлээд арав болдог гэж хэллээ? Тэр . . .
Тэгээд л би зураасаа тав таваар нь дугуй дотор хийдэг болсон. Бас арав, зуу, мянга арван мянга гэдэг тоог тэр л надад зааж өгсөн. Тиймдээ ч би өнөөдөр гэхэд хоёр мянга дөчин дөрвөн дугуйг зурчихаад байна шүү дээ. Тэгэхээр энэ бүгдийг бодоод байхад түүгээр ганц зураас зуруулчихдаг ч юм билүү? Ердөө ганцхан шүү дээ” гэж бодлоо. Би түүн рүү аядуухан харж, зөөлөн даллав. Тэр намайг харсан ч харсандаа итгээгүй бололтой суусаар байв. Дахин нааш ир гэж дохилоо. Тэр эргэн тойрноо нэг харснаа өөрийгөө заав. Намайг толгой дохиход итгэж ядсаар ирлээ. Ирт чулуугаа түүнд өгөхөд чичирсэн гараараа чулууг авч миний зураасыг гүйцээх гэсэн боловч ядарсандаа ч юмуу, айсандаа ч юмуу эсвэл анх удаа зурж байгаа болохоор ч тэрүү гар нь чичирч салгалаад зурж чадахгүй байлаа. Намайг туслах санаатай ойртоход тэр надад үнэхээр баярласан байгаа нь харагдана. Түүний чулуу атгасан гарыг давхар атган ханыг хавируулан зурлаа. Энэ хавиралтаас миний авдаг таашаал бид хоёрт зэрэг, зэрэг ирэх нь тэр. Гэхдээ тархинд биш зүрхэнд мэдрэгдээд байх шиг. Хэт их хичээсэндээ болоод бид хоорондоо улам бүр ойртсон байлаа. Түүний үл ялиг чичирхийлэл, халуухан бие, айсан эсвэл ичсэндээ улайсан хацар, сандарсандаа давчдах амьсгаа энэ бүхэн нь надад тэс өөр мэдрэмжийг төрүүлж байгааг тэр мэдээ болов уу? Магадгүй л юм. Бас түүний хаанаас нь ч юм ер бусын үнэр үнэртэх шиг. Шорвог ч юм шиг, исгэлэн ч юм шиг, нялуун ч юм шиг, бүр байчихаад танил ч юм шиг чухам ямрыг нь ялгасангүй. Бид хоёр нүдээ анилаа.
“Дахиад л цав цагаан манан дунд бид бие биенээ тэврэн эргэлдэж, бидний хөл гар чухам аль нь хэнийх болох нь мэдэгдэхээ больтол ороолдсон байлаа. Би түүний гарыг тийм зөөлөн, чийглэг байдгийг урьд нь мэдэрч байсангүй. Үс нь ч гэсэн. Яг л миний ирт хутгаа нуудаг тэр хэсэгхэн бут шиг намирсан зөөлхөн ажээ. Миний юм уу эсвэл тэрний юм уу ямар нэгэн гар тэр хэсэгхэн бутанд хүрэх тоолонд бид хоёр дуу дуугаа авалцан гийнаж байлаа. Бид эргэлдэж, өнхөрч, дээр доороо ороход манан биднийг алсуур даган эргэнэ. Бид нисэх мэт, шумбах мэт эсвэл бүр хөвөх мэт хаашаа хамаагүй оргилно. Яг өнөөх бодолд орших өнгөнүүд шиг холилдож, өнгө өнгөөр ээлж дараалан дэлбэрч, тэсэрч байлаа. Сүүлдээ солонго шиг хойшоогоо нумарч байдгаараа хашгирдагийн даваан дээр” бидний гар хаднаас салж бодол сарнилаа. Зураасаа яг хэмжээгээр нь зураад дууссан байв. Бид хоёр жаргалтай байлаа. Хадныхаа наагуур цагаан манангаа унжуулан орхилоо. Буцаад оромж руугаа явж байхдаа бие биен рүүгээ жаргал цацруулан инээмсэглэн байсан ч гэлээ би дахиад түүнтэй хамт зураас зурах эсэхээ мэдэхгүй байлаа. Яагаад гэхээр би түүний нүднээс ганцаараа л зурах гэсэн хүсэл цухалзаж байгааг олж ажив. Хэрвээ миний ажсан үнэн бол яах вэ? Би үүнийг зөвшөөрөхөд бэлэн үү? Өрөвч, өрөвч гэхэд би тийм өгөөмөр билүү? Үгүй шүү дээ. Би өнөөдөр түүнд нааштай хандсан, хариуд нь ямар нэгэн тааламж мэдэрсэн ч гэлээ энэ хана, зураас, ирт чулуу, түүнийг дагасан бодол хүртэл зөвхөн миний л өөрөө өөртөө зориулж олсон таашаал. Үүнийгээ хэнд ч алдах ёсгүй. Алдах гэснээс түрүүн бодол дунд яагаад ирт чулуу нуудаг бут санаанд оров. Яагаад байн байн түүний гар тэрүүгээр эргэлдээд байв? Арай энэ муу миний чулуугаа нуудаг газрыг мэдчихсэн юм биш биз. Магадгүй шүү. Ер нь яагаад надад сүүлийн үед нүдний тухай бодол бодогдож, зүүд зүүдлэгдэх болов? Энэ үнэхээр сонин. Би энэ талаар яагаад бодоогүй юм бол? Оромжиндоо ирж хэвтсэн хойно надад ийм л бодлууд ээлж дараалан орж, тэгэх тусам түүнийг улам бүр хардах болов. Цаашдаа тэгээд яах? Нүд . . . нүд . . .
Миний бодолд цухалзаад байгаа энэ сонин санааг зөв гэдэгт яаж итгэх вэ? Итгэхгүй гэхээр цаашдаа зураасаа үргэлж түүнтэй хамт зурдаг болох нь ээ дээ. Үгүй ээ, үгүй би тэгмээргүй байна.
- Яаж? . . .яаж? Би өөрөөсөө ийн асуусаар унтаж чадахгүй тарчилж гүйцлээ. Би дахин нэг сайн амьсгаа аваад
- Гүйцээ. Би шийдлээ. Тэр нүдгүй болох ёстой. Харахгүй болчихвол хэзээ ч миний хадан хананд очиж чадахгүй, намайг хэрхэн яаж зурж байгааг ч харахгүй. Энэ л хамгийн зөв шийдэл. Би ухасхийн босоод ирт чулуугаа гартаа атган түүн рүү дайрлаа. Тэр ч гэсэн миний чулуутай гарыг барьж амжив. Чулуугаа түүний нүд рүү чиглүүлэн зүтгүүлэхэд тэр салгалсан гараараа өдөөс түлхэнэ. Түүний нүд рүү чулууны ир шархиран ороход гараар ямар нэгэн мэдрэмж дамжин тархинд ирж өвдөлт болж байв. Хамгийн сонин нь миний нүд яг л ухуулж байгаа мэт өвдөх нь би ингэж өвдөж байна шүү дээ гэсэн дохио байх. Ямартаа ч гэсэн хоёр нүднээс нь салгаж чадлаа. Түүнээс үсэрсэн хар өнгийн шүүс миний нүд рүү үсэрсэн юм байлгүй би ч гэсэн харахгүй болж байв. Өвдөлт тэгж их мэдрэгдэж байсан ч гэлээ түүнийг надад дахиад саад болохгүйгээр хаашаа ч юм явж одох болно шүү дээ гэж бодохоор сайхан санагдаж байлаа. Тиймээ, тэр явж байна. Гэхдээ намайг дагахгүй байхын аргагүй даллаад байх юм. Би үүнийг яагаад тооцоолоогүй юм бол оо . . .

* * *
- Тэр өөрөө ингэж чадна гэж үү?
- Чаднаа. Учир нь ийм хүмүүс өөртөө дэндүү итгэлтэй байдаг юм.
- Энэ цагаан даавууг яагаад хананы наагуур татсан юм бол?
- Мэдэхгүй. Бодвол энэ зураасуудаа хэн нэгэнд харуулахыг хүсээгүй болов уу.
- Шөнөдөө зурдаг хэрэг үү? Танайх чинь нэгдсэн унтраалгатай биш билүү?
- Тийм. Гэхдээ гадаах талбайн гэрэлтүүлэг шөнөжин асаатай байдаг.
- Нүдээ юугаар ухсан байж таарах вэ?
- Халбаганы ишийг ирлэж үзүүрлэсэн байсан
- Та нар чинь шалгадаггүй байсан юм уу? Зэвсэгтэй нь үлдээж байдаг
- Эмэгтэй хүн чинь хаанаа ч гэсэн нуучих юм. Бид арай тэгж сэтгэсэнгүй.
- Цаашдаа анхаарах л болж дээ.
- Яг тийм. Одоо бүх өвчтөнг шалгаж байгаа.
- Энэ хүн ингэхэд хэдий хэр хугацаанд энэ өрөөнд байсан юм?
- Яг хорин найман жил
- Ганцаараа юу?
- Гав ганцаараа. Сонин нь тэр үргэлж орныхоо дан пүршин дээр нь унтдаг байсан.
- Хачин л юм. Ингэхэд, тэр ханан дээр хэдэн зураас байсан бэ?
- 10220 зураас
- Тэгэхээр хорин наймд хуваах уу? Эсвэл гурван зуун жаран тавд хуваана гэсэн үг үү?
- Аль, аль нь болноо ерөнхий эмч ээ
- Тоо бодуулах нь л дээ. Мөн хөгжилтэй юм болох нь ээ ха ха . . .
Тэдний яриа хонгилын үзүүрт алсарч, сарласан ханатай өрөө нэгэнт эзэнгүй болсон тул төмөр хаалга нь ёолох мэт чихран савлана . . .


2011. 03. 23 УБ хот