Нурам - 15 (тууж)

* * *
Нэг өдөр Суурь дээр очлоо. Суурь өдөр хоногоор тэнхэрч байгаа ч тэрээр дахин хөл дээрээ босохгүй нь тодорхой болжээ. Тэр сэтгэлээр унасан нь илт байлаа.
- Би амьдралд гэрэл гэгээ байдаг гэдэгт арай чүү гэж итгэж эхэлсэн юмсан. Чи бод л доо, эмэгтэй хүнийг хүртэл ойлгож эхлэх шиг болсон. Би одоо л хүн болж байна даа. Энэ бүх мэдрэмжүүдийг ахиад алдахгүй юмсан. Хайр сэтгэл, хань ижил, магадгүй үр хүүхэдтэй ч болчих юм бил үү гэсэн итгэл төрж эхэлсэнсэн. Гэтэл чи хар даа . . . гээд хөнжлөө ярж
- Ийм болчих юм гэлээ. Түүний харц харамслаар дүүрэн байв. Тэр Хэрлэнгийн тухай ярьж байгаа нь ойлгомжтой. Ингээд байгаа хүний өөдөөс чи санаатай гал тавьсан гэж яаж хэлэх билээ. Тэр миний өөр юм бодож байгааг сая анзаарав уу гэлтэй хараад
- Би чамд огт хамаагүй зүйл яриад байх шиг байна аа даа
- Үгүй ээ, яалаа гэж. Ингэхэд Хэрлэн ирсэн үү? гэж дүйвүүллээ.
- Ирээгүй. Битгий ирээсэй ч гэж бодож байгаа. Одоо тэр хүүхэд над дээр ирээд яах юм? Орчлонгийн хамгийн утгагүй юм гэж тэр байхаа гээд нэг их санаа алдав.
- Магадгүй, хамгийн утгатай нь ч болох юм бил үү гэж хэлэхдээ би олон юм бодсонгүй. Тэгтэл Суурийн харцанд намайг зэвүүцсэн зэвүүцэл тодорч
- Яасан? Намайг одоо жаахан даапаалж, доромжилмоор санагдаад байна уу? Энэ муу ямар босоод ирэх биш юу ч гэсэн яадаг юм гэж санагдаад байна уу? Болно болно. Чи намайг юу ч гэж доромжилж болно.
- За, би ер илүү дутуу юм бодолгүй хэлчихлээ. Чи юунд дандаа ингэж ярдаглаж байдаг юм бэ? Эр эмийн хэрүүл шиг ийм юм ярилаа гээд юу өөрчлөгдөх юм. Эргэн тойрондоо байгаа хүмүүсийг яахаараа өөрийнхөө эсрэг байна гэж бодох ямар үндэс байгаа юм? гэвэл тэр бас ч гэж юм бодоод байгаа бололтой чимээгүй болов.
- Тэр намайг аварсан байдаг. Гэтэл би одоо “Энэ намайг гал дундаас чирч гаргах уу” гэж хашгирч байснаа тодоос тод санаж сууна. Хэрвээ Хэрлэн ороод ирвэл би ямар нүүрээрээ түүнийг харах вэ? Тиймээс би түүнийг миний амьдралд дахин битгий харагдаасай гэж бодож байна. Хүнд бас санаа зовох, ичих үе гэж байх юмаа гэж нилээн хүлцэнгүй өнгөөр хүүрнэлээ. Энэ үнэн байж мэднэ. Тийм их бардам явсан хүн ийм байдалд орохоор ямар байдгийг мэдэхгүй юм.
“Сэтгэл санааны асар их хэлбэлзэл дунд амьдардаг хүмүүсийн амьдрал сонирхолтой, олон янзын тод өнгөтэй байдаг байх. Харин би бол бардам хүн биш. Тэгэхээр миний үзэл бодол, аливаад хандах хандлага Суурийнхийг бодвол нэг л өнгөтэй, уйтгартай байж болох юм” гэж бодогдож байлаа. Бид хоёр мөн л чимээгүй сууцгаав.
- Эмэгтэй хүн эр хүний толгой дээр гарахаараа яадгийг, хэтэрхий хүлцэнгүй эр хүний хүзүүг амьдрал буулгаараа хэрхэн дардгийг би хүүхэд ахуйн амьдралаараа мэдэх юм гэж Суурь энгийнээр өгүүлэв. Би түүнийг гайхан харвал
- Чи гайхаж байна уу? Аргагүй дээ. Чи бид хоёр бие биенээ мэддэг юм шиг хэрнээ огт мэдэхгүй шүү дээ. Би чиний багын амьдралыг мэдэхгүйтэй адил чи миний ямар амьдрал туулж хүн болсныг мэдэхгүй. Тийм биз? гэж асуулаа. Энэ үнэн байв. Би түүний бага насыг үнэхээр мэдэхгүй. Нэг өрөөнд тэгтлээ удаан амьдарчихаад яагаад бид энэ тухай ярилцдаггүй байсан юм бол?
- Тийм шүү, бид бие биенийхээ бага насыг мэдэхгүй юм байна гэхэд
- Би хойд эхийн гар дээр өссөн л дөө. Гэхдээ энэ нь тэр хүн намайг тэгтлээ их зовоодог байсан гэсэн үг биш. Зүгээр л намайг ааваас минь салгачихсан юм. Манай аав тэр хүүхэнд хэтэрхий их эрх мэдлийг өгснөөс сүүлдээ өөрөө гудамжинд гарахад хүрсэн л дээ гээд уртаар санаа алдлаа. Манайх хаана яаж амьдрах, мөнгө төгрөгөө хэрхэн зарцуулах гээд гэрт, гадаагүй бүх асуудлыг тэр хүн мэддэг байв. Манай аав цалингаа гар дээрээ авч үзээгүй гэвэл итгэх үү? Сүүлдээ эцгийн минь амнаас гарах үг бүрийг хянаж цагдаж, хэнд юу гэж хэлэх, хэнээс юу гэж асуухыг нь хүртэл зааж, зурдаг болсон байсан. Эцэстээ намайг эмээ рүү явуулахыг шийдэж байхад хүртэл миний эцэг тэр нэг юмныхаа өөдөөс ган гэж ганц үг хэлээгүй юм ш дээ. Намайг тэр гэрээс явснаас хойш ердөө жил хагасын дараа эцэг маань гэрээсээ хөөгдсөн юм даа гэхэд нь би түүн рүү гайхсан харцаар харвал
- Тийм арчаагүй. Эр хүн гэдэг тийм арчаагүй байж болох уу? Энэ хайр уу? Энэ одоо хамтын амьдрал уу? Тэр үед л би эм хүн эрх мэдэлд хандаггүй юм байна гэдгийг мэдсэн юм.
- Аав чинь . . .?
- Архи . . . Арчаагүй хүнийг архи өөрөө уучихдаг юм билээ. Тийм учраас л би эмэгтэй хүнийг толгой дээрээ гаргахгүй гэж бат нот боддог болсон доо. Өсвөр насны хүүхэд нэг юмыг сэтгэлдээ хоногшуулчихаар тавьдаггүй юм билээ. Тэр л зөнгөөрөө би өдий болтол амьдарсан. Хэнд ч бууж өгөхгүй. Миний бодсон санасанд садаа болсон болгоныг би үзэн ядсаар ирсэн. Тэдний нэгэнд чи багтдаг байсан. Чи бид хоёр амьдралын замаар хөндийрсөн нь чамайг үргэлж бодоод байхгүй болгосон болохоос, чамайг ор тас мартуулсан юм биш. Гэтэл чи миний амьдралд дахиад л гараад ирсэн. Чамайг ирэх сургаар миний дотор нойрсож байсан чиний тухай хар бодлууд сэрж эхэлсэн. Гэтэл зүгээр ч үгүй чамайг дагаад Хэрлэн ирсэн. Би бүр галзуурах шахсан. Чамд шатсан уураараа танай салааныхантай харьцаж байлаа. Гэтэл . . . гэснээ Суурь үгээ тасалж, бодлоо цэгцлэх гэсэн мэт тамхи гарган асаалаа. Эмнэлэгт болж байгаа юм уу? гэсэн харцаар би түүнийг харвал
- Хаалгаа хаагаад, цонхоо онгойлгочих. Би хааяа ингээд татчихдаг юм. Босож чадахгүй хүнийг эд яав л гэж гээд тоосон ч шинжгүй сорж гарав. Би хаалга цонхыг хэлснээр нь болгов. Суурь тамхиа хэд хэд сороод
- Гэтэл нэг л өглөө сэрээд орондоо хэвтэж байтал Хэрлэнгийн инээмсэглэсэн төрх бодогдоод ирсэн. Эхэндээ нэг их юм бодсонгүй. “Яагаад байгаа муу шулам бэ” л гэх ухааны юм бодогдож байв. Гэтэл цай уусан ч, сахлаа хуссан ч боссон ч суусан ч бодогдоод болохоо байдаг байгаа. Шар сэмжилнэ гэж нэг үг байдаг гэсэн тэр нь юм болов уу ч гэж бодох шиг. Сүүлдээ цухал төрдөг юм билээ. Ямар сайндаа танай салааныхныг бэлтгэл хийлгэнэ гэж арын талбай дээр гүйлгэж байхав. Амьхандаа үйлийг нь үзэж өөртөө зэвүүцэл төрүүлэх гэж байгаа нь тэр. Тэгтэл яасан гээч. Хөлс нь цутгасан Хэрлэн улам сайхан харагдаад болдоггүй. Түүний халууцаж мэнчийсэн улаан хацар, хөлсний үнэр нь хүртэл сайхан санагдах шиг. Хашаан дээр хатаах гээд тохчихсон нэвт норсон кителээс нь нэг тийм гэхийн аргагүй эм үнэр үнэртээд байсан даа гээд тэрээр шүүрс алдлаа.
Энэ завсар би ямар нэгэн юм ярих ёстой байсан байж магадгүй. Гэвч надад ярихаас сонсох нь илүү санагдах тул түүнийг хүлээлээ.
- Өдөр хоног өнгөрөх тусам түүнийг харахсан гэж, болж өгвөл хажууд нь очихсон гэхдээ танай тасаг руу гүйчих гээд болдоггүй. Түүний үнэрийг ч үнэртэх гээд байсан байж магадгүй. Дурлал гэдэг тийм л юм билээ. “Намайг хоттойгоо танилцуулаа ч” гэж Хэрлэнгийн хэлсэн тэр өдрийг чи ч гэсэн санаж байгаа байх. Тэгэхэд би гайхсан чиг, баярласан чиг. Тэр энгийн даашинз өмсөж, үсээ задгай тавьсан нь улам эрхэмсэг, эмэгтэйлэг харагдуулж байв. Хот ч гэж дээ тоос шороонд дарагдсан тосгоноо юу гэж хэлвэл таалагдах бол гээд их л санаа зовж байсан юмдаг. “Танай хотыг бодвол жижигхэн байгаа биз дээ?” гэвэл “Аливаа юм жижиг байх тусмаа сэтгэлд ойр байх шиг байдаг юм. Магадгүй, би ийм л хотод амьдрах дуртай байх” гэж тэр хэлсэн. Би түүний амнаас ийм догь үг гарна гэж огт бодоогүй болохоор гайхсан л юм. “Чи гэрийнхнийхээ тухай яриач” гэхэд “Надад эцэг эх байдаггүй юмаа” гэлээ. Надад өрөвдмөөр санагдсан. Би ч гэсэндээ бараг л өнчин өрөөсөн өссөн болохоор түүний ганцаардлыг ойлгож, мэдэрч байлаа. Тэгээд түүн рүү хартал Хэрлэн намайг цоргих шахам ширтэж байснаа “Хэрэггүй дээ. Би өрөвдүүлэх дургүй” гэсэн. Надад түүний ингэж хэлэх нь ямар их таалагдсан гээ. Хүүхнүүд чинь юм л бол нус нулимстайгаа холилдож орхидог. Тэр тэгсэнгүй. Гэхдээ түүнийг эвгүй байдалд оруулчихгүй санаатай “Үгүй ээ, үгүй. Би нэг их хүн өрөвдөөд байдаг ч хүн биш. Би чамайг их хэрсүү охин юмаа л гэх гэсийн. Ярьж байгаа чинь том хүн шиг л юм гэхэд “Би том хүн ш дээ. Насанд хүрсэн” гэснээ сэтгэл гижигдсэн цойлгон инээдээр учиргүй инээгээд “Би угаасаа л үеийнхэнтэйгээ ярих дургүй. Яагаад ч юм яриа таардаггүй юм. Яг юу гэх гээд байгаа нь ойлгогдохгүй, дүлэгнэлдээд л, жаахан хүүхэд шиг утгагүй” гэхээр нь “Тэгвэл ахмад хүнтэй бол . . .?” гээд түншээд орхисон чинь “Тулхтай, ухаантай, бас шийдэмгий эр хүнтэй ярилцах сайхан. Ядаж юу гэх гээд байгаа нь ойлгогдоно. Яриа ч эвлэнэ” гэж ирээд л их хөөрхөөн гээд Суурь Хэрлэнг санаандаа дүрслэв бололтой инээмсэглэлээ. Түүний харц нялхарсан харагдана. Тэгснээ
- Тэр анхны уулзалтаасаа эхлээд намайг соронз мэт татсан. Түүний нүд хөмсөг, уруул бүгд сэтгэлд дотно. Ялангуяа харц нь жаахан охиных шиг биш, яг л нас тогтсон ухаалаг эмэгтэйн харц шүү. Насаараа намайг ширтэх юм шиг санагдсан нь одоо бодоход тэнэг л юмаа даа. Тэр шөнөдөө би түүний зургийг зурж эхэлсэн. Нүүрийг нь тэр тусмаа харцыг нь хурдхан гаргахсан гэж яарч байлаа. Тэгэх л юм бол би түүнийг үргэлж дэргэдээ байлгах юм шиг санагдсан. Хэрлэн өөрийн гэсэн бодолтой, хэвлүүхэн яриа хөөрөөтэй. Миний бодсоноос тэс өөр охин. Ямар сайндаа л би түүнтэй уулзах тоолондоо насны зөрөөгөө мартчихдаг юм гээд Суурь одоо яг түүний дэргэд байгаа юм шиг эсвэл намайг хажуудаа байгааг мартчихаад гав ганцаараа өөрөө өөртөө ярьж байгаа юм шиг инээмсэглэв. Тэрээр цааш нь
- Дурлал намайг ахин тоож байхад одоо л алдаж болохгүй юм шүү гэж би бодож байлаа. Энэ охинд дурласан дурлалаар Сүрнээгийн өмнө хийсэн нүглээ наминчилж, энэ дурлалаар түүнээс уучлалт гуйж болох юм шиг төсөөлөгдөж явсан юм шүү. Энэ бүхэн хоорондоо хэр авцалдах байсныг мэдэхгүй ч ингэж л бодож байсан. Чамд тэнэг ч санагдаж магадгүй гээд тэр дотор байгаагаа нэг мөсөн дууслаа гэсэн шиг уртаар санаа алдлаа.
Тэр үнэхээр дурлажээ.
- Та хоёрын хооронд хайрын сэдэл үүслээ гэдгийг цаадах чинь мэдсэн болов уу? гэж намайг болгоомжтой асуувал
- Мэдсэн л гэж бодож байна гэж сулавтар хариулахаар нь
- Чи тийм ч итгэлтэй биш байгаа юмаа даа? гэвэл
- Чиний юу гэх гээд байгааг би ойлгож байна л даа. Бид хоёр унтаагүй
- Би тэгж асуух гэсэн юм биш ээ
- Унтах нь битгий хэл үнсэлцээгүй. Намайг үнсэх гэхээр тэр духаа л өгдөг юм. Би ч гэсэн тэгтлээ шунаглан дайраагүй. Одоо бодоход тэр маань ч болж гэхээр би гайхан харвал
- Яахав дээ, хэрвээ унтаж хэвтээд янз бүр болчихсон бол өдийд салж хагацахад төвөгтэй байж мэднэ ш дээ. Харин одоо түүнд намайг мартахад амар. Надад ч гэсэн тийм хэцүү биш.
- Ямарч байсан хайр сэтгэл гэдгийг тэр мэдсэн юм байна. Тэгэхээр та хоёр уулзах ёстой юм биш үү? гэхэд
- Хэрэггүй. Тэр охин одоо амьдралынхаа мөрийг хөөг. Би одоо садаа болохыг хүсэхгүй байна.
- Садаа болохдоо ч гол нь биш л дээ. Ядаж . . . гэтэл тэр миний үгийг тасалж
- Чинийхээр бол тэгээд би тэрний өмнө босъё босож чадахгүй, сууя сууж чадахгүй ийм арчаагүй царайлчихаад байж байвал сайхан уу?
- Чи ядаж миний юу гэх гээд байгааг сонсохгүй юм уу?
- Тэгээд бас хайр майр яриад шүү гэж цухалдлаа.
- Чи түүнд баярласнаа илэрхийлж болно шүү дээ
- Яагаад? Намайг ийм тахир дутуу амьтан болгож үлдээсэнд үү?
- Нэгд, тэр чамайг ийм болгоогүй. Хоёрт, тэр чамд яг ямар муу юм хийсэн юм бэ? Айн? Хэлээд орхи л доо. Чамайг галаас аварч, чамд хэсэгхэн хугацаанд ч болов хайр сэтгэл гэж юу байдгийг мэдрүүлж. Чиний хэлж байгаагаар бол чамайг орчлон хорвоог арай өөрөөр харахад чинь тусалж. Гэтэл чиний байж байгааг.
- Магадгүй ээ, магадгүй. Чиний зөв юм шиг байна. Гэхдээ би урдынх шигээ хайр сэтгэлийн тухай түүнтэй ярих нь битгий хэл бодохын ч хэрэг алга. Харин зүгээр, хэзээ нэгэн цагт таарвал баярлалаа гэж хэлэх ёстой гэдгээ ойлгож байна.
- Манай салааныхан мөдхөн цугларна л даа.
- Эр эм хоёрын хооронд илжиг бүү жороол гэж үг байдаг. Чи л бидний хооронд янз бүрийн юм ярьж битгий гүйгээрэй. Би хүсэхгүй байна. Надад одоохондоо сэтгэлээ онгойлгоод ярьчих хүн байхгүй болохоор л энэ бүхнийг чамд ярьчихлаа.
- Би ярихгүй ээ. Харин тэр надаас асуувал би оч л гэх байх даа
- Чамаас асуухгүй. Тэр бие даасан бодолтой, чадвартай охин.
- Чи боломж гарвал түүнтэй уулзах л юм байна. Тийм үү?
- Баярлалаа гэдгээ хэлнээ гэж Суурь хэллээ.
Суурь түүнтэй уулзахыг маш их хүсэж байгаа юм байна гэдэг нь надад ярьж хэлж байгаа байдал, сэтгэл хөдлөлөөс нь мэдэгдэж байлаа. Харин тэр охин одоо энэ хүнийг тоохоосоо өнгөрсөн байхаа даа гэж бодохоор гунигтай ч юм шиг. Тэгж их дур зоргоор мэт гялалзаж явсан хүн одоо ийм болчих нь хичнээн харамсалтай. Амьдрал гэдэг хатуудаа хатуу.

* * *
Манайхан цугларлаа. Хөдөө байснаа бодвол бүгдээрээ өнгө засчихаж. Хэрлэн ч гэсэн жаахан бор дуу л болохоос хотын хүүхэн болсон байв. Би түүнийг урдахаасаа тэс өөрөөр харж байгаа нь сонин. Тэр бол дурлал амсаж буй бүсгүй. Уг нь санаагаар юм бол одоо л аз жаргалын үзүүрээс атгачихсан нисэж байх ёстой. Гэтэл арай биш юмаа. Түүний харцнаас уй гунигийг, магадгүй цөхрөлийг олж харав. Тиймээ, тэр гунигтай, зүрх нь шаналантай байгаа нь илт. Яагаад гэдгийг зөвхөн би л ойлгож байгаа. Тэр одоо “Суурийг яах вэ?” гэсэн ац бодолд шаналж яваа. Ийм залуухан зүрх “чухам ямар сонголт хийх бол” гэдэг нь надад ч сонин.

Үргэлжлэл бий . . .

"ҮР ХАРАМ" туужмйн түүврээс