Нурам - 3 (тууж)

- Битгий чи хүн болгоныг өөр шигээ байлгах гэж хичээ. Чамтай адилхан нэг эмийн салтаанд толгойгоо хавчуулчихаад ханачих юм гэж хаа байсан юм гэнгүүт би ухасхийж хүрлээ. Энэ удаа тэр надад тийм ч амар цохиулчихсангүй хоёул бас л дээр дороо орон ноцолдож хэн боломж гарсан нь түрүүлэн цохиж байлаа. Хэн хэний маань хамраас цус гарч биднийг түр ч атугай салах шалтгаан болов. Жаал амьсгаадан сууцгаалаа. Би яриа эхэлж чадсангүй. Юу ч гэх юм билээ.
- Танайд очоо юу? гэж тэр гэнэтхэн маш энгийн асууж байна.
- Тэгсэн байна
- Тээр, чи Сэлэнгээгийнхээ үгээр л явж байна ш дээ. Би чиний энэ занд чинь л дургүй. Эр хүн бол эр хүн шиг л бай л даа. Тэгээ л нэг хүүхний амаар энд ирж найзтайгаа зодолдож явах гэж. Тэгээд бас нэг муу хүүхний төлөө шүү.
- Өө за за. Сүрнээ чамд зүгээр л нэг муу хүүхэн юм байж Харин Сэлэнгээ бол тийм биш шүү.
- Тийм л хайртай юм бол тэр миний зурж байсан зурган дээр сараачих хэрэггүй байсан юм. Ойлгов уу? Тэр миний юм бүхнийг ойлгох хэрэгтэй. Тэгж байж л бид хамтдаа хорвоог туулна. Тэгэхгүй бол зүгээр л баяртай. Амьдрал гэдэг ийм л байх ёстой. Хэн хэндээ ойлгомжтой, хэн хэндээ нээлттэй, үнэндээ бол ядаргаа багатай байвал жинхэнэ хайр шүү дээ гэж байна. Ийм бодолтой хүнтэй би юу ч ярих билээ.
- Ямар зураг байсан юм дээ, тэгээд?
- Их нандин, бид хоёрын зураг. Тэрийг сараачсан байгаа юм даа.
- Хаана байна? Би харъя.
- Мэдэхгүй. Би базаад хаячихсан. Одоо надад хэрэггүй. Би болоод өнгөрсөн бүхэнд харамсаад байдаг үхээнц нэгэн биш.
- Чи бид хоёрын амьдралыг үзэх үзэл үнэхээр хоёр өөр юм гэж намайг аргаа барсан өнгөөр хэлэхэд
- Тийм учраас л бид өөр хүмүүс байгаа юм шүү дээ. Битгий ижилхэн болох гэж хичээ. Найз байна гэдэг чинь ижилхэн байна гэсэн үг биш.
- За за. Би ямар чамайг ойлгох биш. Харин Сүрнээг энэ чигт нь орхиж байгаа юм байна гэж ойлголоо
- Тэр явж байгаа юм.
- Жирэмсэн юм биш үү?
- Надаас асуугаагүй. Би чамд маш олон удаа хэлж байна. Тэр ганцаараа аливаа асуудлыг шийдэх хэрэггүй. Хэрвээ шийдвэл надад хамаагүй
- Чи бид хоёр бие биенээ ойлгохоо больжээ
- Бид ямар нэг гэр бүл биш санаа зовох хэрэг юу байна?
Тэр надтай найзын холбоогоо таслахад бэлэн байгааг тэгэхэд хараад анх удаа “энэ хүнийг би бүрэн таньсан уу?” гэсэн бодол төрж байлаа. Тэр үнэхээр харамсах нь битгий хэл өөрт нь огт хамаагүй юм шиг хандаж байв.
- Дахиад л зурчихгүй юу гэж хэлэхдээ би дээх нь үед нэг маргаснаас хойш яригдахаа байсан зургийн сэдэв рүү орж байгаагаа мэдэж байлаа. Гэхдээ тэр яаж уурлах нь одоо надад хамаагүй болсон байв.
- Чи мэдэх юм уу? гэхээр нь яриаг нь тасалж
- Тиймээ, би зураг зурахыг мэдэхгүй. Бас чам шиг хүний зүрх сэтгэл рүү нулимхыг ч бас мэдэхгүй. Мэдэх ч шаардлага байхгүй гэчихээд гарах гэж явахдаа араас үсрээд л босоод ирэх байхдаа гэж бодтол тэр тэгсэнгүй. Харин маш энгийнээр
- Хаалгаа сайн хаачихаарай гэдэг байгаа. Би хаалгыг байдгаараа савж хаасан юмдаг. Бидний залуу цагийн үерхэлийн хаалга тэгж л сүртэй чангаар хаагдсан юм даа.
“Зургандаа ер бусын харам ханддаг Суурийн занг Сүрнээ мэдээгүй юм байхдаа” гэж би буцах замдаа бодож явлаа. Сүрнээг би манай гудамжинд таарснаас хойш дахиж хараагүй юм. Магадгүй манай Сэлэнгээ ч хараагүй байж мэднэ. Сэлэнгэ тэр хоёр багын сэтгэл зүрхээ урсан найзууд ч биш, дээр нь Суурь бид хоёрын хөндийрөлт Сүрнээг тэгтлээ эргэн санахгүй байхад нөлөөлсөн байх л даа.
Өнөөдөр Суурийг бодохын эрхэнд л түүнийг эргэн саналаа. Одоо чухам хаах нь явдаг юм бол? Сүрнээ байтугай Суурьтай ч ховорхон таардаг хүн чинь би. Хот, хөдөө амьдрах бид осолдохгүй нэг албанд зүтгэдэг тул хаа нэгтэй тааравч зүс таних төдий хүн шиг толгой дохихоос цаашгүй.
Хэдэн оны билээ дээ галын техникийн спортын зургаан төрөлтийн тэмцээнд Суурийн болоод манай баг улсын аваргын төлөө өрсөлдөхөөр үлдсэн байв. Суурь бид хоёр хошуу салааны хэсэг буюу хамгийн сүүлийн шатанд оролцож байлаа. Нэг давхар байшингийн онгорхой болгоноор хар утаа саагина. Бид хоёр гараандаа зогсож, арынхаа тамирчныг хүлээнэ. Сургууль төгссөнөөс хойш энэ бүх хугацаанд бид бие биенээ алсаас, сургаар л сонсож, хэрэндээ ажил мэргэжилээр өрсөлдөж байлаа. Дотроо бие биенээ бараг л үзэн ядсаар өдий хүрсэн тул энэ бол зөвхөн тэмцээн биш ямархуу эр болцгоосноо үзэх гэсэн “дайн” ч байсан байж болох юм. Хоорондоо хориод метрийн зайнд зогсох бид хоёр биенээ олиггүй харцаар үе үе хяламхийж байв. Наанаа галын спортын багийн тэмцээн боловч үнэн хэрэгтээ бидний хоорондын олон жилийн өмнөх маргаан хурцдаж дээд цэгтээ хүрсэн мэт санагдаж байв. Хөндлөнгийн хүн бол биднийг тэгж муухайгаар бодохгүй л дээ. Түүний хөмхийгөө зуусан байдал, хүзүү хоолойд нь гүрэлзэх судас, хамгийн гол нь юуг ч эс өршөөх харцыг нь олж хараад “Энэ хүн ер нь уучилж өршөөхийг мэддэг болов уу?” гэж бодсон шүү. Гэхдээ би муугаа үзүүлэхийг огт бодсонгүй. “Хэрвээ энэ өссөн бол би өссөн, хэрвээ би хөгширсөн бол тэр ч хөгширсөн” гэж бодож байлаа. Арын тамирчид гүйсээр бид хоёрт бараг зэрэг шахам хүрч, бид ч ухасхийлээ. Тэдний авч ирсэн усны хоолойг чирэн гүйх хоорондоо хошууг холбон тэр их утаан дундуур гүйж орлоо. Цаг мөчтэй уралдан галын төв рүү ус шүршивч тэр их хар утаа багтай байхад хүртэл хоолой хорсгон амьсгал авахад төвөгтэй болгож байв. Ийм их утаан дунд орсон хүн ус шүрших хошууны амсраас амьсгалж чадвал тэрхэн хэсэгт агаар байдгийг би мэддэг байв. Тэгээд багаа хурдхан шиг шувт татан, төмөр хошууг уруулдаа тулган баривал хэсэгхэн онгойх шиг болов. Хэд хэд уртхан амьсгаа аваад хар утаа баагих тэр зүг шүршиж гарав. Энэ үйлдлээ хэд хэд давтаж галаа унтраагаад гараад иртэл Суурь надаас өмнө гараад ирчихсэн байх нь тэр. “Өө би хоцорчихсон юм байна л даа” гэж бодоод дотор нэг юм шатах шиг болтол манайхан бүгд алга ташаад сүйд. Тэгтэл Суурь галаа хараахан унтрааж чадалгүй гараад ирчихсэн юм байж. Бодвол утаанд багтарсан бололтой. Тэр амьсгаа авдаг аргыг би мэдэж байгаа юм чинь бүх л гал сөнөөгч нар мэддэг гэж боддог байв. Гэтэл бас үгүй юм байж. Ингэж бид багаараа нэгдүгээр байрыг, Суурийн салаа дэд байрыг авсан юм. За тэгээд л гар бөмбөгийн тэмцээнд бас манайх аваргалав. Энэ мэтийн жижиг сажиг үйл явдлууд бидний хоорондын зайг алсруулсаар хар хор төдийхөн байсан бүхэн сүүлдээ атаа жөтөө болон хувирав. Цэргийн хүний хамгийн эрхэм зүйл бол цол. Ядаж байхад манай салаа хотод байдаг учир ахуй болон үйлдвэрийн галтай тэмцэх нь хөдөөний нэгэн салаатай харьцуулшгүй олон тул хугацаанаасаа өмнө цол ахих боломж нь ч их. Тиймээс ноднин гэхэд би хошууч болж амжсан байхад Суурь ахмад хэвээрээ байлаа. Ийм учраас л Сэлэнгээ түрүүн бүх л амьдралынхаа турш чамаас дутуу явсан гэж хэлсэн юм л даа. Гэтэл би одоо түүнээс цолоор ч, албан тушаалаар ч бага болчихдог юм байна. Гэхдээ тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг бүр түүний удирдлага дор ажиллах болчихдог. Надад оногдож буй хамгийн атгаг хувь тавилан гэж энэ байх даа. Хүн гэдэг нэр төр гээч юманд ямар ч хөндүүр ханддаг юм бэ дээ. Гэлээ гээд яахав дээ. Би тэр хүний өмнө ёслох ёстой бол ёслохоос яахав. Миний сэтгэл зүрх хэдийгээр үүнийг зөвшөөрөхгүй байгаа ч гэсэн эр зоригийн энэ албанд би үнэн сэтгэлээсээ хайртай. Миний бүхий л амьдрал энэ албатай холбоотой. Ямар сайхан залуус миний салаанд баатарлагаар зүтгэж, хэдэн зуугаар тоологдох хүний амийг аварсан хэрнээ мөн л тэр ариун үйлийнхээ төлөө алтан амиа өргөсөн гээч. Тэгэхээр би юу бодож зүгээр л нэг муу ааш авирын төлөө энэ хүндтэй албанаас хойш суух билээ. Яахав тэр хүн яваад очихоор яаж л аашламаар байна түүгээрээ болохоос. Хэрээс хэтрээд байвал ямар сураагүй биш зодолдоно л биз. Бодол урагшлах тусам миний санаа сэтгэл цэгцэрч, ажлын төлөө гэсэн санаа маань шуударч байлаа. Сэлэнгээ ч гэсэн миний нэгэнт шийдсэн байдлыг ойлгов бололтой
- Тэгээд чи бүр шийдчихсэн хэрэг үү? гэж хамгийн сүүлчийн удаа гэмээр намайг түншлээ.
- Энэ чинь зүгээр л дайчилгаа шүү дээ. Ямар тэндээ бүр үлдчих гэж байгаа биш. Танай Уул уурхайн яам ч гэсэн уурхайгаа шалгана гээд хөдөө явдаг л биз дээ? Чи ч гэсэн томилолтоор очих ч юм билүү
- Нээрээ магадгүй л юм. Гэхдээ шаардлагатай л бол явахаас шаардлагагүй газар явахгүй л дээ. Тэгээд ч тэнд тийм олон уурхай байдаггүй юм.
- Танай яам тэгээд бүгдийг нь бүртгээд байж чаддаг юм уу?
- Чадалгүй дээ. Муу ч сайн ч салбар хариуцсан яам байна даа. Танай Онцгойгоос өөр алба энэ оронд байдаггүй юм шиг ярих юм
- За, тоглож байхад чинь дээ. Миний хөгшин ч гэсэн шаардлага гарвал хөдөө явахаар л байгаа биз дээ?
- Миний ажил энэнд ямар хамаа байнаа? Хамгийн гол нь Суурь...
- Одоо мартдаа хө. Найз нь юу байхав дээ, хоёрхон сар...
- Өвгөн минь, өөртөө арчтай яваад “бид хэддээ эргэж ирээрэй дээ” гэдэг мөнхийн гуйлтаа хэллээ. Би энэ үгийг сонсохгүйгээр ажилдаа гарч чадахаа байсан гэхэд болно доо. Цааш харан аяга тавгаа угаах түүний минь хормогчоо зүүсэн хондлой нь хүртэл хаа нэг газраас хазаад авах шиг мэдрэмж төрүүлнэ.
- Үүнээс өөр хүсэх юм алга уу? гэж түүнийхээ араас тэвэрвэл Сэлэнгээ биеэ нэг агчис хийлгэснээ айлгүйхэн нүдээр ширэв татаж
- Мангар... гэж хэлэхэд түүний хацарт үл мэдэг улаа бутарсан байлаа.

* * *
Зүүн аймгаас ирсэн онцгой албаны Газ-66 машинд манай “Тусгай-2” хэмээх шинэхэн салааныхан ажлын багаж болон аранз пүүгээгээ ачин хөдөллөө. Жолоо мушгих ахлах ахлагчийг Дамиран гэх ажээ. Өөрийнх нь хэлснээр хамар Дамиа гэхэд болох юм байх. Нээрээ л тэрээр хүн хүнээс ялгаатай балин гэмээр хамартай юм. Насаараа Онцгой байдлын албанд жолоо мушгиж байгаа нэгэн гэнэ. Манай Тусгай-2 салаа арван хүнтэй байх ёстой ч арав дахь нь ирээгүй байв. Гэхдээ биднийг унаа ирсэн дээр явж бай. Араас чинь дуудлага хүлээн авагч буюу холбоочинг явуулна гэж хурандаа хэлсэн билээ.
Хотын их хөл хөдөлгөөн, дуу шуугиан нэгэнт ард хоцорч, газар элгэдэн хэвтсэн тосон хар замаар манай Газ-66 машин хүчээ авч нэгэн жигдийн хүнгэнэсэн дуу гарган наран ургах зүг рүү бараг ганцаар шахам давхина. Шинэхэн танилцсан улс тийм ч амархан сэтгэл зүрхээ онгойлгоод байхгүй. Гэвч эр улс гэдэг ондоо. Дамаа бүр нэг албанд зүтгэдэг, зовлонгоо мэдэх улсад зам зуурын яриа үүсгэхэд тэгтлээ гэрэвшээд байх юм юу байв гэж.
Гэхдээ л цолны ялгаанаас болсон уу намайг эхлэхээс нааш жолооч маань ам нээхгүй царайтай.
Өвлийн хүнд хүчир дөнгөж ард үлдэж газар дэлхий гэж тамирдаж туйлдсан шар өвгөн нарлаж суух шиг гуниг хуйрагнуулан шарлана. Уул толгодын суга судагт хунгар цасны үлдэгдэл амь бөхтэй харлана. Дөрвөн сарын эх гэдэг ийм л байдаг хойно доо. Хэрвээ эргэж чийг унахгүй л бол энэ дов толгод, тал нутаг тэр чигтээ хатаж, нялх ногоо цухуйтал чийг үзэхгүй нь тодорхой. Нэгэн хэвийн хүнгэнэх моторын дуу, хаврын үлбэгэр шар нар нойр хүргэн нозооруулах шинжтэй. Би уртаар санаа алдаад
- Хуурайших нь дээ гэтэл жолооч
- Чухам аа, чухам. Эндээшээ бага боловч цас шамаргалахгүй бол хэцүүднэ шүү. Эндхийн улс яаж болж байдаг юм. Манай тийшээ бол ч ханатай. Уултай, устай модтой юм болохоороо эндхийг бодвол учиртай. Гэлээ гээд хуурай л бол хуурай шүү дээ гэх нь хаврын хуурай үеийн гачланг мэдэрдэг хүний өнгө илэрнэ.
- Энд ийм байгаа юм чинь Дорнодын нөгөө айхтар тал бол хуурайшихаараа мөн ч хэцүүддэг байх даа? Өнгөрсөн жилийн тэр гайг сонсоход л аймшигтай санагдаж байсан. Хайран сайхан таван залуу гэж намайг шүүрс алдахад
- Үгүй ер ямар зүг байхав. Би боддог юм. Ямар ч гээчийн гай тэднийг нөмөрчихөв дөө гэж.
- Яг тэгээд гал нөмрөөд ирсэн үед хүн ер нь юу боддог бол?
- Ямар юмаа бодож амжихав дээ, зайлуул. Гал гэдэг чинь бараг л арван метрт дөл нь долоож явдаг юм чинь. Салхи гэнэтхэн эргээд л ороогоод авсан байх. Бүгдийг нь түнтийсэн, түнтийсэн хар юм болгоод бондойлгочихсон байгаа юм. Бурхан минь гээд Дамиа жолооч гараа магнайдаа авснаа
- Үгүй тэгээд хөөрхий нэг нь нөгөөгөө дараад давхралдчихсан байсан гэсэн. Бодвол нэгийгээ л аврах гэсэн санаа юмаа даа зайлуул. За тэгээд манай тийшээ ч ялгаагүй дээ. Хуурайшсан ой гэдэг чинь зууханд өрөөд тавьчихсан модноос өөрцгүй шүү дээ. Гээд яахав дээ өдий болтол энээ тэрээ юм болсонгүй. Түй түй гэж том хамар доогуураа нулимаад авч байна.
- Энэ жил ер нь танай нутгаар хэр байна? Одоо ч та нар жилийнхээ өнгийг андахгүй болоо байлгүй гэхэд тэрээр над руу харж муухан жуумагнаад
- Сүүлийн хэдэн жил гал түймэр тогтмол гараад байгаа. Зарим газраа бүр эргэн эргэн уугиад байхыг нь яана гээ. За тэгээд бид чинь гэрээс нэг л гарлаа бол орж ирэхээ мэдэхгүй шүү дээ. Өр авалгатай хоёр шиг л галынхаа араас гэлдрээд байх нь тэр. Ай мөн ч бас . . . гээд үгээ гүйцээлгүй толгой сэгсрэв. Бас л их халширсан янз түүнээс ажиглагдана.
Манай машин хүнгэнэн давхисаар нэгэн довцог дээгүүр өнгийтөл бөөрөн дээрээ “Их тулгат ххк” гэсэн тод хар бичигтэй хоёр том машин замын хажууд цувралдан зогсож байв. Нэг нь ихээ урт вагончиг маягийн зөөврийн сууц чирчихсэн. Нөгөө нь мод хавчиж өргөдөг техник хоёрыг ачжээ. Манай жолооч тэднийг хараад хурдаа хассаар урд нь гарч зогслоо. Эхний машинаас түрийтэй гутлыг эргүүлээд өмднийхөө шуумгийг чихсэн, толгой дээрээ хавтгай хар малгайг донжийг нь олоод хэлтгийдүүхэн тавьчихсан тамхины ишийг нилээн түрэмгийдүү зажилж зуусан гуч гаран насны сөөвгөр шар сахалтай залуу ирж жолоочтой мэндлээд над руу үл танигчийн ёсоор толгой дохив. Машины дэргэд нүүрэндээ их эвгүй сорвитой залуу гутлаа арчих зуураа үе үе наашаа хялам хялам харна. Тэр ирсэнгүй.
- За манай хамар Дамиа хаанаасаа хаа хүрч явна даа? гэх тэд бие биенээ нилээн эртнээс мэддэг бололтой.
- Хамар Дамиран яахав дээ халх монголын нийслэлээс Хан Зүүн зүг хавтгай Содномын хажуугаар харалгүй, торолгүй өнгөр юү гэтэл хачин муухай хар малгайгаар далласаар хааз хасуулчихлаа гээд мар мар инээв.

Үргэлжлэл бий . . .
Жич: САйтууд Copy, Paste Хийхгүй байхыг хүсье!